Kuriozitete

11 zgjidhje të lashta për problemet dhe sfidat e kohës tonë

Nga Arthur C.Brooks

Published

on

“Vëlla Galio, të gjithë njerëzit dëshirojnë të jetojnë të lumtur, por janë të paaftë ta perceptojnë saktësisht se çfarë e bën jetën të lumtur!“, i shkroi filozofi dhe burrështetasi romak Lusius Aneus Seneka vëllait të tij rreth vitit 58 Pas Krishtit.

Seneka mund të jetë bazuar fare mirë tek vetja mbi atë që shkroi. Pasi ai ishte një ekspert i lumturisë, duke shkruar gjatë gjithë jetës mbi konceptin e lashtë të “eudaemonisë”, që përafërsisht do të thotë “të jetosh në paqe me natyrën”, ose ndoshta në gjuhën e sotme “paqe e brendshme”.

E megjithatë jeta e tij nuk ishte aspak e qetë. Pasi përjetoi për vite të tëra me probleme të rënda shëndetësore, Seneka u internua nga perandori romak Klaudi. Më pas u rikthye si këshilltar i perandorit Neron, nga i cili fillimisht u admirua, dhe pas u akuzua (ndoshta gabimisht) për komplot, dhe kështu u detyrua që të vriste veten.

Seneka e shkroi esenë e tij me titull “Për një jetë të lumtur” pikërisht gjatë atyre viteve të vështira me Neronin, në formën e këshillave për vëllanë e tij. Por s’ka dyshim se ato janëkëshilla për të gjithë ne, se çfarë duhet të bëjmë për të ruajtur qetësinë përballë sfidave të vështira të jetës, shkruan bota.al.

Mësimi nr.1: Reagoj me të njëjtën shprehje të fytyrës, si ndaj vdekjes ashtu edhe një komedie

Seneka nuk sugjeron të qeshni nëpër funerale apo qani në një komedi. Dhe as se trishtimi dhe e qeshura janë gjëra të këqija. Ai thjesht ju nxit t’i menaxhoni emocionet tuaja ekstreme, në mënyrë që ata të mos jenë ato që t’iu kenë nën kontroll.

Dhe në fakt është një këshillë e shkëlqyer. Në vitin 2020, studiuesit francezë studiuan marrëdhënien midis një gjendjeje të barabartë mendore dhe masave të ndryshme të ndjenjës dhe sjelljes. Ata zbuluan se qetësia parashikonte gjendje më të ulëta negative, si mendimi i tepruar, mendimet katatrofike dhe neurotizmi.

Mësimi nr.2: Unë do t’i përvishem punëve, sado të shumta të jenë ato, duke u mbështetur mbi forcën e trupit dhe mendjes time

Një nga leksionet më të mëdha nga kërkimet moderne është se të qëndruarit në formë, fizikisht dhe intelektualisht, janë thelbësore për një jetë të lumtur. Dy nga zakonet e përjetshme të njerëzve të moshuar që janë të lumtur dhe në gjendje të mirë shëndetësore, janë të mësuarit e vazhdueshëm dhe të qenit fizikisht aktivë. Pra lexoni dhe ecni çdo ditë, dy aktivitete që janë po aq revolucionare sot sa ishin edhe në kohën e Senekës. Ose nëse funksionon tek ju, ecni duke dëgjuar një audio-libër!

Mësimi nr.3: Unë do t’i përçmoj pasuritë kur i kam, po aq sa kur nuk i kam. Nëse ato i përkasin dikujt tjetër, nuk do të bie në depresion. Pavarësisht nëse pasuria shkon e vjen, unë nuk do ndikohem aq shumë prej saj

Ky mësim, është shumë më i thellë se vetëm shprehja e njohur “Paraja nuk e blen lumturinë”. Pohimi i Senekës, është se një lidhje e fortë psikologjike dhe emocionale me pasurinë do të sjellë mjerim. Dhe këtë e mbështesin sot edhe studimet. Për shembull, në një studim të vitit 2017, botuar në revistën “Personality and Individual Differences”, studiuesit treguan se materializmi mund të ulë mirëqenien dhe të shtojë depresionin.

Mësimi nr.4: Do t’i shoh të gjitha tokat sikur të më përkasin mua, dhe të miat sikur të ishin të gjithë njerëzimit

Ky mësim është një zgjatim i të tretit, dhe thekson se mjerimi në jetën e një njeriu, buron jo vetëm nga përvetësimi i gjërave materiale, por edhe nga mbajtja shumë pas vetes e asaj që ka dikush. Kjo ide është e pranishme në shumë tradita fetare dhe filozofike.

Për shembull, është e ngjashme me atë që katolikët e quajnë “solidaritet”. Pra ideja që ne jemi të gjithë motra dhe vëllezër. Prandaj pronësia ime mbi pronën time, është në thelb një pronësi e kujdestarisë për të mirën më të madhe të së gjithëve.

Mësimi nr.5: Do të jetoj aq sa të kujtoj se kam lindur për të tjerët, dhe do ta falënderoj Nënën Natyrë për këtë arsye:në çfarë mënyre ajo mund të kishte bërë më mirë për mua? Ajo më ka sjellë në këtë botë për të gjithë, dhe gjithçka ka qenë për mua

Pra bamirësia është një dhuratë për dhënësin. Shërbimi ndaj të tjerëve, është një nga mënyrat më të lehta për t’u bërë më të lumtur. Shumë studime tregojnë se bamirësia dhe vullnetarizmi, e rritin mirëqenien e njeriut.

Mësimi nr.6: Çfarëdo që mund të zotëroj, nuk do ta grumbulloj me lakmi, dhe as do ta shpërdoroj në mënyrë të pamatur

Ky mësim është një version i thënies së vjetër “Çdo gjë me masë!”. Sipas Senekës, një qasje e moderuar e nxit paqen e brendshme. Sërish, ky pretendim mbështetet nga studimet.

Mësimi nr.7: Unë nuk do t’i llogaris përfitimet nga madhësia apo numri i tyre, përveç vlerës së caktuar nga marrësi

Për shembull, vlera e vërtetë e punës tuaj nuk është paga juaj, por sa shumë i ndihmoni të tjerët. Altruizmi nuk do t’ua paguajë qiranë e shtëpisë. Por nëse e ndiqni vërtet këtë mësim, ai mund të ndryshojë prioritetet tuaja, dhe ndoshta t’ju çojë në një punë më të mirë.

Mësimi nr.8: Nuk do të bëj asgjë për shkak të opinionit publik, por gjithçka për shkak të ndërgjegjes:Sa herë që bëj diçka vetëm, do të sillem sikur mbi mua të jenë sytë e gjithëpopullit romak

Ky mësim është i dyfishtë: Së pari, t’i rezistosh krahasimit social; dhe së dyti, të veprosh në mënyrë private njëlloj si në ambiente publike. Mësimi i parë është një element kryesor në literaturën e psikologjisë, dhe ndoshta shpjegon se arsyen përse mediat sociale – ku ne e krahasojmë vazhdimisht veten me të panjohurit dhe miqtë – ndikojnë negativisht mbi mirëqenien e shumë njerëzve. Mësimi i dytë, pohon se integriteti dhe qëndrueshmëria çojnë në lumturi, ndërsa hipokrizia çon në pakënaqësi shkruan bota.al.

Mësimi nr.9: Do të jem i pëlqyeshëm me miqtë e mi dhe i butë me armiqtë e mi:Do të fal para se të më kërkohet, dhe do të përmbush dëshirat e njerëzve të nderuar

Ky mësim i lashtë – Duajini armiqtë tuaj, siç predikon Bibla – qëndron pas shumë filozofive që kërkojnë të zbehin tendencën për të urryer armiqtë tanë. “Dashuria ka brenda saj një fuqi shëlbuese, e cila i transformon individët”- u shpreh Martin Luter King Jr. në një predikim të vitit 1957. Edhe në studimet e mia, unë kam vënë re se dashuria për atë që është ndryshe nga ne, nuk është vetëm praktike. Ajo mund të jetë edhe një burim gëzimi shumë i madh.

Mësimi nr.10: Nuk do të harroj asnjëherë se qyteti im i lindjes është bota, se guvernatorët e saj janë Zotat, dhe se ata qëndrojnë sipër dhe rreth meje, duke kritikuar çdo gjë që bëj ose them

Pra unë nuk duhet të veproj vetëm kur më shohin të tjerët. Por duhet të veproj sikur po mësheh Zoti. Një studim tregoi se nëse besimtarët dhe jobesimtarëve mendonin njëlloj mbi Zotin përpara se të përfshiheshin në një eksperiment në të cilin ata mund t’i jepnin vullnetarisht para një të huaji apo t’i mbanin për vete, ishin 2 herë më shumë bujari sesa kur nuk përfshiheshin konceptet fetare.

Mësimi nr.11: Sa herë që Natyra kërkon sërish frymën time, unë do ta braktis këtë jetë, duke i thirrur të gjithë të dëshmojnë se kam dashur një ndërgjegje të mirë, dhe se liria e askujt, më së paku e imja, nuk është cenuar përmes meje

Ky mësim, na nxit ta konsiderojmë të mirën e të tjerëve, si mënyrën për të pranuar vdekjen tonë në një mënyrë paqësore. Dhe në fakt, një studim i vitit 2014 me pacientët e prekur ngakanceri që po vdisnin, zbuloi se pacientët paqësorë ishin “të përqendruar tek të tjerët”.

Ata e panë sëmundjen e tyre si një mundësi për t’u dhënë të tjerëve, qoftë duke inkurajuar miqtë, duke mësuar nipërit e mbesat për jetën. Apo duke marrë pjesë në prova klinike për të ndihmuar pacientët e ardhshëm. Thuhet se vetë Seneka vdiq në qetësi të plotë. Ai u detyrua të vrasë veten. Por e bëri këtë me qetësi, dhe duke folur për guximin që duhet të ketë njeriu në jetë dhe para vdekjes./“The Atlantic” – Bota.al

Kuriozitete

Pse ndihemi të lodhur gjatë verës?

Published

on

Stina e verës sjell gëzim, relaks dhe një ndjenjë rigjallërimi. Megjithatë, mund të shoqërohet edhe me ndjenjë përgjumjeje dhe dobësie.

Nëse e ndien veten pa energji gjatë verës, mos u shqetëso – nuk je i vetëm.

Në këtë artikull do të shqyrtojmë shtatë arsye pse mund të ndihesh i dobët gjatë verës, duke hedhur dritë mbi faktorët që ndikojnë në gjallërinë tonë dhe duke ofruar këshilla të vlefshme për ta përballuar këtë periudhë me lehtësi.

Dehidratimi

Me rritjen e temperaturave, është thelbësore të qëndrojmë të hidratuar, gjatë verës djersisim më shumë për shkak të nxehtësisë, duke rritur rrezikun për dehidrim. Edhe një dehidrim i lehtë shkakton lodhje, marrje mendsh dhe ndjesi të përgjithshme dobësie.

Mos harro të pish shumë ujë dhe përfshi në dietën tënde fruta dhe perime të pasura me ujë për të rikthyer elektrolitet.

Lodhja nga nxehtësia (Heat Exhaustion)

Ekspozimi i tepërt ndaj temperaturave ulë nivelet e energjisë, duke shkaktuar dobësi dhe lodhje, lodhja nga nxehtësia ndodh kur trupi nuk arrin të rregullojë temperaturën e vet, zakonisht për shkak të qëndrimit të gjatë në diell dhe mungesës së lëngjeve.

Për ta parandaluar: kërko hije, vish rroba të lehta dhe ajrosëse dhe shmang aktivitetet e rënda gjatë orëve më të nxehta të ditës.

Mungesa e gjumit cilësor

Ditët më të gjata dhe aktivitetet sociale verës ndikojnë në cilësinë dhe oraret e gjumit, gjumi i pamjaftueshëm mund të të lërë të përgjumur, pa përqendrim dhe me ndjesi dobësie. Krijo ambient të përshtatshëm: mbaj dhomën të freskët, vendos rutinë të rregullt e praktikoni teknika relaksimi para se të flesh.

Gjumi cilësor është kyç për të rifreskuar trupin dhe për të mbajtur energjinë në nivele optimale.

Alergjitë sezonale

Vera mund të jetë sfiduese për ata që vuajnë nga alergjitë, poleni, pluhuri në ajër janë më të përhapur gjatë kësaj stine, duke shkaktuar lodhje, bllokim të hundëve. Nëse dyshon se ke alergji, këshillohu me një mjek që mund të të ndihmojë me këshilla, ilaçe ose ndryshime në stilin e jetesës.

Ushqyerja e papërshtatshme

Vera është e mbushur me ushqime joshëse, ushqime të skarës dhe ëmbëlsira të shumta, edhe pse është në rregull të shijosh këto ushqime, është shumë e rëndësishme të ruash një dietë të balancuar. Konsumi i pijeve me sheqer dhe alkoolit shkakton mungesë të vitaminave, luhatje të sheqerit në gjak dhe rënie të energjisë. Zgjidh ushqime të pasura me vlera si fruta të freskëta, perime, drithëra të plota e proteina të dobëta për të ushqyer trupin me energji.

Mungesa e vitaminës D

E njohur edhe si “vitamina e diellit”, sintetizohet nga trupi kur ekspozohemi ndaj rrezeve të diellit, për shkak të vapës së madhe dhe përdorimit të kremrave mbrojtës, mund të kemi më pak ekspozim ndaj diellit, gjë që mund të çojë në mungesë të kësaj vitamine.

Mungesa e vitaminës D lidhet me lodhje dhe dobësi muskulore. Diskuto me mjekun për mundësinë e marrjes së suplementëve, gjej kohë për të qëndruar në diell në mënyrë të sigurt për të mbajtur nivelet optimale të vitaminës D.

Stresi mendor dhe emocional

Edhe pse vera është kohë pushimesh, sjellë edhe stres qoftë nga pritshmëritë për pushime perfekte a ngjarje shoqërore. Stresi ndikon drejtpërdrejt në energjinë tonë, duke na lënë të lodhur dhe pa fuqi. Praktiko kujdesin ndaj vetes përmes meditimit, teknika të frymëmarrjes, ose aktivitete që të sjellin kënaqësi. Marrja e kohës për të kujdesur për shëndetin mendor është thelbësore për të përballuar dobësinë e shkaktuar nga stresi.

Continue Reading

Kuriozitete

Pse fjetja në bark nuk është e mirë?

Published

on

Çdo njeri ka pozicionin e vet të preferuar të fjetjes dhe në kundërshtim me disa besime popullore, nuk ka asnjë mënyrë “perfekte” për të fjetur.

Megjithatë ka pozicione më të mira dhe më të këqija që ndikojnë në cilësinë e gjumit, por sa e keqe është në të vërtetë të flesh përmbysur?

Mund të shkaktojë dhimbje në qafë

Sipas specialistëve ky është padyshim pozicioni më i keq i gjumit, shkakton disa dhimbje të këqija veçanërisht në qafë. Shpesh, kur njerëzit flenë në bark, qafa e tyre ngrihet lart. Plus, qafa është e përdredhur në njërën anë gjatë gjithë mbrëmjes. Si rezultat, shumë njerëz përjetojnë dhimbje qafe në mëngjes.

Mund të tendosi pjesën e poshtme të shpinës

Dhimbja në pjesën e poshtme të shpinës është tjetër shqetësim tek personat që flenë ashtu. Ky pozicion ushtron presion tek nyjet në shpinë. Njëkohësisht nuk është e mundur të mbash shtyllën kurrizore siç duhet. Gjumi i vazhdueshëm në bark çon në parehati ose dhimbje për periudha afatgjata.

Ju bën të lëvizni më tepër

Ata që flenë në bark janë ata që lëvizin më shumë gjatë natës. Fjetja me fytyrë poshtë ngjesh nyjet në qafë dhe shpinë e shkakton mpirje të krahëve. Këta persona priren të lëvizin ose të dridhen gjatë natës, duke shkaktuar ndërprerje të gjumit. Dhe mungesa e gjumit cilësor lidhet me të gjitha llojet e efekteve negative shëndetësore, si mbipesha dhe presioni i lartë i gjakut.

Mund të përkeqësojë refluksin e acidit

Kur qëndroni në këmbë ose uleni drejt, graviteti ndihmon në parandalimin e rritjes së acidit të stomakut, që kalon në fyt. Kur shtriheni, graviteti nuk ju ndihmon më. Kjo bën që acidi të ngrihet më lehtë dhe të prishë gjumin tuaj.

Sa e keqe është fjetja në këtë pozicion?

Edhe pse nuk ka asnjë pozicion të përsosur, fjetja në bark është padyshim më i keqi. Ndërsa pozicioni më i mirë i fjetjes është ai në shpinë.

Continue Reading

Kuriozitete

Shishe plastike apo qelqi në punë? Ja çfarë thonë faktet!

Published

on

Nëse jeni ndër ata që mbajnë gjithmonë një shishe me vete në punë, ndoshta është koha të mendoni: qelq apo plastikë?

Vendimi nuk është estetik, por prek shëndetin, mjedisin dhe prakticitetin e përditshëm.

Qelqi, më i sigurt për shëndetin

Shishet prej qelqi janë të padëmshme dhe nuk lëshojnë kimikate në lëngje, madje as kur ekspozohen ndaj nxehtësisë. Krahasuar me plastikën, që përmban substanca si BPA apo BPS, qelqi është alternativa më e shëndetshme për përdorim të përditshëm.

Plastika ndot më shumë, por kërkon më pak energji

Edhe pse plastika është më e lehtë për transport e kërkon më pak energji për t’u prodhuar, është më problematike për mjedisin. Shumë nga plastikat nuk riciklohen e përfundojnë në natyrë, duke lëshuar mikroplastikë që ndot oqeanet dhe zinxhirin ushqimor.

Prakticiteti- plastika fiton

Nëse je në lëvizje, plastika është praktike: e lehtë, nuk thyhet,  vjen në formate që përshtaten në çanta apo makina. Por nëse punon në zyrë fikse dhe dëshiron diçka afatgjatë e të qëndrueshme, qelqi është zgjedhje elegante dhe e qëndrueshme.

Vendimi përfundimtar?

•Nëse prioriteti yt është shëndeti dhe qëndrueshmëria, zgjidh qelqin.
•Nëse ke nevojë për prakticitet dhe lehtësi, plastika pa BPA është alternativë më fleksibël – por kujdes me riciklimin!

Një ide e zgjuar? Përdor një shishe qelqi në zyrë dhe mbaj një plastike të riciklueshme me vete gjatë ditës!

Kështu, kombinon shëndetin, prakticitetin dhe kujdesin për mjedisin.

Continue Reading

Kuriozitete

Pesë vende ku nuk duhet ta lini kurrë celularin

Published

on

Sot është e vështirë të gjesh një person që nuk zotëron një telefon celular. Jemi të varur nga këto pajisje që nuk luajnë më vetëm rolin e një telefoni, por edhe të një kalendari, një axhende, një radioje e lista mund të mos mbarojë kurrë.

Lënia e telefonave në vende të caktuara mund të jetë e rrezikshme për shëndetin. Shumë studime e kanë lidhur rrezatimin e tyre me shfaqjen e kancerit të trurit, tumoreve dhe problemeve riprodhuese.

Në shtrat ose nën jastëk

Të flesh me telefonin nën jastëk është ide e keqe për disa arsye. Njoftimet nuk ndalen natën. Drita nga ekrani na zgjon e çon në probleme afatgjata me gjumin. Ekspozimi i vazhdueshëm ndaj dritës ndikon në prodhimin e melatoninës, hormonit të gjumit, i cili është i rëndësishëm për pushimin tonë. Ekspozimi ndaj fushave elektromagnetike të krijuara nga telefonat shkakton dhimbje koke, ka shumë raste shpërthimesh që kanë ndodhur në të gjithë botën për shkak të temperaturave të rritura që zhvillohen kur pajisjet mbulohen nën pëlhura për një kohë të gjatë.

Në xhep

Lëvizja më e zakonshme që bëjmë të gjithë. E fusim celularin në xhepin e pantallonave dhe vazhdojmë para. Mendojmë se në këtë mënyrë nuk do të humbasim asnjë njoftim. Megjithatë, sado logjike që mund të tingëllojë, ky veprim bën shumë dëm. Rrezatimi i emetuar nga një telefon kur është në xhepin e pantallonave rritet ndjeshëm krahasuar me kur është në çantë. Rrezatimi i telefonit ndikon në strukturën e ADN-së, të shkakton probleme me fertilitetin ose të kontribuojë në zhvillimin e tumoreve. Gjithashtu, mbajtja e telefonit celular pranë kofshëve dobëson kockat e legenit.

Në banjo

Nëse jeni mësuar ta merrni me vete në banjo ose të dëgjoni muzikë kur jeni në dush, mos e bëni më! Bakteret në sipërfaqe, pavarësisht sa mirë i pastrojmë, “ngjiten” në pajisje e transferohen në duart, fytyrën e rroba. Bakteret qëndrojnë në hapësirë ​​për një kohë të gjatë, aq sa ngjiten lehtësisht në sipërfaqe të tjera.

Në vende shumë të ftohta ose shumë të nxehta

Nëse temperaturat e ambientit janë të larta ose shumë të ulëta, është më mirë të mos e merrni telefonin celular me vete ose mbani në çantë. Luhatjet e temperaturës janë të rrezikshme për pajisjet elektronike. Tkurrja e zgjerimi i shkaktuar çon në probleme me funksionet e tij apo në shpërthime fatale.

Në prizë

Jo, ta lësh telefonin në karikim për orë të tëra nuk do të dëmtojë shëndetin tënd, por do të dëmtojë xhepin, telefonin e mjedisin. Është më mirë të mos e lësh telefonin duke u karikuar natën ose për shumë orë. Kjo shkurton jetëgjatësinë dhe performancën e baterisë së telefonit. Gjithashtu kontribuon në rritjen e konsumit të energjisë dhe, rrjedhimisht, në faturën e energjisë elektrike.

Continue Reading

Të kërkuara