Shëndet
Faktorët që rrisin rrezikun nga kanceri i zorrës së trashë
Ulja e tepërt është një faktor rreziku për kancere të shumta.
Published
3 years agoon
By
Betim GashiBazuar në provat më të fundit, ngrënia e më shumë ushqimeve bimore të pasura me fibra, reduktimi i alkoolit dhe mishit të kuq dhe mbajtja e aktivitetit mund të jenë mënyra të dobishme për të parandaluar kancerin e zorrës së trashë, megjithëse disa faktorë, si gjenetika, mund të jenë jashtë kontrollit tuaj.
Anjee Davis, presidente e Fight Colorectal Cancer, një organizatë amerikane e specializuar në të drejtat e pacientëve me kancer kolorektal, tregon faktorët që çojnë deri te një gjë e tillë.
Shumë qëndrim ulur
Ulja e tepërt është një faktor rreziku për kancere të shumta, duke përfshirë kancerin e zorrës së trashë. Në të kundërt, aktiviteti fizik duket se ka një efekt mbrojtës dhe ndihmon në uljen e rrezikut të kancerit të zorrës së trashë.
Mungesa e fibrave, frutave dhe perimeve në dietë
Konsumimi i shumë frutave, perimeve dhe drithërave të plota mund t’ju ndihmojë të merrni fibra të mjaftueshme, e cila është treguar të jetë një lëndë ushqyese e rëndësishme për parandalimin e sëmundjeve kronike si kanceri.
“Fibrat janë të rëndësishme sepse ruajnë funksionin e mirë të tretjes dhe reduktojnë inflamacionin,” shpjegoi Davis.
Ushqimi i duhur gjithashtu mund t’ju ndihmojë të keni një shans më të mirë për të mposhtur kancerin nëse e merrni atë, shtoi Davis.
Pavarësisht nga dieta juaj, qëllimet e mira për parandalimin e kancerit janë që ushqimet bimore të përbëjnë rreth 2/3 e pjatës suaj, këshillon Davis. Një përzierje shumëngjyrëshe e frutave, perimeve, drithërave, arrave dhe farave mund t’ju ndihmojë të merrni një shumëllojshmëri të lëndëve ushqyese.
Ngrënia e shumë mishit të kuq dhe yndyrave të ngopura
Mishi i përpunuar është lidhur me rezultate më të dobëta shëndetësore për një sërë sëmundjesh, duke përfshirë sëmundjet e zemrës dhe kancerin e zorrës së trashë.
Sa i përket mishit të kuq, disa studime sugjerojnë se sasia e tepërt mund të jetë e pashëndetshme, por që mund të jetë e mirë në moderim.
Ndoshta nuk duhet ta përjashtoni plotësisht mishin, por ekspertët sugjerojnë kufizimin e konsumit të mishit të kuq në disa racione në javë dhe të hidhni poshtë ushqimet si proshutë, salsiçet dhe ftohjet.
Gjithashtu, kini kujdes se si e përgatisni mishin tuaj, pasi provat sugjerojnë se temperaturat e larta mund të rrisin sasinë e përbërësve që shkaktojnë kancer.
Pirja e rëndë
Ka prova bindëse se konsumimi i moderuar i alkoolit mund të ndihmojë në uljen e rrezikut të kancerit të zorrës së trashë, tha Davis.
Megjithatë, Shoqata Amerikane e Onkologjisë paralajmëron se alkooli është një kancerogjen i njohur, një substancë që mund të rrisë rrezikun e disa llojeve të kancerit.
Shkenca nuk ka një përgjigje unanime se cila sasi e alkoolit është e sigurt, apo nëse ka ndonjë sasi alkooli që është e padëmshme.
Pirja e duhanit
Një nga gjërat më të mira që mund të bëni është të shmangni duhanin.
BMI e lartë
Sipas Davis, indeksi i masës trupore (BMI), ose raporti i gjatësisë me peshën, mund të jetë një tjetër tregues i një rreziku mbi mesataren e kancerit të zorrës së trashë.
Disa studime kanë treguar se një rrezik më i lartë i kancerit të zorrës së trashë është i lidhur me një BMI mbi 25 (që konsiderohet “mbipeshë”) ose 30 (që është në intervalin e “obezitetit”).
Kontrolli i peshës mund të jetë një mënyrë për të reduktuar rrezikun e kancerit të zorrës së trashë, veçanërisht në kombinim me ndryshime të tjera të stilit të jetesës si dieta, stërvitja, pirja e duhanit dhe konsumimi i alkoolit, tregon hulumtimi.
Gjenetika
Shpesh rreziku për t’u prekur nga kanceri i zorrës së trashë është më i lartë te njerëzit, historia familjare e sëmundjes e të cilëve regjistron raste të tilla ose raste të polipeve të zorrës së trashë (rritje brenda sistemit tretës).
Duhet të dihet megjithatë se, për shkak të faktorëve gjenetikë dhe faktorëve të tjerë, ju mund të merrni kancer të zorrës së trashë edhe nëse drejtoni një mënyrë jetese të shëndetshme, andaj është e rëndësishme të jeni të vetëdijshëm për rreziqet dhe të kontrolloheni rregullisht.
Shëndet
Çfarë ndodh në tru kur Alzheimeri na bën t’i harrojmë të dashurit?
Published
5 hours agoon
November 20, 2025By
UBT News
Shpesh, vështirësia për të njohur njerëzit e afërt — një simptomë karakteristike e sëmundjes së Alzheimerit mund të lidhet me dëmtimin e rrjeteve mbrojtëse që rrethojnë neuronet në tru, sipas një ekipi kërkimor.
Studiuesit theksojnë se disa ilaçe, të cilat aktualisht po testohen për trajtimin e tumoreve dhe artritit, mund të kenë potencialin të rikthejnë këto struktura dhe të ndihmojnë në ruajtjen e kujtesës.
Këto rezultate vijnë nga një eksperiment i realizuar te minjtë nga Universiteti i Virginias dhe Virginia Tech, i publikuar në revistën “Alzheimer’s & Dementia”.
“Zbulimi i ndryshimit strukturor që shpjegon humbjen specifike të kujtesës te pacientët me Alzheimer është emocionues”, tha drejtuesi i studimit, Harald Sontheimer. Ai shtoi se zbulimi paraqet një objektiv të ri me ilaçe premtuese ndikojnë në mekanizmat përkatës.
Kërkuesit kishin treguar se disa zona të trurit janë të rrethuara nga struktura të quajtura rrjete perineuronale, një lloj matrice mbrojtëse që izolon neuronet, duke krijuar një barrierë të rëndësishme për komunikimin nervor dhe formimin e kujtimeve të reja.
Ata dyshuan se dëmtimet në rrjete janë faktor kyç në zhvillimin e Alzheimerit. Eksperimentet e mbështetën këtë, minjtë me rrjete perineuronale të dëmtuara në zonën CA2 të hipokampusit humbën aftësinë për të mbajtur mend minj të tjerë, formë e “kujtesës sociale” — edhe pse e ruajtën aftësinë për të krijuar kujtime të reja për objektet rreth tyre.
Kjo pasqyron situatën tek njerëzit, ku kujtesa sociale shpesh dëmtohet më herët se ajo për objektet.
Studiuesit testuan një grup ilaçesh të quajtura inhibitorë të metaloproteinazave të matricës, që parandalojnë enzimat që degradojnë proteinat e matricës jashtëqelizore, përfshirë ato të rrjeteve perineuronale.
Minjtë që morën këto ilaçe treguan degradim shumë më të vogël të rrjeteve mbrojtëse dhe ruajtën më mirë kujtesën sociale, pavarësisht prania së patologjisë së Alzheimerit.
Sontheimer paralajmëron se duhen studime të mëtejshme për të vlerësuar sigurinë dhe efektivitetin e kësaj qasjeje para se të testohet te njerëzit. Ekspertë të pavarur nënvizojnë se, megjithëse zbulimi është premtues, kalimi nga rezultatet te minjtë në aplikimin klinik te njerëzit kërkon kohë dhe prova të kontrolluara të mirëfillta. /A.Z/UBT News/
Shëndet
Kafeina kundër migrenës, sa funksionon dhe çfarë duhet të dini?
Published
1 day agoon
November 19, 2025By
UBT NewsKafeina, e cila gjendet natyrshëm në kafe, çaj dhe disa medikamente, njihet gjerësisht për efektin e saj stimulues.
Megjithatë, pak njerëz e dinë se ajo mund të ndihmojë edhe në lehtësimin e dhimbjeve të kokës.
Studimet tregojnë se kafeina zvogëlon dhimbjen e kokës duke ngushtuar enët e gjakut në tru duke rritur efektin e analgjezikëve si paracetamoli dhe aspirina. Konsumimi i një sasie të moderuar, 100–150 mg, që i korrespondon një filxhani kafe mund të jetë i dobishëm veçanërisht në dhimbjet e tensionit ose në fazat e para të migrenës.
Kafeina duhet përdorur me kujdes. Marrja e tepërt shkakton dhimbje koke, sidomos si pasojë e varësisë ose e ndërprerjes së papritur.
Për këtë arsye, ekspertët këshillojnë personat që vuajnë nga migrena të vëzhgojnë reagimin e trupit të tyre ndaj kafeinës dhe ta përdorin atë në mënyrë të kontrolluar. Efekti i saj është më i fortë kur kombinohet me qetësues, por gjithmonë nën këshillimin e mjekut ose farmacistit.
Për të parandaluar dhimbjet e kokës, krahas konsumit të kujdesshëm të kafeinës, është e rëndësishme të ruani gjumin, hidratimin dhe një dietë të shëndetshme. Nëse dhimbjet janë të shpeshta, kërkoni patjetër ndihmë mjekësore për trajtim të duhur. /A.Z/UBT News/
Shëndet
Çfarë e bën lëngun e shegës kaq të shëndetshëm?
Published
1 day agoon
November 19, 2025By
UBT News
Lëngu i freskët nuk ka pse të kufizohet vetëm te variantet jeshile apo të pasura me spinaq.
Shega është përdorur si ilaç natyral që nga lashtësia dhe edhe sot po studiohet për përfitimet e saj të shumta shëndetësore.
Ky frut mund të ndihmojë në parandalimin e kancerit dhe në forcimin e sistemit imunitar.
Më poshtë janë disa nga përfitimet kryesore të shegës:
Antioksidant i fuqishëm
Kokrrat e shegës marrin ngjyrën karakteristike të kuqe nga polifenolët, kimikale që veprojnë si antioksidantë shumë potentë. Lëngu i shegës përmban një sasi më të lartë antioksidantësh se shumica e lëngjeve të tjera të frutave, madje tre herë më shumë se vera e kuqe dhe çaji i gjelbër. Këta antioksidantë mbrojnë qelizat nga dëmtimet dhe reduktojnë inflamacionin.
I pasur me vitaminë C
Një gotë lëng shege siguron mbi 40% të sasisë ditore të rekomanduar të vitaminës C, duke e bërë atë një burim të shkëlqyer të kësaj vitamine të rëndësishme.
Mund të ndihmojë në parandalimin e kancerit
Lëngu mori vëmendje të madhe pasi një studim tregoi se ngadalëson rritjen e qelizave të kancerit të prostatës. Megjithatë, kërkimet shkencore për këtë përfitim vazhdojnë.
I dobishëm për shëndetin e zemrës
Shega konsiderohet si një nga lëngjet më të mira për zemrën, ndihmon në mbrojtjen e zemrës dhe arterieve, duke kontribuar në qarkullim më të shëndetshëm të gjakut.
Përfitime të tjera
Lëngu përmirëson memorien, i pasur me vitamina të ndryshme dhe ndihmon në uljen e shtypjes së lartë të gjakut. /A.Z/UBT News/
Shumë njerëz mendojnë se tërshëra dhe produkte të ngjashme janë zgjedhja më e mirë për mëngjes, por kjo nuk është gjithmonë e vërtetë.
Vezët janë një alternativë fantastike, jo vetëm të shijshme, por edhe shumë të dobishme për shëndetin. Ato përmbajnë proteina të larta që ndihmojnë në kontrollin e peshës dhe ju bëjnë të ndiheni të ngopur për më gjatë.
Përfitimet kryesore të vezëve:
1. Ju mbajnë të ngopur më gjatë
Proteina e yndyra që gjenden tek vezët ndihmojnë në ruajtjen e energjisë dhe frenimin e urisë, duke ju mbajtur të ngopur për më shumë orë.
2. Ndihmojnë në humbjen e peshës
Ata që konsumojnë vezë për mëngjes kanë më shumë gjasa të humbin peshë krahasuar me ata që hanë bukë ose ushqime të tjera.
3. Burim i shkëlqyer proteinash
Vezët përmbajnë të gjitha aminoacidet thelbësore, duke i bërë një nga burimet më të mira të proteinave në dietë. Rekomandohet të konsumoni të paktën një vezë në ditë për një regjimi ushqimor të ekuilibruar.
4. Çmimi i tyre i përballueshëm
Krahasuar me burime të tjera proteinash si mishi i kuq, vezët janë më të lira dhe lehtësisht të disponueshme.
5. Nuk dëmtojnë kolesterolin
Edhe pse përmbajnë kolesterol, studimet e fundit tregojnë se konsumi i vezëve nuk e rrit nivelin e kolesterolit në mënyrë të dëmshme.
6. Përmirësojnë funksionin e trurit dhe kujtesën
Vezët përmbajnë kolinë, lëndë ushqyese që mbështet zhvillimin dhe funksionin e trurit, duke përmirësuar kujtesën dhe vigjilencën.
7. Mbrojnë shikimin
Antioksidantët luteinë dhe zeaxanthin që gjenden tek vezët ndihmojnë në mbrojtjen e syve nga dëmtimet e shkaktuara nga rrezet UV dhe mund të ulin rrezikun e kataraktit në pleqëri. /A.Z/UBT News/
Ledia Xhoga sjell romanin e saj të suksesshëm pranë lexuesve kosovarë
Kevin Spacey flet për jetën pas skandaleve dhe gjendjen financiare
PDK: Data e zgjedhjeve duhet të garantojë transparencë, jo vështirësi dhe dyshime në proces
Teknologjia që rrit jetën e baterisë deri në 6 orë shtesë
Osmani pas shortit të play-off-it: E bindur në suksesin e Kosovës edhe kundër Sllovakisë
Kosova përballet me Sllovakinë në playoff-in e Botërorit 2026
28 dhjetori – dita kur do të mbahen zgjedhjet
Pas sfidave me kancerin, Kate Middleton dhe Jessie J ndajnë solidaritetin e tyre
Shpërndahet Kuvendi, Haradinaj: Propozuam 21 dhjetorin si ditë të zgjedhjeve parlamentare
Të kërkuara
-
Lajmet3 months agoProfesori i UBT-së, Bahri Gashi, pjesë e rrjetit prestigjioz ndërkombëtar të recensimit shkencor në Taylor & Francis
-
Aktualitet4 weeks agoProfesoresha e UBT-së, Marigona Bekteshi-Ferati, fituese e bursës prestigjioze Fullbright Visiting Scholar, Profesor Vizitor dhe Post Doktoraturë
-
Rajoni2 months agoPolicia, FSK-ja dhe Shërbyesit Civilë përfitojnë bursë 20 për qind në programet Master Shkenca Politike dhe Studime të Sigurisë në UBT
-
Vendi2 months agoVotoni për UBT-në dhe Rektorin Hajrizi në Triple E Awards: Dy nominime të reja ndërkombëtare për institucionin dhe Kosovën
