Kulturë

32-vjetori i ndëshkimit të nostalgjisë me poezinë e Martin Camajt

Kontributi i Camajt në letërsi ka përfshirë përkthime të poezive të tij në italisht, anglisht dhe gjermanisht, duke i hapur rrugën shpërthimit të talentit të tij në skena ndërkombëtare.

Published

on

Shënohet 32-vjetori i ndarjes nga jeta e intelektualit të ndritur Martin Camaj, që la pas një trashëgimi të pasur kulturore dhe një ndikim të thellë në letërsinë shqiptare.

Arshi Pipa, publicist, poet e kritik letrar e ka përshkruar Martin Camajn si një intelektual tipik evropian-lindor, një shpirt i përkushtuar ndaj kulturës dhe intelektualitetit. Për Pipën, karakteristikë e veçantë e Camajt ishte largimi i tij nga atdheu për shkaqe politike dhe jetesa e tij në vende të ndryshme të botës.

Në shkrimin e Pipës, theksohet se edhe pse Camaj ishte në moshë të pjekur, ai vazhdonte të ndiejë pamundësinë për t’i zënë rrënjë tokës së re ku pati gjetur strehim. Nostalgjia për atdhenë e humbur shfaqej thellë në shpirtin e tij, duke bërë që ai të ndjehet i lidhur ngushtë me kulturën dhe trashëgiminë e vendlindjes së tij.

Si shkrimtar, Pipa vlerëson mënyrën se si Camaj shprehej nëpërmjet fjalëve e pozive për këtë nostalgji. Ai e përshkruan atë si një shkrimtar që modulon këtë ndjenjë nëpërmjet një teme kryesore, duke e trajtuar atë në kontekstin e humusit kulturor të vet. Sipas tij kjo prirje e Camajt për të theksuar dhe eksploruar thellësitë e kulturës së tij personale bën që shkrimi i tij të ketë një ndjenjë të thellë dhe të ndjenjshme të lidhjes me identitetin dhe atdhenë.

Kontributi i Camajt në letërsi ka përfshirë përkthime të poezive të tij në italisht, anglisht dhe gjermanisht, duke i hapur rrugën shpërthimit të talentit të tij në skena ndërkombëtare.

Lindur më 21 korrik 1925 në Temal, një zonë e pazbuluar në brendësi të qytetit kulturor verior shqiptar të Shkodrës, Camaj mori shkollën e tij në Xaverianum, shkollën italiane jezuite në Shkodër. Pas kësaj, ai punoi si mësues në fshatrat e malësisë, duke shfaqur përkushtim të madh për arsimimin dhe kulturën. Për një periudhë, ai u përfshi në rezistencën kundër guerrilasve komunistë, për të kaluar në ilegalitet deri sa gjeti rrugën e arratisjes në Jugosllavi.

Në vitet 1949-1955, Camaj studioi sllavistikën, romanistikën dhe gjuhën shqipe në Beograd, duke filluar disertacionin e tij për autorin shqiptar të hershëm, Buzuku. Pas transferimit në Romë në vitin 1956 dhe ndihmën e mësuesve italianë, ai përfundoi disertacionin në vitin 1960. Camaj ngriti emrin e tij si pedagog dhe akademik, duke filluar mësimdhënien e Studimeve Shqiptare në Universitetin e Munch në vitin 1961. Ai themeloi departamentin dhe shërbeu si profesor titullar deri në vitin 1990.

Martin Camaj ka filluar karrierën e tij letrare me poezi, por gjatë viteve të fundit, ai ishte përqendruar shumë nga krijimi i tij tek proza. Vëllimet e tij të para me poezi, “Nji fyell ndër male” (Prishtinë, 1953) dhe “Kânga e vërrinit” (Prishtinë, 1954), janë shpërthyer nga inspirata e banorëve të zonave ku ai ka lindur, veçanërisht malësorët e veriut. Kjo influencë e ka ndjekur Camajn përgjatë jetës së tij, përkundër viteve të mërgimit dhe pamundësisë për t’u kthyer në atdhe.

Në romanin e tij “Djella” (Romë, 1958), Camaj shpalos një histori dashurie midis një mësuesi dhe një vajze të re. Ky veprim letrar shënon një ndryshim në fokusin e tij, duke treguar aftësinë për të eksploruar shumë aspekte të jetës dhe emocioneve. Përmbledhjet e poezive “Legjenda” (Romë, 1964) dhe “Lirika mes dy moteve” (Munich, 1967) janë përfshirë nga poezi të vëllimit të tij të parë, “Kânga e vërrinit”, dhe kanë ribotuar në vëllimet e mëvonshme si “Poezi” 1953-1967 (Munich, 1981).

Stili i poezisë së Camajt shfaq ndikimin e fortë të poetit italian Giuseppe Ungaretti (1888-1970). Përdorimi i karaktereve metaforike dhe simbolike rritet me kalimin e kohës, gjë që shënon një zhvillim të theksuar në temat dhe stilin e tij poetik. Për të bërë poezinë e tij më të arrirë edhe për lexuesit ndërkombëtarë, Leonard Fox ka përkthyer një pjesë të zgjedhur të poezive të Camajt në anglisht. Këto përkthime janë përfshirë në vëllimet “Selected Poetry” (New York, 1990) dhe “Palimpsest”, shkruan UBTNews.

Në këtë ditë të veçantë, në pervjetorin e 32-të të ndarjes nga jeta të shkrimtarit të shquar, Martin Camaj, po e rikujtojmë atë me një nga poezitë e tij të veçanta. Ky moment na shtyn të reflektojmë mbi trashëgiminë e pasur të një intelektuali që la gjurmë të thella në letërsinë shqiptare.

NJI POETI TË SOTËM

Rruga jote â e mirë:

Parkat janë fytyrat ma të shëmtueme

të miteve klasike. Ti nuk shkrove për to,

por për rrasa guri e ballë njerzorë

me rrudha shum e për dashuninë.

Vargjet tua janë për t’i lexue në heshtje

e jo para mikrofonit

si të çetës së poetëve tjerë,

zemra

ndonëse nën shtatë lëkura

akull,

akull

ndonëse nën shtatë lëkura./UBTNews/

Magazinë

“Smoke”, serial i bazuar në ngjarje të vërteta

Published

on

Janë publikuar pamjet e para të serialit të zhanrit dramë kriminalistike, “Smoke”, i cili ribashkon ekipin kreativ prapa projektit “Black Bird” dhe në rolin kryesor e sjell aktorin britanik, Taron Egerton. Ai shërben edhe si producent ekzekutiv i serialit.  

Krijuar dhe shkruar nga Dennis Lehane, s dhe i frymëzuar nga ngjarje të vërteta, “Smoke” sjell historinë e një hetuesi zjarrvëniesh, i cili rastësisht bashkohet me një detektiv për të zbuluar rastet e fundit që kanë tronditur qytetin.

Mirëpo, përpjekja e tyre për të ndaluar dy zjarrvënës, shkakton një lojë të rrezikshme sekretesh dhe dyshimesh.

Me Egertonin në rolin kryesor të hetuesit, Dave Gudsen, dhe aktoren e nominuar për çmim “Emmy”, Jurnee Smollett, në rolin e detektives së quajtur Michelle Calderone, kasta e serialit përbëhet edhe nga aktorët, Rafe Spall, Ntare Guma Mbaho Mwine, Hannah Emily Anderson, Anna Chlumsky, Adina Porter, Greg Kinnear dhe John Leguizamo.

“Smoke” e shënon debutimin në platformën “Apple TV+” më 27 qershor.

Continue Reading

Magazinë

Influencuesja e famshme vdes pas një operacioni plastik në Turqi

Published

on

Ana Barbara Bur Buldrini (31), një këngëtare, modele dhe influencuese braziliane, vdiq pas një operacioni në Stamboll, dhe burri i saj pretendon se nuk ishte përgatitur si duhet për procedurat.

Sipas një raporti nga media lokale O Tempo, Ana Barbara dhe burri Elgar Sueia udhëtuan nga Mozambiku për në Stamboll, ku ajo iu nënshtrua liposuksionit, zmadhimit të gjoksit dhe operacionit të hundës të dielën, më 15 qershor.

Sueia pretendon se Buldrini  cila kishte 797,000 ndjekës në Instagram kishte një marrëveshje me Spitalin Tusa për të marrë operacione në këmbim të promovimit të spitalit në mediat sociale.

Burri i saj i tha O Tempo se Buldrini vdiq vetëm disa orë pas procedurës, për shkak të arrestit kardiorespirator.

Ai gjithashtu deklaroi se gruaja e tij nuk ishte përgatitur siç duhet për operacionet.

“Ajo donte t’i nënshtrohej këtyre procedurave për të përmirësuar pamjen fizike. Ishte ëndrra e saj. Ndërhyrja kirurgjikale fillimisht ishte planifikuar për të mërkurën, por për shkak të problemeve me orarin, kirurgu vendosi ta shtynte për të dielën. Ne shkuam në klinikë të dielën vetëm për të parë hapësirën, por mjeku donte ta bënte ndërhyrjen kirurgjikale menjëherë, edhe pse Ana nuk ishte e përgatitur”, tha Sueia për median braziliane.

Sipas G1, ndërhyrja kirurgjikale përfundoi rreth orës 23:00 më 15 qershor. Sueias iu tha se mund ta shihte gruan e tij, e cila ishte ende nën anestezi, por do të zgjohej së shpejti.

“Më thanë të shkoja në dhomë, asistentët po silleshin çuditshëm. Prita një orë e 15 minuta për ta parë. Zbrita poshtë dhe një mjek më tha se zemra e saj po rrihte ngadalë dhe një tjetër se ajo kishte ndërruar jetë.”

 

Sueia ndau hidhërimin e tij për vdekjen e gruas së tij në Instagram.

“Sot flas jo vetëm si një bashkëshort që humbi dashurinë e jetës së tij, Ana Barbara, por edhe si një qenie njerëzore që kërkon të vërtetën, përgjegjësinë dhe drejtësinë”, shkroi në postim, me raport nga stacioni televiziv EKOL TV mbi rastin.

“Më 16 qershor 2025, Ana humbi jetën tragjikisht në një klinikë private në Pendik, Stamboll. Ajo erdhi në këtë vend me shpresë dhe besim. Ky besim u tradhtua nga një sistem që lejoi që kjo të ndodhte pa mbikëqyrje.”

Në një deklaratë për Turkiye Today, Spitali Tusa pretendoi se pacientes iu dha i gjithë informacioni ligjor dhe mjekësor, se një “komplikacion i papritur” ndodhi gjatë shërimit të saj. Gjithashtu tha se u bë përpjekje për ringjallje për 90 minuta.

“Pavarësisht të gjitha përpjekjeve të ekipit të ekspertëve të anesteziologjisë, pacientja nuk mundi të ringjallej”, përfundoi deklarata.

Continue Reading

Magazinë

Denis Villeneuve do të drejtojë filmin e ri të James Bond

Published

on

Continue Reading

Kulturë

Inagurohet Orkestra e Kryeqytetit në Prishtinë

Published

on

Gjatë kësaj jave u inagurua Orkestra e Kryeqytetit. Ky event me rëndësi unike u mbajt në Sallën e Kuqe ku mblodhi shumë personalitete dhe personazhe të njohura të fushave të ndryshme.

Nuk mungoi i pari i Prishtinës, Përparim Rama i cili e ndoqi nga afër këtë paraqitje dinjitoze të të rinjëve që na përfaqesuan aq mirë.

“Kryeqyteti ka hy në një kapitull të ri kulturor – u inagurua Orkestra Prishtina! Ky është një moment historik për kryeqytetin, që për herë të parë ka orkestrën e vet profesionale. Me këtë hap të madh, e dëshmojmë edhe një herë vizionin dhe respektin tonë për kulturën – të cilën e vendosim fuqishëm në zemër të jetës publike të Prishtinës. Faleminderit Gencit, Gresës, Sibelit dhe të gjithë atyre që punuan që kjo ëndërr të jetësohet sonte”, shkroi Rama në rrjetin social Facebook.

Kjo orkestër nuk është thjesht një bashkim muzikantësh të talentuar, është një trupë që do t’i japë ritëm jetës sonë publike, do të ndërtojë ura mes brezash e komunitetesh, dhe do ta vendosë Prishtinën në mesin e qyteteve që e kuptojnë dhe e vlerësojnë thellësisht rolin e kulturës në zhvillimin shoqëror.

Përndryshe, në kuadër të aktiviteteve për muajin e Çlirimit të Prishtinës, pas një varg ngjarjesh të rëndësishme kulturore, Kryeqyteti mirëpriti inaugurimin e Orkestra Prishtina – OPR. /A.Zeneli – UBT News/

 

Continue Reading

Të kërkuara