

Published
3 years agoon
By
Betim GashiShumica e njerëzve mund të mendojnë për diçka që është veçanërisht e tmerrshme për ta. Ndoshta ata kanë frikë nga merimangat – deri në 15% e amerikanëve kanë akrofobia – ose kanë frikë nga fluturimi, gjë që disa studime sugjerojnë se prek rreth 1 në 5 persona.
Por pse përjetojmë frikë dhe fobi?
Së pari, është e rëndësishme të theksohet ndryshimi midis një fobie dhe një reagimi të arsyeshëm ndaj diçka që është e rrezikshme ose e paparashikueshme.
“Një fobi është një frikë nga një situatë ose objekt i caktuar që është jashtë proporcionit me realitetin objektiv dhe ndërhyn në jetën e një personi”, thotë Ron Rapee, profesor i psikologjisë dhe drejtor themelues i Qendrës për Shëndetin Emocional në Universitetin Macquarie në Australi.
“Shumica e fobive tregojnë në thelb të njëjtat karakteristika dhe ndryshojnë vetëm në fokusin e veçantë të frikës”, shton ai në një përgjigje për LIveScience.
“Karakteristikat e zakonshme përfshijnë shmangien e situatës ose objektit të frikësuar, mendimet e shqetësuara ose negative, dhe simptomat fizike kur përballemi me frikën, si rritja e rrahjeve të zemrës, zgjerimi i bebëzës dhe rritja e ritmit të frymëmarrjes”, tha Rapee.
Shumica e njerëzve do të jenë të kujdesshëm kur ndeshen me situata ose objekte të rrezikshme, por ndonjëherë këto frika “realiste” mund të lëvizin përtej asaj që shumica e njerëzve do ta shihnin si “në përputhje me realitetin e situatës, shpjegon Rapee.
Kjo është kur reagimet e njerëzve ndaj skenarëve të tillë priren të etiketohen si të tepruara ose irracionale.
Një neveri dobësuese ndaj ujit është, sipas Rapee, një shembull i një “masa paraprake” të arsyeshme, tërësisht racionale që mund të shndërrohet, për një arsye ose një tjetër, në një fobi të plotë. Dhe është e mundur që disa nga fobitë më të zakonshme, të tilla si frika nga lartësitë (akrofobia), të kenë lindur në fakt për shkak të presioneve evolucionare.
“Në shumicën e rasteve, fobitë gjenden në lidhje me objekte dhe situata realiste dhe të ndjeshme evolucionarisht”, tha Rapee. “Për shembull, pothuajse kurrë nuk shihet një fobi ndaj telave ose prizave elektrike (edhe pse këto mund t’ju vrasin), por është e zakonshme të shohësh fobi nga stuhitë, gjarpërinjtë ose merimangat – me fjalë të tjera, gjëra që mund të na vrasin në kohët e lashta”.
Megjithatë, është ende e paqartë pse frika ose kujdesi evoluon në një fobi për disa, por jo të gjithë.
“Një teori e zakonshme është se fobitë “mësohen” në periudhat kyçe të zhvillimit më herët në jetë dhe shumica e fobive shfaqen fillimisht në fëmijëri. Ky mësim mund të vijë nga një përvojë e keqe p.sh., të kafshuarit nga një qen, por ky është ndoshta përjashtim, pasi shumica e njerëzve me fobi nuk mund të raportojnë përvoja specifike traumatike”.
Teoria psikodinamike, e paramenduar për herë të parë nga Sigmund Freud, sugjeron se shumë sjellje dhe frikë mund të lidhen me përvojat në fëmijëri.
Në raste veçanërisht traumatike, kujtesa e këtyre ngjarjeve të hershme të jetës mund të shtypet, pretendon teoria, dhe mund të përfundojë duke u manifestuar në fobi më vonë në jetë.
Megjithatë, disa ekspertë, si Joel Paris, një profesor i psikiatrisë në Universitetin McGill në Kanada, kanë sugjeruar se “mungesa e provave të forta dhe bindëse për teorinë” do të thotë se, ndërkohë që kujtimet e shtypura mund të luajnë një rol në zhvillimin e fobive për disa njerëz, nuk ka gjasa të jetë rasti për shumicën.
Në fakt, një person nuk duhet të ketë një përvojë negative për të zhvilluar një fobi; ata mund të shohin dikë tjetër të ketë një përvojë të keqe, ose t’u thuhet ose tregohet vazhdimisht se diçka është e rrezikshme.
Me fjalë të tjera, një prind që shpesh paralajmëron një fëmijë për oqeanin e rrezikshëm, ose një person që shikon filma të tillë si “Nofullat” dhe “Titanic”, të cilët shfaqin detin si kërcënues dhe vdekjeprurës, mund të katalizojë zhvillimin e talasofobisë, një frikë nga trupa të mëdhenj uji.
“Me kalimin e kohës, ky [mësim] mund të shkaktojë që frika të grumbullohet rreth kafshëve, objekteve ose situatave të caktuara”, tha Chris Askew, një pedagog në psikologji në Universitetin e Surrey në Britani të Madhe.

Sporti është një ndër aktivitetet më të vlefshme, si për t’u mbajtur në formë, por dhe për të parandaluar plakjen. Nga aktiviteti përfiton i gjithë organizim, duke përfshirë organe si zemra, aparati kardiovaskular dhe respirator, muskujt dhe artikulacionet.
Por, sipas një studimi të udhëhequr nga dy kërkues italianë të universitetit të Pizës, ka marrë nën shqyrtim ndikimin e sportit në sistemin viziv, duke analizuar fenomenin e rivalitetit biokular, ose thënë ndryshe, performancën e sinjaleve të ndryshme që vijnë përmes të dy syve.
“Kemi testuar efektet e fashimit të njërit nga sytë, për dy orë tek 20 persona të rritur në kushte të ndryshme. Një pjesë e njerëzve që morën pjesë në eksperiment qëndronin ulur për të dyja orët e fashimit, ndërsa të tjerët ishin vendosur në një pistë-biçikletë”, tregojnë studiuesit.
Shkenctarët vunë re se përgjigja e sistemi viziv tek njerëzit që ishin duke bërë aktivitet fizik, ishte më e mirë se tek ata që qëndronin ulur.
Rezualtatet e këtij studimi të botuara në revistën “Current Biology”, ka rëndësi të madhe për kërkimet klinike në lidhje me patologji të përhapura dhe të pashërueshme të syve, një ndër to i njohur si “syri dembel”.
Shëndeti
Vetitë e shkëlqyera të karafilit në mjekësinë natyrale
Published
3 days agoon
April 18, 2025
Këtë erëz e quajmë karafil , por është ndryshe nga karafili që kultivojmë në saksi. Emri shkencor është Eugenia Caryphyllata dhe e ka origjinën nga Indonezia. Sot kultivohen në gjithë zonën tropikale.
Kokrrat e karafilit përmbajnë flavonoide, e përbërje të dobishme mes të cilave eugenol, substancë me fuqi analgjezike e kësaj erëze.
Në Mesjetë quhej një ilaç për gjithë të këqijat.
Benefitet e karafilit
Edhe nëse nuk besoni në mrekulli, benefitet shëndetësore të kokrrave të karafilit janë konfirmuar edhe nga shkenca moderne.
Anti-inflamator – Kokrrat e karafilit lehtësojnë inflamacionin në gojë, mishrat e dhëmbëve, afte, herpes, stomatit dhe dhimbjet e fytit. Në këto raste duhen mbajtur në gojë si karamele, duhen përdorur si çaj ose si gargarë me disa pika vaj.
Tretës – Të marra në formën e çajit, kokrrat e karafilit njihen për vetitë tretëse. Ndihmojnë në punën e stomakut dhe largojnë gazrat e tepërta inestinale.
Kundra erës së keqe së gojës – Nëse keni një takim të rëndësishëm përtypni një karafil. Është shumë efikas edhe në rastet kur keni ngrënë hudhër.
Antioksidant – Një tjetër benefit është se kokrrat e karafilit janë 80 herë më antioksidante se një mollë. Kështu që konsumi i këtyre kokrrave ndihmon në luftën kundra plakjes së qelizave.
Dhimbje dhëmbësh – Vaji esencial i karafilit është një ilaç i shkëlqyer natyral për të trajtuar dhimbjen e dhëmbëve. Mjafton të vendosni një kokërr karafil pranë vendit ku keni dhimbje dhe të prisni disa minuta, shkruan living.al.
Dhimbje koke – Përtypja e disa kokrrave karafila ose çaji është mënyrë e shkëlqyer për të lehtësuar dhimbjen e kokës e për të parandaluar lodhjen mendore.
Afrodiziak – Kokrrat e karafilit janë konfirmuar për fuqitë e tyre afrodiziake. Gjithashtu i japin fuqi afrodiziake çdo pjate me të cilën shërbehen.
Antimikrobik – Çaji i kësaj erëze përdoret për të luftuar mykun e lëkurës, shpesh së bashku me trumzën dhe korianderin.
Për të konservuar ushqimin – Kokrrat e karafilit pengojnë procesin e oksidimit të lipideve duke bërë që ushqimet të ruhen më gjatë.
Të vjella – Kokrrat e karafilit përdoren edhe kundër të vjellave, problemeve në tretje dhe shqetësimeve intestinale.
Si përgatitet çaji i karafilit?
Përbërësit:
3-4 kokrra karafil
1 gotë ujë
Përgatitja:
Mbushni një çajnik me ujë. Shtoni kokrrat e karafilit e vendoseni të ziejë. Mbuloni me kapak e fikni zjarrin. E lëmë për 10 minuta derisa çaji të jetë i vakët.
Shëndeti
Studimi: Pijet me sheqer ndikojnë në shëndetin mendor
Published
3 days agoon
April 18, 2025
Një raport nga Shkolla e Shëndetit Publik në Harvard ka ngritur shqetësime lidhur me konsumin e pijeve me përmbajtje të lartë sheqeri – si pijet e gazuara, lëngjet industriale të frutave dhe pijet energjike.
Personat që konsumojnë këto produkte shpesh, shfaqin më shumë simptoma të depresionit dhe ankthit, veçanërisht adoleshentët dhe të rinjtë deri 30 vjeç.
Sheqeri i tepërt ndikon në balancën e neurotransmetuesve në tru dhe në nivelet e energjisë, duke shkaktuar luhatje të humorit dhe probleme emocionale. Specialistët rekomandojnë zëvendësimin e këtyre pijeve me ujë, çajra bimorë apo smoothie natyralë, si mënyrë për të ruajtur jo vetëm formën fizike, por edhe mirëqenien mendore.
Studiuesit po ashtu paralajmërojnë se konsumimi i sheqerit në nivele të larta mund të krijojë cikël varësie ku sa më shumë të konsumoni, aq më shumë trupi dhe truri kërkojnë.
Kjo çon në luhatje të shpeshta të nivelit të sheqerit në gjak, çka ndikon negativisht në stabilitetin emocional.
Shumë vende diskutojnë vendosjen e taksave shtesë për pijet me sheqer, për të frenuar konsumin dhe rritur ndërgjegjësimin për pasojat që ato sjellin.
Siç duket, shëndeti mendor nuk varet vetëm nga mendimet, por edhe nga ajo që vendosim në gotë.
Shëndeti
Shëndeti i dhëmbëve mund të ndikohet nga problemet e zemrës
Published
4 days agoon
April 17, 2025
Studimet kanë zbuluar një lidhje të befasishme mes shëndetit të dhëmbëve dhe shëndetit të zemrës.
Studiuesit sugjerojnë se personat që vuajnë nga probleme të shëndetit oral, si gingiviti (inflamacion i mishrave të dhëmbëve) ose humbja e dhëmbëve, mund të kenë rrezik më të lartë për të zhvilluar sëmundje të zemrës.
Ky zbulim ka nxitur një rishikim të rëndësishëm të lidhjes ndërmjet shëndetit oral dhe atij kardiovaskular.
Infeksioni në mishrat e dhëmbëve mund të çojë në përgjigje inflamatorie të trupit, që ndikon negativisht në enët e gjakut dhe të rrisë rrezikun për zhvillimin e sëmundjeve të zemrës.
Një nga teoritë që shpjegon këtë është se bakteret që shkaktojnë infeksione në gojë mund të kalojnë në qarkullimin e gjakut, duke shkaktuar inflamacion në trup, përfshirë edhe në arterie.
Ky inflamacion mund të kontribuojë në ngushtimin e enëve të gjakut, duke e bërë zemrën më të mundshme për të zhvilluar sëmundje të tilla si ateroskleroza, gjendje që ndikon në furnizimin me gjak të trupit. Kjo e bën të rëndësishme kujdesin e rregullt për shëndetin oral si masë parandalimi për problemet kardiovaskulare.
Sudimi ka nxitur kërkesa për mbikëqyrje më të ngushtë të shëndetit oral dhe kardiovaskular në pacientët që kanë histori të problemeve të dhëmbëve. Specialistët sugjerojnë se kontrolli i rregullt i dhëmbëve dhe higjiena e mirë orale mund të ndihmojnë në parandalimin e këtyre komplikacioneve dhe në përmirësimin e shëndetit të përgjithshëm.
Rregulli i thjeshtë i pastrimit të dhëmbëve dy herë në ditë, përdorimi i perit dentar e vizitat e rregullta te dentisti kanë ndikim të madh në uljen e rrezikut për zhvillimin e sëmundjeve të zemrës dhe në ruajtjen e shëndetit të përgjithshëm.

Protestë e re kundër shtrenjtimit të rrymës në Prishtinë

Osmani dekoron me medalje tre të mbijetuar të dhunës seksuale gjatë luftës

Prokuroria kërkon vazhdimin e paraburgimit për Selimin dhe Krasniqin

Rama: Vendimi për ndërprerjen e projektit në shesh nuk është i mbështetur ligjërisht

Avokati Rodney Dixon: Trupi gjykues po sfidon padrejtësisht dëshmitarin

Van Damme thotë se ka simpati për Putinin: Dua të shkoj në Rusi dhe të bëhem ambasador i paqes atje

Kryetari i Prishtinës mirëpret Vasfije Krasniqin në Odën e Kryeqytetit

Rama: Sot kujtojmë sakrificën për liri dhe demokraci

Sporti ndihmon edhe në përmirësimin e shikimit
Të kërkuara
-
Bota3 months ago
Marrëveshja për pranimin e pakufizuar të emigrantëve, Shtëpia e Bardhë tërhiqet nga tarifat ndaj Kolumbisë
-
Bota3 months ago
Fluturimet e dëbimit kanë filluar, thotë Shtëpia e Bardhë
-
Bota3 months ago
Shtëpia e Bardhë: Armëpushimi në Liban do të zgjatet deri më 18 shkurt
-
Lajmet nga UBT2 months ago
Përgatituni për të udhëhequr politikën e të ardhmes me Fakultetin e Shkencave Politike në UBT