Lajmet
32 vjet nga Traktati i BE-së
Traktati i Mastrihtit njihet më shumë si Traktati i Bashkimit Evropian.
Published
2 years agoon
By
Betim GashiNë vitin 1992 u nënshkrua Traktati Maastricht, i cili hapi rrugën për krijimin e Bashkimit Evropian.
Traktati i Mastrihtit njihet më shumë si Traktati i Bashkimit Evropian, pasi me të nisi rruga që do të çonte në vitin 2002 në hyrjen në qarkullim të monedhës së përbashkët evropiane – euro.
Negociatat për traktatin e Mastrihtit lindën me vullnetin për të realizuar mes shteteve anëtare të Komunitetit, një integrim në sektorin e politikës ekonomike, përmes një përputhjeje të fortë ekonomike të vendeve anëtare, përmes hedhjes në qarkullim të një monedhe të vetme evropiane.
Traktati i Mastrihtit nuk është i rëndësishëm vetëm sepse shënon hapin e parë konkret drejt Bashkimit Ekonomik dhe monetar, por sepse nëpërmjet tij u kalua në Komunitetin Evropian dhe në Bashkimin Evropian, u përforcua bashkëpunimi mes shteteve anëtare në fushën e politikës së jashtme dhe arrihet në konceptin e qytetarit evropian.
Në qershor 1992, përmes referendumit, Danimarka i tha “JO” ratifikimit të Traktatit të Mastrihtit. Ndërkohë që në Francë, Traktati i Mastrihtit, i shtruar për referendum merr vetëm 50.4 për qind të votave: një gjysmë fitore dhe një goditje ndaluese për Evropën. Por me gjithë këto vështirësi, Traktati i Mastrihtit eci përpara, u kërkuan zgjidhje politike duke u bazuar në rezultatet e referendumit danez dhe pak nga pak u kapërcye edhe “jo”-ja e francezëve.
Traktati i Mastrihtit u firmos zyrtarisht nga ministrat e Punëve të Jashtme të vendeve anëtare më 7 shkurt 1992, në një qytet të vogël të Holandës, prej nga mori dhe emrin, pranë kufirit me Gjermaninë dhe Belgjikën. Por, Traktati i Mastrihtit, menjëherë pas nënshkrimit të tij, nuk pati jetë të lehtë. Pikërisht sepse shënonte një hap të rëndësishëm përpara në procesin e integrimit evropian, disa vende nuk e pritën mirë.
Për nga rëndësia që pati dhe bazat që hodhi, mund të thuhet se ai shkoi shumë më larg se objektivi ekonomik, të cilin kishte përcaktuar në fillim Komuniteti. Ai shënoi një etapë të re të procesit “të një bashkimi të vazhdueshëm më të ngushtë midis popujve të Evropës”, duke e veshur në këtë mënyrë objektivin ekonomik me një frymë politik.
Me hyrjen e tij në fuqi më 1 nëntor 1993, u krijua Bashkimi Evropian me 12 vende anëtare të Komunitetit, të cilat ishin: Belgjika, Danimarka, Franca, Greqia, Gjermania, Holanda, Irlanda, Italia, Luksemburgu, Mbretëria e Bashkuar, Portugalia dhe Spanja. Numri i anëtarëve do të shkonte në 15 në vitin 1995.
Në tërësinë e tij, Traktati i Mastrihtit mund të përmblidhet në tri elementë kryesore ose tri shtylla
– Së pari, veshja e Komunitetit evropian (e i cili zëvendësoi Komunitetin Ekonomik Evropian), me kompetenca të gjera mbikombëtare;
– Së dyti, bashkëpunimi në fushën e një politike të përbashkët të jashtme dhe të sigurisë;
– Së treti, bashkëpunimi në fushën e marrëdhënieve të brendshme dhe të drejtësisë.
Një qytetari evropiane Traktati i Mastrihtit i njeh qytetarinë evropiane çdo personi që ka shtetësinë e një vendi anëtar të Bashkimit Evropian. Në këtë mënyrë, qytetaria evropiane është e kushtëzuar nga qytetaria kombëtare, por veç kësaj, ajo pajis edhe me disa të drejta të reja shtesë:
– e drejta e qarkullimit dhe e qëndrimit të lirë në vendet e Komunitetit;
– e drejta për t’u mbrojtur, jashtë vendit, nga ambasada apo dhe konsullata e secilit vend anëtar;
– e drejta e votës dhe për t’u zgjedhur në vendin rezident, për zgjedhjet evropiane dhe bashkiake, me disa kushte;
– e drejta e peticionit përpara Parlamentit Evropian;- e drejta e ankimimit pranë Mediatorit Evropian lidhur me probleme në funksionimin e administratës komunitare. Një bashkim ekonomik dhe monetar
Vendimi për të krijuar një monedhë të përbashkët më 1 janar 1999, nën drejtimin e Bankës Qendrore Evropiane, ishte hapi final i integrimit ekonomik dhe monetar në gjirin e tregut të përbashkët. Bashkimi ekonomik dhe monetar u realizua në tri etapa:
– Së pari, liberalizimi i lëvizjeve të kapitaleve, etapë e cila përfundoi më 31 dhjetor 1993.
– Së dyti, bashkërendimi i politikave ekonomike të vendeve anëtare, me qëllim uljen e inflacionit, të normave të interesit dhe të luhatjeve të kurseve të këmbimit, si dhe kufizimin e deficiteve dhe të borxhit të vendeve anëtare.
Vendosja e këtyre kritereve, që njihen si “kriteret e Mastrihtit”, ishte parakushti për sigurimin e konvergjencës së ekonomive të vendeve anëtare, e cila nga ana e saj është kusht i domosdoshëm për kalimin në një monedhë të përbashkët. Kjo është arsyeja që kriteret e Mastrihtit rëndom quhen edhe “kriteret e konvergjencës”.
Kalimi në monedhën e përbashkët u përgatit nga Instituti Monetar Evropian, pararendësi i bankës qendrore evropiane.
– Së treti dhe së fundi, krijimi i një monedhë të përbashkët më 1 janar 1999, dhe i Bankës qendrore evropiane.
Zgjerimi i kompetencave të Komunitetit
Me Traktatin e Mastrihtit, kompetencat komunitare u shtrinë edhe në fusha të tjera siç ishin: arsimi, formimi profesional, kultura, shëndeti publik, mbrojtja e konsumatorëve, rrjetet trans-evropiane, politikat industriale. Zgjerimi i këtyre kompetencave u mbështet në parimin e subsidiaritetit, që do të thotë se këto kompetenca u zgjeruan në atë masë që objektivat e parashikuara nuk mund të realizoheshin plotësisht nga vendet anëtare në nivel kombëtar ose lokal. Pra, iniciativat komunitare nuk kishin për qëllim të zëvendësonin iniciativat e secilit vend anëtar në rrafshin kombëtar, por konsideroheshin si një plotës i këtyre të fundit.
Me Traktatin e Mastrihtit, edhe politika sociale bëhet pjesë e fushës komunitare. Protokolli social, ndonëse nuk u nënshkruar nga Mbretëria e Bashkuar, u përfshi në Anekset e Traktatit. Kështu, nga gjithë vendet anëtare (me përjashtim të Mbretërisë së Bashkuar), u adoptuan dispozita të përbashkëta lidhur me kushtet e punës, me barazinë midis burrit dhe gruas, me integrimin e personave të përjashtuar nga tregu i punës, me sigurimet shoqërore etj. Politika e jashtme dhe e sigurimit e përbashkët
Shtylla e dytë e Traktatit të Mastrihtit, e cila mbështetet në mekanizmin e bashkëpunimit politik të institucionalizuar me Aktin Unik, ka të bëjë me hartimin e një politike të jashtme dhe të sigurisë të përbashkët. Kjo politikë do të mundësonte ndërmarrjen e veprimeve të përbashkëta në fushën e politikës së jashtme.
Në këtë këndvështrim, vendimmarrja duhej të ishte unanime, ndërsa masat shoqëruese të miratuara me shumicën e votave.
Politikat e ndërmarra nga BE në fushën e sigurisë, kanë si objektiv mbrojtjen e përbashkët, duke u mbështetur në bashkimin e Evropës Perëndimore. Gjithnjë në këtë pikëpamje, vendet anëtare mund të veprojnë për llogari të tyre, por me kusht që veprimet e tyre të mos bien ndesh me vendimet e miratuara së bashku. Çështjet e brendshme dhe drejtësia
Shtylla e tretë e Traktatit u konceptua për të lehtësuar dhe siguruar lëvizjet e lira të individëve midis vendeve të BE-së.
Edhe këtu, vendimet merren në unanimitet; ato mbulojnë fushat e mëposhtme:
– rregullat e kalimit të kufijve të jashtëm të hapësirës së Komunitetit dhe forcimin e kontrolleve (duke filluar nga 1996, masat e marra në lidhje me vizat duhet të miratohen me shumicë votash; megjithatë një vend mund të miratojë dispozita të nevojshme me qëllim sigurimin e brendshëm dhe rendnin publik);
– lufta kundër terrorizmit, kriminalitetit, trafikut të drogës dhe mashtrimeve ndërkombëtare;- bashkëpunimi në fushën e drejtësisë penale dhe civile;
– krijimi i Zyrës evropiane të policisë (Europol), e pajisur me një sistem këmbimi informacioni midis policive të vendeve anëtare;
– lufta kundër migracionit të paligjshëm;
– politika të përbashkët azilimi.
Rishikimi i Traktatit
Në Traktat parashikohet edhe rishikimi i tij, kryesisht lidhur me institucionet komunitare, në kushtet e zgjerimit. Konferenca ndërqeveritare e mbledhur në vitet 1996-97, u finalizua me nënshkrimin nga ana qeverive të vendeve anëtare të një Traktati tjetër, atij të Amsterdamit, i cili ishte vazhdim i fushave dhe kompetencave të parashikuar në Traktatin e Mastrihtit.
Lajmet
Kusari-Lila: Të dielën seanca e jashtëzakonshme për Qeverinë, ftesa është dërguar tashmë tek të gjithë deputetët
Published
6 minutes agoon
October 24, 2025By
UBTnews
Në Kuvendin e Kosovës të dielën, më 26 tetor, do të mbahet seanca për votimin e Qeverisë së re të Kosovës.
Shefja e Grupit Parlamentar të Lëvizjes Vetëvendosje, Mimoza Kusari – Lila, konfirmoi për Telegrafin se ftesa tashmë është dërguar tek të gjithë deputetët për seancë të jashtëzakonshme.
“Po, kemi bërë kërkesë dhe tashmë është dërguar ftesa tek të gjithë deputetët për seancë të jashtëzakonshme për të dielën, ora 10:00, me një pikë të rendit të ditës: Zgjedhja e Qeverisë së Republikës së Kosovës”, tha ajo.
Më 11 tetor, presidentja e Kosovës, Vjosa Osmani, e ka mandatuar liderin e Lëvizjes Vetëvendosje (LVV), Albin Kurti, që të formojë Qeverinë e re të vendit, tetë muaj pas mbajtjes së zgjedhjeve të përgjithshme.
Derisa kanë mbetur edhe dy ditë afat për ta paraqitur përbërjen e re të Qeverisë, deri më tani nga LVV nuk është ndërmarrë asnjë hap konkret.
Nuk është raportuar për ndonjë takim apo negociatë me subjektet e tjera politike që do të mundësonte ndërtimin e një koalicioni qeverisës.
Kjo, pasi LVV-së i nevojiten të paktën 61 vota në Kuvend për të formuar Qeverinë, ndërsa në zgjedhjet e 9 shkurtit, kjo parti ka siguruar 48 ulëse./EO
Lajmet
Në Kroaci po futet shërbimi i detyrueshëm ushtarak, parlamenti voton pro
Published
9 minutes agoon
October 24, 2025By
UBTnews
Parlamenti kroat sot, me 84 vota pro, 30 abstenime dhe 11 kundër, ndryshoi Aktin e Mbrojtjes, duke konfirmuar kështu rikthimin e trajnimit bazë ushtarak të detyrueshëm.
Stërvitja bazë ushtarake (TVO) do të zgjasë dy muaj, thirrjet e para do të fillojnë deri në fund të vitit, dhe rekrutët e parë në kazermat në Knin, Slunj dhe Pozhega priten në fillim të vitit të ardhshëm. Siç është njoftuar nga Ministria e Mbrojtjes, është planifikuar të thirren rreth 4,000 rekrutë çdo vit, të ndarë në pesë breza.
Të gjithë të rinjtë 18-vjeçarë janë të regjistruar në regjistrin ushtarak dhe do të dërgohen në stërvitje ushtarake në vitin kalendarik kur të mbushin 19 vjeç. Rekrutët do t’i nënshtrohen një kontrolli mjekësor para stërvitjes për të përcaktuar nëse janë të aftë për stërvitje ushtarake dhe Ministria e Mbrojtjes deklaron se kjo do të organizohet sa më afër vendbanimit të rekrutëve për ta bërë më të lehtë aksesin për pjesëmarrësit.
Ekzaminimi përcakton aftësinë mjekësore të një rekruti potencial, njoftoi Ministria e Mbrojtjes, duke shtuar se ata që i nënshtrohen shërbimit ushtarak mund të dërgohen për stërvitje ose të marrin një shtyrje të përcaktuar me ligj deri në fund të vitit të 29-të të jetës, ose të përjashtohen nga detyrimi sipas kushteve dhe mënyrës së përcaktuar me ligj.
Përjashtimisht, rekrutët mbi moshën 19 vjeç dhe deri në moshën 30 vjeç mund të dërgohen edhe në stërvitje ushtarake, pasi shërbimi mund të shtyhet në rastin e studimit dhe për atletët që të marrin pjesë në kampionatet botërore dhe evropiane./EO
Lajmet
Trump thotë se tregjet e aksioneve amerikane janë ‘më të forta se kurrë më parë’ falë tarifave
Published
47 minutes agoon
October 24, 2025By
UBTnews
Presidenti i SHBA-së, Donald Trump, tha të premten se tregjet e aksioneve amerikane janë “më të forta se kurrë” falë tarifave që ai ka vendosur që kur u kthye në Shtëpinë e Bardhë në fillim të këtij viti.
Bursa e Nju Jorkut ka pasur një periudhë të vështirë me ulje-ngritje në gjashtë muajt që nga njoftimi i tarifave të Trump në prill.
Pavarësisht disa pengesave, tre indekset kryesore fituan në periudhën gjashtëmujore, duke arritur gjithashtu nivele rekord. Indeksi Doë Jones u rrit me më shumë se 17%, indeksi i përbërë Nasdaq u rrit me 34% dhe S&P 500 u rrit me 23%.
Në një postim të veçantë, presidenti theksoi se vendi “Është përsëri i pasur, i fuqishëm dhe i sigurtë kombëtarisht, të gjitha fal tarifave”.
Shumë ekonomistë argumentuan se tarifat janë të dëmshme, joproduktive dhe kanë rritur çmimet, duke dëmtuar konsumatorin amerikan, si dhe bizneset.
– Gjykata Supreme e SHBA-së do të shqyrtojë çështjen e tarifave
Trump u ndal edhe te çështja e tarifave para Gjykatës Supreme të SHBA-së, duke e quajtur atë “çështja më e rëndësishme që ka arritur në gjykatë ndonjëherë”, shkruan AA.
Gjykata Supreme ka caktuar datën 5 nëntor për të dëgjuar argumentet nëse Trump i përdori ligjërisht fuqitë e emergjencës për të vendosur tarifa gjithëpërfshirëse në të gjithë botën.
Në gusht, një gjykatë federale e apelit vendosi 7-4 se Trump tejkaloi autoritetin e tij sipas Aktit Ndërkombëtar të Fuqive Ekonomike të Emergjencës, një ligj i vitit 1977 që lejon sanksione ekonomike kundër kërcënimeve “të pazakonta dhe të jashtëzakonshme”.
Disa vendime të gjykatave më të ulëta, përfshirë një të 29 gushtit nga Gjykata e Apelit e SHBA-së për Qarkun Federal, arritën në përfundimin se Trump tejkaloi në mënyrë të paligjshme autoritetin e Kongresit për të vendosur tarifa të larta mbi importet nga shumë vende./KP
Lajmet
Trump përqesh kundërshtimin e Putinit ndaj sanksioneve të reja të SHBA-së ndaj Rusisë
Published
50 minutes agoon
October 24, 2025By
UBTnews
Presidenti i SHBA-së, Donald Trump, e kritikoi ashpër vendimin e Vladimir Putin për mospranimin e sanksioneve të reja të SHBA-së ndaj dy kompanive më të mëdha të naftës në Rusi, duke sugjeruar se presidenti rus së shpejti do ta ndiejë dhimbjen ekonomike.
“Jam i lumtur që ai ndihet kështu“, u tha Trump gazetarëve të enjten në Shtëpinë e Bardhë. “Kjo është mirë. Do t’ju njoftoj pas gjashtë muajsh. Në rregull, le të shohim. Le të shohim se si do të shkojë gjithçka”.
Më herët të enjten, Putin i përshkroi sanksionet ndaj Rosneft dhe Lukoil si një “akt jo miqësor”, por minimizoi ndikimin që do të kishte ky veprim në ekonominë ruse.
“Ato janë serioze në natyrë dhe do të kenë pasoja të caktuara, por nuk do të kenë një ndikim të rëndësishëm në shëndetin e ekonomisë sonë“, tha ai, transmeton AA.
SHBA-të i vendosën sanksionet të mërkurën për shkak të asaj që e quajti “mungesë të angazhimit serioz” të Moskës ndaj një procesi paqeje për t’i dhënë fund luftës në Ukrainë.
Departamenti i Thesarit tha në një deklaratë se masat synojnë sektorin e energjisë të Rusisë për të “degraduar aftësinë e Kremlinit për të mbledhur të ardhura për makinën e saj të luftës” dhe për të “mbështetur ekonominë e saj të dobësuar”.
“Tani është koha për të ndaluar vrasjet dhe për një armëpushim të menjëhershëm”, tha Sekretari i Thesarit Scott Bessent në deklaratë.
“Duke pasur parasysh refuzimin e Presidentit Putin për t’i dhënë fund kësaj lufte të pakuptimtë, Thesari po vendos sanksione ndaj dy kompanive më të mëdha të naftës në Rusi që financojnë makinën e luftës së Kremlinit. Thesari është i përgatitur të ndërmarrë veprime të mëtejshme nëse është e nevojshme për të mbështetur përpjekjet e Presidentit Trump për t’i dhënë fund një lufte tjetër”, tha Bessent.
Njoftimi erdhi vetëm një ditë pasi një zyrtar i Shtëpisë së Bardhë konfirmoi se një takim i dytë i planifikuar midis Trump dhe Putin ishte pezulluar.
Trump tha më 16 tetor se takimi do të zhvillohej brenda dy javësh, dhe ndërsa shkaku i ndryshimit të qëndrimit nuk dihej menjëherë, ai erdhi pas refuzimit të Kremlinit për një armëpushim të menjëhershëm në Ukrainë të kërkuar nga presidenti i SHBA-së./KP
Kusari-Lila: Të dielën seanca e jashtëzakonshme për Qeverinë, ftesa është dërguar tashmë tek të gjithë deputetët
Në Kroaci po futet shërbimi i detyrueshëm ushtarak, parlamenti voton pro
Harroni emra, fikjen e shporetit apo takimet? Mjekët shpjegojnë shkaqet që e ngadalësojnë kujtesën
Liam Hemsworth dhe e fejuara e tij mahnitin në premierën e “The Witcher”
Armëpushimi në Gaza, Rubio: Izraeli ka përmbushur detyrën, Hamasi duhet të çarmatoset
Trump thotë se tregjet e aksioneve amerikane janë ‘më të forta se kurrë më parë’ falë tarifave
Trump përqesh kundërshtimin e Putinit ndaj sanksioneve të reja të SHBA-së ndaj Rusisë
Dogana sekuestron 468 pako barnash të kontrabanduara
Ekspertët shpjegojnë si të reduktohet dhimbja e mesit
Të kërkuara
-
Lajmet2 months agoProfesori i UBT-së, Bahri Gashi, pjesë e rrjetit prestigjioz ndërkombëtar të recensimit shkencor në Taylor & Francis
-
Rajoni4 weeks agoPolicia, FSK-ja dhe Shërbyesit Civilë përfitojnë bursë 20 për qind në programet Master Shkenca Politike dhe Studime të Sigurisë në UBT
-
Lajmet nga UBT2 months agoVotoni për UBT-në dhe Rektorin Hajrizi në Triple E Awards: Dy nominime të reja ndërkombëtare për institucionin dhe Kosovën
-
Rajoni2 months agoProfesori i UBT-së fiton grant prestigjioz kërkimor në Universitetin Çarls të Pragës
