Lajmet

​Çfarë është dispnea dhe si trajtohet?

Published

on

Dispnea është termi mjekësor për marrjen e frymëmarrjes, ndonjëherë përshkruar si “uria në ajër”. Gulçimi mund të shkojë nga i butë dhe i përkohshëm në serioz dhe afatgjatë. Ndonjëherë është e vështirë për të diagnostikuar dhe trajtuar dispnea, pasi mund të ketë shkaqe të ndryshme.

Sipas Qendrës së Klinikës Cleveland për Edukim të Vazhdueshëm, një në çdo katër persona që vizitojnë mjekun kanë dispnea.

Shenjat se një person po përjeton dispne përfshijnë:

-gulçim pas sforcimit ose për shkak të një gjendje mjekësore

-ndjenja e mbytjes si rezultat i vështirësive në frymëmarrje

-frymëmarrje e rënduar

-ngushtësi në gjoks

-frymëmarrje e shpejtë, e cekët

-rrahjet e zemrës

-gulçimë

-kollitje

Nëse dispnea ndodh papritmas ose nëse simptomat janë të forta, mund të jetë një shenjë e një gjendje të rëndë mjekësore.

Shkaqet

Një episod i dispnesë nuk është gjithmonë i lidhur drejtpërdrejt me shëndetin e një individi. Një person mund të ndiejë frymë pas ushtrimeve intensive, kur udhëton në një lartësi të lartë ose kur kalon ndryshime të mëdha të temperaturës.

Sidoqoftë, dispnea zakonisht lidhet me problemet shëndetësore. Ndonjëherë, është thjesht një rast se nuk jeni në formë, dhe ushtrimet fizike mund të përmirësojnë simptomat. Por dispnea mund të jetë shenjë e një çështje serioze shëndetësore.

Sipas Dr. Steven Wahls, shkaqet më të zakonshme të dispnesë janë astma, dështimi i zemrës, sëmundja pulmonare obstruktive kronike (COPD), sëmundja intersticiale e mushkërive, pneumonia dhe problemet psikogjene që zakonisht lidhen me ankthin.

Nëse gulçimi fillon papritmas, quhet rast akut i dispnesë. Dispnea akute mund të jetë për shkak të:

-astmës

-ankthit

-pneumonisë

-thithja e diçka që bllokon rrugët e frymëmarrjes

-reaksione alergjike

-anemisë

-humbjes serioze e gjakut, duke rezultuar në anemi

-ekspozimi ndaj niveleve të rrezikshme të monoksidit të karbonit

-infarktit

-hipotensionit

– mpiksjes së gjaku në një arterie në mushkëri

– mushkërive të dëmtuara

– hernisë hiatale

Nëse një person përjeton gulçim për më shumë se një muaj, gjendja quhet dispne kronike. Ajo mund të jetë për shkak të mbipeshës, COPD, astmës, problemeve me zemër, fibrozës pulmonare intersticiale, një sëmundje që shkakton mbresë të indeve të mushkërive.

Disa kushte shtesë të mushkërive gjithashtu mund të shkaktojnë gulçim.

Shembuj janë: dëmtimi traumatik i mushkërive, kancer në mushkëri, tuberkulozi, pleurit – një inflamacion në indet që rrethojnë mushkëritë,

edemë pulmonare – kur shumë lëng mblidhet në mushkëri, hipertensioni pulmonar – kur rritet presioni i gjakut në arteriet në mushkëri, sarkoidoza – kur grupe të qelizave inflamatore rriten në mushkëri.

Gulçimi ka qenë gjithashtu i lidhur me problemet e mëposhtme të zemrës:

-kardiomiopatia, një sërë sëmundjesh që prekin muskulin e zemrës

-probleme të ritmit të zemrës

-infarkt

-perikarditi, kur indi që rrethon zemrën bëhet i përflakur

Ndotësit e mjedisit si kimikatet, tymrat, pluhuri dhe tymi mund ta bëjnë më të vështirë marrjen e frymëmarrjes për njerëzit me dispnea. Njerëzit me astmë mund të zbulojnë se ekspozimi ndaj alergjenëve të tillë si poleni ose myku mund të shkaktojë episode të dispnesë. Disa ndotës, siç është pirja e duhanit, janë të vetë-administruar dhe të parandalueshëm.

COPD i referohet sëmundjeve të ndryshme obstruktive të mushkërive. Këto përfshijnë emfizemë dhe bronkit kronik. Të gjitha këto kushte e bëjnë frymëmarrjen shumë më të vështirë. Jo të gjithë me dispne kanë COPD, por 90 për qind e njerëzve me COPD ishin duhanpirës në një moment, sipas Fondacionit COPD.

Komplikimet

Dispnea mund të shoqërohet me hipoksi ose hipoksemi, e cila është një nivele të ulëta të oksigjenit në gjak. Kjo mund të çojë në një nivel të zvogëluar të vetëdijes dhe simptoma të tjera të rënda.

Nëse dispnea është e rëndë dhe vazhdon për ca kohë, ekziston rreziku i dëmtimit të përkohshëm ose të përhershëm të njohjes së burimit të besuar. Mund të jetë gjithashtu një shenjë e fillimit ose përkeqësimit të problemeve të tjera mjekësore.

Kur duhet të vizitoni një mjek?

Ndonjëherë, gulçimi mund të jetë një shenjë e një gjendje të rrezikshme për jetën. Trajtimi urgjent mjekësor është i nevojshëm nëse një individ ka ndonjë nga këto simptoma:

-fillimi i papritur i dispnesë së rëndë

-humbja e aftësisë për të funksionuar për shkak të gulçimit

-dhimbje gjoksi

-të vjella

Jo të gjitha rastet e dispnesë kërkojnë trajtim të menjëhershëm mjekësor, por gulçimi mund të tregojë probleme serioze mjekësore.

Këshilla mjekësore është e nevojshme nëse një individ përjeton:

-një ndryshim në aftësinë e tyre për të marrë frymë

-rritja e kufijve në aktivitetet e tyre për shkak të problemeve të frymëmarrjes

-vështirësi në frymëmarrje kur shtriheni

-ënjtje në këmbë dhe kyçe

-ethe, të dridhura, kollë, gulçimë

Diagnostikimi

Një mjek zakonisht do të jetë në gjendje të diagnostikojë dispnea bazuar në një ekzaminim të plotë fizik të personit, së bashku me një përshkrim të plotë të përvojave të tyre.

Një person do të duhet të shpjegojë se si dhe kur filluan sulmet e tyre të dispnesë, sa zgjasin, sa shpesh ndodhin dhe sa të rënda janë. Mjekët mund të përdorin rrezet X të gjoksit dhe imazhe të tomografisë kompjuterike (CT) për të bërë një diagnozë më specifike të dispnesë dhe për të vlerësuar shëndetin e zemrës, mushkërive dhe sistemeve të lidhura me personin.

Një elektrokardiogramë (EKG) mund të ndihmojë për të treguar ndonjë shenjë të një sulmi në zemër ose problem tjetër elektrik në zemër. Testet e spirometrisë për të matur rrjedhën e ajrit dhe kapacitetin e mushkërive të pacientit. Kjo mund të ndihmojë për të përcaktuar llojin dhe shkallën e problemeve të frymëmarrjes së një individi. Testet shtesë mund të shikojnë nivelin e oksigjenit në gjakun e një pacienti dhe aftësinë e gjakut për të mbajtur oksigjen.

Trajtimi

Terapia me oksigjen mund të jetë e nevojshme në disa rrethana. Trajtimi do të varet nga shkaku i problemit. Një person i cili merr frymë për shkak të mbingarkesës ndoshta do të marrë frymën prapa sapo të ndalet dhe të relaksohet.

Në raste më të rënda, do të nevojitet oksigjen shtesë. Personat me astmë ose COPD mund të kenë një bronkodilatator të shpëtimit për ta përdorur kur është e nevojshme. Për personat me gjendje kronike, të tilla si COPD, një ofrues i kujdesit shëndetësor do të punojë me individin për t’i ndihmuar ata të marrin frymë më lehtë.

Kjo do të përfshijë zhvillimin e një plani trajtimi që ndihmon në parandalimin e episodeve akute dhe ngadalësimin e përparimit të sëmundjes së përgjithshme.

Nëse dispnea është e lidhur me astmën, ajo zakonisht përgjigjet mirë ndaj ilaçeve të tilla si bronkodilatatorë dhe steroid. Kur është për shkak të një infeksioni të tillë si pneumonia bakteriale, antibiotikët mund të sjellin lehtësim.

Medikamente të tjera, të tilla si opiatet, barnat anti-inflamatore jo-steroide (NSAID) dhe ilaçet kundër ankthit, gjithashtu mund të jenë efektive.

Problemet e frymëmarrjes që vijnë nga COPD mund të përmirësohen me teknika të veçanta të frymëmarrjes, të tilla si frymëmarrja me buzë të shtrënguara dhe ushtrime forcuese të muskujve të frymëmarrjes. Njerëzit mund të mësojnë se si t’i bëjnë këto në programet e rehabilitimit pulmonar.

Nëse testet tregojnë nivele të ulëta të oksigjenit në gjak, mund të furnizohet oksigjen shtesë. Sidoqoftë, jo të gjithë me gulçim do të kenë nivele të ulëta të oksigjenit në gjak.

Parandalimi

Lënia ose shmangia e pirjes së duhanit është e rëndësishme për parandalimin e problemeve të frymëmarrjes. Humbja e peshës mund të zvogëlojë stresin në zemër dhe mushkëri dhe ta bëjë më të lehtë ushtrimin.

Pacientët me dispne duhet të punojnë me ofruesit e tyre të kujdesit shëndetësor për të zhvilluar dhe ndjekur një plan gjithëpërfshirës të trajtimit.

Lajmet

Sveçla: Aksioni në Kaçanik po vazhdon, ka arrestime të reja

Published

on

By

Ministri në detyrë i Punëve të Brendshme, Xhelal Sveçla deklaroi se ka arrestime të reja që lidhen me vrasjen e rreshterit, Muhamed Lika.

Ai theksoi se operacioni i Policisë së Kosovës në Kaçanik po vazhdon dhe numri i të arrestuarve nuk dihet.

Tashmë është publike që ka arrestime të reja. Numri përfundimtar ende nuk dihet, për shkak se aksioni është duke vazhduar. Gjitha institucionet ligj-zbatuese janë të vendosura që të luftohet çfarëdo lloj ekstremizmi apo dhune, e cila dëmton institucionet dhe pjesëtarët e saj por po ashtu vetë popullin e saj”, ka thënë Sveçla.

Ai tha se Inspektorati Policor i Kosovës është duke zhvilluar hetime, derisa u pyet se personat e arrestuar kanë qenë në liri ani pse me vepra penale.

Inspektorati Policor i Kosovës është duke zhvilluar hetime sa i përket kësaj informate, kur t’i kemi të dalurat nga këto hetime pastaj do të marrim masat e nevojshme”, shtoi ai.

Sot, në orët e hershme të mëngjesit, Policia e Kosovës me njësitë e saja relevante ka filluar një operacion policor, në komunën e Kaçanikut.

Ky informacion është konfirmuar për KosovaPress nga zëdhënësi i Policisë së Kosovës, Baki Kelani.

Edhe në këtë rast pas përfundimit të operacionit policor, i cili po realizohet në bashkëpunim dhe koordinim me organet e drejtësisë, do të bëhen publike informacione shtesë”, tha Kelani.

Më 1 prill, Muhamed Lika ishte gjetur i plagosur rëndë në hyrje të ndërtesës së tij, në rrugën ‘Idriz Seferi’, në Kaçanik rreth orës 23:00. Ai u transportua në Qendrën e Mjekësisë në Kaçanik, por nuk arriti t’u mbijetojë plagëve.

Continue Reading

Lajmet

KEK-u njofton se ka përfunduar me sukses riparimin e njësisë B1: Gjendja është stabile

Published

on

By

Korporata Energjetike e Kosovës tha se kanë përfunduar me sukses punimet për remontin e njësisë B1, të cilat kanë nisur më 23 mars dhe tha se kanë përfunduar përpara afatit të parashikuar.

Korporata Energjetike e Kosovës njofton opinionin se, falë angazhimit të jashtëzakonshëm të stafit të TCB, punëtorëve, inxhinierëve dhe menaxhmentit, kemi përfunduar me sukses të gjitha punimet e planifikuara për remontin e njësisë B1, i cili kishte nisur më dt: 23.03.2025 dhe ka përfunduar përpara afatit të parashikuar”, njoftoi KEK.

Ai tha se gjatë kësaj periudhe, janë realizuar riparime dhe përmirësime të ndryshme, duke përfshirë ndërrimin e pjesëve të dëmtuara, rinovimin e sistemeve të ndryshme dhe realizimin e procedurave të domosdoshme për stabilitetin dhe efikasitetin e njësisë.

Falë përgatitjes dhe kontrollit të kujdesshëm, si dhe angazhimit të palodhshëm të ekipit të ekspertëve të TC-B-së, njësia B1 është sinkronizuar me rrjetin elektrik në orën 22:32 të dt: 24.04.2025 dhe aktualisht gjendja e saj është stabile. Kjo arritje është një dëshmi e punës së shkëlqyer të të gjithë të përfshirëve dhe vlerësimit të lartë të performancës gjatë periudhës së remontit”, tha KEK.

Continue Reading

Lajmet

Vazhdojnë regjistrimet në UBT International Smart Schools – Shkollat më inovative të mesme në vend

Published

on

By

Në UBT International Smart Schools po vazhdojnë regjistrimet për vitin e ri shkollor, në institucionin që tashmë njihet si një ndër platformat më të avancuara arsimore në Kosovë dhe rajon. Këto shkolla të mesme ofrojnë një model të veçantë të arsimit, duke kombinuar pjesën teorike me atë praktike, teknologjinë me kreativitetin, dhe edukimin me zhvillimin e lidershipit.

UBT International Smart Schools janë të parat në Kosovë dhe rajon që kanë zbatuar edukimin 4.0 – një model që përfshin përdorimin e teknologjive të avancuara, si dhe metodave moderne të mësimdhënies. Kjo qasje inovative mundëson që nxënësit të përgatiten për sfidat reale të së ardhmes dhe të dalin në tregun e punës apo arsimit të lartë me njohuri të thelluara dhe përvoja konkrete.

Përmes kurrikulave të harmonizuara me ato evropiane dhe amerikane, nxënësit zhvillojnë aftësi të avancuara akademike, teknike dhe shoqërore. Mësimi zhvillohet në ambiente moderne, të pajisura me laboratorë, pajisje teknologjike dhe hapësira të dizajnuara për të nxitur të menduarit kritik dhe bashkëpunimin.
Zgjedh programin që i përshtatet pasioneve dhe ambicieve të tua:

•     Gjimnazi TIK – Për të rinjtë që duan të jenë pjesë e botës së teknologjisë dhe inovacionit.
•     Gjimnazi Natyror – Për ata që kanë pasion për shkencat natyrore dhe kërkimin shkencor.
•     Gjimnazi Gjuhësor – Për nxënësit që duan të përparojnë në gjuhë të huaja dhe komunikim ndërkombëtar.
•     Asistent Dentar
•     Bashkëpunëtor Profesional i Infermierisë
•     Teknik i Farmacisë
•     Teknik i Laboratorit Mjekësor
•     Teknik i Optikës – Opticient

Formimi i liderëve të së nesërmes nis në UBT International Smart Schools

UBT International Smart Schools janë shkollat me synimin në zhvillimin e liderëve, inovatorëve dhe profesionistëve të së ardhmes. Me mentorim nga profesorë të kualifikuar, me praktika dhe projekte reale, si dhe me mundësi të shumta për pjesëmarrje në gara, konferenca dhe bashkëpunime ndërkombëtare, këto shkolla ofrojnë më shumë se një arsim – ofrojnë një përvojë jetësore.
Regjistrohu tani dhe bëhu pjesë e një udhëtimi edukativ që formëson të ardhmen tënde!

Për më shumë informata dhe aplikim: https://ubt.school/
046 332 233

Continue Reading

Lajmet

Duda Balje: Nuk ndryshojmë qëndrim për koalicion me Vetëvendosjen

Published

on

By

Deputetja nga radhët e komunitetit boshnjak dhe kryetare e Unionit Socialdemokrat, Duda Balje, ka deklaruar se partia e saj nuk ka ndryshuar qëndrim sa i përket bashkëpunimit me Lëvizjen Vetëvendosje. Deklarata e saj erdhi si përgjigje ndaj deputetit të VV-së, Arbër Rexhaj, i cili kishte përmendur një ofertë për pozitë ministrore ndaj Unionit Socialdemokrat.

“Unë jam mbrapa qëndrimit, të cilin e kemi marrë si parti. Ne nuk e ndryshojmë qëndrimin,” u shpreh Balje.

Ajo gjithashtu reagoi ndaj komenteve të Rexhajt lidhur me deputetët me pak vota, duke rikujtuar se ajo dhe partia e saj kanë mbështetur Vetëvendosjen në të kaluarën.

“Arbër Rexhaj ka pasur një pikëpyetje se çka është duke ndodhur me deputetët që i kanë pasur 500 vota. Unë e kam një përgjigje për Arbërin se ku ishte Arbëri kur ne kemi votuar për qeverisjen lokale të VV-së dhe për kryeministrin Kurti. Unë i them se kjo nuk ka logjikë prej Arbërit,” tha Balje

Continue Reading

Të kërkuara