

Lajmet
Çfarë është dispnea dhe si trajtohet?
Published
4 years agoon
By
Betim GashiDispnea është termi mjekësor për marrjen e frymëmarrjes, ndonjëherë përshkruar si “uria në ajër”. Gulçimi mund të shkojë nga i butë dhe i përkohshëm në serioz dhe afatgjatë. Ndonjëherë është e vështirë për të diagnostikuar dhe trajtuar dispnea, pasi mund të ketë shkaqe të ndryshme.
Sipas Qendrës së Klinikës Cleveland për Edukim të Vazhdueshëm, një në çdo katër persona që vizitojnë mjekun kanë dispnea.
Shenjat se një person po përjeton dispne përfshijnë:
-gulçim pas sforcimit ose për shkak të një gjendje mjekësore
-ndjenja e mbytjes si rezultat i vështirësive në frymëmarrje
-frymëmarrje e rënduar
-ngushtësi në gjoks
-frymëmarrje e shpejtë, e cekët
-rrahjet e zemrës
-gulçimë
-kollitje
Nëse dispnea ndodh papritmas ose nëse simptomat janë të forta, mund të jetë një shenjë e një gjendje të rëndë mjekësore.
Shkaqet
Një episod i dispnesë nuk është gjithmonë i lidhur drejtpërdrejt me shëndetin e një individi. Një person mund të ndiejë frymë pas ushtrimeve intensive, kur udhëton në një lartësi të lartë ose kur kalon ndryshime të mëdha të temperaturës.
Sidoqoftë, dispnea zakonisht lidhet me problemet shëndetësore. Ndonjëherë, është thjesht një rast se nuk jeni në formë, dhe ushtrimet fizike mund të përmirësojnë simptomat. Por dispnea mund të jetë shenjë e një çështje serioze shëndetësore.
Sipas Dr. Steven Wahls, shkaqet më të zakonshme të dispnesë janë astma, dështimi i zemrës, sëmundja pulmonare obstruktive kronike (COPD), sëmundja intersticiale e mushkërive, pneumonia dhe problemet psikogjene që zakonisht lidhen me ankthin.
Nëse gulçimi fillon papritmas, quhet rast akut i dispnesë. Dispnea akute mund të jetë për shkak të:
-astmës
-ankthit
-pneumonisë
-thithja e diçka që bllokon rrugët e frymëmarrjes
-reaksione alergjike
-anemisë
-humbjes serioze e gjakut, duke rezultuar në anemi
-ekspozimi ndaj niveleve të rrezikshme të monoksidit të karbonit
-infarktit
-hipotensionit
– mpiksjes së gjaku në një arterie në mushkëri
– mushkërive të dëmtuara
– hernisë hiatale
Nëse një person përjeton gulçim për më shumë se një muaj, gjendja quhet dispne kronike. Ajo mund të jetë për shkak të mbipeshës, COPD, astmës, problemeve me zemër, fibrozës pulmonare intersticiale, një sëmundje që shkakton mbresë të indeve të mushkërive.
Disa kushte shtesë të mushkërive gjithashtu mund të shkaktojnë gulçim.
Shembuj janë: dëmtimi traumatik i mushkërive, kancer në mushkëri, tuberkulozi, pleurit – një inflamacion në indet që rrethojnë mushkëritë,
edemë pulmonare – kur shumë lëng mblidhet në mushkëri, hipertensioni pulmonar – kur rritet presioni i gjakut në arteriet në mushkëri, sarkoidoza – kur grupe të qelizave inflamatore rriten në mushkëri.
Gulçimi ka qenë gjithashtu i lidhur me problemet e mëposhtme të zemrës:
-kardiomiopatia, një sërë sëmundjesh që prekin muskulin e zemrës
-probleme të ritmit të zemrës
-infarkt
-perikarditi, kur indi që rrethon zemrën bëhet i përflakur
Ndotësit e mjedisit si kimikatet, tymrat, pluhuri dhe tymi mund ta bëjnë më të vështirë marrjen e frymëmarrjes për njerëzit me dispnea. Njerëzit me astmë mund të zbulojnë se ekspozimi ndaj alergjenëve të tillë si poleni ose myku mund të shkaktojë episode të dispnesë. Disa ndotës, siç është pirja e duhanit, janë të vetë-administruar dhe të parandalueshëm.
COPD i referohet sëmundjeve të ndryshme obstruktive të mushkërive. Këto përfshijnë emfizemë dhe bronkit kronik. Të gjitha këto kushte e bëjnë frymëmarrjen shumë më të vështirë. Jo të gjithë me dispne kanë COPD, por 90 për qind e njerëzve me COPD ishin duhanpirës në një moment, sipas Fondacionit COPD.
Komplikimet
Dispnea mund të shoqërohet me hipoksi ose hipoksemi, e cila është një nivele të ulëta të oksigjenit në gjak. Kjo mund të çojë në një nivel të zvogëluar të vetëdijes dhe simptoma të tjera të rënda.
Nëse dispnea është e rëndë dhe vazhdon për ca kohë, ekziston rreziku i dëmtimit të përkohshëm ose të përhershëm të njohjes së burimit të besuar. Mund të jetë gjithashtu një shenjë e fillimit ose përkeqësimit të problemeve të tjera mjekësore.
Kur duhet të vizitoni një mjek?
Ndonjëherë, gulçimi mund të jetë një shenjë e një gjendje të rrezikshme për jetën. Trajtimi urgjent mjekësor është i nevojshëm nëse një individ ka ndonjë nga këto simptoma:
-fillimi i papritur i dispnesë së rëndë
-humbja e aftësisë për të funksionuar për shkak të gulçimit
-dhimbje gjoksi
-të vjella
Jo të gjitha rastet e dispnesë kërkojnë trajtim të menjëhershëm mjekësor, por gulçimi mund të tregojë probleme serioze mjekësore.
Këshilla mjekësore është e nevojshme nëse një individ përjeton:
-një ndryshim në aftësinë e tyre për të marrë frymë
-rritja e kufijve në aktivitetet e tyre për shkak të problemeve të frymëmarrjes
-vështirësi në frymëmarrje kur shtriheni
-ënjtje në këmbë dhe kyçe
-ethe, të dridhura, kollë, gulçimë
Diagnostikimi
Një mjek zakonisht do të jetë në gjendje të diagnostikojë dispnea bazuar në një ekzaminim të plotë fizik të personit, së bashku me një përshkrim të plotë të përvojave të tyre.
Një person do të duhet të shpjegojë se si dhe kur filluan sulmet e tyre të dispnesë, sa zgjasin, sa shpesh ndodhin dhe sa të rënda janë. Mjekët mund të përdorin rrezet X të gjoksit dhe imazhe të tomografisë kompjuterike (CT) për të bërë një diagnozë më specifike të dispnesë dhe për të vlerësuar shëndetin e zemrës, mushkërive dhe sistemeve të lidhura me personin.
Një elektrokardiogramë (EKG) mund të ndihmojë për të treguar ndonjë shenjë të një sulmi në zemër ose problem tjetër elektrik në zemër. Testet e spirometrisë për të matur rrjedhën e ajrit dhe kapacitetin e mushkërive të pacientit. Kjo mund të ndihmojë për të përcaktuar llojin dhe shkallën e problemeve të frymëmarrjes së një individi. Testet shtesë mund të shikojnë nivelin e oksigjenit në gjakun e një pacienti dhe aftësinë e gjakut për të mbajtur oksigjen.
Trajtimi
Terapia me oksigjen mund të jetë e nevojshme në disa rrethana. Trajtimi do të varet nga shkaku i problemit. Një person i cili merr frymë për shkak të mbingarkesës ndoshta do të marrë frymën prapa sapo të ndalet dhe të relaksohet.
Në raste më të rënda, do të nevojitet oksigjen shtesë. Personat me astmë ose COPD mund të kenë një bronkodilatator të shpëtimit për ta përdorur kur është e nevojshme. Për personat me gjendje kronike, të tilla si COPD, një ofrues i kujdesit shëndetësor do të punojë me individin për t’i ndihmuar ata të marrin frymë më lehtë.
Kjo do të përfshijë zhvillimin e një plani trajtimi që ndihmon në parandalimin e episodeve akute dhe ngadalësimin e përparimit të sëmundjes së përgjithshme.
Nëse dispnea është e lidhur me astmën, ajo zakonisht përgjigjet mirë ndaj ilaçeve të tilla si bronkodilatatorë dhe steroid. Kur është për shkak të një infeksioni të tillë si pneumonia bakteriale, antibiotikët mund të sjellin lehtësim.
Medikamente të tjera, të tilla si opiatet, barnat anti-inflamatore jo-steroide (NSAID) dhe ilaçet kundër ankthit, gjithashtu mund të jenë efektive.
Problemet e frymëmarrjes që vijnë nga COPD mund të përmirësohen me teknika të veçanta të frymëmarrjes, të tilla si frymëmarrja me buzë të shtrënguara dhe ushtrime forcuese të muskujve të frymëmarrjes. Njerëzit mund të mësojnë se si t’i bëjnë këto në programet e rehabilitimit pulmonar.
Nëse testet tregojnë nivele të ulëta të oksigjenit në gjak, mund të furnizohet oksigjen shtesë. Sidoqoftë, jo të gjithë me gulçim do të kenë nivele të ulëta të oksigjenit në gjak.
Parandalimi
Lënia ose shmangia e pirjes së duhanit është e rëndësishme për parandalimin e problemeve të frymëmarrjes. Humbja e peshës mund të zvogëlojë stresin në zemër dhe mushkëri dhe ta bëjë më të lehtë ushtrimin.
Pacientët me dispne duhet të punojnë me ofruesit e tyre të kujdesit shëndetësor për të zhvilluar dhe ndjekur një plan gjithëpërfshirës të trajtimit.
Lajmet
KQZ hap periudhën për ndërrimin e Qendrës së Votimit për zgjedhjet lokale
Published
11 hours agoon
June 28, 2025By
UBTNews
Komisioni Qendror i Zgjedhjeve (KQZ) ka njoftuar se më 28 qershor ka nisur periudha për ndërrimin e Qendrës së Votimit brenda komunës për Zgjedhjet Lokale, e cila do të zgjasë deri më 29 gusht 2025.
Gjatë kësaj periudhe 63-ditore, të gjithë qytetarët me të drejtë vote kanë mundësi të kontrollojnë qendrën e tyre aktuale të votimit dhe, nëse dëshirojnë, të kërkojnë ndërrimin e saj, duke zgjedhur një lokacion më të afërt me vendbanimin e tyre brenda të njëjtës komunë.
Ndërrimi i Qendrës së Votimit mund të bëhet në dy mënyra:
-
përmes platformës elektronike të KQZ-së në https://qv.kqz-ks.org
-
ose duke paraqitur kërkesën në Komisionin Komunal të Zgjedhjeve të komunës ku është i regjistruar votuesi.
Lajmet
Serbët festojnë Vidovdanin mes masave të shtuara të Policisë së Kosovës
Published
11 hours agoon
June 28, 2025By
UBTNews
Grupe serbësh janë drejtuar për në Graçanicë për të nisur festimet e atij që njihet si Vidovdan. Festimet nisën në mëngjes në Manastirin e Graçanicës dhe po vazhdojnë në Gazimestan, ku janë paralajmëruar edhe ardhje të tjera gjatë ditës.
Për të siguruar mbarëvajtjen e aktivitetit, Policia e Kosovës ka ndërmarrë masa të rrepta sigurie. Në hyrje të Gazimestanit, po zhvillohen kontrolle për të gjithë të pranishmit, ndërkohë që njësi të shumta policore janë të vendosura në terren, bashkë me forcat e KFOR-it.
Policia ka njoftuar se masat planifikuese dhe operative janë ndërmarrë për ruajtjen e rendit publik, menaxhimin e trafikut dhe sigurinë kufitare. PK ka apeluar për një manifestim të qetë, duke kërkuar nga qytetarët të shmangin provokimet dhe të respektojnë ligjet dhe udhëzimet e organeve të sigurisë.
Në fillim të këtij muaji, Gjykata Themelore në Prishtinë anuloi vendimin e mëparshëm të komunës së Graçanicës që lejonte shfaqjen e flamurit serb për këtë rast, duke vlerësuar se një veprim i tillë ishte në kundërshtim me legjislacionin në fuqi, pasi Vidovdani nuk është festë zyrtare në Kosovë.
Vidovdani lidhet me Betejën e Kosovës të vitit 1389, ku princi serb Lazar humbi jetën. Në diskursin historik serb, kjo betejë përshkruhet si një humbje ushtarake por një fitore shpirtërore.
Gazimestani është gjithashtu një vend me ngarkesë historike dhe politike, pasi aty presidenti i atëhershëm i Serbisë, Slobodan Millosheviq, mbajti një fjalim të njohur në vitin 1989, i cili shpesh shihet si paralajmërim i konflikteve që pasuan në Ballkan.
Lajmet
PDK me kërkesë të qartë, zhbllokimi i Kuvendit sipas Kushtetueses
Published
11 hours agoon
June 28, 2025By
UBTNews
Deputeti i Partisë Demokratike të Kosovës, Përparim Gruda tha se në takimin e sotëm të partive politike me kryeministrin në detyrë, Albin Kurti do të diskutohet dalja nga situata e krijuar në Kuvendin e Kosovës.
Gruda tha se kryetari i PDK-së, Memli Krasniqi do të shpreh qëndrimet e kësaj partie se si të zhbllokohet Kuvendi i Kosovës, bazuar në aktgjykimin e Gjykatës Kushtetuese.
Ndërkaq, se a do të arrihet ndonjë marrëveshje apo çështje të tjera siç tha Gruda, do të përgjigjet vetë Krasniqi.
Këtë deklarim Gruda e bëri pas pyetjeve të gazetarëve në konferencën e thirrur nga PDK.
Lajmet
Trump flet sërish për Kosovën e Serbinë: Ishin gati për luftë të madhe, unë e ndala
Published
14 hours agoon
June 28, 2025By
UBTnewsPresidenti Amerikan Donald Trump për të tretën herë në vetëm një javë është rikthyer të flasë për çështjen e raporteve të tensionuara midis Kosovës dhe Serbisë, teksa bën pasqyrën e konflikteve globale që ai pretendon se ka zgjidhur.
Gjatë një konference për shtyp në Shtëpinë e Bardhë, Trump sërish tha se Serbia dhe Kosova ishin gati të përplaseshin ushtarakisht, madje sipas tij në një luftë të madhe.
“Serbia dhe Kosova ishin gati të përplaseshin. Po shkonin drejt një lufte të madhe”, tha Trump.
Më tej ai zbuloi formulën e tij të suksesit, me të cilën e ndali shpërthimin e një lufte mes dy shteteve në Ballkan, shkruan A2 CNN.
Trump vazhdimisht gjatë javës së fundit, nga momenti kur vendosi armëpushimin midis Izraelit e deri tek samiti i NATO-s në Hagë, i është referuar marrëveshjes Kosovë-Serbi, të arritur në Uashington më 2020 si histori suksesi e ndërmjetësimit të tij.
“Ne e ndalëm Serbinë, e cila ishte gati të fillonte një përplasje”, deklaroi dy ditë më parë Trump.
Ai i referohet marrëveshjes së nënshkruar nga Presidenti i Serbisë, Aleksandër Vuçiq dhe kryeministri i Kosovës, Avdullah Hoti në Zyrën Ovale, më 04.09.2020 të ndërmjetësuar nga Donald Trump.

KQZ hap periudhën për ndërrimin e Qendrës së Votimit për zgjedhjet lokale

Serbët festojnë Vidovdanin mes masave të shtuara të Policisë së Kosovës

Kievi: Rusia ka grumbulluar 110,000 trupa pranë qytetit strategjik ukrainas

40 zjarre shpërthejnë në Greqi

PDK me kërkesë të qartë, zhbllokimi i Kuvendit sipas Kushtetueses
Trump flet sërish për Kosovën e Serbinë: Ishin gati për luftë të madhe, unë e ndala
Kriza politike, sot takimi i liderëve

Irani konfirmon vrasjen e një shkencëtari tjetër bërthamor në sulmet ajrore izraelite

Gjykata refuzon të shtyjë gjykimin kundër Netanyahut
Të kërkuara
-
Lajmet nga UBT2 months ago
Profesori, Arsim Hajdari, doktoron me temën “New Perspective of Biological Therapy in Treatment of Age-Related Macular Degeneration”
-
Lajmet3 months ago
Studentët e Psikologjisë në UBT zhvilluan një vizitë studimore në qendrën psikologjike “Radix” dhe Asociacionin Kosovar për Psikoterapi Trupore
-
Lajmet nga UBT3 weeks ago
UBT – Institucioni privat me më së shumti programe të akredituara nga Agjencia e Akreditimit të Kosovës
-
Lajmet nga UBT3 weeks ago
UBT organizon debat rreth zgjerimit të BE-së dhe ruajtjes së vlerave evropiane