Lajmet

2024 – Viti i zgjedhjeve të rrezikuara nga Inteligjenca Artificiale

Published

on

Bëhuni gati për turbulenca. Bëhuni gati, sepse viti 2024 do të jetë viti më i ngarkuar i zgjedhjeve në historinë e fundit botërore.

Përqendrimi është vërtet mbresëlënës. Në qershor, në 27 shtetet e Bashkimit Evropian, 427 milionë votues do të shkojnë në kutitë e votimit për të rinovuar Parlamentin e Brukselit, ndërsa në nëntor 200 milionë amerikanë do të zgjedhin pasardhësin e Joe Bidenit. Në maj do të ketë zgjedhje legjislative në Indi, Britaninë e Madhe dhe Afrikën e Jugut, tre vende të cilat së bashku kanë mbi një miliard votues. Më pas do të jetë radha e Meksikës dhe Indonezisë dhe dy demokracive më të brishta si Venezuela dhe Pakistani. Dhe gjithashtu do të ketë votime në Tajvan, ishulli i vogël me 19 milionë votues, pavarësia e të cilit, e kërcënuar prej kohësh nga Kina, po shkakton shqetësimet më të forta globale.

Rezultati i kësaj mbivendosjeje zgjedhore është i paprecedentë dhe tronditës: midis janarit dhe nëntorit, në atë që ne e quajmë “bota e lirë”, mbi dy miliardë njerëz do të thirren për të votuar.

Pa harruar dy palë zgjedhje të tjera, të ndryshme dhe të veçanta në mënyrën e tyre, që përfshijnë Ukrainën dhe Rusinë. Pavarësisht luftës dhe pavarësisht pezullimit të votimeve me ligjin ushtarak, në Kiev Volodymyr Zelensky po luan me idenë e mbajtjes së zgjedhjeve presidenciale në mars 2024 dhe zgjedhjeve legjislative në tetor. Ndërsa në mars do të votohet në anën tjetër të barrikadës, në Moskë: këtu, megjithatë, një tjetër konfirmim i presidencës së Vladimir Putinit është edhe më i sigurt se në të kaluarën, falë shtypjes së lirive në 20 muajt  që kanë kaluar nga pushtimi i Ukrainës.

Problemi, natyrisht, nuk ka të bëjë me përqendrimin elektoral por presioni i panevojshëm që autokracitë e mëdha, veçanërisht vetë Federata Ruse dhe Kina, do të ushtrojnë mbi shumicën, në mos të gjitha zgjedhjet e 2024-ës. Vota demokratike rrezikon të ndotet kudo nga “fake news” dhe të ndikohet në distancë, nga propaganda e rrjeteve sociale.

Kjo ka ndodhur tashmë në të kaluarën, por në vitin 2024 interesi i Pekinit dhe Moskës për të ndikuar në opinionet publike të thirrura për të votuar është edhe më i lartë. Mendoni vetëm për zgjedhjet evropiane, të cilat sipas të gjitha sondazheve mund të rrëzojnë mazhorancën e qendrës së majtë, që ka qenë në krye të Parlamentit të Brukselit për dekada, dhe ta zhvendosin boshtin shumë më në të djathtë. Mendoni për polarizimin politik që ka helmuar Shtetet e Bashkuara që nga viti 2016, dhe në më pak se 10 vjet ka krijuar ndarje të papajtueshme midis votuesve demokratë dhe republikanë dhe mund t’i shndërrojë zgjedhjet e ardhshme presidenciale në një konflikt të ngjashëm me sulmin në Kapitol Hill në janar 2021.

Por dy autarkitë e mëdha kanë gjithashtu një interes specifik për të luajtur me paqartësinë e Indisë apo Indonezisë, dy vende aktualisht në një ekuilibër të pasigurt midis aleancës me Uashingtonin dhe Pekinin.

Dhe rreziku i ndërhyrjes së jashtme nuk përfshin vetëm ngjarje të mëdha elektorale, ato me qindra miliona votues. Çdo palë zgjedhje të vitit 2024 kanë vlerë strategjike. Afrika e Jugut mund të braktisë rolin e saj tradicional si një komb “i paangazhuar” për të vazhduar afrimin e saj me Republikën Popullore të Kinës. Ndërsa Meksika dhe Venezuela mund të shndërrohen në dy fuçi baruti sociale, paqëndrueshmëria politike e Pakistanit rrezikon ta bëjë atë një qendër të re globale për terrorizmin islamik.

Edhe më vendimtar, është fati politik i Tajvanit të vogël, ekonomia e të cilit prodhon 80 për qind të mikroprocesorëve të përdorur në botë dhe ka qenë prej kohësh në qendër të synimeve strategjike-ushtarake të Xi Jinping, i cili do të donte ta gëlltiste ishullin. Në Taipei, themeluesi i gjigantit elektronik Foxconn, miliarderi Terry Gou, po kandidon për zgjedhjet presidenciale janarin e ardhshëm, duke premtuar se do të “rregullojë marrëdhëniet ndërmjet ngushticës”. Me pak fjalë, Gou prezantohet si kandidati i Pekinit. Dhe nuk është e vështirë të imagjinohet se sa presion do të ushtrojë Kina për të imponuar zgjedhjet e tajvanezëve në favor të saj.

Instituti Brookings në Uashington, një qendër për studime mbi politikën dhe demokracinë globale, parashikon që vitin e ardhshëm do të jemi dëshmitarë të «një Perëndimi të egër informacioni dhe kundërinformacioni politik, i aftë për të manipuluar opinionet publike globale për shkak të aftësisë sonë të kufizuar për të dalluar të rremen, nga e vërteta”. Dhe ai raporton se problemi “do të bëhet edhe më i përhapur dhe i vështirë për t’u demaskuar falë imazheve dhe videove të krijuara me inteligjencë artificiale”.

Që Inteligjenca Artificiale  arrin të ngrejë besueshmërinë e “fake news” në shkallën e n-të tashmë është fakt. Këtë e tregojnë imazhet perfekte (dhe false, duke filluar me Ronaldon që mban lart flamurin palestinez) që ndotën Twitter-X disa orë pas sulmit terrorist me të cilin Hamasi tronditi Izraelin dhe botën më 7 tetor.

Një muaj më parë, një studim nga Microsoft dhe Universiteti i Maryland denoncoi dorën e inteligjencës kineze pas përhapjes në internet të lajmit të rremë se zjarret shkatërruese që shpërthyen në verë në ishujt Havai, ishin rezultat i një eksperimenti ushtarak amerikan. Në mediat sociale dhe në mbarë botën, shumë njerëz kanë pranuar teorinë se zjarret ishin produkt i një “arme të re klimatike” të testuar nga Pentagoni, një gënjeshtër e përforcuar në mënyrë efektive nga videot dhe fotografitë e krijuara me Inteligjencë Artificiale.

Në muajt e mëparshëm, Rusia kishte mbushur rrjetet sociale globale me postime që sugjeronin shifra të fryra për shpenzimet e SHBA-së në mbështetje të Ukrainës dhe përhapnin tezën se ato dollarë duhet të shpenzoheshin më mirë në interes të amerikanëve. Është një lojë që ekziston prej kohësh. Një studim nga Universiteti i Kembrixhit zbuloi se në prag të pushtimit të Ukrainës, 24 orë para 24 shkurtit 2022, përdoruesit e regjistruar të Twitter ishin rritur me mbi 50,000 – krahasuar me një mesatare ditore prej rreth 10,000. – dhe pothuajse të gjithë “profile jo njerëzish”, që mbështetin Putinin.

Që nga viti 2022, Inteligjenca Artificiale ka bërë përparime gjigante. Dhe diktaturat e mëdha kanë investuar shumë propagandë në të. Këtë e demonstron ajo video – sa efektive aq edhe e rreme – në të cilën Biden shpalli rifutjen e shërbimit të detyrueshëm ushtarak për të dërguar të rinjtë amerikanë në Ukrainë.

Me pak fjalë, keqinformimi është i fuqishëm dhe në këtë vit rekord zgjedhor rrezikon të ketë efekte katastrofike. Kjo, edhe sepse kundërmasat janë të kufizuara në masa modeste paliative. Që nga nëntori, Google ka vendosur se do t’u “kërkojë” përdoruesve të tij në YouTube të “raportojnë reklamat politike që përdorin imazhe, audio ose tekst të krijuar me Inteligjencë Artificiale”. Sigurisht që nuk do të mjaftojë. / Panorama Italia (bota.al)

Lajmet

A është kosi i kulluar më i shëndetshëm se kosi i zakonshëm?

Published

on

Kosi i trashë apo kosi i kulluar është bërë një nga ushqimet më të dashura të dietës mesdhetare. Që nga viti 2017, prodhimi i kosit të kulluar në New York e ka tejkaluar atë në Greqi (pasi njihet si kos grek).

Ky kos i trashë e kremoz përftohet duke i hequr hirrën (lëngun) kosit, gjë që e bën më të koncentruar dhe më të pasur me lëndë ushqyese.

The New York Times ka folur me ekspertët e ushqyerjes që tregojnë disa arsye pse kosi i kulluar është kaq i shëndetshëm.

I pasur me proteina

Pasi i hiqet hirra, kosi i trashë ka përqendrim të madh proteinash. Një kuti prej 150 gramësh kos të kulluar pa yndyrë përmban 15.4 gramë proteina, më shumë se dyfish krahasuar me kosin e zakonshëm. Kjo është më shumë se një e katërta e nevojës ditore për një të rritur që peshon 72 kilogramë.

“Proteinat e kosit të kulluar janë të plota, që do të thotë se përmbajnë nëntë aminoacidet esenciale që trupi nuk mund t’i prodhojë vetë”, tha Ethan Balk, profesor në Universitetin e New Yorkut.

Sipas Angie Hasemann Bayliss, drejtoreshë në UVA Health, ani pse shumica e njerëzve marrin mjaftueshëm proteina, është më mirë që ato të vijnë nga ushqime të pasura me lëndë ushqyese si kosi i kulluar, sesa nga suplementet.

I mirë për zorrët

Kosi i trashë, si çdo lloj kosi, përmban probiotikë, bakteret “e mira” që ndihmojnë ekuilibrin e mikrobiomës së zorrëve.

“Probiotikët ndihmojnë në ruajtjen e shëndetit të sistemit tretës e kanë rol në parandalimin e disa llojeve të kancerit”, ka theksuar dietologia Elaine Siu nga City of Hope Cancer Center.

Edhe gastroenterologu Andrew T. Chan nga Harvard Medical School ka gjetur se ata që konsumonin kos të paktën dy herë në javë kishin 20 për qind më pak gjasa të zhvillonin një lloj kanceri të zorrës së trashë, krahasuar me ata që hanin më rrallë.

Edhe pse studimi nuk provon drejtpërdrejt se kosi ul rrezikun, Chan thotë se “gjetjet përforcojnë idenë se ushqimet e fermentuara si kosi mund të ndihmojnë në mbrojtjen nga kanceri”.

Burim i vitaminës B12

Një porcion 150 gramë kos të trashë pa yndyrë ofron pak më shumë se 1 mikrogram vitaminë B12, gati gjysmën e sasisë që një i rritur ka nevojë. “Vitamina B12 është thelbësore për krijimin e qelizave të kuqe të gjakut, për energjinë dhe funksionimin e sistemit nervor”, tha shpjeguar Bayliss.

Si ta konsumoni më mirë kosin e kulluar?

Ekspertët këshillojnë që të zgjidhni kos të trashë sa më natyral dhe me pak përbërës. Versionet e aromatizuara shpesh përmbajnë shumë sheqer të shtuar apo aditivë. Për më tepër, është mirë ta kombinoni me fibra, pasi probiotikët ushqehen me to.

“Mund të shtoni fruta si manaferra, mango apo pjeshkë, ose fara dhe arra”, ka sugjeruar Elaine Siu.

Kosi në fjalë mund të përdoret edhe në ushqime të kripura, si salcat e sallatat.

Për shembull:

-si bazë për salcë me tranguj dhe nenexhik apo majdanoz (ngjashëm me tarator),

-për marinimin e salmonit apo mishit të pulës,

-si përbërës në sallata me perime të freskëta.

Continue Reading

Lajmet

Maqedonci në paradën kroate për 30 vjetorin e operacionit “Stuhia”: Kosova dhe Kroacia kontribojnë për paqe në rajon

Published

on

By

Ministri në detyrë i Mbrojtjes, Ejup Maqedonci, ka marrë pjesë në paradën e ushtrisë kroate, në rastin e shënimit 30 vjetorit të operacionit “Stuhia”.

Ky operacion i ushtrisë kroate ishe vendimtar në çlirimin e Kroacisë.

Maqedonci tha se në këtë operacion morën pjesë edhe shumë shqiptarë – duke kontribuar në çlirimin e Kroacisë.

Tutje, ka thënë se sot – dy shtetet, Kosova dhe Kroacia kontribojnë për paqe në rajon.

Në paradën e ushtrisë kroate, për të shënuar 30 vjetorin e Operacionit “Stuhia” (“Oluja”), vendimtar për çlirimin e Kroacisë. I ftuar nga Zëvendëskryeministri dhe Ministri i Mbrojtjes i Republikës së Kroacisë, z. Ivan Anušić, me nderime e ndoqa këtë parakalim të Forcave të Armatosura të Republikës së Kroacisë, më i madhi i tillë i ushtrisë kroate që nga pavarësimi i Kroacisë më 25 qershor 1991.   Operacioni “Stuhia” (Operacija Oluja), ishte një operacion i ushtrisë kroate (HV) i zhvilluar nga 4 deri më 7 gusht të vitit 1995, kundër trupave të kuazi-shtetit të vetëshpallur, Republikës Serbe të Krajinës. I pasuar me luftime deri më 14 gusht, Operacioni “Stuhia” ishte vendimtar në Luftën Kroate për Pavarësi (1991 – 1995)”, ka thënë ai.

Shumë shqiptarë ishin pjesë e këtij operacioni dhe luftuan krah për krah me ushtarët kroatë, duke i kontribuar çlirimit të popullit kroat dhe pavarësimit të Kroacisë nga Jugosllavia e dominuar nga Serbia. Luftërat në Jugosllavi gjatë dekadës së fundit të shekullit XX, e kanë përafruar popullin shqiptar me popullin kroat, përballë politikave hegjemoniste dhe kriminale të Serbisë. Kosova dhe Kroacia janë dy shtete aleate që angazhohen për paqe në rajon, sepse shqiptarët dhe kroatët janë dy popuj miq, që besojnë te demokracia dhe fqinjësia e mirë. Ne nuk e harrojmë të kaluarën, andaj do të angazhohemi së bashku që ajo të mos përsëritet”, ka thënë Maqedonci./D.B/EO

Continue Reading

Lajmet

Transportonte marihuanë drejt Kosovës, kërkohet paraburgim për shtetasin e Shqipërisë

Published

on

By

Prokuroria Themelore në Gjakovë ka njoftuar se ka paraqitur kërkesë në Gjykatën Themelore në Gjakovë për caktimin e masës së paraburgimit prej 30 ditësh ndaj të dyshuarit me inicialet G.B., shtetas i Republikës së Shqipërisë, nën dyshimin për veprën penale të shitblerjes së paautorizuar të narkotikëve të Kodit Penal të Republikës së Kosovës.

Sipas njoftimit të Prokurorisë, më 08.09.2025, rreth orës 17:55, në fshatin Ponoshec, Komuna e Gjakovës, gjatë një kontrolli rutinë të realizuar nga patrulla e policisë kufitare e SPMK–Ponoshec, është ndalur një veturë me targa të huaja, e cila drejtohej nga i dyshuari G.B., i cili kishte hyrë në Kosovë nga Shqipëria.

Gjatë komunikimit me të dyshuarin, policia ka ndier një aromë të dyshimtë për substanca narkotike.

Pas pyetjes nëse posedonte ndonjë send të jashtëligjshëm, i dyshuari kishte mohuar, por me asistimin e njësisë K9 dhe gjatë kontrollit të detajuar të automjetit, janë zbuluar dy qese me narkotik të dyshuar të llojit marihuanë, të fshehura në bagazh, me peshë prej 1 kg e 048 gram, një qese e vogël me peshë 1.77 gram, e fshehur nën plastikën e fshesave të automjetit, si dhe automjeti, 246 euro dhe 5,000 lekë shqiptare janë sekuestruar nga autoritetet policore si prova materiale.

Prokuroria ka bërë të ditur se ekziston dyshimi i bazuar se i pandehuri ka kryer veprën penale të blerjes, posedimit, shpërndarjes dhe shitjes së paautorizuar të narkotikëve dhe për këtë arsye ka kërkuar që ndaj tij të caktohet masa e paraburgimit për shkak të rrezikut të ikjes dhe mundësisë së përsëritjes së veprës penale.

I dyshuari ndodhet aktualisht në ndalim 48-orësh, me vendim të Prokurorit të Shtetit, dhe do të dalë para gjykatës për shqyrtimin e kërkesës për paraburgim./D.B/KP

Continue Reading

Lajmet

Arrestohet një person i dënuar për posedim të paautorizuar të armëve dhe narkotikëve

Published

on

By

Policia e Kosovës në Prishtinë ka arrestuar një person të dënuar me 1 vit burgim i cili ishte në kërkim. Bëhet fjalë për një 38 vjeçar – shtetas i Kosovës, me inicialet J.XH.

Personi i kërkuar ishte i dënuar me 1 vit burgim për veprën penale “Blerje, posedim dhe shitje e paautorizuar e narkotikëve dhe mbajtje ose posedim i paautorizuar i armëve”.

I njëjti pas arrestimit nga ana e policisë është dërguar në vuajtje të dënimit./D.B/KP

Continue Reading

Të kërkuara