Kuriozitete
Shkencëtarët: Pandemia tjetër mund të nisë së shpejti nga Arktiku
Rreziku i përhapjes rritet me shkallën e shkrirjes së akullnajave, sipas tyre.
Published
2 years agoon
By
UBT newsNdërsa bota ngrohet dhe akullnajat shkrihen, Arktiku mund të bëhet një terren pjellor për pandemi të reja virusesh, paralajmërojnë shkencëtarët.
Biologu Stephane Aris-Brosou dhe kolegët e tij nga Universiteti i Otavës studiuan tokën dhe sedimentin nga Hazen, liqeni më i madh për nga vëllimi në veri të Rrethit Arktik, dhe pas renditjes së segmenteve të ADN-së dhe ARN-së të gjetura në tokë, ata u përpoqën të identifikonin viruset janë të pranishëm, shkruan Science Alert.
Më pas ata bënë modele të reagimit të virusit me jetën shtazore dhe bimore të zonës dhe zbuluan rrezikun e përhapjes së virusit, pra transferimin e tij në specie të tjera dhe vazhdimin e përhapjes, siç ishte rasti me SARS-in. Virusi CoV-2, i cili u transferua nga kafshët e egra te njerëzit.
“Rreziku i përhapjes rritet me shkallën e shkrirjes së akullnajave. Nëse ndryshimi i klimës zhvendos gamën e vektorëve të mundshëm të virusit dhe rezervuarëve drejt veriut, Arktiku mund të bëhet terren pjellor për pandemi të reja”, thanë shkencëtarët në studim.
“Nga pikëpamja evolucionare, viruset infektojnë më lehtë bujtësit që janë filogjenetikisht afër pritësit të tyre natyror, ndoshta sepse është më e lehtë për ta të infektojnë dhe kolonizojnë specie që janë gjenetikisht të ngjashme”, shtojnë ata.
Në përputhje me studimet e mëparshme, të cilat tregojnë se si një mjedis i ndryshuar mund të çojë në kombinime të reja të patogjenëve, parazitëve dhe nikoqirëve, ekspertët paralajmërojnë se rritja e shkrirjes së akullnajave mund të çojë në një rrezik më të madh të transferimit të virusit te bujtësit eukariotikë.
Për shembull, shfaqja e antraksit në Siberinë veriore në vitin 2016, në të cilën të paktën shtatë persona u infektuan dhe një fëmijë vdiq, i atribuohet një valë të nxehti. Gjatë temperaturave shumë të larta, ngrica e përhershme shkrihej, duke ekspozuar trupin e infektuar të dhomës. Para kësaj ngjarje, epidemia e fundit në rajon ishte në vitin 1941.
Megjithatë, rreziku i rritur i tejmbushjes ndryshonte në mostrat e dheut dhe sedimentit të liqenit. Në tokë, rreziku u rrit dhe më pas filloi të zvogëlohej përsëri, ndërsa ai në mostrat e sedimentit të liqenit vazhdoi të rritet.
Një shpjegim është se rritja e shkrirjes së akullnajave dhe rrjedhjes së akullit lejon që më shumë materiale organike dhe organizmat e pranishëm të përfundojnë në liqen në vend që të mbeten në tokë.
Arktiku i Lartë ose rajoni më verior, është pjesa e Tokës më e ndjeshme ndaj ndryshimeve klimatike. Gjatë dekadave të fundit, një e treta e akullit të dimrit të Oqeanit Arktik është zhdukur. Përveç kësaj, ekziston edhe problemi i shkatërrimit tonë sistematik të habitateve natyrore, prandaj kafshët dhe njerëzit jetojnë më afër së bashku.
“Efekti i dyfishtë i ndryshimit të klimës, rritja e rrezikut të përmbytjeve dhe një zhvendosje drejt veriut në shpërndarjen e specieve mund të kenë efekte dramatike në Arktikun e Lartë” thanë shkencëtarët.
Aris-Brosou dhe kolegët e tij nuk kanë deklaruar ende se sa lloje të panjohura të virusit kanë gjetur në mostrat deri më tani, dhe as nuk kanë vlerësuar nëse këto viruse mund të shkaktojnë infeksion, sipas The Guardian.
Megjithatë, studime të tjera të fundit tregojnë se ka patogjenë të paidentifikuar në akullnajat.
Për shembull, vitin e kaluar ekspertët nga Universiteti Shtetëror i Ohajos në SHBA njoftuan se gjetën materialin gjenetik të 33 viruseve, 28 prej të cilëve janë të rinj, në mostrat e akullit nga Rrafshnalta Tibetiane në Kinë. Bazuar në vendndodhjen e tyre, ata vlerësojnë se viruset janë rreth 15.000-vjeçare.
Hulumtimi u botua në revistën Proceedings of the Royal Society B: Biological Sciences.
Kuriozitete
Çka duhet të dini kur përgatisni brumin e bukës?
Published
1 hour agoon
November 5, 2024Nuk ka kënaqësi më të madhe se kur të tjerët i pëlqejnë gatimet e tua. Askush nuk mund t’ia kalojë aromës së bukës së sapo bërë në shtëpi, por përgatitja e saj kërkon një mjeshtëri që nuk e di çdokush.
Ndonjëherë brumi nuk fryhet mjaftueshëm, herë të tjera del i lagësht ose korja e bukës bëhet shumë e fortë. Të gjitha këto probleme lidhen me hapat e përgatitjes së brumit të bukës, dhe ne do t’ju mësojmë disa metoda për t’i shmangur ato.
Mielli që keni përdorur, për rezultate më të mira, përdorni miellin e bardhë që ndryshe njihet si mielli i bukëpjekësve, ai përmban më shumë proteina që mundësojnë që brumi i bukës të ketë elasticitetin e duhur, e nëse nuk gjeni miell për bukë, mund të përdorni të thjeshtin.
Temperatura e uji, nëse uji është i nxehtë, nuk do të veprojë me majanë e bukës dhe kështu brumi nuk do të fryhet në rastin kur uji është më i ftohtë seç duhet, brumit i duhet më shumë kohë që të fryhet.
Kripa elementi kryesor, kripa arrin të forcojë brumin dhe nuk e lejon të lëshohet gjatë pjekjes, siguroheni që mielli e majaja të jenë përzierë mirë para se të hidhni kripën.
Duhet të zgjidhni majanë e duhur, zakonisht majaja që përdoret për përgatitjen e bukës është ajo e thata e cila gjendet lehtë në markete, por nëse keni kohë që e keni blerë majanë, është më mirë që ta përzieni me pak sheqer dhe 125 ml qumësht të vakët. Lëreni të pushojë 5 minuta dhe të shihni nëse ka krijuar një ajkë në sipërfaqe. Shtoni këtë përzierje tek mielli e vazhdoni me hapat e recetës.
Punimi i brumit, është një nga fazat më të rëndësishme të përgatitjes së brumit, kjo e bën të mundur që majaja të përhapet mirë, punoni brumin me të dyja duart duke e shtypur e palosur derisa të jetë i lëmuar dhe elastik.
Pjekja e bukës, është e rëndësishme që furra të jetë e ngrohur në temperaturën që përcaktohet në recetë. Duhet të jetë e ngrohtë mjaftueshëm sa bulëzat e ajrit që gjenden tek brumi të fryhen. Prandaj sigurohuni që të ndiqni këshillat e recetës së bukës./UBTNews/
Kuriozitete
Pse e mbajmë orën në dorën e majtë? Zbuloni arsyet që fshihen pas këtij zakoni!
Published
4 hours agoon
November 5, 2024Kur e blejmë një orë si aksesor, e vendosim menjëherë në dorën e majtë. Megjithatë, para se të flasim për përdorimin e saj, le të hedhim një vështrim në historinë e orëve të dorës. Ora e parë e këtij lloji u shfaq në shekullin e 19-të. Në vitin 1810, Mbretëresha Carolina Murat, një nga motrat e Napoleon Bonapartit, porositi një byzylyk të veçantë, në të cilin ishte montuar i gjithë mekanizmi i një ore.
Në shekullin e ardhshëm, orët e dorës fituan popullaritet në vende të ndryshme, duke u ofruar individëve një mënyrë praktike për të veshur një aksesor modern. Me kalimin e kohës, zhvillime të rëndësishme ndodhen në aspektin e ndërtimit dhe funksionimit të orëve.
Tani, në lidhje me arsyen pse e mbajmë orën në dorën e majtë, le të hedhim një vështrim më të thellë në këtë çështje dhe të zbulojmë çfarë fshihet pas saj!
Në veçanti, është vërtetuar se e mbajmë orën në dorën që nuk e përdorim aq shumë. Mendoni për këtë dhe kur shkruani në një fletore, do të duhet të mbani me vete orën e dorës sa herë që lëvizni, gjë që pa dyshim do të ishte e pakëndshme.
Kështu, ne jemi mësuar t’i shohim orët në dorën tonë “më të palëvizshme” dhe për këtë arsye është e çuditshme t’i shohim në anën e djathtë, edhe nëse dikush është mëngjarash. /UBT News/
Kuriozitete
Pse fëmijët i mësojnë gjuhët e huaja më lehtë?
Published
6 hours agoon
November 5, 2024Mësimi i një gjuhe të re është një proces bukur i vështirë që truri e përthith më lehtë në vitet e para të jetës. Studimet kanë zbuluar se fëmijët kanë aftësi unike për të mësuar gjuhë të huaja për shkak të elasticitetit të trurit gjatë fëmijërisë e ky fenomen është i njohur si “dritarja e gjuhës.
Gjatë kësaj periudhe, truri i fëmijëve është i ndjeshëm ndaj tingujve, strukturave e rregullave gramatikore të gjuhëve të ndryshme, duke e përthithur informacionin më lehtë e kjo ndjeshmëri e trurit ndaj gjuhëve zvogëlohet gradualisht pas moshës 7-10 vjeç, dhe kjo gjë e bën më sfiduese për të rriturit që të mësojnë dhe të mbajnë mend strukturat e gjuhëve të tjera. Shumë ekspertë e shpjegojnë këtë ndryshim si një pasojë të specializimit të trurit.
Me rritjen e fëmijës, truri fokusohet në njohuritë e konsoliduara, duke zvogëluar fleksibilitetin për të përvetësuar struktura të reja gjuhësore, e një tjetër faktor që ndikon në aftësinë e fëmijëve për të mësuar gjuhë është ekspozimi intensiv ndaj stimujve të rinj dhe përvojave të ndryshme gjatë fëmijërisë.
P.sh, fëmijët që dëgjojnë dy a më shumë gjuhë që nga lindja kanë mundësi të zhvillojnë shkathtësi natyrale në të dyja gjuhët, e të rriturit duhet të ndjekin kurse të strukturuara dhe të praktikojnë intensivisht për të arritur të njëjtin nivel.
Kjo periudhë e hershme është ideale jo vetëm për mësimin e gjuhëve, por dhe zhvillimin e aftësive tjera njohëse, duke përfshirë aftësinë për të zgjidhur probleme e të menduarit kreativ. Prindërit që kanë mundësi të ekspozojnë fëmijët ndaj më shumë se një gjuhe, mund të nxisin zhvillimin e tyre gjuhësor dhe njohës.
Pas fëmijërisë, ndonëse mësimi i gjuhëve mbetet i mundur, ai kërkon më shumë përkushtim dhe përpjekje, sepse truri tashmë është adaptuar ndaj një strukture të caktuar gjuhësore dhe është më pak fleksibil ndaj të rejave. /UBT News/
Kuriozitete
Çfarë tregon ngjyra e syve për personalitetin tuaj?
Published
23 hours agoon
November 4, 2024Mund të keni dëgjuar shpesh kur thuhet se sytë janë pasqyra e shpirtit të një njeriu, por a mund të jetë e vërtetë kjo? Ndoshta edhe juve ju ka shtyrë kureshtja të shihni përtej ngjyrës së syve të dikujt. Prandaj, në artikullin e mëposhtëm, do t’i kuptoni disa karakteristika të karakterit të personave bazuar në ngjyrën e syve të tyre.
Ngjyra blu, është ngjyra e syve e dytë në radhë, sa i përket përhapjes në botë e thuhet se personat e tillë, kanë një fuqi speciale për t’i joshur të tjerët. Ndoshta është për shkak të zgjuarsisë së tyre që nuk mungon, për shkak të paqes së valëve të detit që duket sikur të shpaloset përpara syve kur sheh një person me sy bojëqielli, por ajo që ka rëndësi është që kurrë mos guxo të konkurosh për të fituar zemrën e dikujt me një person me sy bojëqielli. Ke për të humbur!
Ngjyra jeshil, gjithçka që dihet për personat me sy të tillë, është se janë specialë. Është ngjyra më e rrallë më e përhapur në botë. Persona të tillë janë enigmatikë. mund të kalosh shumë kohë me ta e mos të arrish t’u nxjerrësh ndonjë informacion që vetë nuk duan ta tregojnë. E rëndësishme është që, nëse pranë vetes mban persona me sy në ngjyrë jeshile, dije se ata do të të ndryshojnë botëkuptimin tënd në debatet me ta. Duket sikur të bëjnë magji me sytë e tyre.
Ngjyra kafe e errët, ngjyra kafe e syve është më e përhapura në botë, 55% e popullatës e ka, por kjo nuk do të thotë se duke pasur sy kafë, nuk je special. Ata janë të zakonshëm në këtë aspekt, përpiqen të jenë sa më ndryshe në aspektet tjera të karakterit, kanë aftësi të mira flirtimi dhe janë persona me stil në të veshur.
Ngjyra kafe e hapur, ngjyrë e përhapur, nuk arrihet të bëhet dallimi mes dy formave të ngjyrës kafe. Ajo që ka rëndësi, është se persona të tilla kanë shpirt të mirë dhe mbahen si bindës. Femrat me sy kafë të çelët kanë fuqinë t’i bëjnë meshkujt të gjunjëzohen para tyre për shkak të vetëbesimit të lartë që kanë.
Ngjyra e zezë, persona të tillë do të donte t’i kishte kushdo në familje, apo në grupin e vetë shoqëror. Janë personat më besnikë që ekzistojnë. Këshillat që do të merrni prej tyre, janë të gjitha pjesë e eksperiencave jetësore që ata kanë. Ata kanë fuqinë që kurrë të mos ju mërzisin me shoqërinë e tyre. /UBT News/
Libri komik në Belgjikë tërhiqet nga tregu për shkak të kritikave raciste!
Raporti i UNICEF-it tregon për ndikimet e ndryshimeve klimatike në Kosovë
Dy vjet nga largimi i serbëve nga institucionet e Kosovës
Bën mrekullira! Si ta përdorni lëngun e patates për rritjen e flokëve?
Misteri i zgjedhjeve 2024: The Simpsons si Nostradamus Modern!
Ashfika Rahman fiton çmimin e ardhmërisë artistike: Një rrëfim i artë nga Bangladeshi!
Zgjedhjet në ShBA, pritshmëritë e komunitetit shqiptaro-amerikan dhe ndikimi në Kosovë
Osmani pranon Raportin e Progresit: Kosova është në ballë të reformave
Çka duhet të dini kur përgatisni brumin e bukës?
Të kërkuara
-
Lajmet3 months ago
Mbyllet olimpiada e Parisit 2024- Kurora e sportit i përket Amerikës
-
Lajmet3 months ago
Zgjedh Menaxhment, Biznes dhe Ekonomi në UBT – Ferizaj dhe bëhuni liderët e së ardhmes
-
Kulturë1 month ago
Marigona Ferati, profesoresha e UBT-së, zëri i artit në jurinë ndërkombëtare në festivalin e teatrove në Oman
-
Lajmet2 months ago
Kurti: Përdhunimi është mjeti që përdori Serbia në Kosovë në mënyrë që të lë pasoja të përhershme në familje