Aktualitet

​202 vjet nga vrasja e Ali Pashë Tepelenës

I njohur si “Luani i Janinës”, Ali Pashë Tepelena, në historiografinë shqiptare njihet më së miri si themelues i Pashallëkut autonom të Janinës.

Published

on

Sot bëhen 202 vjet që nga vrasja e sunduesit dhe feudalit më të fuqishëm të Shqipërisë së Mesme dhe Jugore, Ali Pashë Tepelena.

I njohur si “Luani i Janinës”, Ali Pashë Tepelena, në historiografinë shqiptare njihet më së miri si themelues i Pashallëkut autonom të Janinës, si dhe si kryengritës kundër pushtetit të Portës Osmane në Shqipëri.

“Luani i Janinës”, lindi rreth viteve 1740-1750 në Tepelenën e Labërisë, dhe vdiq më 24 janar 1822 duke mbrojtur trojet shqiptare të Epirit nga forcat osmane. Familja e Ali Pashës ishte një nga familjet me të forta në trojet shqiptare. Stërgjyshi i tij Muçojaka ka qenë Be nga Gjirokastra dhe besohet të ketë qenë nënguvernator i nahijes së Tepelenës, qytet që ishte pjesë e Sanxhakut të Vlorës.

Gjyshi i tij, Muhtar Pasha ishte luftëtar, i famshëm për trimërinë e tij. Vdiq në rrethimin e Korfuzit (pasi shkatërroi një pjesë të mureve veneciane) duke komanduar forcat osmane në 1716.

Muhtar Pasha kishte 3 fëmijë: Salek, Mehmet dhe Veli. Ali Pashë Tepelena si i ri u dallua shumë shpejt për aftësitë e tij dhe për energjinë me të cilën ndoqi planet e veta ambicioze për t’u bërë sundimtar i vetëm i vendit duke përdorur gjithë mjetet, dhunën, dinakërinë, po aq sa edhe lidhjet familjare me feudalët e tjerë vendas.

Moktar, gjyshi i tij vdiq, me shpatën në dorë, gjatë ekspeditës së osmanëve kundër Korfuzit në 1716. Vdekja e babait të tij, Veli, ka shkatërruar shumë familje.

Aliu do të bashkonte një grup grabitësish në rininë e tij. Ai ishte përgjegjës për bastisje të ndryshme, deri në arrestimin e tij nga Pashai i Beratit. Ai arriti megjithatë të shpëtojë dënimit nga hyrja në shërbim të tij. Ai pastaj kaloi në shërbim të një armiku të Pashës së Beratit, Pashait i Delvinës. Aliu u martua me një vajzë të këtij të fundit. Ajo i dha dy djem që u quajtën : Moktar dhe Veli. Nuk ishte e gjatë për të intriga kundër vjehrrit të tij. Ai shpresonte se pas ekzekutimit të tij, të trashëgonte pashallëkun tij.

Më 1784 fitoi gradën e Pashait si komandant ushtarak pranë Valiut të Rumelisë në Sofje. Po këtë vit siguroi me luftë qeverisjen e sanxhakut të Delvinës. Në vitet 1786-88 u bë derbendpashë dhe qeveritar i Sanxhakut të Tërhallës (Thesali) dhe shtiu në dorë, sidomos me përkrahjen e borgjezisë zejtare-tregtare të vendit, qeverisjen e sanxhakut të rëndësishëm të Janinës, duke shtrirë kështu pushtetin e vet mbi Epirin dhe një pjesë të trojeve jugore shqiptare.

Rreth 1787, i thirrur në Kostandinopojë Tepelenë Dervenci Ali-Pasha (Marshall,- titull ushtarak) për gjithë e Thesalisë. Ai ishte i lejuar për të mbajtur nën vehte katër mijë burra për të luftuar kundër kaçakëve e të krishterëve. Ish-kaçak vetë, ai dinte të gjitha turket. Ata ai nuk e mbyti, por i mori në shërbim të tij. Sulltani shpërblen atë në mënyrë të suksesshme dhe me emrin Ali Pasha (Pasha në turqisht) në Trikala, Thesalisë.

Si pronar i madh tokash, sipërmarrës i taksave shtetërore, si pjesëmarrës aktiv në veprimtari tregtare dhe duke mbrojtur interesat e çifligarëve të rinj po dhe të borgjezisë tregtare, të cilën e bëri për vete me një politikë tolerance të gjere fetare, Ali Pashë Tepelena mënjanoi përkrahësit e pushtetit qendror osman dhe “tiranët e vegjël” si shkaktarë të anarkisë feudale në vend. Ai i shndërroi kështu trevat e përfshira nën sundimin e tij në një formacion shtetëror në fakt autonom, që dallonte nga viset e tjera të perandorisë për nga rregulli, qetësia dhe zhvillimi ekonomik e kulturor. Janina u bë një qytet nga më të rëndësishmit dhe më të begatë në viset Perëndimore të Ballkanit, qendër e tregut ndërkrahinor të Rumelisë Jugore, qe përfshinte edhe një varg krahinash të Shqipërisë, një vatër arsimore dhe kulturore ku filloi të përdorej përveç greqishtes si gjuhë shkrimi dhe shqipja.

Në vitet 1798-1812, duke nënshtruar me luftë qeveritarët rivalë të sanxhaqeve fqinjë si dhe krahinat e vetëqeverisura të Sulit, Himarës, etj. dhe duke shfrytëzuar situatën e vështirë të Perandorisë Osmane në periudhën e luftërave të Napoleon Bonapartit, Ali Pashë Tepelena arriti të zgjeronte e përforconte pushtetin e vet duke përfshirë trevat që nga gjiri i Prevezës deri afërsisht në lumin Shkumbin. Pashallëku i Janinës u bë një faktor me rëndësi ndërkombëtare në kushtet kur forcat franceze e ruse që ishin vendosur në Ishujt Jonianë si dhe Anglia, drejtuan vëmendjen e tyre ndaj sundimtarit të fuqishëm shqiptar dhe krijuan lidhje direkte diplomatike me të, duke kapërcyer Portën.

Ali Pashë Tepelena ishte bërë kështu një sundimtar faktikisht i pavarur, por gjithmonë i kujdesshëm, për të mos krijuar konflikte të parakohshme me pushtetin qendror, duke pritur një moment të volitshëm për t’u shkëputur prej këtij.

Aktualitet

Ndryshimet klimatike po përkeqësojnë ashpërsinë e zjarreve në të gjithë Evropën

Published

on

By

Zjarret vdekjeprurëse po ndodhin ndërsa Evropa jugore po përjeton një valë të nxehti intensive që ka thyer rekordet e temperaturës në të gjithë kontinentin, e përkeqësuar nga ndotja nga lëndët djegëse fosile që bllokon rrezet e diellit dhe ngroh planetin dhe që ka tharë bimësinë.

Është e qartë se ndryshimet klimatike po e përkeqësojnë ashpërsinë e zjarreve”, tha Eduardo Rojas Briales, studiues pyjor në Universitetin Politeknik të Valencias dhe ish-drejtor i përgjithshëm i Organizatës së Ushqimit dhe Bujqësisë të OKB-së.

Por nuk është e përgjegjshme të pritet vetëm ulja e emetimeve të gazeve serrë … si e vetmja qasje për të trajtuar problemin”.

Ai bëri thirrje për politika shtesë, si sigurimi që materiali bimor i tharë të mbahet në nivele të menaxhueshme, krijimi i hapësirave në bimësi, për shembull përmes kthimit mbrapsht të braktisjes së zonave rurale, dhe përdorimi i djegieve të kontrolluara.

Nuk ka alternativë tjetër veçse të ndërtojmë peizazhe … që janë vërtet rezistuese ndaj zjarreve”, tha ai.

Një raport i publikuar të enjten nga XDI, një grup për analizën e rrezikut klimatik, zbuloi se kriza klimatike ka dyfishuar rrezikun e dëmtimit të infrastrukturës nga zjarret pyjore në Francë, Itali, Greqi, Rumani dhe Bullgari që nga viti 1990. Ai parashikoi që rreziku do të rritet edhe më tej në të ardhmen, raporton Guardian.

Continue Reading

Bota

Zelensky: Kemi siguruar armë amerikane me vlerë 1.5 miliardë dollarë

Published

on

By

Ukraina ka siguruar armë amerikane me vlerë 1.5 miliardë dollarë të blera nga aleatët evropianë, shkroi presidenti ukrainas Volodymyr Zelensky në rrjetin social X.

Udhëheqësi ukrainas tha se Lista e Kërkesave të Përparësuara të NATO-s për Ukrainën, e cila u lejon aleatëve të blejnë armë të prodhuara në SHBA për Ukrainën, “po sjell tashmë rezultate të prekshme”, raporton KosovaPress.

Që nga sot, ne tashmë kemi 1.5 miliardë dollarë të premtuar. Përmes iniciativës së Listës së Kërkesave të Përparësuara të NATO-s për Ukrainën, anëtarët e NATO-s mund të bashkëpunojnë për të blerë armë të prodhuara në SHBA për Ukrainën”, shkroi ai.

Zelensky sot ka qëndruar për vizitë në Londër, ku është takuar me kryeministrin britanik Keir Starmer, me të cilin ka biseduar mbi luftën në Ukrainë – përpara një samiti midis Donald Trump dhe Vladimir Putin në Alaska të premten.

Zelensky dhe Starmer nuk iu përgjigjën pyetjeve të medias. Negociatat midis Trump dhe Putin nesër mund të kenë një ndikim të madh në Ukrainë dhe Evropë. As Starmer dhe as Zelensky nuk do të jenë rreth tryezës.

Continue Reading

Aktualitet

UBT – Lider në nxjerrjen e kuadrove profesionale në Shkencat e Ushqimit dhe Bioteknologji: Pesë studente punësohen në SACH Corporation

Published

on

UBT angazhohet që çdo student i Fakultetit të Shkencave të Ushqimit dhe Bioteknologjisë të ketë rrugë të sigurta drejt punësimit. Falë bashkëpunimeve strategjike me kompani vendore dhe ndërkombëtare, rreth 98% e studentëve tanë janë të punësuar pas diplomimit, ndërsa një pjesë e tyre fillojnë karrierën profesionale edhe gjatë studimeve.

Një shembull i qartë i këtij suksesi është partneriteti me SACH Corporation, kompani lidere në gastronomi dhe prodhimin e ushqimit, e cila ka hapur dyert për studentët e UBT-së, duke u ofruar mundësi për praktika profesionale dhe punësim të drejtpërdrejtë.

Pesë studentë dhe të diplomuar të Fakultetit janë aktualisht pjesë e kësaj kompanie:

Argjenta Thaqi, e diplomuar në Shkencat e Ushqimit, prej tre vitesh udhëheq me profesionalizëm Departamentin e Kontrollit të Cilësisë në njësinë Gastronomix të SACH.

Femijona Shala, e sapodiplomuar, punon si teknologe ushqimore në sektorin e prodhimit.

Orinda Restelica dhe Tuana Shameti, studente të vitit të dytë, kanë kombinuar studimet me punën praktike në sektorin e prodhimit.

Bashkëpunimet me kompani si SACH Corporation garantojnë vendet e praktikës, përgatitjen profesionale në ambiente prodhuese dhe rrjedhimisht kontrata pune në pozicione të teknologjisë ushqimore, kontrollit të cilësisë dhe menaxhimit të prodhimit — elementë kyç të punësimit të qëndrueshëm dhe adaptimit profesional.

Continue Reading

Aktualitet

Studentja e Farmacisë, Vlera Lipa – Një histori suksesi që nis në UBT dhe vazhdon me shërbim cilësor shëndetësor

Published

on

Vlera Lipa, ish-studente e Fakultetit të Farmacisë në UBT, ka hapur barnatoren “Lipa Pharm”. Rruga e saj nga studimet e deri te shërbimi shëndetësor është dëshmi praktike e vizionit të UBT-së: formimi i kuadrove profesionale që jo vetëm punësohen, por edhe krijojnë vende të reja pune dhe përmirësojnë kujdesin shëndetësor për komunitetin.

Aftësitë e fituara në lëndët e farmacisë klinike, teknologjisë farmaceutike, legjislacionit dhe menaxhimit të barnave i dhanë asaj bazën e nevojshme për të kuptuar të gjitha hallkat e zinxhirit të furnizimit dhe shërbimit farmacetik.

Praktikat profesionale, punët në laborator dhe angazhimet me partnerë të industrisë e ndihmuan që të transformonte njohuritë teorike në kompetenca të aplikuara.

Përveç shërbimeve të përditshme, “Lipa Pharm” ka vendosur standarde në zbatimin e procedurave të sigurisë, ruajtjes së medikamenteve dhe mekanizmave të sigurimit të cilësisë — elemente që pasqyrojnë qasjen profesionale që Vlera mori gjatë studimeve në UBT.

Historia e suksesit të Vlera Lipës dëshmon me fakte se modeli i UBT-së — i mbështetur te mësimdhënia praktike, bashkëpunimet me industrinë dhe fokusimi në zhvillimin e aftësive të duhura profesionale — prodhon jo vetëm farmacistë të kualifikuar, por edhe liderë që kontribuojnë në zhvillimin ekonomik dhe shëndetësor të komunitetit. Suksesi i Vlerës tregon se programet universitare mund të jenë katalizator për sipërmarrje, punësim dhe shërbim cilësor ndaj pacientit.

Continue Reading

Të kërkuara