

Shëndet
Si të rrisim fëmijë të shëndetshëm?
Aq sa mundeni, sigurohuni ta monitoroni kohën e fëmijës tuaj para ekraneve.
Published
3 years agoon
By
UBT newsFëmijët duhet të ndjehen të sigurt që mund të ndajnë gjithçka me ju. Përdorni momentet e mahnitshme kur ata vijnë tek ju me diçka si një portë për në zemrat e tyre.
Kur ata hapen dhe vijnë tek ju, është tepër thelbësore që t’i kushtoni vëmendjen tuaj të pandarë, duke ndërprerë atë që po bëni apo duke hequr vëmendjen e shikimin nga pajisjet dixhitale. E para sepse kështu ju jepni atyre shembullin dhe së dyti, një prind i pashëndetshëm nuk është në gjendje të rrisë fëmijë të shëndetshëm.
Monitorimi dhe filtrimi i kohës së ekranit nuk është aq i popullarizuar këto ditë. Prindërit po u japin fëmijëve të tyre akses të pakufizuar dhe të pa monitoruar në ekran sepse kryesisht kjo ua bën jetën më të lehtë. Aq sa mundeni, sigurohuni ta monitoroni kohën e fëmijës tuaj para ekraneve.
Mund të ndodhë ta gjejmë veten përballë një krize identiteti të fëmijës. Kjo do të thotë që ne duam që ata të sillen ose të jenë dikush i caktuar në mënyrë që të përmbushin pritshmëritë tonë. Në vend të kësaj është e rëndësishme që të gjeni identitetin unik të fëmijës suaj.
Kuriozitete
Nga ADN-ja te parandalimi! Si ndërhyn shkenca në sëmundjet trashëgimore?
Published
30 minutes agoon
October 15, 2025By
UBT News
Sipas revistës shkencore Nature, shkencëtarët kanë përdorur për herë të parë teknikën e korrigjimit të gjeneve për të parandaluar një sëmundje të trashëguar të zemrës në fazën më të hershme të zhvillimit të embrionit të njeriut.
Ky studim shënon një hap të rëndësishëm drejt trajtimit të sëmundjeve gjenetike dhe mund të ndihmojë në zvogëlimin e rasteve të tilla te fëmijët e krijuar përmes procedurës së Fertilizimit In Vitro (IVF).
Teknika u përdor për të korrigjuar një mutacion gjenetik që shkakton kardiomiopatinë hipertrofike (HCM) – një sëmundje që shpesh çon në vdekje të papritur, sidomos te atletët e rinj.
HCM ndikon rreth një në 500 persona dhe individët që mbartin një kopje të dëmtuar të gjenit kanë 50% mundësi që ta transmetojnë këtë mutacion te pasardhësit e tyre.
Studimi ishte rezultat i një bashkëpunimi mes Institutit “Salk” në Kaliforni, Universitetit “Oregon Health and Science” dhe Institutit për Shkencat Bazë në Korenë e Jugut.
Shkencëtarët krijuan qeliza burimore nga një biopsi lëkure e një personi të prekur nga HCM, që u modifikuan duke përdorur teknologjinë CRISPR, metodë që lejon ndërhyrje të sakta në ADN njerëzore.
Përmes IVF-së, fertilizuan vezë të shëndetshme me spermatozoidet e një dhuruesi që mbante mutacionin HCM, dhe injektuan komponentët e nevojshëm gjenetikë për të korrigjuar defektin.
Embrionet u lejuan të zhvillohen për disa ditë, por nuk ishin të destinuara për implantim, ky përparim hap rrugën drejt trajtimit të mijëra sëmundjeve të shkaktuara nga mutacione në një gjen të vetëm.
Megjithatë, studiuesit theksojnë se nevojitet kujdes i madh për të shmangur rreziqet e futjes së mutacioneve të padëshiruara, sidomos në qelizat që më vonë mund të bëhen spermë apo vezë.
“Studimi është zhvilluar në përputhje të plotë me udhëzimet etike për redaktimin e gjenomit të njeriut, të përcaktuara nga Akademitë Kombëtare të Shkencave, Inxhinierisë dhe Mjekësisë,” u shpreh profesori Juan Carlos Izpisua Belmonte nga Instituti “Salk”. /A.Z/UBT News/
Shëndet
OBSH paralajmëron përhapje shqetësuese të infeksioneve rezistente ndaj antibiotikëve
Published
22 hours agoon
October 14, 2025By
UBT News
Spitalet në mbarë botën po përballen me një rritje shqetësuese të infeksioneve bakteriale që janë rezistente ndaj antibiotikëve, duke rrezikuar një krizë të madhe shëndetësore në vitet e ardhshme, raporton The Guardian.
Sipas raportit të fundit të OBSH-së për 2023, një në gjashtë infeksione bakteriale është rezistente ndaj trajtimit me antibiotikë.
Nga 2018 deri 2023, mbi 40% e antibiotikëve kanë humbur efektivitetin në trajtimin e infeksioneve të zakonshme si ato të gjakut, traktit urinar dhe sëmundjet seksualisht të transmetueshme.
Situata është më kritike në vendet me të ardhura të ulëta dhe të mesme, ku sistemi shëndetësor është më i dobët. Në Azinë Juglindore dhe Lindjen e Mesme, një në tri infeksione bakteriale është rezistente ndaj antibiotikëve, ndërsa në Afrikë kjo shifër është një në pesë.
Rezistenca antibakteriale ndodh kur bakteret përshtaten e nuk ndikohen më nga barnat. Vetëm më 2021, 4.7 milionë vdekje ishin të lidhura me këtë fenomen.
Problemi më i madh është me bakteret Gram-negative, si Escherichia coli dhe Klebsiella pneumoniae, që janë rezistente ndaj antibiotikëve të gjeneratës së tretë dhe edhe të linjës së dytë si karbapenemët.
Rritja e rezistencës po tejkalon zhvillimin e antibiotikëve të rinj, dhe numri i vdekjeve nga infeksionet rezistente pritet të rritet me 70% deri në vitin 2050.
Për të shmangur krizën, nevojiten veprime të koordinuara globale: diagnostikë më e mirë, qasje e drejtë në antibiotikë, përmirësim i higjienës dhe investim në kërkime për trajtime të reja.
Profesori Sanjib Bhakta nga UCL thekson se lufta kundër AMR kërkon bashkëpunim ndërdisiplinor dhe investime të reja në kërkim dhe infrastrukturë shëndetësore. /A.Z/UBT News/
Rajoni
Stafi i Fakultetit të Stomatologjisë në UBT merr pjesë në kongresin e OEGAO në Austri
Published
23 hours agoon
October 14, 2025By
Driton Iseni
Me ftesë të presidentit të Shoqatës së Aligner të Austrisë – OEGAO, Dr. Saif Al-Zahrooni, dekani i Fakultetit të Stomatologjisë në UBT, Prof. Dr. Agim Prokshaj, dhe Prof. Miranda Sejdiu Abazi morën pjesë në një kongres shkencor të mbajtur në Vjenë, më 10 dhe 11 tetor.
Ky kongres mblodhi së bashku ekspertë, akademikë dhe profesionistë të fushës së stomatologjisë nga vende të ndryshme të botës, me qëllim shkëmbimin e njohurive dhe përvojave më të fundit mbi teknologjinë e aparateve të tejdukshme (alignerëve) – një ndër inovacionet më moderne në ortodonci.
Prania e përfaqësuesve të UBT-së në këtë ngjarje prestigjioze dëshmoi angazhim, përgjegjësi dhe përkushtim ndaj zhvillimit të vazhdueshëm të fushës së stomatologjisë, duke pasuruar diskutimet profesionale dhe duke ngritur nivelin e bashkëpunimit shkencor ndërkombëtar.
Në kuadër të kongresit, u prezantuan risitë më të fundit në trajtimin ortodontik me teknologji digjitale, zhvillimet në dizajnin e alignerëve dhe aplikimet inovative që po transformojnë mënyrën e trajtimit të pacientëve.
Shëndet
7 fruta të pasura me hekur që ndihmojnë në luftimin e anemisë
Published
1 day agoon
October 14, 2025By
UBT News
Ushqimet janë burime natyrore të lëndëve ushqyese, dhe një ndër më të rëndësishmet për organizmin është hekuri. Ky mineral luan rol kyç në prodhimin e hemoglobinës dhe transportimin e oksigjenit në gjak.
Sipas Organizatës Botërore të Shëndetësisë, 1.62 miliardë njerëz vuajnë nga anemia, gjysma e rasteve shkaktohen nga mungesa e hekurit.
Ndërkohë, Universiteti i Harvardit kujton se përveç hekurit, trupi ka nevojë edhe për minerale tjera thelbësore si kalciumi – 1,000 mg në ditë për gratë nën 50 vjeç dhe 1,200 mg për ato mbi 50 vjeç. Në vijim po ju paraqesim 7 fruta të pasura me hekur.
1. Hurmat e arabisë
100 gramë hurma përmbajnë rreth 4.79 mg hekur, duke i bërë burim të shkëlqyer të këtij minerali. Përveç hekurit, hurmat janë të pasura me antioksidantë, fibra, kalcium, fosfor, kalium, magnez, zink dhe një gamë të gjerë vitaminash si A, K, tiaminë, riboflavinë dhe acid folik.
2. Kajsitë e thata
100 gramë kajsi të thata përmbajnë 2.7 mg hekur, janë të pasura me fibra dietike të tretshme, ndihmojnë në uljen e kolesterolit. Hekuri që gjendet te kajsitë është hekuri jo-hem, i cili absorbohet ngadalë, përthithja përmirësohet nëse kombinohet me ushqime që përmbajnë vitaminë C.
3. Manaferrat
Edhe pse 100 gramë manaferra përmbajnë 0.3 mg hekur, janë përforcues natyralë të përthithjes së hekurit, falë përmbajtjes së lartë të vitaminës C. Luleshtrydhet, boronicat dhe mjedrat ndihmojnë trupin të përthithë më mirë hekurin jo-hem.
4. Kumbullat e thata
Me rreth 3.52 mg hekur në 100 gramë, kumbullat janë një nga frutat më të pasura me këtë mineral. Ato përmbajnë vitamina B dhe K, kalium, kalcium dhe fibra dietike, duke kontribuar në shëndetin e përgjithshëm të trupit.
5. Shalqi
Ky frut i freskët përmban 0.24 mg hekur për 100 gramë, i pasur me vitaminë C, e cila ndihmon në përthithjen e hekurit. Shalqiri përmban gjithashtu likopen dhe beta-karoten, antioksidantë që mbështesin përthithjen dhe shfrytëzimin e hekurit nga trupi.
6. Shega
Përmban rreth 0.3 mg hekur për 100 gramë, është ndër frutat më të rekomanduara për luftimin e anemisë. E pasur me vitamina A, C, E dhe acid folik, të cilat ndihmojnë në rigjenerimin e qelizave të kuqe të gjakut.
7. Rrushi i thatë
Ofrojnë rreth 1 mg hekur, pothuajse dy herë më shumë se rrushi i freskët. Procesi i tharjes përqendron lëndët ushqyese, duke e bërë rrushin e thatë burim të mirë të vitaminave B, kaliumit e karbohidrateve. Ai ndihmon në formimin e gjakut të ri, falë kompleksit të vitaminave B. /A.Z/UBT News/

Spyker shpëton nga falimentimi, kompania holandeze rikthehet në treg

Nga ADN-ja te parandalimi! Si ndërhyn shkenca në sëmundjet trashëgimore?

Sonte përballja e parë për Trepçën në FIBA Europe Cup

Hailey Bieber: Vetëdashuria ime u rrit pas lindjes së fëmijës!

SpaceX arrin një tjetër arritje historike me Starship

Reali dhe Barcelona në garë të ashpër për talentin e ri

Lansohet sistemi digjital i inspektimeve të punës në Kosovë

Bebe Rexha shënon 10-vjetorin e hitit të saj të madh “Me, Myself & I”

Osmani bën thirrje për formimin e Qeverisë: Shpresojmë të gjejnë një gjuhë të përbashkët
Të kërkuara
-
Vendi2 months ago
Profesori i UBT-së, Bahri Gashi, pjesë e rrjetit prestigjioz ndërkombëtar të recensimit shkencor në Taylor & Francis
-
Lajmet3 months ago
BSc në Shëndet Publik dhe Shkenca Mjekësore në UBT – Investim për të ardhmen e shëndetit të popullatës
-
Rajoni3 weeks ago
Policia, FSK-ja dhe Shërbyesit Civilë përfitojnë bursë 20 për qind në programet Master Shkenca Politike dhe Studime të Sigurisë në UBT
-
Lajmet nga UBT1 month ago
Votoni për UBT-në dhe Rektorin Hajrizi në Triple E Awards: Dy nominime të reja ndërkombëtare për institucionin dhe Kosovën