Kuriozitete

​Pse nuk ka ura mbi lumin Amazonë?

Amazona ndikohet nga variacionet sezonale, gjë që shton një shtresë shtesë kompleksiteti.

Published

on

Amazona është lumi i dytë më i gjatë në botë dhe një nga rrugët ujore më të rëndësishme të planetit.

Ai përmban më shumë ujë të freskët për nga vëllimi se çdo lumë tjetër, por pavarësisht nga cilësitë e shumta dhe të ndryshme, ka diçka që nuk mund të gjendet – urat.

Duke pasur parasysh se Amazona rrjedh në tri vende (Peru, Kolumbi dhe Brazil) dhe më shumë se 30 milionë njerëz jetojnë në pellgun e lumit, sipas Fondit Botëror të Kafshëve të Egra, duket disi e pamundur që asnjë urë të mos kalojë mbi lumin.

Mungesa e urave në Amazonë është një gjë e çuditshme. Vetëm në Kajro ka rreth nëntë ura që shtrihen nga Nili; më shumë se 100 ura janë përfunduar në 30 vjetët e fundit mbi Yangtze, lumi kryesor i Azisë, ndërsa Danubi i Evropës, i cili është vetëm një e treta e gjatësisë së Amazonës, ka 133 ura.

“Nuk ka nevojë mjaft urgjente për një urë përtej Amazonës”, tha për Live Science në një email Walter Kaufmann, kryetar i Inxhinierisë Strukturore (Strukturat e Betonit dhe Dizajni i Urave) në Institutin Federal Zviceran të Teknologjisë (ETH) të Cyrihut.

Amazona, për pjesën më të madhe të gjatësisë së saj prej 6.920 kilometra, gjarpëron nëpër zona që janë pak të populluara, që do të thotë se ka shumë pak rrugë kryesore me të cilat mund të lidhet ndonjë urë. Dhe në qytetet dhe qytezat që kufizojnë lumin, anijet dhe tragetet janë një mjet i vendosur për të lëvizur mallrat dhe njerëzit nga një bankë në bregu, që do të thotë se nuk ka nevojë reale për të ndërtuar ura, përveçse për t’i bërë udhëtimet pak më të shpejta.

Amazona ndikohet nga variacionet sezonale, gjë që shton një shtresë shtesë kompleksiteti. Për shembull, gjatë sezonit midis qershorit dhe nëntorit, Amazona ka një gjerësi mesatare 3.2 – 9.7 km, ndërsa në sezonin e lagësht – dhjetor deri në prill – lumi mund të jetë deri në 48 km, dhe niveli i ujit mund të jetë 15 metra më i lartë se sa gjatë sezonit të thatë, sipas Britannica.

Përveçse nuk ka nevojë të menjëhershme për një urë përgjatë Amazonës, proceset e përfshira në ndërtimin e një ure do të ishin të konsiderueshme.

Vlen të theksohet se, megjithëse asnjë urë nuk kalon Amazonën, ka një që kalon lumin Negro, dega kryesore e tij. E quajtur Ponte Rio Negro, ura e përfunduar në vitin 2011, lidh Manaus-in dhe Iranduba-n dhe deri më tani është ura e vetme kryesore që kalon çdo degë të Amazonës.

Në vitin 2019, Jair Bolsonaro, presidenti i Brazilit, deklaroi se donte që një urë përgjatë Amazonës të ndërtohej si pjesë e “Projektit të tij Rio Branco”, por ende nuk ka pasur asnjë përparim.

Por, a ka shans që një urë të ndërtohet nëpër Amazonë në të ardhmen e afërt?

“Unë mendoj se një urë do të ndërtohet vetëm nëse nevoja dominon mbi vështirësitë dhe koston. Personalisht dyshoj se kjo do të ndodhë së shpejti, nëse nuk ka zhvillime të paparashikuara ekonomike në rajon”, tha Kaufmann.

Continue Reading

Kuriozitete

Regjistrohet rrufeja 829 kilometra e gjatë

Published

on

Organizata Botërore Meteorologjike ka vendosur rekord të ri botëror për rrufenë më të gjatë një rrufe e jashtëzakonshme prej 829 kilometrash në një zonë të njohur për stuhi në Shtetet e Bashkuara të Amerikës.

Komiteti i WMO për Ekstremet e Motit njofton se rrufeja më e gjatë në botë ndodhi në tetor 2017 gjatë një stuhie të madhe në SHBA, duke përshkuar 829 km nga lindja e Teksasit deri afër Kansas City. Do të duheshin rreth 8-9 orë me veturë ose të paktën 90 minuta me avion për ta përshkuar.

“Vetëtimat janë të mrekullueshme, por dhe të rrezikshme, duke marrë shumë jetë çdo vit. Kjo ngjarje tregon sa larg mund të përhapen rrufetë, duke rrezikuar aviacionin dhe shkaktuar zjarre”, tha Celeste Saulo, sekretare e përgjithshme e WMO.

Komiteti i WMO për Ekstremet e Motit e konfirmoi rekordin me ndihmën e teknologjive të reja satelitore. Ky rekord është 61 kilometra më i gjatë se ai i mëparshmi në SHBA më 29 prill 2020 (768 km). Gabimi i matjes është ±8 km.

Rrufja ndodhi në Rrafshinat e Mëdha të Amerikës së Veriut, një zonë e njohur për stuhitë Mesoskalare Konvektive që mundësojnë “mega-rrufe”.

Ajo u zbulua përmes analizës së përsëritur me ndihmën e satelitit GOES-16.

“Ky rekord tregon fuqinë e natyrës e përparimin shkencor në dokumentimin e ekstremeve. Ka të ngjarë që në të ardhmen të zbulohen më të mëdha”, tha Randall Cerveny nga WMO. Arkivi i WMO ruan të dhënat për ekstreme, përfshirë temperaturat, erën, reshjet, breshrin, rrufetë, tornado e ciklonet tropikale.

Continue Reading

Kuriozitete

Vala e të nxehtit kaplon edhe “tokat e akullta” të Finlandës

Published

on

Laplanda finlandeze është përfshirë nga një valë të nxehti rekord, me temperatura që kanë kaluar 30°C për 14 ditë rresht, një fenomen i paprecedentë që shkencëtarët e lidhin me ndryshimet klimatike.

Në qytetin arktik të Rovaniemit, termometri ka shënuar deri në 33°C në diell, duke e bërë të pamundur që ai të dalë jashtë për pjesën më të madhe të ditës.

Sipas Institutit Meteorologjik Finlandez, kjo është vala më e gjatë e të nxehtit që është regjistruar ndonjëherë në Lapland që nga viti 1961. Temperaturat janë rreth 10 gradë Celsius mbi mesataren sezonale, me stacione në Ylitornio dhe Sodankylä që regjistruan deri në 31.7°C.

“Herën e fundit që patëm një valë të tillë ishte në vitin 1972, por zgjati më pak”, tha meteorologu Jaakko Savela, duke shtuar se kjo valë tashmë ka thyer çdo rekord në rajon.

Shkencëtarët theksojnë se, ndonëse kjo valë nuk është shkaktuar nga ndryshimet klimatike, ngrohja globale ka ndikuar fuqishëm në intensitetin dhe gjatësinë e saj. Arktiku po ngrohet 4 deri në 5 herë më shpejt se pjesa tjetër e Tokës.

Nxehtësia ka ndikuar edhe te drerët e Laplandës, të cilët tani shihen duke braktisur pyjet në kërkim të freskisë. Mushkonjat që shumohen në vapë i ndjekin, duke i shtyrë të kërkojnë strehim në fshatra dhe përgjatë rrugëve.

Ekspertët paralajmërojnë se, me përkeqësimin e kushteve klimatike, barinjtë mund të detyrohen të ndërtojnë struktura të reja për t’u ofruar hije kafshëve.

Turistët në fshatin e Babagjyshit janë gjithashtu të tronditur nga temperaturat e larta. Ndërkohë, ditët e gjata me diell deri në orën 23:00 po i mbajnë temperaturat lart për më shumë orë, duke e përkeqësuar situatën.

 

Continue Reading

Kuriozitete

Sot shënohet ‘Dita Botërore e Tigrit’

Published

on

‘Dita Botërore e Tigrit’, është një festë vjetore që shënohet çdo 29 korrik,  për të rritur ndërgjegjësimin për ruajtjen e këtyre kafshëve.

E krijuar në vitin 2010 në ‘Samitin e Tigrit’, në Shën Petersburg, pas raporteve të fundit alarmante, se 97% e të gjitha llojeve të tigrave të egër ishin zhdukur në shekullin e fundit dhe vetëm rreth 3,000 kanë mbetur gjallë.

Ka disa faktorë që kanë shkaktuar rënien e numrit të tigrave, duke përfshirë humbjen e habitateve, ndryshimet klimatike, gjuetinë dhe përdorimin e lëkurës së tyre për përfitime industriale.

Tigrat janë në prag të zhdukjes e data e sotme apo ‘Dita Ndërkombëtare e Tigrit’, synon të sjell vëmendje ndaj këtij fakti e të përpiqet të ndalë zhdukjen e tyre.

Continue Reading

Kuriozitete

Ja sa kushton parfumi më i shtrenjtë në botë

Published

on

Nuk do ta kishim problem të paguanim kaq shumë për një parfum që funksionon 60% të rasteve që e hedhim, por për Clive Christian Imperial Majesty No.1, do të ishte e vështirë.

Shtëpia e Clive Christian e parfumeve për 150 vitet e fundit ka furnizuar familjen mbretërore britanike me produkte bukurie. Tradita që filloi me mbretëreshën Viktoria vazhdon edhe sot e kësaj dite dhe nuk është rastësi që simbole të ndryshme të monarkisë zbukurojnë shishet e çmuara të shtëpisë.

Shtëpia vendosi të hedhë në treg, një parfum që do të kalojë në çmim çdo gjë tjetër në treg. Imperial Majesty është një edicion special i Nr.1, roma kryesore e gamës, e cila është e disponueshme në një shishe gjysmë litri.

Vetë shishja është prej kristali Baccarat, qafa e shishes është prej ari 18 karatësh dhe në vend të tapës ka një diamant 5 karatësh.

Prodhimi i tij është kufizuar në 10 shishe dhe 5 ose 7 prej tyre janë dorëzuar te pronarët e tyre me fat. Për dërgesën është kujdesur vetë shtëpia e Clive Christian pasi transportohet me një Bentley që kushton pak më pak se parfumi dhe dërgohet privatisht.

Pjesa tjetër e shisheve janë në dispozicion të shtëpisë dhe po vizitojnë butikët Clive Christian anembanë botës si pjesë e programit “eat fish eyes”.

Nëse vërtet dëshironi ta nuhasni, por mund të merrni me 400,000 euro diçka po aq të çmuar.

 

Continue Reading

Të kërkuara