Lajmet

​Zbulohen efektet e udhëtimit në hapësirë në kockat e njeriut

Agjencitë hapësinore do të duhet të përmirësojnë regjimet e ushtrimeve dhe dietat.

Published

on

Një studim i ri i humbjes së kockave në 17 astronautë që fluturuan në Stacionin Ndërkombëtar Hapësinor ofron një kuptim më të plotë të efekteve të udhëtimit hapësinor në trupin e njeriut dhe hapat që mund t’i zbusin ato.

Hulumtimi ka mbledhur të dhëna të reja mbi humbjen e kockave të shkaktuara nga mikrograviteti tek astronautët dhe nivelin në të cilin mund të rikthehet dendësia minerale e kockave në Tokë.

Në hulumtim morën pjesë 14 astronautë dhe tre astronautë femra, me një moshë mesatare 47 vjeç, misionet e të cilëve zgjatën katër deri në shtatë muaj në hapësirë, mesatarisht pesë muaj e gjysmë.

Një vit pas kthimit në Tokë, astronautët kishin mesatarisht 2.1 për qind më pak densitet mineral në tibi, një nga kockat e poshtme të këmbës dhe 1.3 për qind më pak forcë kockore.

Nëntë prej tyre nuk e rivendosën densitetin mineral të kockave pas fluturimit në hapësirë, ata pësuan një humbje të përhershme.

Ne e dimë se astronautët humbasin masën kockore gjatë fluturimeve hapësinore afatgjatë. Ajo që ka të re në lidhje me këtë studim është se ne i ndoqëm astronautët për një vit pas fluturimit të tyre në hapësirë për të parë nëse dhe si rikuperohet kocka“, tha profesori Leigh Gabel nga Universiteti në Calgary dhe autori kryesor i një studimi të botuar këtë javë në revistën Scientific Reports.

Astronautët pësuan humbje të konsiderueshme të kockave gjatë fluturimeve gjashtëmujore në hapësirë – një humbje që do të prisnim të shihnim te të rriturit më të vjetër gjatë dy dekadave në Tokë – dhe rifituan vetëm rreth gjysmën e asaj humbjeje një vit pas kthimit në Tokë”, tha Gabel.

Agjencitë hapësinore do të duhet të përmirësojnë regjimet e ushtrimeve dhe dietat për të parandaluar humbjen e kockave, paralajmëroi Gabel.

Gjatë fluturimit në hapësirë, strukturat kockore bëhen më të holla dhe përfundimisht disa nga shufrat kockore ndahen nga njëra-tjetra. Sapo një astronaut të kthehet në Tokë, lidhjet kockore të mbetura mund të trashen dhe forcohen, por ato që janë ndarë në hapësirë nuk mund të ribashkohen. rindërtohen, kështu që e gjithë struktura e eshtrave të astronautit është ndryshuar përgjithmonë”, tha Gabel.

Astronautët që morën pjesë në hulumtim udhëtuan në stacionin hapësinor për shtatë vjetët e fundit. Studimi nuk specifikoi kombësitë e tyre, por dihet se ata ishin nga agjencia hapësinore amerikane NASA, Agjencia Kanadeze e Hapësirës, Agjencia Evropiane e Hapësirës dhe Agjencia Japoneze për Eksplorimin e Hapësirës.

Udhëtimi në hapësirë paraqet sfida të ndryshme për trupin e njeriut, një shqetësim kyç i agjencive hapësinore teksa planifikojnë eksplorime të reja. NASA, për shembull, synon të dërgojë astronautë përsëri në Hënë dhe misioni është planifikuar për vitin 2025. Mund të jetë një prelud për misionet e ardhshme të astronautëve në Mars ose një prani afatgjatë në sipërfaqen e Hënës.

Mikrograviteti ndikon në shumë sisteme të trupit, duke përfshirë muskujt dhe kockat mes tyre”, tha Gabel.

Dhe sistemi kardiovaskular përjeton shumë ndryshime. Pa gravitetin që “tërheq gjakun” drejt këmbëve tona, astronautët përjetojnë një zhvendosje të lëngjeve që shkakton më shumë gjak të grumbullohet në pjesën e sipërme të trupit. Kjo mund të ndikojë në sistemin kardiovaskular dhe shikimin“, shtoi ai.

Rrezatimi është gjithashtu një problem i madh shëndetësor për astronautët, sepse sa më larg që ata udhëtojnë nga Toka, aq më i madh është ekspozimi ndaj rrezatimit dhe rreziku i kancerit në rritje”, paralajmëroi Gabel.

Studimi zbuloi se misionet më të gjata hapësinore rezultuan në humbje më të madhe të kockave dhe një probabilitet më të ulët të rikuperimit të kockave më pas. Ushtrimet gjatë fluturimit, të tilla si trajnimi i rezistencës në stacionin hapësinor, janë treguar të rëndësishme në parandalimin e z humbje të muskujve dhe kockave.

Ata astronautë që kryen më shumë ngritje vdekjeprurëse në hapësirë sesa në Tokë kanë më shumë gjasa të shërohen më shpejt pas një misioni.

Ka shumë gjëra që ne ende nuk dimë për ndikimin e mikrogravitetit në shëndetin e njeriut, veçanërisht kur bëhet fjalë për misionet hapësinore më të gjata se gjashtë muaj“, tha Gabel.

Lajmet

​Lëndohet ylli i Interit

Published

on

Futbollisti Henrikh Mkhitaryan është detyruar të lërë fushën në minutën e 32-të të ndeshjes kundër Napolit për shkak të një problemi fizik.

Sipas testeve mjekësore të kryera në Institutin “Humanitas” në Rozzano, mesfushori armen ka pësuar tendosje muskulore në muskulin semitendinosus të kofshës së majtë.

Interi njoftoi se gjendja e tij do të rivlerësohet javën e ardhshme, ndërsa koha e rikuperimit ende nuk është përcaktuar.

Skuadra e Cristian Chivu do të përballet të mërkurën (29 tetor) me Fiorentinën në “San Siro”, ndërsa më 2 nëntor udhëton në Verona për sfidën ndaj ekipit vendas./S.K/KP/

Continue Reading

Lajmet

​De Bruyne mbyll vitin 2025, dyshohet për një dëmtim të rëndë

Published

on

Kevin De Bruyne rrezikon ta mbyllë para kohe vitin 2025 pas lëndimit të pësuar në ndeshjen Napoli–Inter.

Mesfushori belg u detyrua të largohej nga fusha menjëherë pas shënimit të golit nga penalltia, pasi ndjeu dhimbje në kofshën e djathtë dhe më pas u pa me paterica në pankinë.

Sipas Gazzetta dello Sport, dyshohet për një këputje të rëndë në bicepsin femoris, e cila mund ta mbajë jashtë fushave për disa muaj. Napoli shpreson që dëmtimi të mos ketë prekur zonën ku lojtari u operua në vitin 2023 gjatë kohës së tij te Manchester City.

Nëse konfirmohet se bëhet fjalë për një dëmtim serioz, De Bruyne mund t’i nënshtrohet një operacioni, gjë që do ta detyronte të mungojë për pjesën e mbetur të sezonit. Edhe në rastin më të mirë, ai pritet të qëndrojë jashtë për dy ose tre muaj, duke i dhënë fund praktikisht vitit 2025.

Napoli ndërkohë mund të detyrohet të bëjë ndryshime në listën e Ligës së Kampionëve, me mundësi që në vend të belgut të përfshihet njëri mes Marianuccit apo Mazzocchit. Rezultatet e ekzaminimeve priten të përcaktojnë kohën e rikuperimit të mesfushorit./S.K/KP/

Continue Reading

Lajmet

​Juventusi shkarkon trajnerin Tudor

Published

on

Humbja ndaj Lazios i ka kushtuar trajnerit Igor Tudorit, ku klubi bardhezi ka vendosur ta shkarkojë trajnerin kroat pas një serie rezultatesh të dobëta në fillim të këtij sezoni.

Sipas La Gazetta dello Sport detyrën e përkohshme të trajnerit do ta marrë Massimo Brambilla, deri në emërimin e pasardhësit të ri.

Nën drejtimin e Tudorit, Juventusi ka zhvilluar tetë ndeshje në Serie A, ku ka grumbulluar vetëm 12 pikë dhe ndodhet aktualisht në vendin e tetë të renditjes.

Në fazën e grupeve të Champions League, bardhezinjtë kanë siguruar vetëm dy pikë në tre takime, çka ka thelluar krizën e skuadrës torineze./S.K/KP/

Continue Reading

Lajmet

Vihen nën mbrojtje Liqeni i Ujmanit dhe Mali Mokna

Published

on

Zëvendësministri në detyrë i Infrastrukturës Hysen Durmishi, ka njoftuar se kanë vënë nën mbrojtje Malin Mokna dhe Liqenin e Ujmanit. 

Ai ka thënë se javën e kaluar ka nënshkruar vendimin për mbrojtje paraprake të “Malit Mokna dhe Liqenit të Ujmanit”, i cili sipas tij është nga vendimet më të rëndësishme për mbrojtjen e natyrës në Kosovë.

“Me këtë vendim, Republika e Kosovës bëhet shteti me përqindjen më të lartë të territorit nën mbrojtje të natyrës në gjithë Ballkanin Perëndimor. Pas një studimi njëvjeçar në terren, është konstatuar se kjo zonë përbën pasuri të rrallë natyrore, me biodiversitet të pasur dhe peizazhe me rëndësi të veçantë ekologjike e shkencore”, ka shkruar Durmishi.

Ai ka shkruar se zona me sipërfaqe prej 192.19 km² tashmë vihet nën mbrojtje paraprake, siç ka thënë duke e ngritur në 12.4% përqindjen e territorit të Kosovës që mbrohet ligjërisht./S.K/EO/

Continue Reading

Të kërkuara