Aktualitet

​Dita Ndërkombëtare e Gjuhës Amtare

Arsyet kryesore për zhdukjen e gjuhëve janë luftërat dhe dëbimi i detyrueshme.

Published

on

Nën patronazhin e UNESCO-s dhe Byrosë rajonale për shkencë dhe kulturë në Evropë, sot shënohet Dita Ndërkombëtare e Gjuhës Amtare, 21 shkurti.

Mbrojtja e gjuhëve në botë, lufta kundër zhdukjes së tyre dhe ruajtja e identitetit të kombeve nëpërmjet gjuhës, janë qëllimet kyçe të manifestimeve që sot do të organizohen në suaza botërore.

Analizat e UNESKO-s tregojnë se mund të zhduken rreth 2.500 gjuhë nga pothuajse 6.000 që fliten në botë. Në 90 vitet e kaluara janë zhdukur rreth 200 gjuhë, ndërsa 199 i flasin më pak se dhjetë njerëz. E fundit që është zhdukur është gjuha “ajake”, të cilën e folur një grua e cila ka vdekur në vitin 2008 në Aljaskë.

Arsyet kryesore për zhdukjen e gjuhëve janë luftërat dhe dëbimi i detyrueshme. Emigrantët gjithashtu e përziejnë gjuhën amtare me gjuhën e shtetit në të cilin jetojnë që të integrohen më mirë. Megjithatë, ka shembuj, më së shumti në Australi, ku gjuhët të cilat janë “nën kërcënim” i flasin të rinjtë, tha një përfaqësues i UNESKO-s.

Tridhjetë nga gjuhët që fliten në Francë midis të cilave edhe normane dhe bretonike, janë “nën kërcënim të fuqishëm të zhdukjes”.

Ndërsa, të vetëdijshëm për rëndësinë e gjuhës për një komb, te shqiptarët përpjekjet për kultivimin e shqipes hasen që te shkrimtarët filobiblikë, kurse kulminacioni u arrit në periudhën e Rilindjes Kombëtare.

Sejdi Gashi, bashkëpunëtor shkencor në degën e gjuhësisë në Institutin Albanologjik, tha për KosovaPress se ende mbetet punë për të bërë në zhvillimin dhe kultivimin e gjuhës shqipe. Ai tha se te shqiptarët gjuha ishte shumë e rëndësishme pasi u shndërrua në mjet kryesor të identifikimit kombëtar.

Continue Reading

Bota

Kryeministri i Sllovakisë kundër ndihmës për Ukrainën: S’do të ofrojmë para, as armë

Published

on

By

Kryeministri i Sllovakisë, Robert Fico, ka ripërsëritur qëndrimin se vendi i tij nuk do t’i ofrojë Ukrainës ndihmë financiare apo ushtarake për të vazhduar luftën kundër Rusisë.

Gjatë një konference për shtyp, Fico theksoi se Këshilli Evropian nuk ka marrë asnjë angazhim konkret për ndihmë të detyrueshme financiare dhe ushtarake për Ukrainën në samitin e mbajtur të enjten. Sipas tij, çdo mbështetje për Kievin do të mbetet në baza vullnetare, dhe Sllovakia nuk do të jetë mes vendeve që do të ofrojë ndihmë.

Ai gjithashtu përshëndeti përfshirjen e shqetësimeve të Sllovakisë në deklaratën përfundimtare të samitit, veçanërisht lidhur me negociatat për rinovimin e furnizimeve me gaz natyror rus për Evropën Qendrore përmes Ukrainës. Fico tha se tani Bratislava do të ushtrojë presion maksimal ndaj Kievit për të zgjidhur këtë çështje.

Ndërkohë, 26 vende të BE-së – përfshirë Sllovakinë – kanë nënshkruar një deklaratë që përcakton vijat e kuqe për bisedimet e ardhshme të paqes, ku mbështet anëtarësimi i Ukrainës në BE dhe premtohet ndihma e ardhshme ushtarake. Hungaria ishte i vetmi vend që nuk e nënshkroi këtë deklaratë.

Continue Reading

Bota

Disidentët kolumbianë rrëmbejnë 29 anëtarë të forcave të sigurisë

Published

on

By

Në një sulm nga disidentët kolumbianë FARC në dy lokacione në provincën Kauca, u rrëmbyen 29 anëtarë të forcave të sigurisë kolumbiane, njoftoi sot Ministria e Mbrojtjes e vendit.

Incidentet ndodhën në El Plateado, ku forcat e sigurisë kanë kryer një ndërhyrje prej muajsh kundër grupeve të armatosura , dhe La Hacienda, tha Ministria e Mbrojtjes në një deklaratë, raportoi Reuters.

Jeta dhe siguria e anëtarëve të rrëmbyer të forcave të sigurisë janë përgjegjësi e drejtpërdrejtë e atyre që kryen këtë krim të urryer,” tha ministria.

Ministri kolumbian i Mbrojtjes Pedro Sanchez tha se dy rrëmbyes, dyshohet se ishin pjesë e FARC, ishin identifikuar dhe se ata ishin të veshur me rroba civile në momentin e incidentit dhe “përdornin vendasit” për të sulmuar policinë, sipas gazetës kolumbiane Tiempo.

Thuhet se militantët e FARC po kërcënojnë vendasit me ndëshkim ose dëbim nga ajo pjesë e Kolumbisë nëse nuk bashkëpunojnë për të parandaluar praninë e ushtrisë kolumbiane në ato territore.

Continue Reading

Bota

“Ndalni sulmet”, Trump ultimatum Rusisë: Do vendosim sanksione në shkallë të gjerë

Published

on

By

Rusia ka ndërmarrë një sulm masiv ndaj Ukrainës të enjten pas mesnate, duke vazhduar intensifikimin e përplasjeve në fushën e betejës.

Në lidhje me këtë, presidenti amerikan Donald Trump ka reaguar fuqishëm, duke paralajmëruar për sanksione të mëdha ndaj Moskës dhe duke bërë thirrje për një ndalesë urgjente të luftimeve.

Në një postim në mediat sociale, Trump theksoi se do të merrte masa drastike ndaj Rusisë, duke përmendur mundësinë e sanksioneve dhe tarifave bankare në shkallë të gjerë. Ai kërkoi një armëpushim të menjëhershëm dhe një marrëveshje përfundimtare paqeje mes dy vendeve.

“Bazuar në faktin se Rusia po “godit” absolutisht Ukrainën në fushën e betejës tani, unë jam duke konsideruar fuqimisht sanksione, sanksione dhe tarifa bankare në shkallë të gjerë ndaj Rusisë derisa të arrihet një armëpushim dhe një marrëveshje përfundimtare për zgjidhjen e paqes”. shkruan Trump.

Ai gjithashtu iu drejtua drejtpërdrejt dy vendeve, duke kërkuar që të ulen sa më shpejt në tryezën e bisedimeve.

Për Rusinë dhe Ukrainën, shkoni në tryezë tani, para se të jetë tepër vonë. Faleminderit!!!”, shkroi Trump në postimin e tij.

Continue Reading

Bota

Sulmi raketor ndaj Ukrainës, Zelensky thirrje Rusisë për armëpushim ajror dhe detar

Published

on

By

Presidenti ukrainas Volodymyr Zelensky bëri thirrje për një armëpushim ajror dhe detar të premten pasi Rusia bombardoi infrastrukturën energjetike të Ukrainës gjatë natës.

Duke shkruar në Telegram, ai përsëriti se duhet të ketë “heshtje” në detet dhe qiejt mbi Ukrainë.

Hapat e parë drejt paqes reale duhet të përfshijnë detyrimin e burimit të vetëm të kësaj lufte, Rusisë, që të ndalojë sulme të tilla kundër jetës”, tha udhëheqësi ukrainas.

Rusia shënjestroi infrastrukturën energjetike të Ukrainës gjatë natës në një sulm me raketa dhe dron në shkallë të gjerë, thanë zyrtarët ukrainas të premten.

Të paktën 10 persona, përfshirë një fëmijë, u plagosën, thanë autoritetet.

Ministri i Energjisë Herman Halushchenko e përshkroi sulmin si “masiv” në një postim në Facebook.

Rusia po përpiqet të dëmtojë ukrainasit e zakonshëm duke goditur objektet e prodhimit të energjisë dhe gazit, pa braktisur qëllimin e saj për të na lënë pa dritë dhe ngrohje dhe duke shkaktuar dëmin më të madh për qytetarët e zakonshëm,” tha Halushchenko.

Në përgjigje, zëdhënësi i Kremlinit Dmitry Peskov tha të premten se furnizimet me energji ishin një objektiv legjitim në luftë, pasi ato ishin të lidhura me “kompleksin industrial ushtarak dhe prodhimin e armëve” të Ukrainës.

Ai fillimisht sugjeroi hapat fillestarë për ndalimin e luftës – duke përfshirë ndalimin e gjuajtjes së raketave, dronëve dhe bombave ndaj energjisë dhe infrastrukturës tjetër civile – të martën. Zelensky ka propozuar gjithashtu ndërprerjen e operacioneve luftarake në Detin e Zi për të lejuar transportin e sigurt.

Propozimet e Zelensky përmbajnë elemente të atyre të sugjeruara nga presidenti francez Emmanuel Macron gjatë samitit të liderëve të javës së kaluar në Londër.

Në një intervistë me gazetën Le Figaro, Macron propozoi një armëpushim katër-javor në “ajër, det dhe në infrastrukturën energjetike” që nuk do të mbulonte luftimet përgjatë vijës së frontit në lindje, pasi kjo do të ishte komplekse për t’u “monitoruar”.

Atëherë mund të fillojnë negociatat e vërteta të paqes,” tha Barrot.

Rusia nuk ka komentuar publikisht propozimet franceze për paqe.

Gjithashtu të martën, udhëheqësi ukrainas njoftoi se ishte gati të punonte nën “udhëheqjen e fortë” të Presidentit të SHBA Donald Trump për të arritur paqen e qëndrueshme, duke sinjalizuar një kthesë nga momenti kur ai u largua nga Shtëpia e Bardhë pas një grindjeje midis të dyve javën e kaluar.

SHBA ndërpreu përkohësisht ndihmën ushtarake dhe inteligjencën për Ukrainën këtë javë pas debatit publik, megjithëse zyrtarët sugjeruan se pauza e fundit do të hiqej nëse Ukraina do të kthehej shpejt në tryezën e bisedimeve.

Zelensky është përballur me presionin e fortë të SHBA-së për të bërë lëshime përpara çdo bisedimi të paqes, ndërkohë që ai ka kërkuar garanci për sigurinë për Kievin.

Continue Reading

Të kërkuara