Shëndeti

​Si të njihni simptomat e sulmit në tru me kohë?

Mungesa e oksigjenit dhe e lëndëve ushqyese shkakton dëmtime dhe vdekje të qelizave nervore duke rezultuar në dëmtim të trurit.

Published

on

Goditja në tru është çrregullim i papritur neurologjik i shkaktuar nga një çrregullim i qarkullimit cerebral, i cili çon në një furnizim të pamjaftueshëm me oksigjen dhe lëndë ushqyese në pjesë të caktuara të trurit.

Mungesa e oksigjenit dhe e lëndëve ushqyese shkakton dëmtime dhe vdekje të qelizave nervore duke rezultuar në dëmtim të trurit dhe humbje të funksioneve që ajo pjesë e trurit kontrollon.

Një goditje në tru mund të jetë rezultat i një bllokimi në arterien që furnizon trurin me gjak, që quhet goditje ishemike ose infarkt cerebral, që është edhe më i shpeshti. Por mund të ndodhë edhe për shkak të një këputjeje të një ene gjaku në tru kur ka një dalje gjaku në tru, ose një goditje hemorragjike.

Simptomat më të zakonshme të një goditjeje ndodhin papritur:

Mpirje, dobësi ose humbje e papritur e krahut, këmbës ose fytyrës, veçanërisht nëse preket vetëm njëra anë e trupit

Probleme të papritura të të folurit – vështirësi në të kuptuarit, shqiptimin ose humbjen e të folurit

Çrregullime të papritura vizuale – turbullim i papritur ose humbje e shikimit,

Çrregullime të papritura të ecjes, pasiguri dhe lëvizje në ecje, humbje e ekuilibrit, marramendje

Dhimbje koke e papritur e fortë, mund të shoqërohet me marramendje dhe të vjella

Faktorët e rrezikut për goditje në tru

pirja e duhanit,

dietë jo e duhur,

pasiviteti fizik,

obeziteti,

konsumi i shtuar i alkoolit,

presioni i lartë i gjakut,

kolesterol i larte,

diabeti,

sëmundjet e zemrës (veçanërisht fibrilacioni atrial),

ataku ishemik kalimtar (TIA).

Faktorët që nuk mund të ndikojmë:

mosha,

gjinia,

preferenca familjare.

Parandalimi

Një goditje në tru mund t’i ndodhë kujtdo, në çdo kohë, kudo. Çdo i katërti i rritur do të përjetojë një goditje në tru dhe është shkaku kryesor i vdekjes dhe paaftësisë në mbarë botën. Megjithatë, pothuajse të gjitha goditjet në tru mund të parandalohen me masa parandaluese.

Hapi i parë në parandalim është të identifikoni dhe kuptoni faktorët tuaj të rrezikut. Ekzistojnë 10 faktorë kryesorë të rrezikut dhe mbrojtjes:

Hipertensioni (presioni i lartë i gjakut) – më shumë se gjysma e goditjeve në tru shkaktohen nga presioni i lartë i gjakut. Thjesht duke ekzaminuar dhe kontrolluar presionin e gjakut, ne mund të reduktojmë ndjeshëm rrezikun e goditjes në tru.

Ushtrimi – Rreth një milion goditje në vit shkaktohen nga pasiviteti fizik. Vetëm duke ndjekur rekomandimet për sasinë minimale të aktivitetit fizik (30 minuta aktivitet i moderuar 5 herë në javë) mund të reduktojmë rrezikun tonë me 25%.

Ushqyerja – duke modifikuar dietën, gjegjësisht duke reduktuar marrjen e kripës, sheqerit dhe yndyrës dhe duke rritur marrjen e perimeve dhe frutave, ne ndikojmë në faktorë të rëndësishëm si mbajtja e peshës trupore “adekuate”, presionit të gjakut dhe kolesterolit dhe në këtë mënyrë parandalojmë ndjeshëm goditjen në tru.

Pesha trupore – mbipesha është shkaku i çdo goditjeje të pestë. Personat mbipeshë kanë një rrezik 22% më të lartë për goditje në tru, ndërsa personat obezë kanë një rrezik 64% më të lartë!

Fibrilacioni atrial – rrahjet e parregullta, kryesisht shumë të shpejta të zemrës janë një rrezik i madh për goditje në tru, sigurisht nëse nuk trajtohen. Njerëzit me fibrilacion atrial kanë një rrezik pesë herë më të lartë për goditje në tru në krahasim me popullatën e përgjithshme. Gjithashtu, ato goditje të shkaktuara nga fibrilacioni atrial kanë më shumë gjasa të jenë fatale ose të rezultojnë në dëmtime më të rënda.

Pirja e duhanit – më shumë se një e dhjeta e rasteve të goditjes në tru janë të lidhura me duhanin. Lënia e duhanit do të zvogëlojë rrezikun e goditjes në tru. Për të rritur shanset për një ndërprerje të suksesshme, është e dobishme të shikoni ndihmën e një profesionisti.

Alkooli – më shumë se një milion raste infarkti në vit lidhen me konsumimin e tepërt të alkoolit. Reduktimi i marrjes së alkoolit në dy njësi në ditë për burrat dhe një njësi për gratë do të zvogëlojë gjithashtu rrezikun e goditjes në tru.

Kolesteroli – Më shumë se një e katërta e goditjeve në tru janë të lidhura me nivele të larta të kolesterolit “të keq” (LDL). Në dietën tuaj, zgjidhni yndyra të pangopura dhe jo të hidrogjenizuara në vend të yndyrave të ngopura. Nivelet e kolesterolit mund të kontrollohen nga dieta dhe mënyra e jetesës, por edhe nga terapia e përshkruar.

Diabeti – Çdo i pesti person që përjeton një goditje në tru është diabetik. Përveç kësaj, diabetikët kanë më shumë pasoja fatale të goditjes në tru në krahasim me popullatën e përgjithshme. Reduktimi i rrezikut të diabetit dhe kontrolli i tij do të zvogëlojë gjithashtu rrezikun e goditjes në tru.

Depresioni dhe stresi – shëndeti mendor është i lidhur edhe me rrezikun e goditjes në tru. Çaji 1 në 6 goditje është i lidhur me shëndetin mendor. Depresioni dhe stresi rrisin rrezikun e goditjeve të vogla në tru, veçanërisht në popullatën e moshuar.

Këta faktorë rreziku vlejnë edhe për sëmundje të tjera kronike jo të transmetueshme, si kanceri, diabeti dhe sëmundjet kardiovaskulare. Prandaj, është jashtëzakonisht e rëndësishme të ndërmerren aktivitete parandaluese të strukturuara dhe në kohë.

Shëndeti

Rastet kur diabetikët duhet të shkojnë në urgjencë

Published

on

Një nga sëmundjet më të përhapura të globit është pa dyshim diabeti, e sidomos diabeti i tipit 2.

Diabeti është cilësuar nga Organizata Botërore e Shëndetësisë si sëmundja e shekullit. Për personat me probleme të mbipeshës, histori të sëmundjes së diabetit në familje apo ata që vuajne nga paradiabeti kujdesi duhet të jetë shumë i madh.

Ka raste, kur sëmundja përkeqësohet dhe shkakton pasoja të rënda që nënvizojnë nevojën urgjente për të shkuar tek mjeku, ja rastet kur diabetikuj duhet të shkojë menjëherë në urgjencë.

Hiperglicemia

Ndodh kur nivelet e sheqerit janë të larta, nëse ky problem nuk trajtohet, gjaku bëhet acidic dëmton qelizat. Njeriu rrezikon të bjerë në koma ose të humbasë jetën.

Simptomat e hiperglicemisë janë:

Etje e madhe

Urinim i shpeshtë

Të përziera ose të vjella

Mjegullim i shikimit

Frymëmarrje e shpejtë

Humbje e ndjenjave

Lëndimet në këmbë

Diabeti dëmton nervat e shkakton mpirjet e këmbëve, kësioj një diabetik nuk është i vetëdijshëm për lëndimet që pëson, gjë që do i detyrojë mjekët ta amputojnë atë. Sigurohuni të kontrolloni shëndetin e këmbëve çdo ditë.

Ataku në zemër

Diabeti i katërfishon gjasat e atakut në zemër.

Dështim të veshkave

Diabeti është i lidhur me sëmundjet e veshkave, përveç analizave të urinës, një diabetik duhet të tregojë kujdes ndaj këtyre simptomave.

Tension i lartë i gjakut;

Urinim i shpeshtë;

Enjtje të kyçeve dhe këmbëve;

Nevojë e pakët për insulinë.

Continue Reading

Shëndeti

Shkenca: Gratë e moshuara që duken të reja kanë një karakteristikë të përbashkët!

Published

on

Një tipar i përbashkët që i bën të duken më të reja. Gratë kanë më shumë gjasa të jetojnë deri në një moshë të pjekur sesa gratë e së njëjtës moshë që duken më të vjetra e kanë më shumë rrudha.

Kështu pohojnë shkencëtarët nga Baltimora të Universitetit Johns Hopkins, pas kryerjes së hulumtimeve në të cilat ata kërkuan arsyet për plakje më të ngadaltë dhe më të shpejtë.

Duke analizuar pamjen e rrudhave, lëkurën e fytyrës dhe gjendjen shëndetësore të të anketuarave me një moshë mesatare 63 vjeç, zbuluan se gratë që janë më pak të prira ndaj sëmundjeve kardiovaskulare duken dy vjet më të reja se moshataret e tyre që janë të ndjeshme ndaj sëmundjeve të lartpërmendura.

“Ne konkluduam se femrat e reja në përgjithësi nuk kanë probleme me tensionin e lartë, gjë që i bën ato më rezistuese ndaj sëmundjeve kardiovaskulare dhe mundësisë për të pasur atak në zemër,” theksoi Dr. Dejvid Grin, anëtar i ekipit kërkimor, transmeton Telegrafi.

Për herë të parë është gjetur një lidhje mes presionit të ulët të gjakut e pamjes rinore, e cila varet në një masë të madhe nga një mënyrë jetese e shëndetshme.

Një mënyrë e shëndetshme jetese, duhet të bëhet një domosdoshmëri për çdo person të rritur, veçanërisht për shkak të tensionit të lartë të gjakut, i njohur si ‘vrasësi i heshtur’, pasi nuk jep simptoma të dukshme që do të mundësonin reagimin në kohë.

Continue Reading

Shëndeti

Dylli i veshit mund ta parashikojë sëmundjen e Parkinsonit

Published

on

Studiuesit nga “American Chemical Society” po pretendojnë se kanë zhvilluar një sistem të ri që ndihmon në zbulimin e hershëm të sëmundjes neurologjike, Parkinson.

Ky zbulim lidhet me erën e veçantë të sebumit, përbërës kryesor i dyllit të veshit, është substancë yndyrore që trupi e prodhon për të mbrojtur dhe lubrifikuar lëkurën. Studiuesit kanë deklaruar se te personat me Parkinson, sebumi mund të marrë një erë karakteristike dhe paksa të rëndë, pasi sëmundja ndikon në mënyrën se si trupi prodhon komponimet organike që lëshohen përmes sebumit, ka raportuar The Independent.

Çdo vit, rreth 90,000 persona diagnostikohen me Parkinson në Shtetet e Bashkuara, dhe numri i vdekjeve të shkaktuara nga kjo sëmundje është rritur dukshëm në dekadat e fundit. Lidhja në mes të erës së sebumit dhe sëmundjes së Parkinsonit është vërejtur edhe në studime tjera, tani ekspertët kanë arritur të identifikojnë disa komponime specifike që mund të shërbejnë si shenja biologjike të Parkinsonit.

Morën mostra nga kanalet e 209 personave, ku më shumë se gjysma ishin të diagnostikuar me Parkinson, mostrat u analizuan me teknika të avancuara të:

-Kromatografisë së gazit (analizë që tregon se cilët përbërës janë të pranishëm në një mostër dhe ndihmon të kuptohet saktësisht se çfarë substancash përmban dylli i veshit), si dhe

-Spektrometrisë së masës (analizë që ndihmon të identifikohen me saktësi se cilat janë përbërësit kimikë që gjenden në mostër dhe në çfarë sasie janë).

Studiuesit kanë zbuluar se te personat me Parkinson, katër komponime organike ishin të ndryshme krahasuar me ata që nuk kishin sëmundjen. Këtu përfshihen komponimet e quajtura Ethylbenzene, 4-ethyltoluene, Pentanal, 2-pentadecyl-1 dhe 3-dioxolane.

Këto komponime shërbejnë si shenja për diagnostikimin e Parkinsonit, krijuan sistem që përdoret si metodë praktike për zbulimin e hershëm të Parkinsonit, studiuesit ndërtuan sistem të inteligjencës artificiale që simulon nuhatjen njerëzore, model robotik që mund të “ndiej” aromën duke përdorur të dhënat nga dylli i veshit. Sistemi ishte në gjendje të dallonte me 94 për qind saktësi mostrat e njerëzve me Parkinson nga ata pa sëmundjen.

Aktualisht, rreth 1.1 milionë amerikanë jetojnë me Parkinson.

Ekspertët kanë bërë të ditur se zbulimi i hershëm është shumë i rëndësishëm, sepse shumica e trajtimeve ekzistuese vetëm e ngadalësojnë përparimin e sëmundjes, por nuk e shërojnë. Sipas tyre, metodat aktuale të diagnostikimit janë të kushtueshme dhe ndonjëherë të paqarta.

Studiuesit kanë deklaruar se ky sistem me inteligjencë artificiale mund të përdoret si mjet i shpejtë dhe i parë për të zbuluar sëmundjen në fazat e hershme.

“Kjo metodë është në fazë fillestare, është testuar vetëm në një qendër kërkimore në Kinë. Hapi i radhës është të zhvillojmë studime në faza të ndryshme të sëmundjes, në qendra dhe grupe të ndryshme etnike, për të vlerësuar nëse kjo metodë ka vlerë praktike më të gjerë”, ka shpjeguar autori Hao Dong.

Continue Reading

Shëndeti

Aktiviteti fizik i rregullt ndihmon trurin të harrojë kujtimet traumatike

Published

on

Një studim i ri i realizuar nga Universiteti i Kyushus në Japoni dhe Universiteti i Torontos ka zbuluar se aktiviteti fizik i vazhdueshëm mund të ndihmojë në zbehjen e kujtimeve traumatike apo të lidhura me varësinë.

Studiuesit testuan këtë teori te minjtë, të cilëve u ishin dhënë tronditje elektrike, duke shkaktuar tek ta sjellje të ngjashme me çrregullimin e stresit post-traumatik, si frikë, ankth dhe shmangie të mjediseve që lidhen me traumën.

Kur minjtë u lanë të ushtronin, filluan të prodhonin më shumë neurone në pjesën e trurit të quajtur hipokampus, zonë kyçe për kujtesën dhe simptomat e traumës u pakësuan ndjeshëm.

Edhe ndërhyrja gjenetike për të përshpejtuar prodhimin e neuroneve dha rezultate pozitive, ndonëse jo aq efektive sa aktiviteti fizik.

E njëjta metodë u aplikua edhe për sjellje të lidhura me varësinë. Minjtë që më parë shfaqnin preferencë për një dhomë të lidhur me përdorimin e kokainës, pas rritjes së neurogjenezës, nuk tregonin më të njëjtën tërheqje ndaj saj.

Sipas studiuesve, rezultatet hapin rrugën për trajtime të reja ndaj PTSD-së dhe varësive, duke u fokusuar në riformësimin e lidhjeve në tru.

Por deri atëherë, aktiviteti fizik mbetet një mënyrë e fuqishme dhe lehtësisht e arritshme për të ndihmuar trurin të çlirohet nga e shkuara.

Continue Reading

Të kërkuara