Aleatët e NATO-s ranë dakord të rrisin shpenzimet e lidhura me mbrojtjen në 5% të Produktit të Brendshëm Bruto (PBB) deri në vitin 2035.

Aleatët miratuan një rritje të madhe të nxitur nga presidenti i SHBA-së Donald Trump dhe që synonte të pengonte Rusinë.

Udhëheqësit zyrtarisht nënshkruan planet për të dyfishuar nivelet aktuale të shpenzimeve mes shqetësimeve në rritje se forcat e armatosura të Moskës mund të jenë gati të sulmojnë një vend të NATO-s brenda pak vitesh.

Deri më tani, aleatët e NATO-s janë detyruar të shpenzojnë të paktën 2% të prodhimit të tyre ekonomik për mbrojtje, një qëllim i rënë dakord në vitin 2014 dhe i parashikuar të arrihet nga të gjitha shtetet anëtare vetëm këtë vit.

Sipas premtimit të ri, të paktën 3,5% e PBB-së duhet të shkojë në shpenzimet kryesore ushtarake, me një 1,5% shtesë të caktuar për shpenzime të lidhura, duke përfshirë infrastrukturën që mund të përdoret për qëllime ushtarake.

Objektivi i ri i shpenzimeve përfaqëson një sfidë të madhe për shumë nga 32 shtetet e NATO-s – dhe nuk është miratuar pa kundërshtim.

Aleatja e NATO-s, Spanja, një nga shpenzueset më pakta kur bëhet fjalë për shpenzimet e mbrojtjes, i kishte kundërshtuar publikisht planet vetëm disa ditë para samitit./ atsh

Zëdhënësi i Kremlinit, Dmitry Peskov tha se një datë e re negociatash do të caktohet pasi Rusia dhe Ukraina të përmbushin marrëveshjet në bisedimet e Stambollit, transmeton Anadolu.

Duke shprehur shqetësim në lidhje me tensionet midis Iranit dhe Agjencisë Ndërkombëtare të Energjisë Atomike (IAEA), Peskov vuri në dukje se është një situatë “e kuptueshme” që Parlamenti iranian të miratonte një projektligj që pezullon bashkëpunimin me IAEA-në.

Ai theksoi se vendimi në fjalë u mor për shkak të sulmeve të paprovokuara ndaj objekteve bërthamore në Iran.

Lidhur me deklaratën e kryeministri armen Nikol Pashinyan për parandalimin e një komploti për grusht shteti nga një grup në vendin e tij, Peskov tha: “Kjo është padyshim çështje e brendshme e Armenisë dhe sigurisht që ne duam që në Armeni të mbisundojë ligji, rendi dhe paqja dhe që Armenia të jetë vend i begattë dhe i qëndrueshëm që është miqësor me Rusinë“.

Peskov potencoi mes tjerash se çështjet e dakorduara në negociatat midis Rusisë dhe Ukrainës në Stamboll po zbatohen. “Ky proces po përfundon. Pastaj, do të caktohet data për raundin e ri të negociatave”, shtoi ai.

Presidenti i Shteteve të Bashkuara, Donald Trump, deklaroi se ka një “përparim të madh” në përpjekjet për të arritur një armëpushim në Rripin e Gazës, duke shtuar se përfaqësuesi i tij i posaçëm për Lindjen e Mesme, Steve Witkoff, e ka informuar se marrëveshja është shumë afër.

Deklarata e Trump u bë gjatë një konference për shtyp në Hagë, përpara sesionit të liderëve të Samitit të NATO-s, ku ai u takua me Sekretarin e Përgjithshëm të Aleancës, Mark Rutte.

Duke iu përgjigjur pyetjeve të gazetarëve, Trump foli edhe për situatën e fundit mes Izraelit dhe Iranit. “Ka përparim të madh. Avionët izraelitë u kthyen mbrapsht dje. Isha krenar për ta. Ata u ngritën sepse menduan se kishte një shkelje. Teknikisht kishin të drejtë, por kjo nuk do të kishte dhënë rezultat të mirë”, tha Trump.

Presidenti amerikan krahasoi tensionet mes Iranit dhe Izraelit me “dy fëmijë që zihen në oborrin e shkollës”, duke shtuar se ndonjëherë është më e lehtë t’i lejosh palët të përplasen shkurtimisht, përpara se të ndërhysh për t’i ndalur.

Në lidhje me konfliktin në Gaza, Trump tha se ishte informuar nga përfaqësuesi Witkoff për ecurinë e bisedimeve dhe se armëpushimi është pranë finalizimit. “Ka një përparim të madh në Gaza”, theksoi ai.

Sa i përket axhendës së Samitit të NATO-s, Trump përsëriti kërkesën që vendet anëtare të rrisin shpenzimet ushtarake në 5 për qind të PBB-së së tyre. “NATO do të forcohet shumë me ne”, u shpreh ai.

Ligjvënësit iranianë votuan me shumicë dërrmuese për të pezulluar bashkëpunimin e Teheranit me Agjencinë Ndërkombëtare për Energjinë Atomike (IAEA), pas bombardimeve ndaj objekteve bërthamore të Iranit gjatë fundjavës, në kuadër të konfliktit 12-ditor me Izraelin.

Projektligji, i cili sipas mediave shtetërore u miratua më 25 qershor me 221 vota pro dhe asnjë kundër, duhet ende të miratohet nga Këshilli i Gardës – organi që vlerëson përputhshmërinë me Kushtetutën.

Vendimin përfundimtar për zbatimin e tij e merr Këshilli i Lartë i Sigurisë Kombëtare (SNSC).

Ky këshill, në aspektin formal, drejtohet nga presidenti, por si të gjitha institucionet kyçe shtetërore në Iran, përgjigjet drejtpërdrejt para udhëheqësit suprem, Ajatollah Ali Khamenei.

Izraeli kreu një sulm të paprecedentë më 13 qershor ndaj objekteve kyçe bërthamore dhe ushtarake të Iranit, si dhe ndaj zonave të banuara – gjë që nxiti reagimin e Iranit, po ashtu, me sulme.

Lufta mori dhjetëra jetë civile nga të dyja palët, ndërsa më 24 qershor u arrit një armëpushim i brishtë me ndërmjetësimin e Shteteve të Bashkuara.

Më 21 qershor, Shtetet e Bashkuara goditën tri objekte bërthamore në Fordo, Natanz dhe Isfahan.

“Në dritën e shkeljes së sovranitetit kombëtar dhe integritetit territorial të Republikës Islamike të Iranit nga regjimi zionist dhe nga Shtetet e Bashkuara të Amerikës, në lidhje me objektet bërthamore paqësore të vendit, si dhe duke vënë në rrezik interesat madhore të Republikës Islamike të Iranit… Qeveria obligohet që menjëherë pas hyrjes në fuqi të këtij ligji, të pezullojë të gjithë bashkëpunimin me IAEA-n në kuadër të Traktatit për Mospërhapjen e Armëve Bërthamore (NPT) dhe marrëveshjeve përkatëse”, thuhet në tekstin e projektligjit.

Nëse miratohet, ky ligj do ta kushtëzojë heqjen e pezullimit me ofrimin e garancive që objektet bërthamore dhe shkencëtarët iranianë të jenë të sigurt, si dhe me njohjen e së drejtës së Iranit për pasurimin e uraniumit brenda vendit.

Ndër objektivat e sulmeve izraelite ishin edhe shkencëtarët e përfshirë në programin bërthamor iranian.

Irani këmbëngul se programi i tij bërthamor është vetëm për qëllime paqësore dhe se nuk synon zhvillimin e armëve bërthamore.

Pezullimi i bashkëpunimit me IAEA-n nënkupton ndërprerjen e inspektimeve, raporteve dhe aktiviteteve të mbikëqyrjes në kuadër të NPT-së.

Kryetari i Parlamentit iranian, Mohammad Baqer Qalibaf, kritikoi IAEA-n duke thënë se ajo “as nuk u mundua të dënojë sulmet ndaj objekteve bërthamore të Iranit”, duke e akuzuar se “ka nxjerrë në shitje besueshmërinë e saj ndërkombëtare”.

Teherani prej vitesh e ka akuzuar IAEA-n për anshmëri dhe bashkëpunim me fuqitë perëndimore dhe Izraelin kundër Iranit.

Drejtori i Përgjithshëm i IAEA-s, Rafael Grossi, prej vitesh ka shprehur shqetësim për mungesën e bashkëpunimit të Iranit me agjencinë, veçanërisht në hetimet për disa objekte të padeklaruara bërthamore.

“Organizata e Energjisë Atomike të Iranit do ta pezullojë bashkëpunimin me agjencinë derisa të garantohet siguria e objekteve bërthamore, ndërsa programi bërthamor paqësor i Iranit do të përparojë me ritëm më të shpejtë”, tha Qalibaf, ndërsa ligjvënësit brohorisnin “vdekje Amerikës” dhe “vdekje Izraelit”./REL/