Lajmet
Lufta hibride, rreziku real që paraqet për Kosovën
Published
4 years agoon
By
Betim GashiShtete të ndryshme përdorin mjete të ndryshme për shtrirjen e ndikimit të tyre ideologjik, politik e ekonomik. Jemi në shekullin ku betejat për ndikim nuk zhvillohen në fushën e dyluftimit, por me anë të metodave të ndryshme.
Dezinformimi, propaganda, kërcënimet kibernetike, fushatat e egra diplomatike, sabotimet e shantazhet, e një mori metodash të tjera që njihen ndryshe si “lufta hibride”, kanë zënë vendin e përplasjes ballë për ballë, duke zënë vendin e konfrontimit fizik, por me qëllimin e njëjtë për dominim.
Edhe Kosova, sikurse të gjitha vendet e tjera, nuk është imune ndaj kësaj dukurie andaj për ballafaqimin sa më efikas të kësaj lufte, ajo shfrytëzon mekanizmat e saj të sigurisë, e në veçanti Agjencinë e Kosovës për të Inteligjencë – AKI.
Njohës të fushës së sigurisë thonë për KosovaPress se Kosova ka kapacitete për frenimin e luftës hibride, porse si shtet i ri nevojitet investim më i madh në këtë aspekt. E krejt kjo duke marrë parasysh tendencat serbo-ruse për dominim në Ballkan, e sidomos në Kosovë.
Eksperti i çështjeve të sigurisë, Agim Musliu thotë se Kosova është e kompletuar në segmentin e sigurisë. Porse, tërheq vëmendjen se nuk ka segmente të identifikimit të luftës hibride në të gjitha institucionet.
Sipas Musliut, në çdo institucion të Republikës të Kosovës duhet të ekzistojë një bërthamë e cila identifikon sulmet hibride, por gjithmonë në koordinim me segmentin e sigurisë e nëpërmjet të cilës zhvillohet aksioni i kundërmasave.
“Kosova është e kompletuar sipas mendimit tim në segmentin e sigurisë, por ka një segment të luftës kibernetike në të gjitha institucionet, po ashtu edhe në institucionet e sigurisë. Por, ekskluzivisht për atë që po më pyesni ju (lufta hibride), institucioni më përgjegjës është ai i shërbimit sekret apo AKI. Dhe me një siguri të plotë ju them se kapacitetet brenda AKI-së janë të përmbushura dhe me efikasitet të plotë aq sa i duhet Kosovës, institucioneve të saj më një saktësi dhe një përgjegjësi optimale gjer më sot. Sa i përket institucioneve të tjera, nuk mund të them se kanë institucione të ngritura ose kapacitete të ngritura brenda institucionit përkatës. Por, atë që kemi parë deri më sot, në Kosovë nuk ka mundur të depërtojë kjo luftë speciale, sigurisht e udhëhequr nga Rusia dhe Serbia në këtë rajon, në këtë pjesë të Evropës dhe Ballkanit, që do të thotë në Kosovë më së paku është prezente kjo luftë sa i përket dëmtimit të imazheve apo të institucioneve”, thotë ai.
I të njëjtit mendim është edhe Mentor Hoxhaj, kryesues i Komunitetit për Siguri Kibernetike dhe Privatësisë, sipas të cilit, Kosova ka institucionet e saj që merren dhe e trajtojnë në mënyrë profesionale luftën hibride.
Ai thekson për KosovaPress se institucionet e Kosovës që merren me parandalimin e luftës hibride duhet të pajisen dhe të mbështeten me kapacitete teknike, njerëzore dhe materiale.
“Unë vlerësoj në bazë të asaj që e kam parë edhe në media, edhe në aktivitete, Kosova ka institucione të sigurisë, të cilat merren në mënyrë të përkushtuar dhe profesionale me luftën hibride. Normalisht që kjo kërkon punë, mundim dhe në nivele të ndryshme, ndoshta edhe nuk mjafton. Prandaj, edhe shoqëria civile, televizionet, edhe ju momentalisht jeni duke kontribuar në ndërgjegjësimin e qytetarëve dhe ngritjen e vetëdijes sa i përket sulmeve të mundshme të luftës hibride, të cilat e kanë si qëllim qytetarin e Republikës të Kosovës për të pasur dhe krijuar opinione të ndryshme”, thotë Hoxhaj.
Analisti Ramush Tahiri thotë se pavarësisht se vendi ka shumë mekanizma të sigurisë, ende ka hapësirë për përmirësim në këtë fushë.
Duke marrë parasysh vendet e tjera kanë krijuar zyra të veçanta për t’u përballur me luftën hibride si dhe strategjinë BE-së që ka të bëjë me luftën hibride që përdorë Rusia dhe ISIS-i, Tahiri thotë se edhe Kosova mund të bëjë më shumë.
“Kosova i ka institucionet e sigurisë, edhe në kuadër të Policisë edhe AKI. Kosova ka edhe institucione të tjera në formën e OJQ-ve, që bëjnë herë pas here publikime në fushën e sigurisë, por edhe të propagandës. Duket se jemi në fillet e demokracisë dhe të ndërtimit të shtetit, që në këtë kohë vendet e tjera ecin shumë më shpejtë dhe e kemi shumë vështirë për t’i zënë. Do të kisha pasur shumë dëshirë që qeveria në bashkëpunim me presidentin ose me Këshillin e Sigurisë Kombëtare të krijojnë mekanizmat në secilën fushë ose pas secilës ministri sepse lufta hibride do të jetë domethënëse në vitet e ardhshme dhe Kosova duhet të mbrohet”, thotë ai.
Tahiri merr dy shembuj përmes të cilave shpjegon arsyen pse Kosova duhet të rrisë kapacitetet e saj për të frenuar luftën hibride që bëhet ndaj vendit sidomos nga Rusia dhe Serbia. Ai fillimisht ndalet te pjesa e të zhdukurve nga lufta e fundit në Kosovë ku zakonisht iu referohet me “të pagjetur” që sipas Tahirit e zhvlerëson krimin e bërë nga aparati shtetëror i Serbisë.
“Kur kemi të bëjmë me ata që janë kidnapuar nga Kosova, domethënë janë marrë peng njerëzit e gjallë ose njerëzit e vdekur dhe nuk kthehen në Kosovë, ne e kemi termin neutral që përdorin edhe ata serbët ‘të pagjeturit’, dhe me këtë zhvlerësojmë edhe veten, edhe viktimat. Ndërsa krejt kuptim tjetër ka nëse themi: ‘janë marrë peng nga ushtria dhe policia serbe’, sepse ajo është bërë me politikë shtetërore, me qëllim të rritjes së dhimbjes te qytetarët”, deklaroi Tahiri për KosovaPress.
Sipas tij, edhe reagimet që erdhën pas arrestimit të ish-pjesëtarëve të Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës nga Gjykata Speciale janë pjesë e propagandës serbo-ruse.
“Është një propagandë e luftës hibride tash që kemi të bëjmë me njerëzit që kanë shkuar në Hagë dhe që po përballen me gjykim. Dhe, e dëgjon në opinion: ‘boll ju kemi duruar 20 vjet, kanë bërë gjithçka, krejt të zezat ia kanë sjellë Kosovës’, dhe e krahasojnë: ‘as regjimi serb nuk ka bërë çka kanë bërë këta’. Kjo është propagandë e ndyrë ruse dhe serbe për të zhvlerësuar vlerat e UÇK-së, ose thuhet ‘përballja është individuale dhe nuk dëmtohet UÇK-ja, mirëpo çka ndodhet nëse mbetet kjo aktakuzë, nëse fillon gjykimi me detyrë zyrtare ose me vijë komanduese, atëherë aty nuk ka përgjegjësi individuale, atëherë aty gjykohet UÇK-ja”, thekson Tahiri.
Krejt në fund, Tahiri thotë se në Kosovë po depërton lufta hibride në mënyrë të paselektuar. E në këtë, sipas tij, po ndikon edhe mungesa e edukimit për luftën hibride dhe pasojat e saj.
You may like
-
Profesori i UBT-së, Edon Maliqi bashkëautor i studimit shkencor mbi “Analizat hapësinore dhe gjeovizualizimin e ndotjes me metale të rënda në Kosovë”
-
“S’kemi tokë për të humbur”, Osmani thotë se Serbia po synon minimin e stabilitetit
-
Osmani reagon pas shqetësimeve së në MV po rrezikohen të drejtat e shqiptarëve
Bota
Fermerët francezë vazhdojnë protestat kundër marrëveshjes së tregtisë së lirë
Published
16 hours agoon
November 21, 2024By
UBT NEWSFermerët në Francë kanë vazhduar protestat e tyre të forta, duke hyrë në ditën e katërt të mobilizimit kundër marrëveshjes së tregtisë së lirë midis Bashkimit Evropian dhe vendet e Mercosur (Argjentina, Brazili, Paraguaji dhe Uruguaji). Këto protesta janë shtrirë në disa qytete të Francës, ndërsa fermerët kërkojnë më shumë mbështetje dhe mbrojtje për industrinë e bujqësisë franceze, duke thënë se marrëveshja do të dëmtojë ndjeshëm të ardhurat e tyre dhe do të krijojë konkurrencë të padrejtë.
Në një akt demonstrativ, dhjetra fermerë, të organizuar nga sindikata Koordinimi Rurale du Lot-et-Garonne, montuan një kortezh me traktorë dhe bllokuan hyrjen në portin e madh të Bordos në Bassens (Gironde), një pikë kyçe për importin e drithërave. Protestuesit hodhën goma për të bllokuar rrugët që çojnë në portin, duke kërkuar që Ministri i Bujqësisë të nënshkruajë një dokument që garanton barazi të rregullave për të gjithë prodhuesit, duke i detyruar eksportuesit e vendeve të Mercosur të përmbushin standardet e BE-së për produktet bujqësore.
Një protestues nga sindikata Koordinimi Rurale shprehu shqetësimin se “na e imponojnë këtë produkt apo atë produkt dhe i ndalojnë produktet tjera, por këto produkte janë të ndaluara në vendin tonë, ndërsa në vendin e tyre janë të lejuara. Më pas këto produkte të parregulluara i blejmë nga jashtë”. Kjo është një akuza e fortë që synon të nënvizojë mangësitë e marrëveshjes për sa i përket standardeve të sigurisë dhe cilësisë së produkteve që mund të importohen pa tarifa doganore.
Sindikatat, duke përfshirë edhe Koordinimin Rurale, që është një grup bujqësor me lidhje me të djathtën ekstreme, kanë paralajmëruar një “revoltë bujqësore”, me bllokada të mallrave ushqimore që do të vazhdojnë në qytete të tjera, si në Auch dhe Agen në jugperëndim të Francës. Ata po ashtu janë të angazhuar në një fushatë të gjerë për të kundërshtuar importin e mishit të viçit, shpendëve dhe sheqerit nga vendet e Mercosur, të cilat, sipas tyre, krijojnë konkurrencë të pandershme për fermerët francezë dhe evropianë.
Përkrahësit e marrëveshjes BE-Mercosur argumentojnë se kjo marrëveshje do të përmirësojë lidhjet ekonomike midis Evropës dhe Amerikës së Jugut, duke hequr tarifat për eksportet evropiane, sidomos për makineritë, kimikatet dhe automjetet. Ata besojnë se kjo do të rrisë mundësitë e tregtisë për bizneset evropiane dhe do të kontribuojë në rritjen ekonomike të rajonit.
Megjithatë, shumë sindikata të fermerëve dhe organizata bujqësore e shohin këtë marrëveshje si një kërcënim për sektorin e bujqësisë, duke konsideruar se ajo nuk merr parasysh kostot e larta të prodhimit në Evropë dhe kushtet më të ulëta të prodhimit në disa shtete të Amerikës së Jugut. Ata e cilësojnë marrëveshjen si të paekuilibruar, pasi nuk ofron mbrojtje të mjaftueshme për prodhuesit evropianë dhe mund të çojë në një rënie të çmimeve dhe cilësisë së produkteve bujqësore franceze.
Në përgjigje të protestave, Ministrja e Bujqësisë e Francës, Annie Genevard, ka kundërshtuar publikisht marrëveshjen e tregtisë së lirë, duke përmendur rreziqet e shpyllëzimit dhe shqetësimet shëndetësore të lidhura me mishin e trajtuar me hormone, si dhe me praktikat e tjera që janë të ndaluara në Bashkimin Evropian. Po ashtu, Presidenti Emmanuel Macron ka shprehur shqetësimin e tij për mundësinë që prodhuesit e Amerikës së Jugut të mos përmbushin standardet e larta mjedisore dhe shëndetësore të BE-së.
Fermerët francezë dhe sindikatat që i përfaqësojnë shpresojnë që protestat e tyre të krijojnë një presion të mjaftueshëm mbi qeverinë dhe zyrtarët e BE-së për të rinegociuar ose për të bllokuar marrëveshjen, duke kërkuar mbështetje më të madhe për sektorin bujqësor të Francës dhe të gjithë Evropës./UBTNews/
Bota
Itali, mjekët në grevë, shkak buxheti i ulët i parashikuar për vitin 2025
Published
16 hours agoon
November 21, 2024By
UBT NEWSNë Itali, punonjësit e shëndetësisë kanë nisur një grevë njëditore në të gjithë vendin, duke protestuar kundër buxhetit të ulët të parashikuar për sektorin e shëndetësisë për vitin 2025. Sindikatat e mjekëve dhe stafit shëndetësor kanë deklaruar se shkalla e pjesëmarrjes në grevë është rreth 85 për qind, duke theksuar shqetësimet e tyre për financimin e pamjaftueshëm të këtij sektori kaq të rëndësishëm.
Një nga arsyet kryesore të grevës është buxheti i shëndetësisë për vitin 2025, i cili parashikon më pak të ardhura për këtë sektor, duke vënë në dyshim mundësitë e ofrimit të shërbimeve të nevojshme për popullatën. Mjekët dhe infermierët janë të shqetësuar për pamjaftueshmërinë e burimeve dhe për pasojat që mund të ketë kjo situatë mbi shërbimin shëndetësor në të gjithë vendin.
Përveç shqetësimeve për buxhetin, punonjësit e shëndetësisë kanë protestuar gjithashtu për sigurinë e pamjaftueshme gjatë punës në spitale. Ata kanë denoncuar kushtet e punës dhe mungesën e mbrojtjes adekuate, duke i bërë thirrje qeverisë që të ofrojë kushte më të sigurta për punonjësit shëndetësor, të cilët janë vazhdimisht të ekspozuar ndaj stresit dhe rreziqeve të tjera.
Mjekët kanë shprehur shqetësime për pasojat e mundshme të buxhetit të ulët, duke parashikuar se mund të shtyhen mbi 15,000 operacione jo urgjente dhe 100,000 kontrolle mjekësore. Ky është një shqetësim serioz për pacientët që presin trajtim dhe për gjithë sistemin shëndetësor, që mund të përballet me vonesa të mëdha dhe ngarkesa të mëtejshme në shërbimet e tij.
Gjatë protestës, mjekët dhe punonjësit e tjerë të shëndetësisë mbajtën pankarta me mbishkrimin “Respekt”, duke kërkuar që të tregohen më shumë vlerësim dhe respekt ndaj personelit shëndetësor, të cilët luajnë një rol të rëndësishëm në mbrojtjen e shëndetit publik, veçanërisht gjatë periudhave të krizave shëndetësore si pandemia e COVID-19.
Ndërkohë, kryeministrja italiane Giorgia Meloni ka reaguar ndaj kritikave të sektorit shëndetësor dhe opozitës, duke mbrojtur pozicionin e qeverisë lidhur me buxhetin e vitit 2025. Ajo ka theksuar se qeveria e saj ka ndarë “sasi të paprecedentë burimesh” për shërbimet shëndetësore kombëtare, duke u angazhuar për përmirësimin e kushteve të punës dhe mbështetje për sistemin shëndetësor.
Në këtë kuadër, përplasja midis sindikatave të sektorit shëndetësor dhe qeverisë duket se do të vazhdojë, pasi mjekët kërkojnë financim të mjaftueshëm për të garantuar shërbime të sigurta dhe cilësore për të gjithë qytetarët italianë./UBTNews/
Bota
Sekuestrohen artefaktet e vjedhura nga një varrezë etruske në Itali
Published
16 hours agoon
November 21, 2024By
UBT NEWSAutoritetet italiane kanë njoftuar sekuestrimin e një sërë artefaktesh të gërmuara ilegalisht nga një varrezë etruske në rajonin e Umbrias, ndërkohë që po hetohen dy persona të dyshuar për vjedhjen dhe tentativën për t’i shitur ato në tregun e zi. Sipas njoftimeve të policisë, artefaktet që përfshijnë urnat, sarkofagët dhe sende të tjera të çmuara, vlerësohen në rreth tetë milionë euro.
Vjedhja e këtyre objekteve historike ka ndodhur në një varrezë etruske që u zbulua nga një fermer në vitin 2015, i cili gjeti një numër sendesh antike. Disa nga artefaktet që janë sekuestruar në operacionin e fundit janë identifikuar si të njëjtat që u shfaqën më parë në tregun ilegal, duke sugjeruar se këto sende mund të ishin pjesë e një rrjeti të madh të trafikimit të objekteve historike.
Për të zbardhur këtë çështje, policia italiane ka përdorur teknologjinë moderne, duke përdorur dronë për të fotografuar vendndodhjen e gërmimit dhe duke realizuar përgjime telefonike për të lokalizuar dy personat e dyshuar. Gjatë hetimit, janë gjetur dy sarkofagë të princeshave etruske, disa urnat mortore, kontejnerë parfumi dhe një krehër të gjitha këto sende që tregojnë nivelin e lartë të kulturës dhe artit të etrusqve.
Qytetërimi etrusk ka ekzistuar për disa shekuj, duke mbuluar një periudhë të rëndësishme historike që shtrihet nga rreth vitit 900 para Krishtit deri në vitin 27 para Erës Sonë. Ky qytetërim ka pasur një ndikim të madh në kulturën e lashtë të Italisë, kryesisht në rajonet e Toskanës, Umbrias dhe Lacios, të cilat ishin vendet e banuara nga etrusqit. Artefaktet e zbuluara në këtë rast përfaqësojnë jo vetëm një thesar të pasur arkeologjik, por dhe një dëshmi të rëndësishme të trashëgimisë kulturore të këtij qytetërimi të lashtë.
Hetimet janë ende në vazhdim dhe autoritetet janë të angazhuara për të zbuluar të gjithë rrjetin e individëve të përfshirë në këtë trafikim të artefakteve të çmuara./UBTNews/
Bota
Karlo Akutis, “patron shenjti i internetit”, do të bëhet shenjtor në prill të 2025
Published
16 hours agoon
November 21, 2024By
UBT NEWSKarlo Akutis, i njohur si “patron shenjti i internetit” dhe “influenceri i Perëndisë”, do të shpallet shenjtor nga Kisha Katolike në prill të vitit 2025, duke u bërë kështu i pari milenial që do të arrijë këtë nder të lartë.
Acutis, një djalë i lindur në Londër dhe i njohur për aftësitë e tij online, ndërroi jetë në vitin 2006 në moshën 15-vjeçare nga leukimia, pas një periudhe të gjatë sëmundjeje. Gjatë jetës së tij, ai kishte krijuar një ndikim të jashtëzakonshëm në internet, duke regjistruar mrekulli dhe duke menaxhuar faqe web për organizata katolike. Përmes aktivitetit të tij në rrjetet sociale dhe internet, Akutis bëri të mundur që besimi katolik të lidhej më shumë me brezin e ri në këtë epokë digjitale.
Pas vdekjes së tij, trupi i Akutis u transferua në Assisi, Itali, ku tani ndodhet i ekspozuar në një shenjë, së bashku me relikte të tjera që lidhen me jetën e tij. Historia e jetës së tij, mes dhimbjes dhe besimit të palëkundur, ka shërbyer si një burim frymëzimi për shumë të rinj.
Për shpalljen e tij si shenjtor, Kisha Katolike kërkon verifikimin e dy mrekullive të lidhura me ndërmjetësimin e kandidatit. Mrekullia e parë për Akutis u njoh në vitin 2020, kur një fëmijë brazilian, i cili vuante nga një sëmundje kongjenitale, u shërua në mënyrë të jashtëzakonshme pas lutjeve të bëra për nder të tij. E dyta, një mrekulli e verifikuar këtë vit, përfshin shërimin e një studenti universitar në Firence, i cili u rikuperua nga një gjakderdhje e rëndë në tru.
Acutis është parë si një shenjë shprese për Kishën Katolike, e cila po përpiqet të lidhet më afër brezave të rinj në një kohë ku teknologjia dhe digitalizimi kanë bërë një ndryshim të madh në mënyrën se si besohet dhe praktikohet feja. Papa Françesku, një admirues i flaktë i Akutis, do ta shpallë atë shenjtor në një ceremoni solemne që do të mbahet në Vatikan më 26 prill 2025.
Historia e Karlo Akutis, përmes mirësisë dhe besimit të tij të pandashëm, përfaqëson një udhërrëfyes të fuqishëm për një epokë moderne, ku besimi dhe teknologjia mund të bashkohen në një mënyrë të mrekullueshme dhe transformative./Euronews/
Zyrtare: Guardiola vazhdon me Manchesterin
Pse nuk mund të buzëqeshim në foton e pasaportës?
Çka do të ndodhë me Këngën e Evrovizionit në Zvicër? Referendumi vjen së shpejti!
Fermerët francezë vazhdojnë protestat kundër marrëveshjes së tregtisë së lirë
Itali, mjekët në grevë, shkak buxheti i ulët i parashikuar për vitin 2025
Sekuestrohen artefaktet e vjedhura nga një varrezë etruske në Itali
Tre vjet pas vrasjes në xhirime, mbahet premiera botërore e filmit të Alec Baldwin
Karlo Akutis, “patron shenjti i internetit”, do të bëhet shenjtor në prill të 2025
Afrika e Jugut shpall helmimin nga ushqimi fatkeqësi kombëtare, 22 fëmijë vdiqën
Të kërkuara
-
Bota3 weeks ago
Trump premton paqe në Liban nëse rikthehet në Shtëpinë e Bardhë
-
Bota3 weeks ago
Koreja e Veriut rrit frikën në botë, lëshon raketën e re balistike ndërkontinentale
-
Lajmet2 months ago
Kurti: Përdhunimi është mjeti që përdori Serbia në Kosovë në mënyrë që të lë pasoja të përhershme në familje
-
Kulturë2 months ago
Marigona Ferati, profesoresha e UBT-së, zëri i artit në jurinë ndërkombëtare në festivalin e teatrove në Oman