Kulturë

32-vjetori i ndëshkimit të nostalgjisë me poezinë e Martin Camajt

Kontributi i Camajt në letërsi ka përfshirë përkthime të poezive të tij në italisht, anglisht dhe gjermanisht, duke i hapur rrugën shpërthimit të talentit të tij në skena ndërkombëtare.

Published

on

Shënohet 32-vjetori i ndarjes nga jeta e intelektualit të ndritur Martin Camaj, që la pas një trashëgimi të pasur kulturore dhe një ndikim të thellë në letërsinë shqiptare.

Arshi Pipa, publicist, poet e kritik letrar e ka përshkruar Martin Camajn si një intelektual tipik evropian-lindor, një shpirt i përkushtuar ndaj kulturës dhe intelektualitetit. Për Pipën, karakteristikë e veçantë e Camajt ishte largimi i tij nga atdheu për shkaqe politike dhe jetesa e tij në vende të ndryshme të botës.

Në shkrimin e Pipës, theksohet se edhe pse Camaj ishte në moshë të pjekur, ai vazhdonte të ndiejë pamundësinë për t’i zënë rrënjë tokës së re ku pati gjetur strehim. Nostalgjia për atdhenë e humbur shfaqej thellë në shpirtin e tij, duke bërë që ai të ndjehet i lidhur ngushtë me kulturën dhe trashëgiminë e vendlindjes së tij.

Si shkrimtar, Pipa vlerëson mënyrën se si Camaj shprehej nëpërmjet fjalëve e pozive për këtë nostalgji. Ai e përshkruan atë si një shkrimtar që modulon këtë ndjenjë nëpërmjet një teme kryesore, duke e trajtuar atë në kontekstin e humusit kulturor të vet. Sipas tij kjo prirje e Camajt për të theksuar dhe eksploruar thellësitë e kulturës së tij personale bën që shkrimi i tij të ketë një ndjenjë të thellë dhe të ndjenjshme të lidhjes me identitetin dhe atdhenë.

Kontributi i Camajt në letërsi ka përfshirë përkthime të poezive të tij në italisht, anglisht dhe gjermanisht, duke i hapur rrugën shpërthimit të talentit të tij në skena ndërkombëtare.

Lindur më 21 korrik 1925 në Temal, një zonë e pazbuluar në brendësi të qytetit kulturor verior shqiptar të Shkodrës, Camaj mori shkollën e tij në Xaverianum, shkollën italiane jezuite në Shkodër. Pas kësaj, ai punoi si mësues në fshatrat e malësisë, duke shfaqur përkushtim të madh për arsimimin dhe kulturën. Për një periudhë, ai u përfshi në rezistencën kundër guerrilasve komunistë, për të kaluar në ilegalitet deri sa gjeti rrugën e arratisjes në Jugosllavi.

Në vitet 1949-1955, Camaj studioi sllavistikën, romanistikën dhe gjuhën shqipe në Beograd, duke filluar disertacionin e tij për autorin shqiptar të hershëm, Buzuku. Pas transferimit në Romë në vitin 1956 dhe ndihmën e mësuesve italianë, ai përfundoi disertacionin në vitin 1960. Camaj ngriti emrin e tij si pedagog dhe akademik, duke filluar mësimdhënien e Studimeve Shqiptare në Universitetin e Munch në vitin 1961. Ai themeloi departamentin dhe shërbeu si profesor titullar deri në vitin 1990.

Martin Camaj ka filluar karrierën e tij letrare me poezi, por gjatë viteve të fundit, ai ishte përqendruar shumë nga krijimi i tij tek proza. Vëllimet e tij të para me poezi, “Nji fyell ndër male” (Prishtinë, 1953) dhe “Kânga e vërrinit” (Prishtinë, 1954), janë shpërthyer nga inspirata e banorëve të zonave ku ai ka lindur, veçanërisht malësorët e veriut. Kjo influencë e ka ndjekur Camajn përgjatë jetës së tij, përkundër viteve të mërgimit dhe pamundësisë për t’u kthyer në atdhe.

Në romanin e tij “Djella” (Romë, 1958), Camaj shpalos një histori dashurie midis një mësuesi dhe një vajze të re. Ky veprim letrar shënon një ndryshim në fokusin e tij, duke treguar aftësinë për të eksploruar shumë aspekte të jetës dhe emocioneve. Përmbledhjet e poezive “Legjenda” (Romë, 1964) dhe “Lirika mes dy moteve” (Munich, 1967) janë përfshirë nga poezi të vëllimit të tij të parë, “Kânga e vërrinit”, dhe kanë ribotuar në vëllimet e mëvonshme si “Poezi” 1953-1967 (Munich, 1981).

Stili i poezisë së Camajt shfaq ndikimin e fortë të poetit italian Giuseppe Ungaretti (1888-1970). Përdorimi i karaktereve metaforike dhe simbolike rritet me kalimin e kohës, gjë që shënon një zhvillim të theksuar në temat dhe stilin e tij poetik. Për të bërë poezinë e tij më të arrirë edhe për lexuesit ndërkombëtarë, Leonard Fox ka përkthyer një pjesë të zgjedhur të poezive të Camajt në anglisht. Këto përkthime janë përfshirë në vëllimet “Selected Poetry” (New York, 1990) dhe “Palimpsest”, shkruan UBTNews.

Në këtë ditë të veçantë, në pervjetorin e 32-të të ndarjes nga jeta të shkrimtarit të shquar, Martin Camaj, po e rikujtojmë atë me një nga poezitë e tij të veçanta. Ky moment na shtyn të reflektojmë mbi trashëgiminë e pasur të një intelektuali që la gjurmë të thella në letërsinë shqiptare.

NJI POETI TË SOTËM

Rruga jote â e mirë:

Parkat janë fytyrat ma të shëmtueme

të miteve klasike. Ti nuk shkrove për to,

por për rrasa guri e ballë njerzorë

me rrudha shum e për dashuninë.

Vargjet tua janë për t’i lexue në heshtje

e jo para mikrofonit

si të çetës së poetëve tjerë,

zemra

ndonëse nën shtatë lëkura

akull,

akull

ndonëse nën shtatë lëkura./UBTNews/

Lifestyle

Këshilla të vlefshme se si t’i menaxhoni paratë këtë muaj

Published

on

Nëntori sapo hyri dhe shumica nga ne mund t’i kemi parrë pagat sot apo do t’i marrim ditëve në vazhdim.

Thonë se ashtu siç i merr, edhe i shpenzon por nëse edhe ti ëndërron për një jetë plot me pasuri sepse në fund të fundit kush nuk e do një jetesë ku paratë nuk janë shqetësim?

Fillimi i muajit është momenti perfekt për të manifestuar jetë të qetë në aspektin financiar, andaj fillo duke menduar se çka do të arrish – qëndrueshmëri financiare, një shtëpi ëndrrash, një jetë të qetë apo lirinë për të eksploruar botën.

Trego mirënjohje për çfarë ke, mirënjohja është element i fuqishëm në procesin e manifestimit. Para se të nisesh për të arritur dëshira të reja, ndalo dhe vlerëso atë që ke. Kjo ndjenjë pozitive që po kultivon është si një magnet që tërheq më shumë të mira drejt teje.

Vizualizo jetën që dëshiron, mbyll sytë dhe imagjinoje veten duke jetuar jetën e ëndrrave të tua. Përjeto lumturinë dhe kënaqësinë që sjellin këto përjetime. Vizualizimi i qëllimeve mund të jetë i fuqishëm për t’i përafruar mendimet dhe ndjenjat e tua me atë që dëshiron të arrish.

Vendos qëllime të qarta, pas reflektimit, është koha për të vendosur qëllime të qarta. Shkruaji ato që dëshiron të manifestosh këtë muaj në terma pozitivë.

Krijo një plan veprimi, manifestimi nuk është vetëm të dëshirosh e të presësh, ai kërkon veprim. Harto një plan që përfshin hapat që ndërmerr për të arritur ëndrrat. Pavarësisht nga qëllimet e tua, mund të duhet të kursesh para, të investosh në diçka të re, të krijosh një rrjet kontaktesh, apo të fillosh një punë tjetër.

Përdor pohime pozitive, përsëritja e tyre forcon besimin e përkushtimin tënd. Afirmimet ndihmojnë për të mbajtur një qëndrim pozitiv dhe për t’u përqendruar në qëllimet e tua. Këtu janë disa afirmime që mund t’i përdorësh:

“Unë jam i/e denjë për pasuri dhe begati.”
“Paratë më vijnë me lehtësi.”
“Unë tërheq veç të mira në jetën time.”
“Jam i/e hapur për të pranuar gjithë të mirat që universi ka për të ofruar.”

Përsëriti këto afirmime, sidomos në fillim të muajit. Përmes reflektimit, vendosjes së qëllimeve e veprimeve konkrete, mund të ndërmarrësh hapat e parë drejt një jete plot pasuri dhe liri financiare. /UBTNews/

Continue Reading

Kulturë

Kuvendi i Dibrës: Kur shqiptarët ëndërruan për vetëqeverisje!

Published

on

Më 1 nëntor të vitit 1878, një ngjarje historike e rëndësishme shënoi fillimin e një kapitulli të ri në historinë shqiptare, Kuvendi i Dibrës. Nën udhëheqjen e krerëve të Lidhjes Shqiptare të Prizrenit, përfshirë Iljaz pashë Dibrën dhe Abdyl bej Frashërin, Kuvendi shënoi një përpjekje të fortë për të kërkuar autonominë e shqiptarëve brenda kornizës së Perandorisë Osmane.

Rezoluta e përpiluar nga Abdyl beu, e cila do t’i dorëzohej sulltanit në Stamboll, përmbante pesë pika thelbësore që ilustronin aspiratat e popullit shqiptar për vetëqeverisje dhe zhvillim.

Krijimi i Vilajetit të Shqipërisë, një nga kërkesat kryesore ishte formimi i një vilajeti që do të përfshinte katër vilajetet e atëhershme: Shkodra, Kosova, Manastiri dhe Janina. Kjo do të ndihmonte në centralizimin e pushtetit dhe administratës shqiptare.

Emërimi i nëpunësve shqiptarë, kuvendi kërkonte që administrata e vilajetit të drejtohej nga vetë shqiptarët, duke i dhënë fund praktikave të diskriminimit dhe kolonizimit nga elementë të huaj.

Arsimi në gjuhën shqipe, një nga pikat më të rëndësishme ishte krijimi i shkollave që do të mësonin në gjuhën shqipe, duke ndihmuar kështu në ruajtjen e identitetit kulturor dhe kombëtar.

Kuvendi i vilajetit, Kuvendi i Dibrës propozoi formimin e një kuvendi që do të zgjidhte çështjet e brendshme, duke përfshirë caktimin e buxhetit dhe emërimin e qeverisë dhe gjykatave të vilajetit.

Buxheti për arsim dhe infrastrukturë, kërkesa për një buxhet të posaçëm që do të mbështeste arsimin dhe zhvillimin e infrastrukturës ishte po ashtu një element kyç, që dëshmonte përkushtimin për një shoqëri të zhvilluar.

Pas përfundimit të Kuvendit, në shkurt të vitit 1879, një delegacion shqiptar iu drejtua Portës së Lartë me këto kërkesa, por ato u shpërfillën dhe u kundërpërgjigjën me forcë, duke theksuar sfidat dhe pengesat me të cilat përballej populli shqiptar në përpjekjet e tij për autonomi dhe vetëqeverisje.

Kuvendi i Dibrës nuk ishte thjesht një ngjarje politike; ai përfaqësonte një moment të rëndësishëm të ndërgjegjësimit kombëtar dhe aspiratave për një të ardhme më të ndritur për shqiptarët, duke e vendosur themelin për lëvizjet që do të pasonin në vitet e ardhshme./UBTNews/

 

Continue Reading

Kulturë

Java e filmit spanjoll në kinematë e kryeqytetit

Published

on

Java e Kulturës Spanjolle, e cila mund të quhet gjithashtu Java e Filmit Spanjoll, po sjell një vëmendje të veçantë për kinematografinë spanjolle në kryeqytetin shqiptar. Gjatë këtyre ditëve, kinematë e Tiranës do të shfaqin një seleksionim filmash nga disa prej regjisorëve më të njohur spanjollë, të cilët kanë lënë gjurmë të thella në artin e shtatë.

Java e filmit do të nisë më 2 nëntor me shfaqjen e filmit “Even the Rain”, i cili do të projektohet në Qendrën e Artit “Agimi”. Ky film krijon një dialog intrigues rreth imperializmit spanjoll, duke e vendosur atë në një kontekst historik të ngjarjeve që ndodhin rreth 500 vjet më parë.

“Even the Rain” ofron një qasje meta-kinematike, duke treguar historinë e një ekipi kineastësh meksikanë në Bolivi, të cilët xhirojnë një dramë historike mbi zbulimet e Kristofor Kolombit. Regjisori, Iciar Bollaín, përdor stile të ndryshme kinematografike për të vendosur paralele shqetësuese mes imperializmit evropian të kaluar dhe shfrytëzimeve moderne korporative. Ai hedh dritë mbi dinamikën dhe presionet me të cilat përballen ekipet gjatë zhvillimit të një filmi që ka si fokus angazhimin shoqëror.

Bollaín paralajmëron se këto produkte mund të rifillojnë një dinamikë kolonialiste, duke riprodhuar pabarazi mes vendeve “të dukshme” në tregun global të filmit dhe atyre “të padukshme”, duke shfrytëzuar aktorët vendas. Filmi shquhet për ndërthurjen e disa tendencave kinematografike që përplasen, duke krijuar një qark të shkurtër të mesazheve.

Pas “Even the Rain”, publiku do të ketë mundësinë të shijojë filmin “Thesis on a Homicide”, që do të shfaqet më 3 nëntor në kinemanë “Maks Velo”. Më pas, më 4 nëntor do të shfaqet “15 Years + 1 Day”, dhe më 5 nëntor, filmi “Lucky Star” do të projektohet gjithashtu në “Maks Velo” në Laprakë.

Kinematografia spanjolle, e njohur për tregimet e saj të pasura kulturore, ka prodhuar filma me ndikim të konsiderueshëm në kinematografinë botërore. Me rrënjë në tema historike dhe shoqërore, filmi spanjoll shpesh ndërthur realizmin me narrativat imagjinative. Regjisorë si Pedro Almodóvar kanë kontribuar në rritjen e vlerësimit global të kinemasë spanjolle, duke shfaqur një peizazh të gjallë kinematografik.

Hyrja në këto shfaqje do të jetë e lirë, duke ofruar mundësi për të gjithë adhuruesit e kinematografisë spanjolle të përjetojnë këto krijime artistike. Ky është një mundësi e shkëlqyer për të shijuar artin dhe kulturën spanjolle në zemrën e Tiranës./UBTNews/

Continue Reading

Lifestyle

Pse preferohet që rrobat t’i bëni gati një natë më herët?

Published

on

Të gjithë e njohim atë ndjenjën e trazuar kur zgjohesh në mëngjes me ngut. Çdo gjë duket si një sfidë, sidomos kur kupton se nuk e ke planifikuar kohën siç duhej.

Fillon ditën me mendimin se po vesh rrobat e duhura, por ndjenja e pishmanit të kap më vonë, sapo del nga shtëpia. Ajo ndjesi e frikës dhe dyshimit se gjithçka nuk ka shkuar siç e kishe imagjinuar, është një pjesë e zakonshme e rutinës së përditshme.

Nëse një natë më përpara do të ishit ulur vetëm 15 minuta për të gjetur veshjen tuaj, sot nuk do të pendoheshit rrugës për në punë për pantallonat e rrudhosura apo kombinimin e çuditshëm të veshjes.

Kjo gjë është me të vërtetë e sikletshme por, ne sot ju sjellim disa ‘truqe’ që mos të bëheni me nerva sapo t’i hapni sytë.

Përpara se të filloni: krijoni luksin e të paturit një pasqyrë ku mund të shiheni i gjithi, vendoseni në një zonë të ndriçuar mirë.

1. Kontrolloni motin dhe zgjidhni veshjen në varësi të tij;

2. Mos lini asgjë jashtë- vendosni këpucët, çorapet, rripin, orën dhe syzet e diellit;

3. Hekurosni rrobat nëse është e nevojshme;

4. Përdorni varëset e rrobave në një vend enkas për veshjen e ditës;

5. Bëni disa hapa mbrapa dhe mendoni se si do të dukeni me atë veshje;

Koha ju del pasi puna është 10 orë larg e jo 10 minuta kështu keni hequr një stres të madh, nëse i’a dilni sot ka qenë dita e fundit që shkoni vonë në punë duke djersitur me ankth se si dukeni me rrobat që zgjodhet në mënyrë rastësore. /UBT News/

 

Continue Reading

Të kërkuara