Kulturë

32-vjetori i ndëshkimit të nostalgjisë me poezinë e Martin Camajt

Kontributi i Camajt në letërsi ka përfshirë përkthime të poezive të tij në italisht, anglisht dhe gjermanisht, duke i hapur rrugën shpërthimit të talentit të tij në skena ndërkombëtare.

Published

on

Shënohet 32-vjetori i ndarjes nga jeta e intelektualit të ndritur Martin Camaj, që la pas një trashëgimi të pasur kulturore dhe një ndikim të thellë në letërsinë shqiptare.

Arshi Pipa, publicist, poet e kritik letrar e ka përshkruar Martin Camajn si një intelektual tipik evropian-lindor, një shpirt i përkushtuar ndaj kulturës dhe intelektualitetit. Për Pipën, karakteristikë e veçantë e Camajt ishte largimi i tij nga atdheu për shkaqe politike dhe jetesa e tij në vende të ndryshme të botës.

Në shkrimin e Pipës, theksohet se edhe pse Camaj ishte në moshë të pjekur, ai vazhdonte të ndiejë pamundësinë për t’i zënë rrënjë tokës së re ku pati gjetur strehim. Nostalgjia për atdhenë e humbur shfaqej thellë në shpirtin e tij, duke bërë që ai të ndjehet i lidhur ngushtë me kulturën dhe trashëgiminë e vendlindjes së tij.

Si shkrimtar, Pipa vlerëson mënyrën se si Camaj shprehej nëpërmjet fjalëve e pozive për këtë nostalgji. Ai e përshkruan atë si një shkrimtar që modulon këtë ndjenjë nëpërmjet një teme kryesore, duke e trajtuar atë në kontekstin e humusit kulturor të vet. Sipas tij kjo prirje e Camajt për të theksuar dhe eksploruar thellësitë e kulturës së tij personale bën që shkrimi i tij të ketë një ndjenjë të thellë dhe të ndjenjshme të lidhjes me identitetin dhe atdhenë.

Kontributi i Camajt në letërsi ka përfshirë përkthime të poezive të tij në italisht, anglisht dhe gjermanisht, duke i hapur rrugën shpërthimit të talentit të tij në skena ndërkombëtare.

Lindur më 21 korrik 1925 në Temal, një zonë e pazbuluar në brendësi të qytetit kulturor verior shqiptar të Shkodrës, Camaj mori shkollën e tij në Xaverianum, shkollën italiane jezuite në Shkodër. Pas kësaj, ai punoi si mësues në fshatrat e malësisë, duke shfaqur përkushtim të madh për arsimimin dhe kulturën. Për një periudhë, ai u përfshi në rezistencën kundër guerrilasve komunistë, për të kaluar në ilegalitet deri sa gjeti rrugën e arratisjes në Jugosllavi.

Në vitet 1949-1955, Camaj studioi sllavistikën, romanistikën dhe gjuhën shqipe në Beograd, duke filluar disertacionin e tij për autorin shqiptar të hershëm, Buzuku. Pas transferimit në Romë në vitin 1956 dhe ndihmën e mësuesve italianë, ai përfundoi disertacionin në vitin 1960. Camaj ngriti emrin e tij si pedagog dhe akademik, duke filluar mësimdhënien e Studimeve Shqiptare në Universitetin e Munch në vitin 1961. Ai themeloi departamentin dhe shërbeu si profesor titullar deri në vitin 1990.

Martin Camaj ka filluar karrierën e tij letrare me poezi, por gjatë viteve të fundit, ai ishte përqendruar shumë nga krijimi i tij tek proza. Vëllimet e tij të para me poezi, “Nji fyell ndër male” (Prishtinë, 1953) dhe “Kânga e vërrinit” (Prishtinë, 1954), janë shpërthyer nga inspirata e banorëve të zonave ku ai ka lindur, veçanërisht malësorët e veriut. Kjo influencë e ka ndjekur Camajn përgjatë jetës së tij, përkundër viteve të mërgimit dhe pamundësisë për t’u kthyer në atdhe.

Në romanin e tij “Djella” (Romë, 1958), Camaj shpalos një histori dashurie midis një mësuesi dhe një vajze të re. Ky veprim letrar shënon një ndryshim në fokusin e tij, duke treguar aftësinë për të eksploruar shumë aspekte të jetës dhe emocioneve. Përmbledhjet e poezive “Legjenda” (Romë, 1964) dhe “Lirika mes dy moteve” (Munich, 1967) janë përfshirë nga poezi të vëllimit të tij të parë, “Kânga e vërrinit”, dhe kanë ribotuar në vëllimet e mëvonshme si “Poezi” 1953-1967 (Munich, 1981).

Stili i poezisë së Camajt shfaq ndikimin e fortë të poetit italian Giuseppe Ungaretti (1888-1970). Përdorimi i karaktereve metaforike dhe simbolike rritet me kalimin e kohës, gjë që shënon një zhvillim të theksuar në temat dhe stilin e tij poetik. Për të bërë poezinë e tij më të arrirë edhe për lexuesit ndërkombëtarë, Leonard Fox ka përkthyer një pjesë të zgjedhur të poezive të Camajt në anglisht. Këto përkthime janë përfshirë në vëllimet “Selected Poetry” (New York, 1990) dhe “Palimpsest”, shkruan UBTNews.

Në këtë ditë të veçantë, në pervjetorin e 32-të të ndarjes nga jeta të shkrimtarit të shquar, Martin Camaj, po e rikujtojmë atë me një nga poezitë e tij të veçanta. Ky moment na shtyn të reflektojmë mbi trashëgiminë e pasur të një intelektuali që la gjurmë të thella në letërsinë shqiptare.

NJI POETI TË SOTËM

Rruga jote â e mirë:

Parkat janë fytyrat ma të shëmtueme

të miteve klasike. Ti nuk shkrove për to,

por për rrasa guri e ballë njerzorë

me rrudha shum e për dashuninë.

Vargjet tua janë për t’i lexue në heshtje

e jo para mikrofonit

si të çetës së poetëve tjerë,

zemra

ndonëse nën shtatë lëkura

akull,

akull

ndonëse nën shtatë lëkura./UBTNews/

Magazinë

Vdes Terence Stamp, ylli i filmave “Superman”

Published

on

Continue Reading

Magazinë

Paralajmërimi i pavdekshëm i Dianas për Harryn dhe Williamin

Published

on

Harry dhe William kanë përjetuar humbjen më të madhe në gusht 1997, me vdekjen e nënës së tyre, Princeshës Diana. Megjithatë, edhe pse marrëdhënia mes vëllezërve është ftohur ndjeshëm me kalimin e viteve, ndikimi dhe mësimet e Dianas mbeten të pranishme në jetën e tyre.

Ish-sekretari privat i Princeshës, Patrick Jephson, thekson se Diana i ka lënë djemve këshilla të vlefshme dhe paralajmërime të rëndësishme, duke u kujtuar se pushteti dhe dashuria e publikut fitohen vetëm përmes shërbimit dhe sakrificës.

Fryma e saj, shton Jephson, vazhdon t’i shoqërojë Harryn dhe Williamin çdo ditë, duke u ofruar mbështetje, udhëzim dhe frymëzim.

Ekspertët mbretërorë, theksojnë se ndarja mes vëllezërve është e thellë dhe e zgjatur, dhe pajtimi mund të ndodhë vetëm nëse Harry bën hapin e parë për të kërkuar falje. Historiania Amanda Foreman shpjegon se sfida kryesore qëndron tek fakti se secili dëshiron që pajtimi të ndodhë sipas kushteve të veta.

Megjithatë, ekziston një fushë ku Harry dhe William gjejnë gjuhë të përbashkët: prindërimi. Të dy janë të përkushtuar që fëmijëve të tyre t’u ofrojnë një fëmijëri sa më të natyrshme dhe të shëndetshme, ashtu siç kishte ëndërruar Diana.

Ky përkushtim i përbashkët shihet si një nga sukseset më të mëdha të tyre dhe një dëshmi se trashëgimia e Princeshës jeton përmes kujdesit që tregojnë ndaj familjeve të tyre.

Continue Reading

Lifestyle

Mëngjesi i shëndetshëm – hapat e parë drejt një dite produktive

Published

on

Nisja e ditës në mënyrë të shëndetshme është një nga faktorët më të rëndësishëm për mirëqenien fizike dhe mendore. Mënyra si e kalojmë orën e parë të mëngjesit ndikon drejtpërdrejt në energjinë, përqendrimin dhe humorin tonë gjatë gjithë ditës.

Studimet kanë treguar se krijimi i një rutine të rregullt mëngjesi mund të përmirësojë performancën e njeriut, të rrisë produktivitetin dhe të reduktojë stresin.

Zgjimi i ngadaltë dhe ekspozimi ndaj dritës natyrore

Sipas hulumtimeve të botuara në Sleep Health, zgjimi natyral, pa alarme të zhurmshme dhe ekspozimi ndaj dritës së diellit brenda 30 minutave pas zgjimit ndihmon në rregullimin e ritmit cirkadian dhe përmirëson gjendjen shpirtërore.

Hidratimi menjëherë pas zgjimit

Natën, trupi humbet lëngje përmes frymëmarrjes dhe djersës. Një gotë ujë në mëngjes ndihmon në hidratimin e trupit e në nisjen e funksioneve metabolike.

Aktiviteti fizik i lehtë

Edhe 10-15 minuta aktivitet fizik në mëngjes mund të përmirësojë qarkullimin e gjakut, të rrisë energjinë dhe të çlirojë endorfinë, hormonet e mirëqenies.

Mëngjes i pasur dhe i balancuar ushqyes

Një mëngjes i shëndetshëm është çelësi për tru aktiv dhe trup të fuqishëm. Kombinimi i karbohidrateve komplekse, proteinave dhe yndyrave të shëndetshme është ideal.

Praktika mendore – meditim ose shkrim reflektiv

Praktika të tilla si meditimi, frymëmarrja e thellë apo mbajtja e një ditari ndihmojnë në menaxhimin e stresit dhe vendosjen e qëllimeve ditore.

Continue Reading

Magazinë

Pasuria neto e Dakota Johnson – sa vlerësohet ylli i roleve të suksesshme?

Published

on

Dakota Johnson, aktorja e famshme e Hollywoodit e njohur për rol në “Fifty Shades of Grey” , ka bërë një karrierë të shkëlqyer që shkon përtej aktrimit.

Thuhet se pasuria e saj do të arrijë në rreth 12 milionë euro më 2025, falë roleve të mëdha në filma, marrëveshjeve të jashtme dhe punës së saj në biznes.

Dakota, vajza e aktorëve të famshëm të Hollywoodit, Don Johnson dhe Melanie Griffith, ishte në industrinë e filmit që kur ishte fëmijë.

Megjithëse prejardhja e saj është e famshme, ngjitja e saj në profesion nuk ishte e lehtë. Ajo la kolegjin për aktrim dhe babai i saj thuhet se ndaloi së mbështeturi financiarisht, duke e detyruar Dakotan të krijonte dhe të stilonte rrugën e saj në industri.

Puna e saj e hershme në “Crazy in Alabama” dhe “The Social Network” ishte pak më e vogël, por më 2015, roli i saj i shkëlqyer në “Fifty Shades of Grey” e bëri atë një aktore të njohur. Filmi dhe rolet e tij të mëvonshme fituan mbi 550 milionë euro dhe treguan se ajo ishte një yll i mirë për t’u vënë bast.

Kapitalizmi përtej aktiviteteve të aktrimit

Ndërkohë që aktrimi është padyshim ajo që i sjell shumë para, Dakota ka edhe më shumë për të bërë.

Modelimi: Ajo hyri në skenën e modës me marka si Mango që në fillim.

Partneritete me marka: Ka udhëhequr reklama të mëdha, madje edhe me marka të shtrenjta si Gucci.

Prodhimi: Në vitin 2020, ajo bashkëthemeloi TeaTime Pictures, një kompani që punon në projekte të mëdha filmike si “The End of Getting Lost”.

Vendimmarrje kuptimplotë

Ajo zgjedh rolet me qëllim, duke përzier filma me buxhet të madh me filma të fortë indie si “The Peanut Butter Falcon” , “The Lost Daughter”. Ky kombinim pasqyron popullaritetin e saj, por edhe besueshmërinë e saj artistike të respektuar.

Plani i saj tregon një ndryshim më të madh në Hollywood: yjet marrin kontrollin e karrierës së tyre, ndërkohë që fitojnë edhe të ardhura të larmishme.

Me pasuri neto prej 12 milionë eurosh më 2025, Dakota e ka përdorur famën e hershme në mënyrë efektive. Me aktrim, prodhim dhe mbështetje nga markat, po lë një gjurmë që është shumë më tepër se sa roli i saj më i famshëm në film.

Artistja vazhdon të rrisë portofolin e saj të punës, rruga financiare tregon model të ri për yjet, që kombinojnë aftësitë, biznesin dhe punën me markën personale.

Continue Reading

Të kërkuara