

Shëndeti
Frika nga gjumi: Shkaku, simptomat dhe si ta trajtojmë këtë problem të pakëndshëm?
Published
4 years agoon
By
Betim GashiEdhe pse për shumicën e njerëzve gjumi është një pushim nga puna e vështirë, një përqindje më e vogël nuk mund të flejë për shkak të frikës irracionale të këtij veprimi shumë të nevojshëm. Si rezultat, cilësia e jetës së tyre bie dhe ato rrezikojnë shëndet të rrezikshëm.
Somnifobia ose frika nga gjumi shkakton ankth dhe frikë ekstreme rreth mendimit për të shkuar në shtrat. Kjo njihet gjithashtu si hipnofobi dhe klinofobi. Njerëzit që vuajnë nga kjo fobi nuk mund të bien në gjumë, pa marrë parasysh sa janë të lodhur, duke çuar në marrje mendsh dhe të fikët.
Çrregullimet e gjumit mund të shkaktojnë disa shqetësime rreth gjumit. Përjetimi i shpeshtë i ëndrrave të këqija ose paralizës së gjumit gjithashtu kontribuojnë në shqetësimet e lidhura me gjumin.
Shkaqet e frikës nga gjumi
Ekspertët nuk janë të sigurt për shkakun e saktë të somnifobisë, por disa çrregullime të gjumit mund të luajnë një rol në zhvillimin e saj, duke përfshirë:
1. Paraliza e gjumit
Ky çrregullim i gjumit ndodh kur zgjoheni nga faza REM e gjumit me muskuj të paralizuar, duke e bërë të vështirë lëvizjen. Gjegjësisht, truri fik shumë sensorë të lëvizjes gjatë gjumit, dhe disa njerëz kanë frikë se sensorët e tyre nuk do të aktivizohen më.
2. Makthe
Ëndrrat e gjalla dhe të pakëndshme janë të zakonshme, por disa njerëz i përjetojnë ato pothuajse çdo natë dhe prandaj kanë frikë të bien në gjumë.
3. Ecja në gjumë
Gjatë ecjes në gjumë, një person nuk është i vetëdijshëm për mjedisin ose veten e tij, andaj rreziku i vetë-dëmtimit, rënies dhe shembjes së objekteve është shumë i lartë.
4. Frika nga vdekja
Kjo frikë është një nga më të zakonshmet në mesin e atyre që vuajnë nga somnifobia, pasi kanë frikë se do të vdesin në gjumë.
5. Trauma
Edhe ngjarje të pakëndshme të lidhura me gjumin mund të çojnë në somnifobia. Gjithashtu, ka më shumë të ngjarë të zhvilloni një fobi të caktuar nëse një anëtar i familjes tuaj të ngushtë gjithashtu vuan nga ndonjë fobi.
Simptomat
Në shumë raste, kjo fobi mund të rezultojë më pak nga frika e vetë gjumit dhe më shumë nga frika e asaj që mund të ndodhë gjatë gjumit. Somnifobia mund të shkaktojë një numër simptomash mendore dhe fizike si:
-një ndjenjë frike dhe ankthi kur mendoni të flini
-stresi rritet me afrimin e kohës së gjumit
-duke shmangur shkuarjen në shtrat
-sulme paniku
-lodhje kronike
-të përzier, të vjella, marramendje, djersitje e tepruar
-vështirësitë e kujtesës
-ndryshime të shpeshta të humorit
-te fëmijët që qajnë dhe rezistenca ndaj gjumit, dëshira që prindërit e tyre të mos i lënë kurrë vetëm
Trajtimi i frikës nga gjumi
Të jetosh me fobi është shumë e pakëndshme, por ato nuk kërkojnë trajtim. Por frika nga gjumi nuk është një prej tyre pasi mungesa e gjumit ka pasoja të rënda në shëndetin fizik dhe mendor. Trajtimi zakonisht varet nga shkaku themelor i somnifobisë.
Për shembull, nëse keni një çrregullim të gjumit, zgjidhja e këtij problemi mund të lehtësojë frikën tuaj nga gjumi. Por në shumicën e rasteve, terapia e ekspozimit është opsioni më efektiv i trajtimit. Është një terapi gjatë së cilës ju jeni të ekspozuar ndaj një objekti që shkakton frikë tek ju.
Terapia e ekspozimit mund të përfshijë diskutimin e frikës, përdorimin e teknikave të relaksimit ose duke parë fotot e njerëzve që flenë. Pasi t’i keni zotëruar të gjitha këto, mjeku do t’ju inkurajojë të bëni një gjumë të shkurtër – me një partner, prind ose mik të besuar, i cili është i pranishëm në shtëpi, në mënyrë që të mund të zgjoheni të sigurt.
Terapia njohëse e sjelljes gjithashtu mund të ndihmojë në kapërcimin e frikës nga gjumi. Ju do të mësoni të ‘sfidoni’ mendimet tuaja kur t’i përjetoni dhe t’i riformoni në mënyrë që të shkaktojnë më pak shqetësime.
Një qasje që një terapist mund t’ju rekomandojë është të kufizoni gjumin që përfshin të shkoni në shtrat dhe të ngriheni në një kohë të caktuar, pa marrë parasysh sa keni gjumë. Kjo metodë mund të ndihmojë trupin tuaj të zhvillojë modele më të mira gjumi.
Shëndeti
Plot me proteina e vitamina, ja pse skumbri është peshku më i shëndetshëm në botë
Published
42 minutes agoon
June 11, 2025
Plot me acide yndyrore, proteina cilësore dhe vitamina thelbësore, skumbri është një nga ushqimet më të fuqishme për organizmin.
Pak njerëz mendojnë për përfitimet që ka skumbri për organizmin, duke u përqendruar vetëm te shija e saj. Megjithatë, çdo produkt ka vlera kimike dhe ndikon në trup në një mënyrë të caktuar.
Skumbri përmban sasi proteinash e yndyrnash, veçanërisht kur peshku kapet gjatë dimrit në rajonet veriore. Përmbajtja mesatare e yndyrës është rreth 13 gramë, mjaftueshëm për ta klasifikuar si peshk yndyror. Proteina në skumbri është 18 gramë, absorbohet tre herë më shpejt se proteina në mishin e viçit.
Ky peshk është me pak kalori. Për të përmbushur nevojat ditore për kalori vetëm me skumbri, duhet konsumuar rreth 700 gramë, por gjithmonë duhet mbajtur parasysh edhe sasia e yndyrës që përmban.
I pasur me acide yndyrore të pangopura, që janë të çmuara për trupin e veprojnë si antioksidantë. Ato forcojnë membranat qelizore përmes neutralizimit të radikaleve të lira – elektrone të lira që mund të dëmtojnë strukturën qelizore dhe funksionet e saj. Ky dëmtim mund të çojë në shfaqjen e një sërë sëmundjesh, përfshirë edhe ato onkologjike. Për të shmangur këto pasoja, është e rëndësishme të konsumohen produkte të shëndetshme si skumbri.
Nuk është rastësi që fëmijëve u rekomandohet vaji i peshkut, është i pasur me acide yndyrore të pangopura. Përbërja kimike ndikon pozitivisht në rritjen dhe zhvillimin harmonik të fëmijëve. Po ashtu, është jashtëzakonisht i dobishëm për gratë shtatzëna dhe ato që ushqejnë me gji.
Për të parandaluar çekuilibrin mes rritjes e zhvillimit të organeve të brendshme te adoleshentët, skumbri duhet të përfshihet në dietën e tyre, përmban edhe minerale me vlera të mëdha për shëndetin, si kalium, fosfor, fluor, squfur, zink, klor dhe natrium.
Ka përqendrim të lartë të vitaminës B12 dhe PP. Vitaminat e grupit B ndihmojnë në sintezën e ADN-së, marrin pjesë në metabolizmin e yndyrnave.
Konsumimi i rregullt ndihmon në rregullimin e nivelit të sheqerit në gjak, përmirëson funksionimin e sistemit tretës dhe forcon sistemin nervor.
Ndihmon në formimin e hemoglobinës dhe përmirëson oksigjenimin e trupit. Për shkak të përmbajtjes së lartë të yndyrnave të shëndetshme dhe acideve yndyrore të pangopura, skumbri është e dobishëm për funksionimin e trurit, për lëkurën dhe për shëndetin e flokëve.
Fosfori që përmban ndihmon në ndërtimin e enzimave, që janë thelbësore për nisjen e reaksioneve kimike në qeliza.
Vitaliteti i organizmit mbështetet nga përfitimet e një lloji të vetëm peshku. Acidet fosforike që gjenden te skumbri janë komponent i rëndësishëm i indeve të skeletit të njeriut, çka e bën të dobishëm si për fëmijët ashtu për të rriturit, sidomos me kalimin e viteve kur shfaqen probleme me sistemin muskulor.

Me kalimin e moshës, shumë prej nesh bëhen më të vetëdijshëm për rëndësinë e ruajtjes së muskujve të shëndetshëm dhe kockave të forta. Ndërsa ushtrimet e rregullta luajnë një rol kyç, një dietë e pasur me lëndë ushqyese është po ashtu thelbësore.
Kumbullat e thata kanë tërhequr vëmendje të madhe nga shkencëtarët për përfitimet e tyre të mundshme shëndetësore.
Dr. Mary Jane De Souza nga Universiteti Shtetëror i Pensilvanisë po studion si kumbullat ndihmojnë në ruajtjen e masës muskulore e dendësisë së kockave, veçanërisht tek gratë mbi 45 vjeç, që po kalojnë ndryshime të lidhura me menopauzën.
Humbja natyrale e masës muskulore dhe ulja e dendësisë së kockave ndikojnë në forcën fizike, ekuilibrin dhe rezistencën ndaj lëndimeve. Prandaj, shumë persona mbi 45 vjeç kërkojnë mënyra të thjeshta për të ruajtur vitalitetin, dhe ushqyerja është një nga mjetet më të aksesueshme.
Kumbullat e thata janë të pasura me vitamina, fibra dhe polifenole, përbërës me vetitë antioksiduese që ndihmojnë në shëndetin e qelizave, përfshirë ato të muskujve dhe kockave.
Kumbullat e thata si aleat i kockave dhe muskujve
Përveç efekteve të mira në tretje, kumbullat e thata përmbajnë elementë që mund të ndihmojnë në ruajtjen e masës muskulore dhe forcës së kockave. Ngrënia e tyre rrit nivelin e IGF-1 (faktor rritjeje i ngjashëm me insulinën), i cili luan rol në zhvillimin e kockave dhe rritjen e muskujve. Kmbullat përmbajnë sorbitol natyral dhe acide organike që ndihmojnë në rregullimin e sheqerit në gjak, duke siguruar energji më të qëndrueshme gjatë ditës.
Gjetjet më të fundit shkencore
“Ky është studimi i parë i kontrolluar rastësisht që analizon në mënyrë tridimensionale strukturën dhe forcën e kockave,” tha Dr. De Souza.
Pjesëmarrëset konsumuan katër deri në gjashtë kumbulla të thata në ditë. Rezultatet treguan se kjo praktikë ndihmon në ngadalësimin e humbjes së indit kockor pas menopauzës. Gratë që hanin rregullisht kumbulla ruajtën dendësi më të qëndrueshme të kockave, duke treguar potencialin mbrojtës të frutit në shëndetin e sistemit skeletor.
Shëndeti
Përdorimi i tepërt i telefonave shkakton dhimbje të qafës dhe shpatullave
Published
19 hours agoon
June 10, 2025
Fizioterapeutët dhe specialistët e shëndetit muskulor po paralajmërojnë për një fenomen që po prek shumë njerëz, sidomos të rinjtë: dhimbjet kronike të qafës e shpatullave të shkaktuara nga përdorimi i tepërt i telefonave.
Qëndrimi i gjatë me kokën ulur përpara ekranit krijon tension të madh në muskujt e qafës, duke çuar në atë që njihet si “qafa e teknologjisë” (text neck).
Një pozicion i tillë rrit presionin mbi qafën deri në katërfish, krahasuar me qëndrimin e drejtë. Me kalimin e kohës, kjo shkakton jo vetëm dhimbje por dhe shtrembërime të qëndrimit trupor, si dhe ulje të lëvizshmërisë në zonën e shpatullave.
Për më tepër, mungesa e aktivitetit fizik dhe qëndrimi ulur për periudha të gjata vetëm sa e përkeqësojnë situatën.
Ekspertët këshillojnë pushime të shkurtra çdo 30 minuta, ushtrime të lehta shtrirjeje dhe forcimi të muskujve të qafës dhe shpinës. Gjithashtu, sugjerohet mbajtja e telefonit në nivelin e syve për të shmangur përkuljen e kokës.
Kujdesi i përditshëm ndaj posturës mund të bëjë ndryshim të madh në parandalimin e problemeve afatgjata.
Shëndeti
Zbulohet antibiotiku që mund të ndalojë edhe bakteret më rezistente ndaj ilaçeve
Published
20 hours agoon
June 10, 2025
Shkencëtarët kanë një punë të madhe para tyre. Kanë kaluar 30 vjet që kur një klasë e re antibiotikësh ka dalë në treg, por kjo mund të ndryshojë së shpejti.
Hulumtuesit nga Universiteti McMaster në Hamilton kanë bërë një përparim që mund të ndihmojë në luftën kundër baktereve rezistente ndaj ilaçeve.
I udhëhequr nga shkencëtari Gary Wright, ekipi zbuloi një molekulë të re të fuqishme të quajtur lariocidin.
Lariocidina ka demonstruar aftësinë për të luftuar disa nga bakteret më të forta dhe më rezistente që njihen deri më sot nga shkenca. Zbulimet revolucionare të ekipit u botuan në revistën Nature.
Rritja e numrit të baktereve që mund t’i rezistojnë ilaçeve ekzistuese, fenomen i njohur si rezistencë antimikrobike është bërë një kërcënim i madh për shëndetin global. Sipas Organizatës Botërore të Shëndetësisë, AMR është një nga sfidat më të mëdha që përballet shëndeti publik në nivel botëror.
Nevoja për ilaçe të reja antimikrobike nuk ka qenë kurrë më urgjente, dhe lariocidina ofron shpresë të re për të ardhmen.
“Ilaçet tona të vjetra po bëhen më pak efektive, ndërsa bakteret bëhen më rezistente ndaj tyre. Rreth 4.5 milionë njerëz vdesin çdo vit nga infeksione rezistente ndaj antibiotikëve, dhe situata vetëm sa përkeqësohet”, tha Gary Wright, profesor në Departamentin e Biokimisë dhe Shkencave Biomjekësore në Universitetin McMaster dhe studiues në Institutin Michael G. DeGroote për Kërkimin e Sëmundjeve Infektive.
Wright dhe ekipi i tij zbuluan se kjo molekulë e re, një peptid lasso, është premtuese se sulmon bakteret në një mënyrë ndryshe nga antibiotikët tjerë. Lariocidina lidhet drejtpërdrejt me mekanizmin e sintezës së proteinave të baktereve, duke ndërhyrë në mënyrë të re dhe penguar aftësinë e tyre për t’u rritur dhe për të mbijetuar.
Ku dhe si u zbulua antibiotiku i ri?
Lariocidina prodhohet nga një lloj bakterie Paenibacillus, të cilën studiuesit e izoluan nga një mostër toke e mbledhur në një oborr në Hamilton. Ekipi lejoi që bakteret e tokës të rriteshin në laborator për rreth një vit – një metodë që ndihmoi në zbulimin edhe të specieve me rritje të ngadaltë, që zakonisht anashkalohen.
Një nga këto baktere, Paenibacillus, prodhoi një substancë të re me efekt të fortë kundër baktereve të tjera, përfshirë ato që janë rezistente ndaj antibiotikëve. “Kur kuptuam se si kjo molekulë e re vret baktere të tjera, kjo ishte një pikë kthese,” tha Manoj Jangra, bashkëpunëtor në laboratorin e Wright.
Çfarë bën lariocidina dhe si funksionon?
Përveç mënyrës unike të veprimit e efektivitetit kundër baktereve rezistente ndaj ilaçeve, studiuesit janë optimistë sepse lariocidina vepron në shumë mekanizma biologjikë realë. Ajo nuk është toksike për qelizat njerëzore, nuk ndikohet nga mekanizmat ekzistues të rezistencës ndaj antibiotikëve dhe ka funksionuar mirë në një model shtazor të infeksionit.
Wright dhe ekipi i tij tani janë të përqendruar në gjetjen e mënyrave për të modifikuar molekulën dhe për ta prodhuar në sasi të mjaftueshme për të mundësuar zhvillimin klinik.
“Tani fillon puna e vërtetë e vështirë. Ne po punojmë për ta ‘çmontuar’ këtë molekulë dhe për ta rimontuar në mënyrë që të jetë një kandidat më i mirë për t’u kthyer në ilaç”, tha Wright, duke theksuar se, për shkak se kjo molekulë prodhohet natyrshëm nga bakteret, do të kërkojë shumë kohë dhe burime për t’u zhvilluar për përdorim klinik.

Ndodhi përsëri! Emri ligjor i Kanye West sapo ndryshoi

Plot me proteina e vitamina, ja pse skumbri është peshku më i shëndetshëm në botë

Komisioni Qendror i Zgjedhjeve mblidhet sot për zgjedhjet lokale 2025

LDK organizon mbledhje përkujtimore për ish-kryeministrin Bujar Bukoshi

Përpjekja e 30-të për konstituimin e Kuvendit, seanca vijon sot

Të akuzuarit për rastin “Banjska” sot sërish para Gjykatës

Llapi njofton largimin e Hamdi Namani e Blend Baftiu nga ekipi

Protestë sot kundër vendimit të ZRRE-së për tregun e lirë

Duka pas barazimit në Letoni: Gabime që kërkojnë reflektim
Të kërkuara
-
Lajmet nga UBT1 month ago
Profesori, Arsim Hajdari, doktoron me temën “New Perspective of Biological Therapy in Treatment of Age-Related Macular Degeneration”
-
Lajmet2 months ago
Studentët e Psikologjisë në UBT zhvilluan një vizitë studimore në qendrën psikologjike “Radix” dhe Asociacionin Kosovar për Psikoterapi Trupore
-
Lajmet nga UBT7 days ago
UBT – Institucioni privat me më së shumti programe të akredituara nga Agjencia e Akreditimit të Kosovës
-
Kulturë2 months ago
Shkëlqeu me rolin e tij në ‘Kontesha Arduini’, intervistë me Mirsad Ferati