Kulturë

11 librat që e ndryshuan historinë e njerëzimit

Historitë janë ende mësime të rëndësishme morale dhe kanë pasur një ndikim të gjerë mbi letërsinë dhe thëniet e përbashkëta.

Published

on

“Fabulat e Ezopit” nga Ezopi

Origjinën e botimit besohet se e ka në mes viteve 620 dhe 560 para Krishtit
Libri “Fabulat e Ezop-it” është një koleksion i tregimeve që tregojnë një mësim të përjetshëm. Fabulat i janë referuar shpesh një njeriu të lashtë grek dhe tregimtari të quajtur Ezop (edhe pse origjina e tij mbetet e diskutueshme). Historitë janë ende mësime të rëndësishme morale dhe kanë pasur një ndikim të gjerë mbi letërsinë dhe thëniet e përbashkëta, duke përfshirë “Ujku me lëkurë deleje”, “Djali që thirri ujkun”, “Pata që bëri vezën e artë”, dhe shumë të tjerë.

“Anne Frank: Ditari i një vajze të re” nga Anne Frank
Botuar në vitin 1947

Libri është një përmbledhje e shkrimeve të Ditarit të Anne Frank, një vajzë që ishte fshehur me familjen e saj për dy vjet gjatë pushtimit nazist të Hollandës. Familja u zbulua në vitin 1944, dhe Frank vdiq nga tifoja në kampin e përqendrimit të zonës Bergen-Belsen. Që nga botimi i tij, “Anne Frank: Ditari i një vajze të re” është përkthyer në më shumë se 60 gjuhë dhe mbetet një nga dokumentet më të famshme dhe me ndikim në Evropë gjatë Luftës së Dytë Botërore.

Kur’ani
Origjinën e ka në vitin 610

Teksti qendror fetar i Islamit, i cili është ndiqet nga 1.6 miliard myslimanë në mbarë botën. Kurani ose Kur’an-i, është shkrimi i shenjtë i fesë islame, i cili siç besojnë myslimanët, përmban fjalë për fjalë zbulesën e Zotit (arabisht: Allahut) ndaj profetit Muhamed nëpërmjet engjëllit Gabriel. Përkthimi i kuranit konsiderohet nga teologjia tradicionale islame si i pamundur, pasi çdo përkthim mbart njëkohësisht edhe një interpretim. Prandaj leximi i kuranit sugjerohet të bëhet në tekstin origjinal arabisht.

“Ese” nga Michel de Montaigne
Botuar në 1580

Descartes René, Blaise Pascal, Jean-Jacques Rousseau, Ralph Waldo Emerson, Friedrich Nietzsche, Stefan Cvajg, Eric Hoffer, Isaac Asimov, Jean-Jacques Rousseau dhe mendimtarë të mëdhenj të botës janë ndikuar nga përmbledhja masive e eseve të Motaigne-së. Aftësia e shkrimtarit dhe burrit të shteti francez për të përzierë pyetjet serioze morale me anekdotat rastësore, ishte një vepër “vetëtoleruese”, por në ditët e sotme konsiderohet si një pjesë e literaturës më të rëndësishme që vjen nga Rilindja Franceze.

“Folio i parë” nga William Shakespeare
Botuar në 1623

Në 1623, një koleksion i dramave të Shekspirit është botuar nga miqtë e tij John Heminges dhe Henry Condell, i njohur si “Dorëshkrimi i Parë”. Këtu përfshihen “Romeo dhe Xhuljeta”, “Mbreti Lear”, “Hamleti”, etj. Kontributi i Shekspirit mbi letërsinë dhe teatrin ka mbetur i pashembullt, dhe ndikimi i tij në zhanër, komplot dhe gjuhë, vazhdon të ndihet nga gjeneratat e ardhshme të artistëve.

“Si jeton gjysma tjetër” nga Jacob Riis
Botuar në 1890

Në fund të shekullit 19, Nju Jorku nuk ishte një vend i mirë për punëtorët industrialë. Ata jetonin në ndërtesa shumëkatëshe të rrënuara, dhe Riis, një gazetar, e nisi misionin e tij, duke treguar çdo ditë, me përshkrime grafike, skica, statistika, dhe fotografi, klasat e sipërme dhe të mesme. Duke vënë në dukje kushtet e rrezikshme me të cilat përballen të varfrit. “Si jeton gjysma tjetër”, jo vetëm që frymëzoi ndryshim të ndjeshëm nëpër shkolla, dyqane ëmbëlsirash dhe ndërtesa, por ishte edhe bazë për të ardhmen e gazetarisë.

“Për lirinë”, nga John Stuart Mill
Botuar në 1859

Ese-ja e shkurtër nga filozofi britanik Mill u bë një nga librat më të famshëm mbi utilitarizmin e shoqërisë dhe shtetit. Mill theksoi rëndësinë e individualitetit si dhe pavarësinë nga qeveria. “Për Lirinë”, vazhdon të ketë një ndikim të madh në shkencat politike dhe filozofi, dhe pyetjet e saj në lidhje me natyrën e lirisë individuale në një shoqëri demokratike, mbeten po aq të ngutshme dhe të rëndësishme.

“Mbi origjinën e specieve” nga Charles Darwin
Botuar në 1859

Darwini udhëtoi për në ishujt Galapagos, ku ai identifikoi një nga zbulimet më të rëndësishme shkencore të shekullit të 19, evolucionin. Sot, pothuajse të gjithë e dinë emrin e tij, çfarë bëri, dhe pse vlerësohet kaq shumë. Duke respektuar natyrën në të gjitha format e saj – Darwin pa se të gjitha qeniet janë të lidhura. Çdo gjë e gjallë ndan një prejardhje, dhe arriti në përfundimin se, shumëllojshmëria e jetës në Tokë rezulton nga proceset në punë gjatë miliona vjetëve, dhe ende në punë sot. Shpjegimi i Darvinit për këtë shpalosje kaq të gjerë të jetës në kohë – teoria e evolucionit nëpërmjet seleksionimit natyror – transformoi të kuptuarit e botës së gjallë – ashtu si idetë e shkencëtarëve Galileo, Newton, dhe Ajnshtajn ndryshuan të kuptuarit e universit fizik. E thjeshtë por njëkohësisht e diskutueshme, keqkuptuar, keqpërdorur për qëllime sociale, thonë studiuesit, teoria e Darwinit mbetet e pakundërshtueshme si koncepti qendror i biologjisë, duke ndihmuar mikrobiologë e gjenetistë të panumërt.

“Seksi i dytë”, nga Simone De Beauvoir
Botuar në 1949

“Seksi i Dytë” është cilësuar nga shumë kritikë si libri që inauguroi lëvizjen feministe të kohës moderne. “Seksi i Dytë” është puna e një mendje brilante që shquhet për mprehtësi në disiplina të tilla si filozofia, psikologjia, ekonomia dhe historia. Simone De Beauvoir shkruan se “nuk lindim gra; po bëhemi të tilla”. Libri vazhdon të ketë një ndikim të madh në lëvizjet e grave në mbarë botën.

“Libri i rrugës drejt fuqisë” Lao Tzu
Shkruar midis 600 dhe 400 para erës sonë

Taoizmi është një fe kombëtare kineze që daton në shekullin e dytë para erës sonë. Lao-Tzu, themeluesi i shkollës taoiste në dinastinë e hershme Qin, nderohet si babai i taoizmit dhe vepra e tij kryesore “Libri i rrugës drejt fuqisë” përbën bazën e kësaj feje. Për taoizmin ka, gjithashtu, edhe shume vepra letrare si dhe një seri doktrinash të plota dhe të thella.

Varrose zemrën time në gjurin e plagosur” nga Dee Alexander Brown

“Varrose zemrën time në gjurin e plagosur” zbulon historinë e amerikanëve vendas në fund të shekullit 19, sidomos padrejtësitë dhe tradhtitë e kryera nga qeveria e SHBA dhe zhvendosja e tyre e detyruar. Është ndër librat më të shitur dhe i përkthyer në 17 gjuhë. Nëpërmjet të dhënave të qeverisë, Brown zbuloi masakrën e një populli të tërë në përpjekje për të “fituar” Perëndimi amerikan.

Magazinë

Orlando Bloom postoi foto me Katy Perry-n sikur të mos ishin ndarë

Published

on

Orlando Bloom dhe Katy Perry duket se kanë konfirmuar zyrtarisht ndarjen e tyre, pas muajsh spekulimesh që u shtuan sidomos pas paraqitjes vetëm të aktorit në dasmën e Jeff Bezos dhe Lauren Sánchez në Venecia. Megjithatë, një foto në Instagramin e Bloom duket se flet për një përmirësim të marrëdhënies mes tyre, ose mbase një raporti miqësor e të shëndetshëm, sidomos për hir të fëmijëve.

Pak ditë pas ceremonisë luksoze të Bezos dhe Sánchez, Bloom publikoi në Instagram një seri fotosh nga pushimet familjare në Bregun e Amalfit në Itali, ku shfaqej i lumtur së bashku me vajzën 4-vjeçare, Daisy, që ka me Katy Perry, dhe djalin e tij 14-vjeçar, Flynn, nga lidhja e mëparshme me Miranda Kerr. Në njërën nga fotografitë, ata duken duke buzëqeshur të gjithë së bashku në një varkë, duke dhënë përshtypjen se gjithçka mes tyre është e qetë dhe pa drama.

Lidhja mes Bloom dhe Perry filloi më 2016, pasi u panë së bashku në një festë pas ndarjes së çmimeve Golden Globes. Pas një ndarjeje të shkurtër në 2017, u rikthyen dhe u fejuan në Ditën e Shën Valentinit të vitit 2019. Vajza e tyre, Daisy Dove Bloom, lindi në vitin 2020.

Lajmi për ndarjen u konfirmua përmes një deklarate të përbashkët nga përfaqësuesit e çiftit, e cila u publikua disa ditë më parë:

“Për shkak të interesit të shtuar publik dhe diskutimeve të vazhdueshme rreth marrëdhënies së tyre, përfaqësuesit konfirmojnë se Katy dhe Orlando kanë ndryshuar natyrën e marrëdhënies së tyre gjatë muajve të fundit, duke u përqendruar te bashkëprindërimi i vajzës së tyre.”

Pavarësisht ndarjes, ata po ruajnë raport të shëndetshëm familjar dhe fansat mund të shohin më shumë nga këto momente në postimin e fundit të Orlandos.

Continue Reading

Magazinë

A do të rikthehet “Squid Game” me sezon të katërt? – “Loja ka mbaruar” thotë regjisori i serialit

Published

on

Finalja e sezonit të tretë të “Squid Game” vjen me një mesazh të qartë: “Game over (Loja mbaroi)”.

Në episodin e fundit, personazhi i njohur si Front Man aktivizon protokollet e evakuimit, teksa rojet me uniforma rozë braktisin dhomën e kontrollit dhe, më pas, edhe vetë ishullin. Në ekranet e qendrës komanduese shfaqet fjalia e famshme: “Loja mbaroi”, kjo nuk vlenpër ngjarjen në serial, por për vetë serialin.

“Squid Game” nuk do të ketë sezon të katërt, shkruan Netflix.

Kjo është konfirmuar nga regjisori, Hwang Dong-hyuk, i cili verën e kaluar publikoi një letër për fansat e tha: “Jam i emocionuar që fara që u mboll me krijimin e ‘Squid Game’ ka rritur një pemë që tani po jep frytin përfundimtar të kësaj historie”.

Ai shtoi se sezoni i tretë do të jetë i fundit dhe finalja do të transmetohet në vitin 2025. Tashmë, gjashtë episodet e fundit janë në dispozicion për t’u parë dhe përfaqësojnë fundin e udhëtimit të Gi-hun dhe gjithë lojës.

Hwang nuk kishte planifikuar që protagonisti Gi-hun të vdiste në sezonin e tretë, por gjatë shkrimit, realizoi se kishte nevojë për fund domethënës:

“E ndjeva se ishte koha ta mbyllja udhëtimin e Gi-hun dhe t’i përcillja publikut një mesazh: Nëse ndjekim vetëm interesin tonë të menjëhershëm, pa vetëpërmbajtje, pa sakrifica dhe pa bashkëpunim, nuk kemi të ardhme”.

Ky mesazh final u përçua përmes një episodi emocional e kuptimplotë, ku zbulohet se kush fiton, kush humb dhe kush mbijeton nga loja.

Krijuesi i serisë tregon se realizimi i 22 episodeve ka qenë rrugëtim i lodhshëm, por i paharrueshëm:

“E ndjej një ndjesi të ëmbël dhe të hidhur që gjithçka mori fund. Do të më mungojnë skenat si konvikti me krevate trefish që më shkaktonin ankth, shkallët labirintike ku gjithmonë humbja rrugën për të dhënë udhëzime, apo arenat e lojërave që më dhembte t’i shembnim pas xhirimeve”.

Ai shton: “Madje edhe lodhja fizike nga ditët e gjata në set do të më mungojë. Por më shumë se gjithçka tjetër, do të më mungojnë kujtimet që krijuam së bashku”.

Hwang e përmbyll me një reflektim emocional: “Ajo që mbetet në thelb është gëzimi që ndjenim kur krijonim diçka. Kur pashë që ajo që kisha vizualizuar në mendjen time po merrte jetë përpara syve të mi — edhe më mirë sesa e kisha imagjinuar — ajo ndjesi ishte e paçmuar. Do ta mbaj mend gjatë”.

Seriali i plotë “Squid Game” është i disponueshëm për t’u rishikuar në Netflix.

Continue Reading

Magazinë

“Frikë nga më e keqja”/ Shëndeti i Mbretit Charles ndez alarmet në pallat

Published

on

Shëndeti i Mbretit Charles III ka qenë nën mikroskop që nga diagnoza e tij me kancer në fillim të vitit 2024, dhe shfaqja e tij e fundit me një sy të skuqur shkaktoi shqetësim të ri midis vëzhguesve mbretërorë.

Më 8 korrik, monarku 76-vjeçar mirëpriti Presidentin Francez Emmanuel Macron dhe gruan e tij, Brigitte, në Kështjellën Windsor për një vizitë shtetërore, të shoqëruar nga Mbretëresha Camilla, Princi William dhe Kate Middleton.

Fotot nga eventi, që tregonin një sy të djathtë të kuq, i çuan fansat në tërbim, me disa që spekuluan mbi X-in rreth lidhjeve të mundshme me trajtimin e vazhdueshëm për kancerin. Pallati i Buckingham-it ndërhyri shpejt për të qetësuar stuhinë, duke shpjeguar se Charles kishte një hemorragji subkonjunktivale, një enë gjaku të shpërthyer në syrin e tij.

Sipas Klinikës Mayo, kjo gjendje, ndërsa është alarmante për t’u parë, është e padëmshme, e ngjashme me mavijosje në lëkurë, që shkaktohet nga diçka aq e thjeshtë sa një kollë ose teshtimë.

Burime nga Pallati theksuan se kjo nuk ka lidhje me trajtimin e kancerin, të cilin e ka ndjekur që nga diagnoza e tij pas një procedure për zmadhimin e prostatës në janar 2024. Transparenca e Pallatit pasqyron qasjen e tyre ndaj përditësimeve të mëparshme shëndetësore, si kur Charles u shtrua shkurtimisht në spital në mars 2025 për efekte anësore të trajtimit.

Reagimi i publikut ka qenë një përzierje shqetësimi dhe lehtësimi.

A është syri i kuq i Charles një tregues i udhëtimit të tij me kancerin?

Krahasuar me shqetësimet e kaluara shëndetësore, si shtrimi i tij në spital në mars ose thashethemet për planet e funeralit të quajtur Operacioni Ura Menai, ky incident duket më pak i rëndë.

Në vitin 2022, Charles u pa me sy të skuqur në Luton, gjë që i atribuohet alergjive ose thatësisë së mundshme, duke sugjeruar se ky nuk është një problem i ri, por tërheq vëmendjen për shkak të betejës së tij me kancerin.

Continue Reading

Magazinë

Ylli i “Squid Game” kërkon falje pasi zbuloi aksidentalisht një skenë kyçe të serialit

Published

on

Një nga yjet e sezonit të dytë të serialit të famshëm “Squid Game” ka kërkuar falje publike pasi dyshohet se ka zbuluar pa dashje një element të rëndësishëm të ngjarjes, muaj përpara publikimit të finales.

Aktorja koreano-jugore, Park Gyu-young, e cila iu bashkua kastit të “Squid Game” në sezonin e dytë si Kang No-eul – një ish-ushtare dhe dezertuese nga Koreja e Veriut që bëhet një prej Rojeve Rozë, publikoi në janar një foto nga prapaskenat që më vonë u interpretua si ‘spoiler’ nga fansat e serialit.

Në imazhin e shpërndarë në rrjet, Park shfaqej me uniformën e Rojeve Rozë’, personazhet që mbikëqyrin lojën dhe janë ata që ekzekutojnë lojtarët e eliminuar. Ajo që i vuri në lëvizje fansat ishte ajo çka u pa në sfond: Lee Jin-Wook, i cili luan rolin e Lojtarit 246, duke mbajtur gjithashtu të njëjtën uniformë.

Kjo foto, e publikuar disa javë pas daljes së sezonit të dytë në fund të dhjetorit, bëri që ndjekësit të zbulojnë një zhvillim të ngjarjes – se personazhi i Jin-wook do të maskohej si një nga ‘Rojet Rozë’ në sezonin final.

Ngjarja shkaktoi reagime në rrjet, pasi sezoni i tretë i “Squid Game” u lansua vetëm gjashtë muaj më vonë e foto u interpretua si një zbulim i madh që prishi surprizën e fansave. Pas bujës së krijuar, Park Gyu-young, kërkoi ndjesë për publikimin e paqëllimshëm të informacionit, duke theksuar se nuk kishte ndërmend të zbulonte ndonjë detaj të ngjarjes dhe se ishte një gabim gjatë ndarjes së materialeve nga xhirimet.

“Squid Game”, që u bë fenomen global pas publikimit të tij më 2021, ka vazhduar të ruajë popullaritetin me sezonet pasuese. Seriali ka kthyer në yje ndërkombëtarë aktorë si Lee Jung-jae dhe ka fituar një numër të madh çmimesh e vlerësimesh kritike.

Continue Reading

Të kërkuara