

Kulturë
15 libra klasikë, që duhet t’i lexoni të paktën njëherë
Published
2 months agoon
Janë libra të njohur të letërsisë amerikane, shumica e të cilave janë të botuar edhe në shqip. Në listën e leximeve më të reja dhe ‘të nxehta’, mund të jetë e lehtë të harrojmë herë pas here çfarë është vërtet me vlerë dhe të lemë mënjanë ata çfarë i quajmë libra klasikë, që nuk njohin kohë apo ‘modë’.
Por, janë pikërisht këta libra në të cilët ia vlen të zhytemi dhe ‘të harrohemi’.
Në vazhdim ne do u’a rekomandojmë disa nga botimet që duhet t’i lexoni, sidomos në një pasdite Ramazani teksa prisni Iftarin.
1.“Mbulesa e qelqtë” (The Bell Jar) nga Sylvia Plath (1961)
Esther, protagonistja e romanit përballet me një sërë përvojash ndryshimesh në jetën e saj, shumica e të cilave duhet t’i sillnin kënaqësi dhe eksitim. Esther zhytet në udhëtimin e vet jetësor, zbret më thellë në çmenduri. Ky libër ofron vështrim të thellë në shëndetin mendor dhe në pritshmëritë konvencionale të vendosura ndaj grave në atë periudhë. Vetëm një paralajmërim: Mos e merrni këtë libër me vete në plazh.
2. “Bashkë me Erën” (Gone with the Wind) nga Margaret Mitchell (1936)
Një nga librat më të preferuar të të gjithë kohëve. Kur futeni në botën e Scarlett O’Hara do të bini në dashuri me Jugun e Amerikës. Një novelë historike, me një heroinë të vërtetë. Ndërsa e lexoni, do kuptoni se mund të ketë pak Scarlett O’Hara tek të gjithë ne. Margaret Mitchell, duke mbajtur në dorë një kopje nga libri i saj “Bashkë me Erën”.
3. “Damka e turpit” (The Scarlet Letter) nga Nathaniel Hawthorne (1850)
Libri që udhëhoqi revolucionin e romantizmit të errët vjen si histori e vërtetë pasioni për moralin e shoqërinë. Ngjarjet e Salemit të dikurshëm, ku forca e mentalitetit të pazhvilluar të shoqërisë ndryshuan jetën e një gruaje, vijon të japë leksione dhe në shekullin XXI. E shkruar me stil nga Nathaniel Hawthorne, “Damka e turpit” është një libër që të bën ta duash që në rreshtat e parë. Edhe pse nuk është një histori e zakonshme dashurie, ai është një rrëfim për rolin e femrës në shoqëri dhe njohjen e të drejtave të kësaj gjinie.
4. “1984” nga George Orwell (1949)
E shkruar 35 vjet më parë se sa daton në titull, “1984” është një parashikim i asaj se çka përmban e ardhmja: Shumë tirani, censurë, kontroll të mendjes, mbikqyrje publike (Big Brother) e luftë. Romani “1984” flet për një botë që gjendet e ndarë në një konflikt të vazhdueshëm. Konflikti justifikon sundimin e qeverisë, e cila ka zhvilluar shkencën me qëllimin për të kontrolluar dhe shtypur individin.
5.“Roje në thekërishten buzë greminës” (The Catcher in the Rye) nga J.D Salinger (1951)
16 vjeçari Holden Kolfild, bëhet prototipi i adoleshentit rebel e konfuz në kërkim të së vërtetës dhe së pafajshmes, jashtë botës artificiale së të rriturve. Romani u botua më 1951, fillimisht për të rriturit, e më tej u bë pjesë e librave të këshilluar për shkollat e larta dhe kolegjet në të gjithë botën anglishtfolëse, shtë përkthyer në të gjitha gjuhët e botës, me një shitje të përgjithshme prej më shumë se 65 milionë kopjesh.
6.“Ferma e kafshëve” nga George Orwell (1949)
Pasi kanë hequr qafe pronarin njerëzor, kafshët e fermës “Menër” janë duke shpresuar për një jetë të lirë dhe të bollshme. Një elitë e mençur mizore vjen në pushtet, kafshët tjera e gjejnë veten në mënyrë të pashpresë të zënë në grackë sipas mënyrave të vjetra. Ky libër ishte një kritikë për Revolucionin Rus dhe simbolizon më së miri rregullin e diktatorit në shtetin e tyre. Është mirë që, kur të lexoni këtë libër, të lini mënjanë bindjen personale politike, për të kuptuar më mirë ideologjinë që libri prezanton për lirinë dhe barazinë.
7. “Lartësitë e stuhishme” (Wuthering Heights) nga Emily Bronte (1847)
Romani është rrëfim dashurie e urrejtjeje, i së mirës dhe i së keqes, vendosur në shekullin XIX. Është himn dashurie, që su prit mirë nga kritika e kohës për mënyrën e rrëfimit, por pikërisht për të njëjtën arsye, ky roman mbeti në listën e romaneve klasikë dhe Brontë, përfaqësuese e denjë e romantizmit anglez. “Lartësitë e stuhishme” është një histori e egër dhe pasionante dashurie mes Kethit dhe Hithklifit, i adoptuar nga babai i Kethit. Pas vdekjes së babait, Hithklif ngacmohet dhe poshtërohet nga vëllai i Kethit.
Duke besuar gabimisht se dashuria që ndjen për Kethin është e njëanshme, largohet nga Lartësitë e stuhishme, për t’u rikthyer më vonë si një burrë tashmë i pasur dhe i etur për hakmarrje.
8. “Gratë e vogla” (Little Women) nga Louisa May Alcott (1868)
Mbetet vepra më e njohur e Louisa May Alcott. Sharmi dhe pafajësia vijon të tërheqë lexuesit, pavarësisht faktit se realiteti shoqëror dhe familjar i përshkruar në roman është i ndryshëm nga jeta familjare e ditëve tona. Sipas standardeve të shoqërisë së kohës së autores, vajzat e familjes March janë të brishta. Autorja tentoi t’i jepte personazheve të veta një dozë egoizmi, vaniteti, inati dhe turpi, cilësi që s’janë parë më herët në personazhe të tilla për fëmijë. Shumë djem ndjehen mirë kur e lexojnë librin po aq sa dhe vajzat. Ai flet për jetën dhe dashuritë e katër motrave, që u rritën gjatë luftës Civile Amerikane. Romani u bazua në eksperiencën e vetë autores, e cila e kaloi fëmijërinë në Germantown të Pensilvanisë me tre motrat e saj, Anna, May dhe Elizabeth.
9. “Njerëz dhe minj” (Of Mice and Men) nga John Steinbeck (1937)
Me këtë parabolë përkushtimi, vetmie, shprese dhe humbjeje, John Stainbeck krijoi portretet e fuqishme të dy burrave që rropaten të kuptojnë vendin unik në botë. Duke u mbërthyer te njëri-tjetri, në vetminë, mbylljen në guackë dhe armiqësinë ndaj ambientit rrethues, Xhorxhi dhe shoku i tij mendjelehtë, Leni, ëndërrojnë siç bëjnë bredharakët, për një vend që ta quanin “të vetin”.
10. “Të vrasësh zogun përqeshës” (To Kill A Mockingbird) nga Harper Lee (1960)
Fitues i çmimit Pulitzer, ky libër është historia e Atticus Finch e fëmijëve të tij Jem/Scout që rriten në Alabama, është bazuar në jetën e autorit. Një nga rrëfimet më të dashura. “Të vrasësh zogun përqeshës” është përkthyer në më shumë se dyzet vende të botës.
11. “Zemra e errësirës” (Heart of Darkness) nga Joseph Conrad (1899)
Edhe ky është një libër, jo për t’u marrë në pushime. Karakteri kryesor i librit, Charles Marlow, transporton fildish poshtë lumit Kongo në Afrikën Qendrore. Gjatë një prej udhëtimeve të tij. takon Kurtz, një burrë i njohur për vendasit me të cilin ai zhvillon një marrëdhënie të sëmurë. Ky libër është një eksplorim i kolonializmit, brutalitetit dhe racizmit, që është i nevojshëm për të ruajtur pushtetin.
12, “Tesi i D’Erbervilëve” (Tess of the d’Urbervilles) nga Thomas Hardy (1891)
Libri më i vlerësuar dhe më i famshëm i Tomas Hardi. Personazhet udhëhiqen nga forca e temperamentit të tyre, paguajnë gabimet që kanë bërë dhe fati i mposht ata.
13. “Getsbi i madh” (The Great Gatsby) nga F. Scott Fitzgerald (1925)
Vepra që shënoi pikën kulmore në krijimtarinë e F. Scott Fitzgerald. Historia e Jay Gatsby, një i ri i pashëm dhe i pasur dhe dashurisë për bukuroshen Daisy. Një përshkrim i mrekullueshëm i periudhës kur, “xhini ishte pija kombëtare dhe seksi obsesioni i përgjithshëm”.
14. “Perëndia e mizave” (Lord of the Flies) nga William Golding (1954)
Vepra u cilësua si metaforë e Satanait nga Tomas Eliot. “Perëndia e mizave” u bë letërsia e preferuar e studentëve universitarë. Përcillet nga format e utopisë negative. Ai analizon sjelljen e një grupi nxënësish britanikë, që si pasojë e një fatkeqësie ajrore, braktisen në një ishull.
15. “Kështjella e qelqtë” (The Glass Castle) nga Jeanette Walls (2005)
I shkruar më 2005, ky libër s’është “klasik”, por është një që i’a vlen të lexohet. Ky libër është si një biografi e rrëfim shokues që tregon se ç’do të thotë të rritesh në Amerikën rurale. Çdo herë që mendoni se gjërat s’mund të shkojnë më keq, do të shikoni se ka edhe më keq se aq. /UBT News/

Dita Ndërkombëtare e Librit dhe të drejtave autoriale që është përzgjedhur të jetë 23 prilli, është një datë me kuptim simbolik për letërsinë botërore.
Me këtë datë të vitit 1616, lidhet vdekja e dy kolosëve të letërsisë botërore: Shekspirit në Angli dhe Miguel de Servantes në Spanjë.
I pari konsiderohet si shkrimtari më i madh i të gjitha kohëve dhe vendeve, ndërsa i dyti është autori i veprës më të përkthyer në botë.
Kjo datë lidh edhe autorë tjerë në ditën e lindjes a vdekjes së tyre: Inca Garcilaso de la Vega, Maurice Druon, Halldór Kiljan Laxness, Vladimir Nabokov, Josep Pla dhe Manuel Mejia Vallejo.
Kjo datë shënohet në botë që nga viti 2003, ndërsa është pazgjedhur në vitin 1995 me qëllim të kontribuojë në mbarë botë për të drejtat e autorit duke inkurajuar të gjithë, e në veçanti të rinjtë për të zbuluar kënaqësinë e leximit.
Kjo datë është edhe një thirrje për të rritur respektin për kontributet e pazëvendësueshme të autorëve dhe librit në progresin social dhe kulturor të njerëzimit.
Magazinë
Oscars prezantojnë rregulla të reja për 2026: Cilat janë këto ndryshime?
Published
12 hours agoon
April 23, 2025
Akademia e Arteve dhe Shkencave të Filmit ka prezantuar rregulla të reja për edicionin e Oscars 2026.
Të hënën, më 21 prill, Akademia e Arteve dhe Shkencave të Filmit zbuloi udhëzimet për fushatën për çmimet e 98-ta të Akademisë, e cila do të zhvillohet më 15 mars 2026.
Kështu kanë njoftuar përmes rrjeteve të tyre sociale, në një postim të publikuar në Twitter, tashmë X: “Ceremonia e 98-të e #Oscars do të mbahet të dielën, më 15 mars 2026. Nominimet do të shpallen të enjten, më 22 janar 2026”.
Cilat rregulla të reja janë përfshirë për Oscar 2026?
Së pari, detajohet se votuesit do të duhet të shohin të gjithë filmat në secilën kategori para se të votojnë për ta. Ende nuk është përcaktuar si do duhet të saktësojnë se i kanë parë, por po punohet për këtë.
Sipas Hollywood Reporter, shikuesit që shikojnë filma diku tjetër do të duhet të “plotësojnë një formular” duke detajuar se kur dhe ku i kanë parë. Ky është një skandal që tashmë ka dalë në dritë në edicionet e mëparshme, kur u pa se disa votues morën pjesë pa i parë realisht.
Përveç kësaj, përdorimi i inteligjencës artificiale në filma është i lejuar, siç ishte rasti me ‘Emilia Perez’ dhe ‘The Brutalist’.
Rregulli i ri ka sqaruar se përdorimi i teknologjisë nuk skualifikon një film: “Akademia dhe secila degë do të gjykojë arritjen, duke marrë parasysh shkallën në të cilën një qenie njerëzore ishte në qendër të autorësisë krijuese në zgjedhjen e filmit për të shpërblyer”.
Magazinë
Filmat e realizuar me inteligjencë artificiale mund të fitojnë Oscar
Published
14 hours agoon
April 23, 2025
Filmat e realizuar me ndihmën e inteligjencës artificiale (AI) do të jenë në gjendje të fitojnë çmime Oscar, sipas organizatorëve të saj.
Akademia e Arteve dhe Shkencave të Filmit nxori rregulla të reja të hënën, ku u tha se përdorimi i AI dhe mjeteve të tjera dixhitale “as nuk do të ndihmonte dhe as do të dëmtonte shanset për t’u nominuar.”
Inteligjenca artificiale gjeneruese – e cila mund të krijojë tekst, imazhe, audio dhe video në përgjigje të kërkesave – ndihmoi në prodhimin e disa prej filmave të vlerësuar me çmimet kryesore të Ocars në mars.
Por, Akademia tha se do të merrte sërish në konsideratë përfshirjen njerëzore gjatë përzgjedhjes së fituesve.
Përdorimi i AI në film u bë temë debati pasi Adrian Brody mori çmimin “Aktori më i mirë” për rolin në “The Brutalist”. Filmi përdori AI për të përmirësuar theksin e aktorit kur ai fliste hungarisht. Teknologji e ngjashme e klonimit të zërit u përdor për të përmirësuar këndimin në muzikalin “Emilia Perez”.
Përdorimi i AI mbetet i diskutueshëm dhe artistët kanë shprehur shqetësime. Disa e kritikojnë këtë qasje të re, ndërsa të tjerë janë të pashqetësuar.
Për disa, kur përdor AI për projekte të tilla, mund të marrësh një skicë, por nëse ke nevojë për diçka me peshë emocionale, AI nuk do t’ju japë kurrë një Oscar.
Magazinë
Hailey Bieber flet hapur për problemin e saj shëndetësor
Published
1 day agoon
April 22, 2025
Modelja Hailey Bieber ka folur për problemin shëndetësor me të cilin po përballet.
Në një foto të publikuar në Instastory ajo ka bërë të ditur se po vuan nga cistet në vezore.
Themeluesja e brendit “Rhode” në fotografi shihet me barkun zbuluar. Ajo ka shkruar se kushdo që është duke u përballur me një gjendje të ngjashme, e ka mbështetjen e saj, ka shkruar PageSix.
“Nëse edhe ju përballeni me ciste në vezore, jemi bashkë në këtë!”, ka thënë ajo.

Marcus Rashford ‘nuk dëshiron’ të luajë sërish nën drejtimin e Ruben Amorimit

A përplaseni me objekte e mavijoseni lehtë? Mund t’ju mungojë një nga këto lëndë ushqyese

Pse nuk është e sigurt të vozisni me goma dimri gjatë verës?

BE-ja gjobit Apple dhe Meta me 700 milionë euro

Studimi: Lotët ndihmojnë në diagnostifikimin e Parkinsonit

Mbrëmje vendimtare në “Fadil Vokrri”: Prishtina në kërkim të biletës për finalen e Kupës së Kosovës

23 prilli – Dita Ndërkombëtare e Librit

Uthulla e mollës, shëruese nëse përdoret për çdo ditë

Tentimvrasja në Pejë, i dyshuari në arrati
Të kërkuara
-
Bota3 months ago
Marrëveshja për pranimin e pakufizuar të emigrantëve, Shtëpia e Bardhë tërhiqet nga tarifat ndaj Kolumbisë
-
Bota3 months ago
Fluturimet e dëbimit kanë filluar, thotë Shtëpia e Bardhë
-
Bota3 months ago
Shtëpia e Bardhë: Armëpushimi në Liban do të zgjatet deri më 18 shkurt
-
Lajmet nga UBT2 months ago
Përgatituni për të udhëhequr politikën e të ardhmes me Fakultetin e Shkencave Politike në UBT