Shëndet
Frika nga gjumi: Shkaku, simptomat dhe si ta trajtojmë këtë problem të pakëndshëm?
Published
4 years agoon
By
Betim GashiEdhe pse për shumicën e njerëzve gjumi është një pushim nga puna e vështirë, një përqindje më e vogël nuk mund të flejë për shkak të frikës irracionale të këtij veprimi shumë të nevojshëm. Si rezultat, cilësia e jetës së tyre bie dhe ato rrezikojnë shëndet të rrezikshëm.
Somnifobia ose frika nga gjumi shkakton ankth dhe frikë ekstreme rreth mendimit për të shkuar në shtrat. Kjo njihet gjithashtu si hipnofobi dhe klinofobi. Njerëzit që vuajnë nga kjo fobi nuk mund të bien në gjumë, pa marrë parasysh sa janë të lodhur, duke çuar në marrje mendsh dhe të fikët.
Çrregullimet e gjumit mund të shkaktojnë disa shqetësime rreth gjumit. Përjetimi i shpeshtë i ëndrrave të këqija ose paralizës së gjumit gjithashtu kontribuojnë në shqetësimet e lidhura me gjumin.
Shkaqet e frikës nga gjumi
Ekspertët nuk janë të sigurt për shkakun e saktë të somnifobisë, por disa çrregullime të gjumit mund të luajnë një rol në zhvillimin e saj, duke përfshirë:
1. Paraliza e gjumit
Ky çrregullim i gjumit ndodh kur zgjoheni nga faza REM e gjumit me muskuj të paralizuar, duke e bërë të vështirë lëvizjen. Gjegjësisht, truri fik shumë sensorë të lëvizjes gjatë gjumit, dhe disa njerëz kanë frikë se sensorët e tyre nuk do të aktivizohen më.
2. Makthe
Ëndrrat e gjalla dhe të pakëndshme janë të zakonshme, por disa njerëz i përjetojnë ato pothuajse çdo natë dhe prandaj kanë frikë të bien në gjumë.
3. Ecja në gjumë
Gjatë ecjes në gjumë, një person nuk është i vetëdijshëm për mjedisin ose veten e tij, andaj rreziku i vetë-dëmtimit, rënies dhe shembjes së objekteve është shumë i lartë.
4. Frika nga vdekja
Kjo frikë është një nga më të zakonshmet në mesin e atyre që vuajnë nga somnifobia, pasi kanë frikë se do të vdesin në gjumë.
5. Trauma
Edhe ngjarje të pakëndshme të lidhura me gjumin mund të çojnë në somnifobia. Gjithashtu, ka më shumë të ngjarë të zhvilloni një fobi të caktuar nëse një anëtar i familjes tuaj të ngushtë gjithashtu vuan nga ndonjë fobi.
Simptomat
Në shumë raste, kjo fobi mund të rezultojë më pak nga frika e vetë gjumit dhe më shumë nga frika e asaj që mund të ndodhë gjatë gjumit. Somnifobia mund të shkaktojë një numër simptomash mendore dhe fizike si:
-një ndjenjë frike dhe ankthi kur mendoni të flini
-stresi rritet me afrimin e kohës së gjumit
-duke shmangur shkuarjen në shtrat
-sulme paniku
-lodhje kronike
-të përzier, të vjella, marramendje, djersitje e tepruar
-vështirësitë e kujtesës
-ndryshime të shpeshta të humorit
-te fëmijët që qajnë dhe rezistenca ndaj gjumit, dëshira që prindërit e tyre të mos i lënë kurrë vetëm
Trajtimi i frikës nga gjumi
Të jetosh me fobi është shumë e pakëndshme, por ato nuk kërkojnë trajtim. Por frika nga gjumi nuk është një prej tyre pasi mungesa e gjumit ka pasoja të rënda në shëndetin fizik dhe mendor. Trajtimi zakonisht varet nga shkaku themelor i somnifobisë.
Për shembull, nëse keni një çrregullim të gjumit, zgjidhja e këtij problemi mund të lehtësojë frikën tuaj nga gjumi. Por në shumicën e rasteve, terapia e ekspozimit është opsioni më efektiv i trajtimit. Është një terapi gjatë së cilës ju jeni të ekspozuar ndaj një objekti që shkakton frikë tek ju.
Terapia e ekspozimit mund të përfshijë diskutimin e frikës, përdorimin e teknikave të relaksimit ose duke parë fotot e njerëzve që flenë. Pasi t’i keni zotëruar të gjitha këto, mjeku do t’ju inkurajojë të bëni një gjumë të shkurtër – me një partner, prind ose mik të besuar, i cili është i pranishëm në shtëpi, në mënyrë që të mund të zgjoheni të sigurt.
Terapia njohëse e sjelljes gjithashtu mund të ndihmojë në kapërcimin e frikës nga gjumi. Ju do të mësoni të ‘sfidoni’ mendimet tuaja kur t’i përjetoni dhe t’i riformoni në mënyrë që të shkaktojnë më pak shqetësime.
Një qasje që një terapist mund t’ju rekomandojë është të kufizoni gjumin që përfshin të shkoni në shtrat dhe të ngriheni në një kohë të caktuar, pa marrë parasysh sa keni gjumë. Kjo metodë mund të ndihmojë trupin tuaj të zhvillojë modele më të mira gjumi.
Shëndet
Si të flini mjaftueshëm gjatë shtatzënisë?
Published
15 hours agoon
November 14, 2025By
UBT News
Nevoja për gjumë në shtatzëni fillon të bëhet e dukshme pas rezultatit pozitiv të testit. Nëse ndiheni e lodhur gjatë ditës duhet të dëgjoni sinjalet e trupit tuaj dhe të shkoni të pushoni.
Gjatë shtatzënisë ka edhe shumë gra që vuajnë nga pagjumësia si një faktor natyral, ndërsa të tjera nuk munden të flenë si pasojë e angazhimeve të tyre në familje apo punë.
Për sa orë gjumë ka nevojë një grua shtatzënë?
Në shtatzëni trupi nuk ka nevojë për 2-fish kalori apo 2-fish gjumë. Në realitet kush mund të flinte 16 orë pa ndërprerje?
Gjëja më korrekte është t’i jepni mundësinë trupit të rikuperojë energjitë e humbura, për një mirëqënie të përgjithshme. Që ta bëni këtë do të ishin të mjaftueshme rreth 10 orë gjumë.
Po nëse gruaja ka disa shqetësime?
Zakonisht gruaja nuk mund të flejë si pasojë e krampeve, që luftohen duke konsumuar ushqime të pasura me magnez dhe kalium si: kikirikët, bananet, kajsitë e thata dhe peshku.
Mund të vuani edhe nga mpirja e duarve (ndjesia sikur janë bërë duart e “miza”). Në këtë rast duhet të hapni dhe mbyllni grushtat ose vendosni duart në ujë të ngrohtë dhe të ftohtë, pra duke i alternuar. Këto veprime bëhen para gjumit.
Gërhitja dhe mpirja e këmbëve
Këto janë dy shqetësime tjera që shfaqen tek gruaja dhe që largohen disa ditë pas lindjes, mund të lehtësoni simptomat duke ndryshuar pozicionin e gjumit. /A.Z/UBT News/
Shëndet
Ushqimet që duhen shmangur pas të 30-ave!
Published
18 hours agoon
November 14, 2025By
UBT News
Ushqimi i tepërt shkakton sëmundje në çdo moshë, por pasi të kalojmë të 30-tat trupat tanë bëhen në mënyrë progresive më pak të aftë për të toleruar ushqimin jo të shëndetshëm.
Do të ishte mirë të kujdeseshim që tani për këtë. Këto janë ushqimet që duhet të ndaloni së ngrëni pas të 30-tave.
– Kosi me fruta: Ne blejmë kos me fruta në supermarket si zgjidhje të lehtë dhe të shëndetshme por kanë sasi sheqeri të tepruar.
Më shumë sheqer se sa duhet të hamë në një ditë të tërë
Soja: Këtu është një tjetër përbërës që është menduar të jetë i shëndetshëm, por nuk është më mirë se mishi që po përpiqeni të zëvendësoni.
Ne thjesht nuk e dimë efektet afatgjata të kësaj. Në afat të shkurtër, soja mund të ndërhyjë në funksionin e tiroides. Një tjetër problem i sojës është që imiton estrogjenin në trup. Për këtë arsye soja sidomos nuk duhet t’u jepet fëmijëve që janë ende në rritje.
Peshqit e kultivuar: Për fat të keq, deri në 70% të peshkut që do të gjeni në treg është peshk i kultivuar. Ata ushqehen me një dietë plot me antibiotikë, si dhe me ushqime të ngjyrosur që i bën të duken më të shëndetshme.
– Bukë e bardhë: Kur ishit fëmijë, buka e bardhë ishte i vetmi lloj që ju pëlqente. Por, jeni një i rritur, e buka është në thelb pa veti ushqyese. Substancat që i japin asaj bardhësinë nuk mban asnjë nga vitaminat dhe mineralet e pranishme që janë në grurë. /A.Z/UBT News/
Shëndet
Si ta kuptoni nëse keni mungesë të vitaminës D?
Published
19 hours agoon
November 14, 2025By
UBT News
Trupi ka nevojë për vitaminën D për të mbajtur kockat të forta dhe të shëndetshme.
Vitamina ndihmon në përthithjen e kalciumit, luan rol të rëndësishëm në rritjen dhe zhvillimin e qelizave, redukton rreziqet e inflamacionit.
Kur vitamina D mungon, trupi jep disa sinjale të dukshme:
Djersit më shumë seç duhet
Edhe gjatë dimrit, djersitja e tepërt lidhet me mungesën e vitaminës D. Kjo ndodh sepse trupi përpiqet të rregullojë temperaturën, edhe pse ambienti nuk është i nxehtë.
Ndihesh i/e lodhur pa arsye
Mungesa e vitaminës shkakton lodhje, edhe kur ke fjetur mjaftueshëm. Studimet tregojnë se kjo mungesë shkakton edhe marrje mendsh.
Ndihesh i/e trishtuar
Vitamina D luan rol në disa funksione të trurit dhe ndikon në hormonet e lumturisë, si dopamina dhe serotonina. Mungesa e saj lidhet shpesh me depresionin dhe ndjenjat e trishtimit.
Dhimbje në kocka dhe muskuj
Personat me artrit ose dhimbje të kyçeve kanë nivel të ulët të vitaminës D. Nëse ke përjetuar dhimbje të vazhdueshme në muskuj ose kocka, mund të jetë momenti të kontrollosh nivelin e kësaj vitamine.
Si të furnizosh trupin me vitaminë D?
Ekspozimi në diell: Kërkohet për prodhimin natyral të vitaminës, por përdor kremin me SPF për mbrojtje nga rrezet e dëmshme.
Ushqimet e pasura me vitaminë D: Salmon, sardele, ton, vezë, djathë, kërpudha, qumësht, kos, drithëra dhe lëng portokalli.
Suplemente: Vitamina D mund të merret edhe përmes medikamenteve specifike, gjithmonë pas konsultimit me mjekun.
Furnizimi i rregullt me vitaminë D ndihmon trupin të funksionojë në mënyrë optimale, duke mbështetur shëndetin e kockave, energjinë, humorin dhe imunitetin. /A.Z.UBT News/
Shëndet
Marramendja e papritur mund të jetë shenjë e goditjes në tru!
Published
2 days agoon
November 13, 2025By
UBT News
Truri reagon ndaj mungesës së oksigjenit me shenja të imta, shpesh të ngatërruara me lodhje ose stres. Njohja e tyre në kohë mund të parandalojë dëmtimin e përhershëm të qelizave nervore.
Marramendja, e shoqëruar me ndjenja si humbje ekuilibri, përzierje ose ndjesi se gjithçka rrotullohet, mund të jetë pasojë e dëmtimit të trungut të trurit ose të trurit të vogël, pjesë përgjegjëse për koordinimin e lëvizjeve dhe stabilitetin trupor.
Kur marramendja është shenjë alarmi
Marramendja qendrore që shoqëron goditjen në tru zgjat më shumë se 20 minuta deri 24 orë e shoqërohet me simptoma tjera, si:
Shikim të dyfishtë ose humbje të shikimit
Dobësi ose mpirje në njërën anë të trupit
Vështirësi në të folur
Paqëndrueshmëri gjatë ecjes
Dhimbje koke e fortë dhe konfuzion
Ky lloj marramendjeje ndryshon nga ai i shkaktuar nga çrregullime të veshit ose nga sulmet ishemike kalimtare (TIA), që zgjatin më pak dhe nuk lënë dëmtime të përhershme.
Faktorët e rrezikut
Presioni i lartë i gjakut, diabeti, nivelet e larta të yndyrave e duhanpirja rrisin rrezikun. Marramendja e papritur që pengon ecjen kërkon vlerësim urgjent mjekësor, pasi diagnostikimi i shpejtë mund të shpëtojë jetën dhe të parandalojë dëmtimet e përhershme.
Në çdo rast, çdo minut është e çmuar. Njohja e shenjave të goditjes në tru dhe reagimi i shpejtë rrit shanset për shërim. /A.Z/UBT News/
Sonte në UBT TV: Podcast me Profesorin Ibush Luzha
Si të flini mjaftueshëm gjatë shtatzënisë?
Mikrorobotët që mund të parandalojnë goditjen në tru
UEFA cakton gjyqtarët e ndeshjes Slloveni – Kosovë
Ushqimet që duhen shmangur pas të 30-ave!
Sa ka fituar Maluma nga muzika, marka dhe bizneset e tij?
OSHP konfirmon shkeljet për kontratën “Shërbime me ushqim për nevojat e Policisë së Kosovës”
Hetimet për atentatin në Rinas, zbulohet arsenal armësh në Fushë-Krujë
Aksident tragjik në SHBA, humbin jetën dy të rinj shqiptarë
Të kërkuara
-
Lajmet3 months agoProfesori i UBT-së, Bahri Gashi, pjesë e rrjetit prestigjioz ndërkombëtar të recensimit shkencor në Taylor & Francis
-
Aktualitet3 weeks agoProfesoresha e UBT-së, Marigona Bekteshi-Ferati, fituese e bursës prestigjioze Fullbright Visiting Scholar, Profesor Vizitor dhe Post Doktoraturë
-
Rajoni2 months agoPolicia, FSK-ja dhe Shërbyesit Civilë përfitojnë bursë 20 për qind në programet Master Shkenca Politike dhe Studime të Sigurisë në UBT
-
Vendi2 months agoVotoni për UBT-në dhe Rektorin Hajrizi në Triple E Awards: Dy nominime të reja ndërkombëtare për institucionin dhe Kosovën
