

Kuriozitete
Zbulohen efektet e udhëtimit në hapësirë në kockat e njeriut
Agjencitë hapësinore do të duhet të përmirësojnë regjimet e ushtrimeve dhe dietat.
Published
3 years agoon
By
UBT.NewsNjë studim i ri i humbjes së kockave në 17 astronautë që fluturuan në Stacionin Ndërkombëtar Hapësinor ofron një kuptim më të plotë të efekteve të udhëtimit hapësinor në trupin e njeriut dhe hapat që mund t’i zbusin ato.
Hulumtimi ka mbledhur të dhëna të reja mbi humbjen e kockave të shkaktuara nga mikrograviteti tek astronautët dhe nivelin në të cilin mund të rikthehet dendësia minerale e kockave në Tokë.
Në hulumtim morën pjesë 14 astronautë dhe tre astronautë femra, me një moshë mesatare 47 vjeç, misionet e të cilëve zgjatën katër deri në shtatë muaj në hapësirë, mesatarisht pesë muaj e gjysmë.
Një vit pas kthimit në Tokë, astronautët kishin mesatarisht 2.1 për qind më pak densitet mineral në tibi, një nga kockat e poshtme të këmbës dhe 1.3 për qind më pak forcë kockore.
Nëntë prej tyre nuk e rivendosën densitetin mineral të kockave pas fluturimit në hapësirë, ata pësuan një humbje të përhershme.
“Ne e dimë se astronautët humbasin masën kockore gjatë fluturimeve hapësinore afatgjatë. Ajo që ka të re në lidhje me këtë studim është se ne i ndoqëm astronautët për një vit pas fluturimit të tyre në hapësirë për të parë nëse dhe si rikuperohet kocka“, tha profesori Leigh Gabel nga Universiteti në Calgary dhe autori kryesor i një studimi të botuar këtë javë në revistën Scientific Reports.
“Astronautët pësuan humbje të konsiderueshme të kockave gjatë fluturimeve gjashtëmujore në hapësirë – një humbje që do të prisnim të shihnim te të rriturit më të vjetër gjatë dy dekadave në Tokë – dhe rifituan vetëm rreth gjysmën e asaj humbjeje një vit pas kthimit në Tokë”, tha Gabel.
Agjencitë hapësinore do të duhet të përmirësojnë regjimet e ushtrimeve dhe dietat për të parandaluar humbjen e kockave, paralajmëroi Gabel.
“Gjatë fluturimit në hapësirë, strukturat kockore bëhen më të holla dhe përfundimisht disa nga shufrat kockore ndahen nga njëra-tjetra. Sapo një astronaut të kthehet në Tokë, lidhjet kockore të mbetura mund të trashen dhe forcohen, por ato që janë ndarë në hapësirë nuk mund të ribashkohen. rindërtohen, kështu që e gjithë struktura e eshtrave të astronautit është ndryshuar përgjithmonë”, tha Gabel.
Astronautët që morën pjesë në hulumtim udhëtuan në stacionin hapësinor për shtatë vjetët e fundit. Studimi nuk specifikoi kombësitë e tyre, por dihet se ata ishin nga agjencia hapësinore amerikane NASA, Agjencia Kanadeze e Hapësirës, Agjencia Evropiane e Hapësirës dhe Agjencia Japoneze për Eksplorimin e Hapësirës.
Udhëtimi në hapësirë paraqet sfida të ndryshme për trupin e njeriut, një shqetësim kyç i agjencive hapësinore teksa planifikojnë eksplorime të reja. NASA, për shembull, synon të dërgojë astronautë përsëri në Hënë dhe misioni është planifikuar për vitin 2025. Mund të jetë një prelud për misionet e ardhshme të astronautëve në Mars ose një prani afatgjatë në sipërfaqen e Hënës.
“Mikrograviteti ndikon në shumë sisteme të trupit, duke përfshirë muskujt dhe kockat mes tyre”, tha Gabel.
“Dhe sistemi kardiovaskular përjeton shumë ndryshime. Pa gravitetin që “tërheq gjakun” drejt këmbëve tona, astronautët përjetojnë një zhvendosje të lëngjeve që shkakton më shumë gjak të grumbullohet në pjesën e sipërme të trupit. Kjo mund të ndikojë në sistemin kardiovaskular dhe shikimin“, shtoi ai.
“Rrezatimi është gjithashtu një problem i madh shëndetësor për astronautët, sepse sa më larg që ata udhëtojnë nga Toka, aq më i madh është ekspozimi ndaj rrezatimit dhe rreziku i kancerit në rritje”, paralajmëroi Gabel.
Studimi zbuloi se misionet më të gjata hapësinore rezultuan në humbje më të madhe të kockave dhe një probabilitet më të ulët të rikuperimit të kockave më pas. Ushtrimet gjatë fluturimit, të tilla si trajnimi i rezistencës në stacionin hapësinor, janë treguar të rëndësishme në parandalimin e z humbje të muskujve dhe kockave.
Ata astronautë që kryen më shumë ngritje vdekjeprurëse në hapësirë sesa në Tokë kanë më shumë gjasa të shërohen më shpejt pas një misioni.
“Ka shumë gjëra që ne ende nuk dimë për ndikimin e mikrogravitetit në shëndetin e njeriut, veçanërisht kur bëhet fjalë për misionet hapësinore më të gjata se gjashtë muaj“, tha Gabel.
Kuriozitete
Rrezik nga hapësira: Anija kozmike e periudhës sovjetike pritet të bjerë në Tokë
Published
1 day agoon
May 8, 2025
Një pjesë e një anijeje kozmike të epokës sovjetike pritet të rrëzohet në Tokë këtë javë, pasi ka mbetur e bllokuar në orbitë për më shumë se gjysmë shekulli.
“Kosmos 482” u lansua më 1972 si pjesë e një misioni në Venus, por nuk doli nga orbita e ulët e Tokës dhe u nda në katër pjesë, sipas njoftimit të NASA-s, transmeton BBC. Një nga këto pjesë, që besohet të jetë sonda e uljes, pritet të rifuten në atmosferë rreth datës 10 maj dhe të paktën një pjesë e saj mund t’i mbijetojë udhëtimit pa u djegur.
Ka shumë gjëra që nuk dihen rreth rifutjes në atmosferë, përfshirë vendin ku mund të bjerë, por edhe nëse ndonjë prej tyre mbijeton, 70% e planetit është e mbuluar nga deti, kështu që nuk ka gjasa të shkaktojë dëme të konsiderueshme.
“Ka shumë më tepër gjasa që të fitoni lotarinë, sesa të prekeni nga kjo copë mbeturinash hapësinore”, ka deklaruar Stijn Lemmens, zyrtar i mbeturinave hapësinore në Agjencinë Evropiane të Hapësirës.
Kapsula e uljes është një objekt i fortë, sferik, rreth një metër i gjerë dhe peshon gati gjysmë ton, ajo ishte ndërtuar për t’i mbijetuar nxehtësisë dhe presionit ekstrem të atmosferës së Venusit, që do të thotë se ka një mburojë të fortë ndaj nxehtësisë dhe një strukturë të qëndrueshme.
Kjo është arsyeja pse ekspertët mendojnë se mund t’i mbijetojë një zbritjeje të pakontrolluar nëpër atmosferën e Tokës.
Sistemi i parashutave, i menduar fillimisht për të ngadalësuar zbritjen e anijes kozmike drejt Venusit është dëmtuar prej kohësh pas më shumë se 50 vjetësh në hapësirë. Potencialisht, pjesa e anijes kozmike mund të bjerë kudo, nga veriu i Londrës deri në Amerikë të Jugut.
Incidente të pakontrolluara të mbeturinave hapësinore kanë ndodhur edhe më parë.
Kuriozitete
Studim i ri: Puna nga shtëpia dëmton shëndetin e të rinjve
Published
3 days agoon
May 6, 2025
Puna nga shtëpia mund të jetë e dëmshme për shëndetin, pasi të rinjtë që punojnë nga shtëpia mund të bëjnë 30 minuta më pak aktivitet fizik çdo ditë, zbulon një studim i ri.
Një studim i njerëzve që fillojnë punën e tyre të parë tregoi se ata që shkojnë në zyrë marrin 28 minuta shtesë aktivitet fizik të moderuar çdo ditë, si ecje ose çiklizëm. Por, ata që punojnë nga shtëpia përjetojnë një rënie mesatare prej 32 minutash aktivitet fizik të moderuar në ditë.
Për të gjykuar se si fillimi i punës ndikon te aktiviteti fizik, gjumi dhe dieta e njerëzve, studiuesit analizuan të rinjtë në Mbretërinë e Bashkuar – të moshës 16 deri në 30 vjeç – të cilët morën pjesë në një anketë kombëtare familjare.
Vullnetarët raportuan statusin e punës çdo vit, çdo tre vjet, treguan sa ushtrime bënin gjatë një jave, kjo përfshin aktivitet fizik të moderuar, çiklizmi, aktivitet fizik intensiv, ngritja e peshave ose aerobiku. Studiuesit krahasuan 128 persona që punonin nga shtëpia me 3,000 që shkonin në zyrë ose vende të tjera pune.
Bazuar në analizë, rënia e aktivitetit fizik për ata që punonin nga shtëpia ishte ekuivalente me 32 minuta aktivitet të moderuar në ditë ose 16 minuta aktivitet intensiv në ditë.
Rritja e aktivitetit fizik mes të rinjve u pa kryesisht tek ata me punë gjysmë-rutine, si shoferë autobusësh dhe parukierë, si dhe tek ata me punë rutinë si pastrues ose kamarierë. Ndërkohë, ndryshime të vogla u vunë re tek ata që fillonin punë menaxheriale ose profesionale.
Rezultatet janë publikuar në International Journal of Behavioral Nutrition and Physical Activity.
Dr. Eleanor Winpenny, autorja kryesore e studimit nga Universiteti i Kembrixhit, tani në Imperial College London, tha:
“Nëse duam të qëndrojmë të shëndetshëm gjatë jetës, duhet të kujtojmë se të qenit aktiv është një mënyrë e rëndësishme për të arritur këtë qëllim. Ata që punojnë nga shtëpia mund të konsiderojnë përfshirjen e aktivitetit fizik në ditën e tyre, për shembull duke bërë një shëtitje para ose pas punës, ose gjatë pushimit të drekës”.
Alena Oxenham, bashkëautore e studimit nga Universiteti i Kembrixhit, shtoi: “Fillimi i punës mund të ketë një ndikim të madh në stilin tonë të jetesës dhe sjelljet që mund të bëjnë një ndryshim në shëndetin tonë, nëse jo menjëherë, atëherë më vonë në jetë.
Megjithëse zbuluam se njerëzit priren të bëjnë më shumë aktivitet fizik kur fillojnë punën, që është një lajm i mirë, këto janë mesatare dhe disa njerëz – veçanërisht ata që punojnë nga shtëpia dhe, në një masë më të vogël, ata me punë zyre – mund të bëjnë më pak”.
Kuriozitete
Njerëzit e zgjuar zgjedhin vetminë për një arsye shumë interesante
Published
4 days agoon
May 5, 2025
Shumë njerëz besojnë se vetmia shkaktohet nga paaftësia për t’u socializuar apo mungesa e miqve. Por rezulton se edhe kur jemi të rrethuar nga miq dhe në turma njerëzisht, ne ende mund të ndihemi bosh dhe të vetmuar.
Vetmia nuk duket si një gjë e këndshme, nga studimet ndër vite, vërehet se njerëzit me IQ më të lartë kanë më pak gjasa të shoqërohen dhe se vetmia është një luks gjithnjë e më popullor.
Vetëm për shkak se dikujt i pëlqen të jetë vetëm, nuk do të thotë se është i vetmuar. Pra, a janë të lidhura inteligjenca dhe vetmia? A janë njerëzit e zgjuar më të vetmuar?
Nuk është e qartë, por ajo që është e dukshme është se njerëzit inteligjentë janë më të prirur ndaj stresit dhe stresi mund të shkaktojë vetminë.
Në këtë brez, gratë kanë pritshmëri të mëdha: të jenë tërheqëse, të afta, të kenë kohë për të lexuar libra për të përmirësuar veten dhe në të njëjtën kohë të kujdesen për pamjen e tyre.
Me këtë presion mbytës, gradualisht u shfaq dëshira për të qenë vetëm. Gjithnjë e më shumë vajza e gra duan të shkojnë në një udhëtim ku janë vetëm dhe nuk duhet të kënaqen apo të mbështeten te të tjerët apo ndonjë faktor tjetër ndikues.
Për më tepër, shkalla e rritjes së kërkesës për udhëtime të vetme ka bërë që shumë kompani ta përdorin atë si metodën e tyre kryesore të promovimit në vitet e fundit.
Prej shumë kohësh, beqaret janë cilësuar si të vetmuara, teksa rrallëherë shihni një mashkull që merr këto komente.
Burrat e gratë janë njësoj. Për ata që duan të takojnë njerëz të rinj, të pushojnë a të kenë liri, vetmia nuk është e frikshme.
Sot të rinjtë përfitojnë nga fundjava për t’u çlodhur dhe për të shkuar në udhëtime të shkurtra, me njerëz që takojnë për herë të parë. Kjo periudhë mund të jetë e shkurtër, por ndihmon në reduktimin e ankthit dhe ndjenjave të izolimit.
Dhe pas udhëtimit? Të gjithë ekspertët pajtohen se nuk është e nevojshme ta ndani udhëtimin tuaj me miqtë dhe familjen. Ju mund të ndani të njëjtat peizazhe të bukura, por ndjenjat janë diçka shumë personale dhe unike. Është ndërthurja e kuriozitetit, tolerancës, të panjohurës, që vetëm ju e ndjeni që e bën udhëtimin tuaj personal magjik.
Njerëzit e zgjuar shpesh vlerësojnë pavarësinë e tyre dhe mund të preferojnë të marrin vendime dhe të ndjekin rrugën e tyre pa presion ose ndikim nga jashtë.
Pa shpërqendrime, vetmia i lejon ata të eksplorojnë mundësitë në mënyrë të pavarur, të zbulojnë ide të reja dhe të ushtrojnë vullnetin e lirë pa mbikëqyrje. Kjo u jep atyre lirinë për të planifikuar jetën dhe për të ndjekur qëllimet e tyre me një ndjenjë të fortë kontrolli. Sigurisht, kjo vetmi nuk nënkupton tjetërsim nga marrëdhëniet shoqërore. Përkundrazi, këta njerëz e bëjnë praninë e tyre në turmë një luks të dukshëm që shumë e presin me padurim.
Është e rëndësishme të mbani mend se çdo person është unik dhe tendencat e tyre shpesh përcaktojnë pse ata preferojnë të jenë vetëm. Ndërsa disa njerëz shumë inteligjentë janë më produktivë dhe kreativë kur punojnë vetëm, disa njerëz të zgjuar mund të kuptojnë se të qenit pranë njerëzve të tjerë ndihmon në rritjen e motivimit të tyre dhe u siguron atyre informacione të rëndësishme.
Të jesh vetëm nuk do të thotë vetmi, njerëzit me inteligjencë të lartë mund të mbajnë ende marrëdhënie të forta dhe të shijojnë përfitimet e vetmisë pa sakrifikuar lidhjet kuptimplota me të tjerët. Është e rëndësishme të kuptohet se të qenit vetëm i lejon ata të përqendrohen thellë në punën dhe idetë e tyre, duke i lejuar të mendojnë në mënyrë kritike, objektive dhe kreative për çdo projekt që zgjedhin.
Kuriozitete
Shfaqet një njollë e madhe në diell, çfarë do të thotë për Tokën?
Published
4 days agoon
May 5, 2025
Astronomët po monitorojnë një pikë të madhe të errët në sipërfaqen e Diellit që mund të ndikojë në Tokë në ditët në vijim.
Brenda Culbertson nga Laboratori Jet Propulsion i NASA-s ka folur për njollën masive diellore të quajtur 4079 dhe çfarë mund të thotë për banorët në Tokë.
“Energjia nga 4079 është shumë e fortë, dhe ndërsa i afrohet qendrës së fytyrës diellore, ajo përballet drejtpërdrejt me Tokën”, tha Culbertson.
“Nëse ndodh ndonjë ndezje e madhe diellore ndërsa ajo është përballë Tokës, ne do të marrim një goditje të drejtpërdrejtë të energjisë diellore dhe grimcave diellore, duke shkaktuar një stuhi gjeomagnetike.”
Qendra e Parashikimit të Motit Hapësinor (SWPC) e Administratës Kombëtare Oqeanike dhe Atmosferike (NOAA) i përshkruan stuhitë gjeomagnetike si shqetësime të mëdha në magnetosferën e Tokës, të cilat mund të rezultojnë në rritjen e aktivitetit të dritave veriore/aurora borealis.
Njollat diellore mund të shpërthejnë në ngjarje të referuara si nxjerrje masive koronale (CME) të cilat dërgojnë grimcat diellore në hapësirë dhe me raste drejt Tokës, shkruan Yahoo News. Periudhat e stuhive gjeomagnetike veçanërisht intensive mund të rezultojnë në ndërprerje të teknologjisë.
“Një nga zonat më të mëdha të njollave diellore në historinë e regjistruar ndodhi 1-2 shtator 1859 prodhoi atë që quhet Ngjarja Carrington”, tha Culbertson.
“Ajo ishte një stuhi gjeomagnetike aq e fortë sa aurora u pa rreth Tokës, ndërpreu rrjetet elektrike, , madje thuhet se shkaktoi edhe zjarre.”
Njerëzit në SHBA dëshmuan ndikimin e një stuhie të fuqishme gjeomagnetike më 2024, të referuar si stuhia diellore Gannon, që solli dritat veriore në pjesë të Midwest.

Ish-partnerja e Liam Payne, Cheryl, trashëgon pasurinë e tij me vlerë 32.3 milionë dollarë

Ushqimet më të mira kundër fryrjes së stomakut

Kosova me Donjeta Sadikun dhe vëllezërit Bajoku në Kupën Botërore

LDK dorëzon kallëzime penale për anëtarët e Qeverisë në detyrë

Qëndrimi ulur për periudha të gjata rrit rrezikun për sëmundje kronike

Trump habit me veprimin: Punësoi yllin e reality show-t në muzeun e Holokaustit

UEFA vendos për lojtarin më të mirë të ndeshjes

Të mirat dhe “dëmet” nga konsumimi i fasuleve

Policia jep detaje për aksionin në disa lokacione në veri ku u zbulua punishtja e armëve, u arrestuan tre të dyshuar
Të kërkuara
-
Lajmet nga UBT3 months ago
Përgatituni për të udhëhequr politikën e të ardhmes me Fakultetin e Shkencave Politike në UBT
-
Lajmet4 weeks ago
Studentët e Psikologjisë në UBT zhvilluan një vizitë studimore në qendrën psikologjike “Radix” dhe Asociacionin Kosovar për Psikoterapi Trupore
-
Lajmet nga UBT2 weeks ago
Profesori, Arsim Hajdari, doktoron me temën “New Perspective of Biological Therapy in Treatment of Age-Related Macular Degeneration”
-
Lajmet nga UBT2 months ago
Profesorët Besnik Skenderi, Safet Zejnullahu, Diamanta Skenderi dhe Ferid Selimi publikojnë punimin shkencor mbi AI në arsim