Shëndeti

​Mutizmi selektiv: Shkaku, simptomat dhe si trajtohet ky problem te fëmijët?

Published

on

Fenomeni në të cilin një fëmijë ndalon së foluri në disa situata ose siç u duket shpesh prindërve, kur ai thjesht dëshiron, quhet mutizëm selektiv.

Mund të ndodhë si reagim ndaj një ngjarje traumatike, dhe fëmija në situata që i paraqesin stres mbështetet në komunikimin jo verbal në vend të komunikimit verbal sepse kërkon më pak nervozizëm.

Mutizmi selektiv te fëmijët është një çrregullim që ndodh më shpesh para moshës pesëvjeçare. Fëmijët që vuajnë nga ky çrregullim mund të kenë sjellje të ndryshme. Një shembull është se një fëmijë normalisht mund të flasë me prindërit ose anëtarët e tjerë të familjes, dhe nuk mund të thotë një fjalë të vetme në kopsht apo park. Mund të ketë gjithashtu një ndryshim në këtë sjellje, kështu që fëmija nuk do të jetë në gjendje të komunikojë me prindërit në asnjë situatë tjetër.

Mutizmi selektiv ndikon në zhvillimin e një fëmije në aspektin emocional, social dhe edukativ, prandaj është e nevojshme të njihet dhe të kërkohet ndihmë profesionale herët.

Çrregullimi i heshtjes te një fëmijë ose mutizmi selektiv është diagnostikuar si një çrregullim ankthi që nga viti 2013, por edhe sot nuk shpjegohet plotësisht pse dhe si ndodh. Ndodh më shpesh te vajzat, dhe në total ndodh në rreth 2-18 për 10 mijë fëmijë. Ekziston një lidhje me gjenetikën, por është treguar se ka një ndikim të madh në mjedis përmes rritjes.

Kjo tregohet nga fakti se mutizmi selektiv më së shpeshti shoqërohet me kohën kur fëmijët kanë nevojë të shkojnë në shkollë, e cila është një ngjarje shumë stresuese dhe traumatike për shumë njerëz, veçanërisht nëse ata nuk kanë pasur ndërveprime të tepërta shoqërore më parë.

Fëmijët me mutizëm selektiv tregojnë një nivel të lartë të inteligjencës, por mund të manifestohet edhe me ndryshime fizike. Tek fëmijët me këtë çrregullim, komunikimi verbal dhe joverbal është i dëmtuar.

Këtu janë disa simptoma:

– lëvizje të pazakonta

– ndrojtja

– tensioni i pjesës së sipërme të trupit dhe fytyrës

– kontakt i dobët me njerëzit e tjerë

– izolim social

– mendime negative

– shpërthimet e zemërimit te fëmijët

Këto simptoma shoqërohen me çrregullime të tjera ankthi. Hulumtimet kanë treguar se mutizmi selektiv shoqërohet me fobi sociale, ndarje dhe çrregullim ankthi të përgjithësuar. Te këta fëmijë shpesh gjenden të folurit më pak të zhvilluar dhe kompetencat shoqërore.

Mutizmi selektiv ndahet në katër nëntipa – simbiozë, mutizëm si fobi në të folur, mutizëm reaktiv, mutizëm pasiv -agresiv. Mutizmi simbiotik karakterizohet nga një marrëdhënie vartëse me një të rritur të afërt, por manipuluese me të tjerët. Në mutizmin që u shfaq si një fobi në të folur, shfaqen sjellje të ritualizuara dhe frika nga zëri i dikujt.

Mutizmi selektiv selektiv te fëmijët karakterizohet nga depresioni dhe tërheqja dhe shoqërohet me disa trauma. Mutizmi selektiv pasiv-agresiv karakterizohet nga përdorimi i heshtjes si armë kundër prindërve, edukatorëve ose të rriturve të tjerë.

Si ta trajtojmë mutizmin selektiv?

Për shkak të mutizmit selektiv, një fëmijë mund të ketë vështirësi me të mësuarit dhe zhvillimin akademik për shkak të pamundësisë për t’u përgjigjur para mësuesve dhe bashkëmoshatarëve dhe për të përjetuar ankth në situata të ngjashme.

Së fundi, prindërit e fëmijëve me mutizëm selektiv gjithashtu mund të përjetojnë zhgënjim, ankth dhe faj për ekzistencën e një çrregullimi te fëmija. Këto janë vetëm disa nga arsyet pse është jashtëzakonisht e rëndësishme të reagoni me kohë ndaj ndryshimeve në sjelljen e fëmijës.

Prindërit dhe të rriturit nuk duhet ta detyrojnë kurrë një fëmijë të flasë dhe ta bëjë atë edhe më të stresuar. Ata duhet të ndiejnë se kanë një mik dhe mbështetje te një i rritur, jo dikush që do të zemërohet me ta sepse nuk mund të flasin. Presioni i lartë mund të krijojë vetëm një problem edhe më të madh.

Është gjithashtu e rëndësishme të mbani mend se në shumicën e rasteve fëmija nuk mund të flasë dhe nuk e bën këtë me vetëdije ose me qëllim, si dhe se ata do të preferonin të flisnin nëse do të mundnin. Prandaj, me fëmijën duhet folur në një mënyrë të përshtatshme për moshën e tij, por problemi nuk duhet mohuar dhe shpërfillur. Nuk është keq as të paralajmëroni mjedisin në të cilin fëmija do të jetë për çrregullimin në mënyrë që të tjerët të mos i bëjnë presion dhe madje edhe më shumë stres fëmijës. Kuptimi dhe toleranca janë hapi i parë në zgjidhjen e një problemi.

Metodat e trajtimit

Çrregullimi selektiv i mutizmit duhet të diagnostikohet në kohë dhe metodat e trajtimit të aplikohen sa më shpejt që të jetë e mundur.

Sa i përket trajtimit dhe trajtimit të mutizmit selektiv, sot ka metoda të shumta të trajtimit. Kombinimi i terapisë njohëse-sjellëse me ilaçet rezultoi të ishte më i suksesshmi. Psikoterapia funksionon për të ndryshuar përgjigjen e fëmijës ndaj situatave stresuese dhe për t’u marrë me to. Qëllimi është të rritet numri i komunikimit shoqëror dhe të tregohet rëndësia dhe funksioni i të folurit.

Terapitë e trajtimit synojnë të ndryshojnë reagimet e fëmijës të cilat mund të ndihmojnë për të përballuar më lehtë vështirësitë në ndërveprimin shoqëror dhe edukimin. Ndër metodat është terapia familjare në grup. Trajtimi i mutizmit selektiv është, siç tregojnë të dhënat, i mundshëm, dhe fëmijët më të vegjël tregojnë përparim më të madh. Mund të shërohet plotësisht pas trajtimit në kohë. Përparimi i fëmijëve është i rëndësishëm nëse trajtimi fillon me kohë.

Continue Reading

Shëndeti

Ja si t’i shëroni muskujt e lënduar

Published

on

Kur tepër shpejt tendosni muskulin, ndodh lëndimi, d.m.th. pëlcitja e fijeve muskulore.

Sa më shumë fije të jenë të shkëputura, lëndimi është më serioz. Shkoni te mjeku nëse zona e lënduar është shtangur apo përflakur, apo nëse me rastin e lëvizjeve shkakton dhimbje të madhe. Ndërkohë, ndiqni këtë tabelë kohore të trajnerit të kondicionit, Shon Grosse.

24 orët e para deri në 48 orë

Zvogëloni dhembjen dhe ënjtjen me metodën R.I.C.E (Rest=pushim, ice=akull, Compresson = kompresioni, Elevation – elevacioni).

Mbështillni fashën elastike rreth vendit të lënduar, aq fort që të bëjë kompresonin pa ngadalësimin e qarkullimit të gjakut. Ngrini vendin e lënduar mbi lartësinë e trupit dhe pushoni duke shtuar akull në çdo 2–3 orë nga 15-20 minuta derisa jenë të zgjuar.

Xhelet kundër përflakjes, që përmbajnë ibuprofen ndihmojnë, por mos i përdorini më gjatë se 4 ditë, se çrregullojnë shërimin e muskujve.

Pas 3 deri në 4 dite

Që të pengoni shtangimin dhe dobësimin e zonës së lënduar filloni me lëvizje dhe zgjidhjen. Do të ndieni dhembje të butë, mirëpo nuk bën të matet me dhembjen nga lëndimi. Një apo dy herë në ditë, lëvizja e lehtë e zonës së lënduar në seri prej 10–20 përsëritjeve, duke shtuar vëllimin e lëvizjeve në çdo seri. Lehtë shtrini zonën e lënduar. Provoni 5–10 përsëritje me shtytje nga 30 sekonda. Ndjenja nuk është e këndshme, por do të ndihmojë.

Pas 2 deri në 3 jave

Shtoni ngarkesën me pesha, përsëritje e seri të barabarta 50% të ngarkesave të aplikuara para lëndimit. Ndërprisni shtimin e ngarkesës nëse ndieni dhembje dhe mos kaloni në nivelin pasues derisa dhembja të pushojë. Nëse në këtë fazë të shërimit hetoni shtangim a ënjtje, nëse dhembja çrregullon aktivitetet e përditshme ose nëse ndiheni jo këndshëm në pjesën e lëndimit, shkoni te mjeku. /UBT News/

Continue Reading

Shëndeti

Hani çokollatë rregullisht, ja pse

Published

on

Continue Reading

Shëndeti

Ja arsyet pse ju dridhen duart

Published

on

Një neurolog ka zbuluar ilaçet e zakonshme që mund të shkaktojnë dridhje të duarve.

Dr. Baibing Chen, i cili punon në Ann Arbor, Michigan, thotë se sheh shumë pacientë me dridhje të duarve që shqetësohen se mund të kenë një çrregullim serioz të trurit, siç është Parkinsoni.

Para se t’i vlerësojë për gjendje neurologjike, Dr. Chen kontrollon çfarë ilaçesh po marrin. Ai sheh nëse pacientët marrin pseudoefedrinë, e shitur nën emrin tregtar Sudafed, ndër të tjera për bllokim të hundëve ose sinuseve, pasi dridhjet janë efekt anësor i këtij ilaçi pa recetë.

Kjo ndodh se dekongjestionuesi stimulon sistemin nervor qendror e nxit lirimin e norepinefrinës, një neurotransmetues i lidhur me vigjilencën dhe gjallërinë – gjë që çon në efekte anësore si nervozizmi, ankthi dhe dridhjet.

Simptomat shtohen kur ilaçi merret në doza të larta ose nga të ndjeshmit, vlen për amfetaminat që përdoren për trajtimin e ADHD-së, si Adderall. “Këto mund të rrisin aktivitetin e sistemit nervor dhe ndonjëherë të shkaktojnë dridhje ose lëkundje,” thotë Dr. Chen në TikTok.

Më tej, neurologu analizon përdorimin e antidepresivëve, ai thotë se frenuesit selektivë të rimarrjes së serotoninës që janë klasë antidepresivësh që rrisin nivelet e serotoninës në tru, mund të shkaktojnë dridhje.

FDA ka miratuar pesë SSRI për trajtimin e depresionit: Citalopram, Escitalopram, Fluoxetine, Paroxetine dhe Sertraline. Disa s’kanë efekte anësore, e shumë efekte zhduken pas javëve të para, përveç dridhjeve, ilaçet shkaktojnë shqetësime, djersitje dhe dhimbje koke.

Dr. Chen thotë se antidepresivi triciklik amitriptilina shkakton të njëjtën reaksion. Antipsikotikët që përdoren për trajtimin e simptomave psikozike si halucinacionet, deluzionet dhe mendimi i çrregullt, shkaktojnë dridhje.

Litiumi, një stabilizues i humorit, është “i njohur për të shkaktuar ose përkeqësuar dridhjet, veçanërisht në nivelet e larta në gjak”.

Dr. David Osser, profesor i asociuar i psikiatrisë në Shkollën Mjekësore të Harvardit, thotë se dridhjet e shkaktuara janë “ të zakonshme dhe të padëshiruara nga pacientët”, dhe ankthi i përkeqëson ato. Për t’i zbutur sugjeron mbajtjen e nivelit të ulët të litiumit dhe reduktimin e ilaçeve tjera që shkaktojnë dridhje, si kafeina. Një tjetër shkaktar, sipas Dr. Chen, janë ilaçet për astmën, ilaçet e përshkruara për pacientët me astmë, si albuterol, salmeterol e arformoterol, shkaktojnë dridhje. Deri në 20% e njerëzve që marrin këto ilaçe zhvillojnë dridhje.

Dr. Chen përmbyll informacionin e tij duke renditur disa ilaçe të tjera që duhen pasur parasysh për shkaktimin e dridhjeve.

Ilaçet kundër krizave epileptike shkaktojnë dridhje se ndërveprojnë me sistemin nervor qendror, ilaçet antiaritmike që përdoren për trajtimin e rrahjeve të çrregullta të zemrës kanë ndikim të ngjashëm. Steroidet janë tjetër grup në listën e Dr. Chen që shkaktojnë dridhje.

Me prednizonin, një nga steroidet më të përshkruara në SHBA, disa nga efektet anësore që ndodhin, nëse përdoret në sasi të mëdha ose për periudha të gjata, përfshijnë ndjesi shpimi gjilpërash në fytyrë dhe gjymtyrë, ngërç të muskujve dhe dridhje të pakontrollueshme të duarve.

Mjeku përmend një shkaktar; Stimulantët. Kafeina, që konsumohet përmes çajit, kafesë, pijeve me gaz, shkakton dridhje të duarve nëse konsumohet në sasi të mëdha, veçanërisht te individët që janë të ndjeshëm ndaj efekteve stimuluese. /UBT News/

Continue Reading

Shëndeti

Ruani shëndetin e syve: Identifikimi dhe parandalimi i faktorëve të rrezikut

Published

on

Shëndeti i syve është aspekt i rëndësishëm i mirëqenies sonë, por shumë shpesh e injorojmë deri sa të shfaqen probleme.

Ka faktorë rreziku që ndikojnë në shëndetin e syve, përfshirë moshën, gjenetikën, ekspozimin ndaj dritës së diellit dhe përdorimin e dëmshëm të ekraneve për periudha të gjata. Është thelbësore të kuptojmë këta faktorë për të mbrojtur shëndetin vizual.

Mosha e gjenetika janë dy faktorë që ndikojnë në shëndetin e syve, ndryshimet që ndodhin me kalimin e moshës çojnë në sëmundje si katarakti e degjenerimi makular. Një histori familjare e sëmundjeve të syve rrit rrezikun e zhvillimit të këtyre kushteve.

Nëse keni anëtarë të familjes që vuajnë nga sëmundje të tilla, është e rëndësishme të bëni kontrolle të rregullta e të jeni të vetëdijshëm për shenjat e hershme të problemeve vizuale. Ekspozimi ndaj diellit është problem serioz, rrezatimi UV dëmton retinën e rrit mundësinë e zhvillimit të sëmundjeve si katarakti e degjenerimi makular. Përdorimi i syzeve me mbrojtje UV është mënyrë e thjeshtë për të mbrojtur sytë. Kjo veprimtari preventive është e rëndësishme verës, kur jemi në mjedise të hapura.

Përdorimi i ekraneve moderne, si telefonat e kompjuterët ka ndikim negativ. Përdorimi i vazhdueshëm i pajisjeve shkakton lodhje dhe tharje të syve e përkeqësim të shikimit. Ka rregull të njohur, që quhet 20-20-20: çdo 20 minuta, shikoni diçka në distancë 20 metra për 20 sekonda. Ky zakon ndihmon në lehtësimin e lodhjes së syve por si të kujdesemi për sytë?

Kontrolli i rregullt është thelbësor, vizitat te okulisti janë të rëndësishme për parandalim të problemit. Një kontroll i thjeshtë identifikon problemet e mundëson trajtim. Mbrojtja nga dielli është aspekt i rëndësishëm i kujdesit. Përdorni syze që filtrojnë rrezet UV. Jo vetëm që kjo i mbron sytë nga dëmtimi, por parandalon shfaqjen e rrudhave rreth syve.

Një dietë e pasur me vitamina është esenciale për sytë. Ushqimet që janë të pasura me vitaminë A, C dhe E, si karotat dhe domatet ndihmojnë në ruajtjen e syve.  Përveç kësaj, shmangia e duhanit është element thelbësor në ruajtjen e shëndetit të syve.

Pirja e duhanit rrit rrezikun e zhvillimit të degjenerimit makular dhe kataraktit. Nëse jeni duhanpirës, kërkoni ndihmë për të lënë duhanin; shëndeti juaj, duke përfshirë shëndetin e syve tuaj, do të përfitojë ndjeshëm. Përmes kujdesit të duhur dhe këndvështrim të përgjegjshëm ndaj stilit të jetesës, është e mundur të mbani sytë tuaj të shëndetshëm dhe të parandaloni probleme që shfaqen me kalimin e kohës.

Kujdesi për shëndetin e syve është investim në mirëqenien afatgjatë, nuk është kurrë vonë për të filluar të merremi seriozisht me këtë. /UBT News/

Continue Reading

Të kërkuara