Meteorologët kanë vënë re së fundmi një model të pazakontë dimëror.

Studiuesit e NOAA kanë zbuluar se disa pjesë të atmosferës po sjellin sjellje të pazakonta që nuk janë parë për dekada, duke përfshirë La Nina, një kthesë stratosferike të erës dhe një ndryshim të hershëm në vorbullën polare të Arktikut.

Amy Butler nga Laboratori i Shkencave Kimike i NOAA-s dhe Daniela Domeisen nga ETH Cyrih shpjegojnë se këto kushtet atmosferike mund të kenë ndikime të mëdha në dimrat e vendeve, duke sjellë një model dimëror mjaft të pazakontë.

Sipas raportit, temperaturat e sipërfaqes së detit gjatë shtatorit dhe tetorit ishin më të ulëta se normalja. La Nina shoqërohet me vorbull polare më të fortë, por këtë vit ajo nuk po sillet në mënyrën e zakonshme.

Klimatologu Judah Cohen e përshkruan vorbullën si gardh që mban ajrin e ftohtë të rrethuar, por ngjarjet e fundit të ngrohjes së papritur në stratosferë po e dobësojnë. Ngrohjet e tilla rrisin temperaturat në stratosferën polare me 30–50°C brenda pak ditësh.

Parashikimet e NOAA-s në fund të vjeshtës e kishin paralajmëruar ngrohjen para fillimit të dimrit, një fenomen i pazakontë që është regjistruar vetëm në vitet 1958, 1968 dhe 2000. Ngjarjet kryesore priten midis mesit të dhjetorit dhe mesit të janarit.

Ndryshimet shkaktojnë që ajri i ftohtë nga Arktiku të zbresë në jug, duke sjellë temperatura të ulëta e reshje bore në zona që kanë dimër të butë. Një vorbull e trazuar dhe një rrjedhë uji me valë mund të krijojnë stuhira më të gjata dhe xhepa bore në vende të papritura.

Efektet nuk do të jenë të njëjta kudo. Parashikimi aktual i dimrit nga NOAA tregon modele tipike të La Nina, me Veriperëndim të Paqësorit më të lagësht, Jug më të thatë dhe Juglindje më të ngrohtë.

Por ndryshimet stratosferike mund të modifikojnë këto pritshmëri dhe të sjellin mot më ekstrem. /A.Z/UBT News/

Arkeologët në Turqinë Juglindore kanë zbuluar fytyra njerëzore të gdhendura dhe objekte të rralla në vendin arkeologjik Sefertepe, pjesë e kompleksit Taş Tepeler, i cili përfshin edhe Göbeklitepe, Karahantepe dhe Sayburç.

Gjetjet datojnë rreth 12,000 vjet më parë dhe ofrojnë njohuri të reja mbi botën e hershme neolitike.

Në Sefertepe janë identifikuar dy fytyra njerëzore të skalitura në gur: njëra në reliev të lartë dhe tjetra në basoreliev. Stilet dhe teknikat e ndryshme tregojnë se Sefertepe mund të ketë zhvilluar një identitet artistik unik brenda traditës më të gjerë të Taş Tepeler.

Një tjetër gjetje e veçantë është një perlë e vogël e zezë prej serpentiniti, e gdhendur nga të dyja anët dhe lëmuar me kujdes.

Ministri i Kulturës, Mehmet Ersoy, vuri në dukje se tregon se artefaktet e lëvizshme kishin funksion simbolik, krahas skulpturave monumentale, u zbulua një skulpturë e vogël me fytyrë dhe gojë të mbyllur, e cila simbolizon kufirin midis jetës dhe vdekjes, duke ofruar kuptim më të thellë për ritualet funerare neolitike, përfshirë heqjen e kafkës dhe varrimet dytësore.

Gjetjet e Sefertepe konfirmojnë se Taş Tepeler ishte rajon i integruar, ku komunitetet e hershme zhvillonin arkitekturë dhe art kompleks.

Analiza e detajeve si faqet, vijat e vetullave dhe hunda sugjeron se Sefertepe mund të ketë pasur stilin skulpturor, duke mbetur brenda traditës artistike të Taş Tepeler. Këto zbulime ofrojnë një pasqyrë të rrallë mbi jetën dhe artin neolitik, duke ndihmuar shkencëtarët të kuptojnë më mirë zhvillimin kulturor dhe estetik të shoqërive të hershme. /A.Z/UBT News/

Përkëdhelja e lehtë e foshnjave ulë aktivitetin në trurin e tyre që lidhet me eksperienca të dhimbshme, ka treguar një studim i realizuar së fundmi.

Hulumtuesit nga Universiteti Oxford dhe Liverpool John Moores, kanë monitoruar aktivitetin e trurit të 32 foshnjave përderisa ishin duke bërë testimet e gjakut.

Gjysma prej tyre ishin përkëdhelur gjatë këtij procesi dhe kanë treguar rreth 40% me pak aktivitet të dhimbjes në tru.

Studimi ka gjetur se shpejtësia optimale e përkëdheljeve që ju lirojnë nga dhimbjet ishte rreth 3cm për sekondë.

Kjo shpejtësi aktivizon një klasë të neuroneve të ndjesisë në lëkurë që quhen C-tactile afferents, të cilat më parë kanë treguar se ulin dhimbjen tek të rriturit. /A.Z/UBT News/