

Published
3 years agoon
By
Betim GashiQë në vitin 1906, neuropatologu gjerman Alois Alzheimer vuri re me kontributin e studiuesit të ri italian, Gaetano Perusini, praninë e një lloj pllake në neuronet e trurit të Auguste Deter, një 55-vjeçari që vdiq.
“Pas përjetimit të humbjes së kujtesës dhe formave të tjera të rënies konjitive, akumulimet e pllakave të proteinave beta-amiloide janë konsideruar për dekada si shkaktaret për Alzheimerin”, shkruan focus.it.
Ilaçet që synojnë agregatet amiloide nuk arrijnë të përmirësojnë simptomat e pacientëve, për të mos përmendur që ka edhe njerëz shumë të moshuar që kanë pllaka të trurit me bollëk, por që nuk shfaqin asnjë simptomë të Alzheimerit. Ndërsa beta-amiloidi grumbullohet në depozitat e patretshme që ne i quajmë pllaka, nivelet e formës origjinale dhe të tretshme të kësaj proteine bien, i ashtuquajturi beta-amiloid 42, i cili luan një rol të rëndësishëm në kujtesën dhe funksionet e tjera njohëse.
Sipas një studimi të publikuar së fundmi në ”Journal of Alzheimer’s Disease”, pllakat e Alzheimerit janë pasojë e reduktimit të kësaj forme të mirë dhe të dobishme të proteinës amiloide, e cila në kushte të caktuara patologjike shndërrohet në akumulime të patretshme. Disa studime tregojnë se pacientët me nivelet më të ulëta të beta-amiloid 42 janë gjithashtu ata që raportojnë rezultatet më të këqija klinike të sëmundjes.
Shkencëtarët nga Universiteti i Cincinatit dhe instituti ”Karolinska” në Stokholm pyetën se cili nga këta dy faktorë të lidhur – përparimi i shpejtë i pllakave ose më mirë reduktimi i shpejtë i proteinës – është më i dëmshëm për trurin me Alzheimer. Ata e bënë këtë duke studiuar një grup pacientësh, të cilët, për shkak të një mutacioni të rrallë gjenetik, janë më të predispozuar ndaj shprehjes së prekjeve amiloide në tru, dhe për këtë arsye konsiderohen të jenë në rrezik të zhvillimit të sëmundjes Alzheimer.
Përgjigja është se mungesa e beta-amiloidit 42, versioni funksional i proteinës, është më i rrezikshëm për trurin sesa grumbullimi i pllakave amiloide në neurone. Pjesëmarrësit u monitoruan për tre vjet dhe iu nënshtruan analizave periodike. Ata që shfaqën nivelet më të larta natyrale të beta-amiloidit 42 në lëngun cerebrospinal (lëngu që rrethon trurin dhe palcën kurrizore) ishin të mbrojtur nga ana njohëse, pavarësisht nga numri i pllakave të grumbulluara në tru.
Kujtesa dhe funksione të tjera më të larta, si programimi dhe zgjidhja e problemeve, u ruajtën për kohëzgjatjen e studimit, edhe pse ata ishin, në letër, grupi i pacientëve potencialisht më të rrezikuar. Pra, akumulimet e amiloidit, siç teorizohet gjerësisht, nuk mund të jenë shkaku nxitës i sëmundjes. Nëse konfirmohet nga studimet e reja, ajo që aktualisht është vetëm një hipotezë mund të hapë rrugën për mënyra të reja farmakologjike për të luftuar sëmundjen e Alzheimerit, pas kaq shumë vitesh provash klinike zhgënjyese./ATSh
Shëndeti
Dylli i veshit mund ta parashikojë sëmundjen e Parkinsonit
Published
15 hours agoon
June 21, 2025
Studiuesit nga “American Chemical Society” po pretendojnë se kanë zhvilluar një sistem të ri që ndihmon në zbulimin e hershëm të sëmundjes neurologjike, Parkinson.
Ky zbulim lidhet me erën e veçantë të sebumit, përbërës kryesor i dyllit të veshit, është substancë yndyrore që trupi e prodhon për të mbrojtur dhe lubrifikuar lëkurën. Studiuesit kanë deklaruar se te personat me Parkinson, sebumi mund të marrë një erë karakteristike dhe paksa të rëndë, pasi sëmundja ndikon në mënyrën se si trupi prodhon komponimet organike që lëshohen përmes sebumit, ka raportuar The Independent.
Çdo vit, rreth 90,000 persona diagnostikohen me Parkinson në Shtetet e Bashkuara, dhe numri i vdekjeve të shkaktuara nga kjo sëmundje është rritur dukshëm në dekadat e fundit. Lidhja në mes të erës së sebumit dhe sëmundjes së Parkinsonit është vërejtur edhe në studime tjera, tani ekspertët kanë arritur të identifikojnë disa komponime specifike që mund të shërbejnë si shenja biologjike të Parkinsonit.
Morën mostra nga kanalet e 209 personave, ku më shumë se gjysma ishin të diagnostikuar me Parkinson, mostrat u analizuan me teknika të avancuara të:
-Kromatografisë së gazit (analizë që tregon se cilët përbërës janë të pranishëm në një mostër dhe ndihmon të kuptohet saktësisht se çfarë substancash përmban dylli i veshit), si dhe
-Spektrometrisë së masës (analizë që ndihmon të identifikohen me saktësi se cilat janë përbërësit kimikë që gjenden në mostër dhe në çfarë sasie janë).
Studiuesit kanë zbuluar se te personat me Parkinson, katër komponime organike ishin të ndryshme krahasuar me ata që nuk kishin sëmundjen. Këtu përfshihen komponimet e quajtura Ethylbenzene, 4-ethyltoluene, Pentanal, 2-pentadecyl-1 dhe 3-dioxolane.
Këto komponime shërbejnë si shenja për diagnostikimin e Parkinsonit, krijuan sistem që përdoret si metodë praktike për zbulimin e hershëm të Parkinsonit, studiuesit ndërtuan sistem të inteligjencës artificiale që simulon nuhatjen njerëzore, model robotik që mund të “ndiej” aromën duke përdorur të dhënat nga dylli i veshit. Sistemi ishte në gjendje të dallonte me 94 për qind saktësi mostrat e njerëzve me Parkinson nga ata pa sëmundjen.
Aktualisht, rreth 1.1 milionë amerikanë jetojnë me Parkinson.
Ekspertët kanë bërë të ditur se zbulimi i hershëm është shumë i rëndësishëm, sepse shumica e trajtimeve ekzistuese vetëm e ngadalësojnë përparimin e sëmundjes, por nuk e shërojnë. Sipas tyre, metodat aktuale të diagnostikimit janë të kushtueshme dhe ndonjëherë të paqarta.
Studiuesit kanë deklaruar se ky sistem me inteligjencë artificiale mund të përdoret si mjet i shpejtë dhe i parë për të zbuluar sëmundjen në fazat e hershme.
“Kjo metodë është në fazë fillestare, është testuar vetëm në një qendër kërkimore në Kinë. Hapi i radhës është të zhvillojmë studime në faza të ndryshme të sëmundjes, në qendra dhe grupe të ndryshme etnike, për të vlerësuar nëse kjo metodë ka vlerë praktike më të gjerë”, ka shpjeguar autori Hao Dong.
Shëndeti
Aktiviteti fizik i rregullt ndihmon trurin të harrojë kujtimet traumatike
Published
15 hours agoon
June 21, 2025
Një studim i ri i realizuar nga Universiteti i Kyushus në Japoni dhe Universiteti i Torontos ka zbuluar se aktiviteti fizik i vazhdueshëm mund të ndihmojë në zbehjen e kujtimeve traumatike apo të lidhura me varësinë.
Studiuesit testuan këtë teori te minjtë, të cilëve u ishin dhënë tronditje elektrike, duke shkaktuar tek ta sjellje të ngjashme me çrregullimin e stresit post-traumatik, si frikë, ankth dhe shmangie të mjediseve që lidhen me traumën.
Kur minjtë u lanë të ushtronin, filluan të prodhonin më shumë neurone në pjesën e trurit të quajtur hipokampus, zonë kyçe për kujtesën dhe simptomat e traumës u pakësuan ndjeshëm.
Edhe ndërhyrja gjenetike për të përshpejtuar prodhimin e neuroneve dha rezultate pozitive, ndonëse jo aq efektive sa aktiviteti fizik.
E njëjta metodë u aplikua edhe për sjellje të lidhura me varësinë. Minjtë që më parë shfaqnin preferencë për një dhomë të lidhur me përdorimin e kokainës, pas rritjes së neurogjenezës, nuk tregonin më të njëjtën tërheqje ndaj saj.
Sipas studiuesve, rezultatet hapin rrugën për trajtime të reja ndaj PTSD-së dhe varësive, duke u fokusuar në riformësimin e lidhjeve në tru.
Por deri atëherë, aktiviteti fizik mbetet një mënyrë e fuqishme dhe lehtësisht e arritshme për të ndihmuar trurin të çlirohet nga e shkuara.

Ju blini banane, por nuk keni për t’i ngrënë ato, kështu që kur ato bëhen të zeza, zakonisht përfundojnë në plehra.
Me këtë trik të dobishëm, bananet do të qëndrojnë të freskëta, të forta, të shijshme dhe kryesisht të verdha më gjatë.
Bananet janë të shëndetshme, përmbajnë minerale, vitamina dhe fibra dhe janë të mira për t’u ngrënë çdo ditë.
Banania e pjekur ka njolla të vogla kafe dhe është e ëmbël. Njollat formohen ndërsa një enzimë zhvillohet në këtë frutë që përshpejton procesin e pjekjes.
Në disa dhoma, bananet piqen më shpejt – në një apartament që nxehet në njëzet gradë Celsius.
Njollat kafe janë shenjë që banania po piqet, zonat e mëdha kafe ose kur banania është nxirë janë të këqija, është shenjë që është e pjekur dhe ka shije të keqe.
Çfarë duhet të bëni për të mbajtur banane të freskëta për më gjatë?
E vetmja gjë që ju nevojitet janë foli transparente që ndoshta keni tashmë në kuzhinën tuaj.
Mbështillni bananet me foli, pasi ngadalëson procesin e pjekjes. Bananet që i ruani në këtë mënyrë mund të qëndrojnë të freskëta për një javë,

Kur temperaturat rriten dhe ndihesh i lodhur apo i etur, tundimi për të kapur një pije energjike të ftohtë është i madh. Por a është kjo zgjidhja e duhur për organizmin tonë?
Pijet energjike, megjithëse na japin një ndjesi të menjëhershme “rifreskimi”, nuk janë ideale për hidratim, veçanërisht në ditët e nxehta.
Ato përmbajnë kafeinë të lartë, sheqerna të përpunuar dhe substanca stimuluese, të cilat mund të rrisin rrahjet e zemrës, të ngrejnë tensionin dhe madje të çojnë në dehidrim nëse konsumohen në sasi të mëdha.
Çfarë rekomandojnë ekspertët?
Ujë i thjeshtë ose me limon;
Lëngje natyrale pa sheqer të shtuar;
Pije izotonike me elektrolite (nëse ke humbur shumë lëngje nga djersitja).
Në vend që të kërkojmë energji të shpejtë nga një kanaçe, zgjedhje më e mirë është të mbajmë trupin të hidratuar dhe të ushqyer mirë gjatë ditës.

Ja kushtet që Chris Brown duhet të respektojë pas akuzës për sulm në Londër

Dylli i veshit mund ta parashikojë sëmundjen e Parkinsonit

Aktiviteti fizik i rregullt ndihmon trurin të harrojë kujtimet traumatike

Këto janë dy periudhat e jetës sonë kur plakemi më shpejt

Si të ruani të freskëta bananet për një javë?

Opsioni i vetëm i Barcelonës për të nënshkruar me Williamsin

A duhet të pimë pije energjike në verë?

21 qershori – Dita Ndërkombëtare e Muzikës

Volkswagen ID. Buzz AD robotaxi gati për shitje nga viti 2026
Të kërkuara
-
Lajmet nga UBT2 months ago
Profesori, Arsim Hajdari, doktoron me temën “New Perspective of Biological Therapy in Treatment of Age-Related Macular Degeneration”
-
Lajmet2 months ago
Studentët e Psikologjisë në UBT zhvilluan një vizitë studimore në qendrën psikologjike “Radix” dhe Asociacionin Kosovar për Psikoterapi Trupore
-
Lajmet nga UBT3 weeks ago
UBT – Institucioni privat me më së shumti programe të akredituara nga Agjencia e Akreditimit të Kosovës
-
Lajmet nga UBT2 weeks ago
UBT rilicencohet nga MAShTI për ofrimin e arsimit profesional në katër drejtime të rëndësishme shëndetësore