Ndryshimet klimatike po ndikojnë negativisht në jetën e fëmijëve në Kosovë. Kështu u tha në publikimin e raportit të UNICEF-it mbi gjendjen klimatike për fëmijët (CLAC).

Presidentja Vjosa Osmani, tha se mjedisi dhe ndryshimet klimatike përmbajnë tre nga pesë faktorët kryesor që rrezikojnë shëndetin e fëmijëve.

Ajo shtoi se rreth 23 për qind e fëmijëve në Kosovë jetojnë në kufirin kombëtar të varfërisë.

Po ashtu, Osmani potencoi se 10 për qind e lindjeve në Kosovë janë të parakohshme. Sipas saj një ndër arsyet e kësaj janë ndryshimet klimatike.

“Rreth 23 për qind e fëmijëve në Kosovë jetojnë në kufirin kombëtar të varfërisë. Kjo ndikon në qasjen e tyre në ujë të pijshëm, në ujë të sigurtë, strehim adekuat, energji të pastër dhe shërbime të tjera thelbësore për jetën dhe shëndetin e tyre. Për më tepër vet ekspozimi ndaj nxehtësisë për shkak të rritjes së temperaturave është konstatuar se do të ketë efekte akute në shëndetin e fëmijëve. Madje edhe para lindjes së tyre, duke quar potencialisht në lindje të parakohshme, peshë të ulët te fëmijët pas lindjes dhe vdekje në lindje. Vlerësohet se 10 për qind të lindjeve në Kosovë janë të parakohshme, kjo do të thotë se foshnja lind para javës së 37 të shtatzënisë. Njëra ndër arsyet që qon deri te kjo janë pikërisht ndryshimet klimatike. Faktet janë alarmantet, numrat flasin zëshëm dhe realiteti është i qartë. Ndryshimet klimatike po ndikojnë negativisht në jetën e fëmijëve tanë”, tha ajo.

Ndërkaq, udhëheqësja e UNICEF-it në Kosovë, Veronika Vashchenko, tha se ndikimi i ndryshimeve klimatike në Kosovë më shumë po i prek fëmijët nga komunitetet e cenueshme, si rom, egjiptian dhe ashkali.

“Këto ndikime tek fëmijët, prekin kryesisht fëmijët nga komunitetet e cenueshme, rom, egjiptian, ashkali të cilët tashmë janë të cenueshëm dhe jetojnë në komunitete të margjinalizuara. Fëmijët janë shumë më shumë sesa viktima. Fëmijët janë agjentët e ndryshimit. Ata janë që mund të bëjnë ndryshimin, të sjellin ndryshimin dhe të sjellin ndryshimet për të ardhmen… Rreth 4.2 miliardë fëmijë pritet të lindin në 30 vitet e ardhshme, ata nuk do të kenë klimë normale. Duke i vendosur fëmijët në qendër të veprimeve tona jo vetëm që do të mbrojmë mirëqenien e fëmijëve, por do të kemi edhe ekonomi më të qëndrueshme”, theksoi ajo.

Kurse, koordinatorja e OKB-së për zhvillim, Arnhild Spence, tha se Kosova duhet të angazhohet më shumë në agjendën e gjelbër.

“Kosova përfiton nga agjenda e gjelbër e BE-së dhe besoj fuqishëm që projekti për ndryshime klimatike për fëmijët do të marrë rol kryesor. Kombet e Bashkuara kanë mënyra të ndryshme që të kontribuojnë drejt ndryshimeve klimatike dhe ofrojnë mbështetje për qeverinë në zbatimin e kontributeve kombëtare. Objektivi ynë është që Kosova të zvogëloj emitimin”, deklaroi Spence.

Në anën tjetër, ushtruesi i detyrës së drejtorit ekzekutiv të Agjencisë për Mbrojtjen e Mjedisit në Kosovë, Afrim Berisha, tha se fëmijët në Kosovë po ndikohen në mënyrë të drejtpërdrejtë nga temperaturat e larta, si pasojë e ndryshimeve klimatike.

“Një nga grupet e shoqërisë sonë që po rrezikohen nga ndryshimet klimatike janë fëmijët. Jemi dëshmitarë se fëmijët po ndikohen në mënyrë të drejtpërdrejtë nga temperaturat e larta, valët e të nxehtit, sidomos në zonat urbane, madje edhe në ambientet e tyre shkollore. Fëmijët po ndikohen në mënyrë direkte nga përmbytjet dhe vërshimet që ndodhin në zonat e ndjeshme të përfshira nga këto dukuri ekstreme të motit”, theksoi ai.

Përfaqësuesit e Listës serbe në të gjitha institucionet e Kosovës vendosën më 5 nëntor 2022 që të largohen nga detyra, pas një takimi të zhvilluar në Zveçan.

Po atë ditë, policët serbë, anëtarë të partisë më të madhe të serbëve në Kosovë, zhveshën uniformat e tyre si akt i parë i largimit nga institucionet dhe lanë detyrën.

Serbët përfaqësohen me një ministër në Qeverinë e Kosovës, dhjetë deputetë në Kuvendin e Kosovës, me kryetarë komunash në ato qytete ku shumicë janë qytetarët serbë, si dhe në gjyqësor, polici. Të gjithë këta do të largohen nga institucionet e Kosovës.

“Ne kemi vendosur të largohemi nga të gjitha institucionet politike, Kuvendi, Qeveria, dhe nga katër komunat në veri të Kosovës, por edhe që të largohen serbët nga gjyqësori, policia si dhe stafi administrativ në katër komunat në veri”, pati deklaruar kryetari i Listës Serbe, Goran Rakiq.

Në këtë takim, u tha se ky vendim vlen deri në një njoftim, siç e quajtën ata, të arsyeshëm të Prishtinës për të respektuar marrëveshjet e Brukselit.

Pas këtij vendimi dorëheqjen e dhanë edhe pjesëtarët serbë të Policisë së Kosovës, ata të gjyqësorit dhe të prokurorisë në veri, duke zhveshur kështu uniformat e policisë.

Kryeministri Albin Kurti, në reagimin e tij, pas vendimit të Listës Serbe që të largohen nga institucionet qendrore të Kosovës, si dhe nga komunat në veri të vendit, tha se serbët e Kosovës duhet të ruajnë qetësinë, paqen e sigurinë, duke shtuar se ai “nuk është kryeministër kundër serbëve, por Beogradi është kundër tij”.

Në labirintin magjepsës të kulturës pop, The Simpsons kanë arritur një famë të veçantë për aftësinë e tyre të çuditshme për të parashikuar të ardhmen. Me zgjedhjet presidenciale amerikane në prag dhe tensionet që valojnë si një det i trazuar, një skenë e vjetër nga ky serial i famshëm është rikthyer në vëmendje, duke shfaqur një skenar që disa e shohin si ogur të fitores së Kamala Harris.

Teksa rezultati i zgjedhjeve mbetet një mister, fansat kërkojnë ngushëllim dhe optimizëm në artin që duket se i paraprin jetës. Në një episod të vitit 2000, të titulluar Bart to the Future, Lisa Simpson portretizohet si presidentja e Shteteve të Bashkuara, duke thënë nga Zyra Ovale: “Siç e dini, kemi trashëguar një krizë të thellë buxhetore nga Presidenti Trump.” Atëherë, kjo mund të tingëllonte si një fabul imagjinare, por sot, me hijen e Trump ende të pranishme në politikën amerikane, ëndrra satirike e The Simpsons ka marrë një gravitet të befasishëm.

Në të njëjtin episod, Lisa shfaqet e veshur me një kostum ngjyrë vjollcë, një varg perlash dhe vathë perlash, një imazh i pabesueshëm që solli ngjashmëri të menjëhershme me veshjen e Kamala Harris gjatë inaugurimit të saj si Zëvendëspresidente e parë femër. Fakti që The Simpsons parashikuan zgjedhjen e Trump si president, së bashku me këtë imazh të çuditshëm të parashikimit, ka bërë që ndjekësit të kërcejnë në përfundime të reja dhe të shpresojnë se episodet do të jenë profetike edhe këtë herë.

Në botën reale, ku qetësia mungon ndërsa rezultatet e zgjedhjeve afrojnë, interneti po zien nga teoria: “A mund të jenë The Simpsons orakuj të vërtetë?” Një përdorues i mediave sociale shkroi: “Të gjithë e dimë që The Simpsons kanë këtë aftësi të habitshme për të parashikuar të ardhmen. Në një episod, Lisa bëhet presidente dhe mban një kostum ngjyrë vjollcë me perla, njësoj si Kamala Harris. Rastësi? MENDOJ SE JO.”

Një tjetër komenton: “Nëse The Simpsons kanë parashikuar ndonjëherë të ardhmen, le të jetë ky rasti.” E pra, fati mbetet ende për t’u përcaktuar, por nëse shkrimet satirike të Matt Groening kanë edhe një grimë të vërtetës, mund të presim me padurim çastin kur dërrasa e zezë e famshme të shënojë: “Të jesh i drejtë është fantastike!”

Në fund, me ankthin që rritet dhe parashikimet që mbeten të gjalla, ndoshta do të zbulonim një të vërtetë më të thellë: se janë disa gjëra në qiell dhe tokë që nuk i shpjegon dot as filozofia e Groening./Euronews/D.E.

Në një fitore të shënuar që përforcon fuqinë e artit në kohë të pasigurta globale, artistja e talentuar nga Bangladeshi, Ashfika Rahman, është shpallur fituese e çmimit prestigjioz PinchukArtCentre’s Future Generation Art Prize 2024.

Photographed by Oleksandr Piliugin

Emri i saj u bë i njohur në ceremoninë madhështore të mbajtur në Kiev javën e kaluar, një vit pas vonesës të shkaktuar nga pushtimi rus i Ukrainës. Çmimi, që njihet për ndihmën e artistëve të rinj deri në moshën 35 vjeç nga e gjithë bota, shënon këtë vit edicionin e tij të shtatë.

Ashfika Rahman, 35-vjeçarja nga Dhaka e cila tani jeton në Amsterdam, u nderua me një shumë totale prej 100,000 dollarësh (92,000 euro), duke përfshirë 60,000 dollarë (55,000 euro) si shpërblim monetar dhe 40,000 dollarë (37,000 euro) për të mbështetur praktikën e saj artistike. Veprat e saj triumfuese, të titulluara “Behula and a Thousand Tales”, përbëjnë një univers të pasur artistik që përfshin fotografi, grafika, tekste dhe skulptura. Këto krijime trajtojnë rolin e grave në shoqëri, duke u fokusuar te rrëfime të heshtura nga historia, të cilat Rahman i sjell në jetë me një ndjeshmëri të thellë.

Ashfika Rahman “Courtesy of Future Generation Art Prize”

Juria e vlerësoi punën e saj si “një qëndisje fluturuese mes tokës dhe qiellit”, duke theksuar se ajo ndërthur në mënyrë poetike gjendjen njerëzore me kërkesën për drejtësi gjinore, të lidhura ngushtë me mitologjinë dhe shpirtëroren. Krijimtaria e Rahman, e përzgjedhur nga mbi 12,000 aplikime nga afërsisht 200 vende, mishëron një thirrje universale për një botë më të drejtë dhe më të barabartë.

Në fjalimin e saj, Rahman shprehu domethënien e çmimit në kontekstin e trazirave politike globale: “Ky çmim është veçanërisht i rëndësishëm, duke marrë parasysh klimën e sotme politike. Future Generation Art Prize ofron një platformë unike ku zërat dëgjohen lirshëm, duke na mundësuar të shprehemi dhe të jemi politikisht aktivë. Ky është një vend ku njerëzit nga çdo cep i botës mund të flasin hapur.”

Works by special prize winner Bekhbaatar Enkhtur, Photo by: Ela Bialkowska

Përveç Rahman, çmimi ndau 20,000 dollarë (18,000 euro) për fituesit e Çmimit të Veçantë, të cilët përfshijnë artistë si Tara Abdullah Mohammed Sharif nga Iraku, Bekhbaatar Enkhtur nga Mongolia, Dina Mimi nga Palestina, Hira Nabi nga Pakistani, Ipeh Nur nga Indonezia dhe Zhang Xu Zhan nga Tajvani. Vepra të fuqishme dhe plot vizion të Bekhbaatar Enkhtur shfaqen në ekspozitën në PinchukArtCentre, të cilat demonstrojnë një thirrje të fortë artistike për ndërlidhjen mes natyrës dhe njeriut.

Çmimi Future Generation Art Prize mbetet një platformë e fuqishme për artin ukrainas, duke u shërbyer artistëve të vendit si një dritare drejt botës. Veronika Hapchenko dhe Dana Kavelina, të përzgjedhura këtë vit, dëshmojnë për këtë ndikim të jashtëzakonshëm. Björn Geldhof, Drejtori Artistik i PinchukArtCentre, theksoi rëndësinë e çmimit si një shenjë e hapjes dhe shkëmbimit global: “Duke punuar në kohë jashtëzakonisht sfiduese, ky çmim është gjithashtu një shfaqje e forcës dhe qëndresës… Tregon se, pavarësisht gjithçkaje, Ukraina mbetet një vend i hapur ndaj botës, duke qenë i angazhuar me çështje që shqetësojnë të tjerët.”

Gjatë përgatitjeve për ekspozitën, sfidat nuk munguan, me hapjen që u shty nga gushti për shkak të ndërprerjeve të energjisë në Kiev si pasojë e sulmeve ndaj rrjetit energjetik të Ukrainës.

Juria e çmimit përfshinte figura të spikatura si Cecilia Alemani, Kuratorja e Bienales së 59-të të Venecias; Alicia Knock, Kuratore e Qendrës Pompidou në Paris; dhe kritiku i njohur i artit, Hou Hanru, ish-Drejtor Artistik i MAXXI në Romë.

Fituesit e mëparshëm kanë gëzuar karriera të suksesshme, përfshirë artistin angolez Nastio Mosquito, i cili ka realizuar ekspozita solo në Fondazione Prada Milano dhe MoMa New York; dhe artistën braziliane Cinthia Marcelle, ekspozitat e së cilës janë shfaqur në MoMa PS1.

Ekspozita e Future Generation Art Prize 2024 do të qëndrojë e hapur deri më 19 janar 2025 në PinchukArtCentre, Kiev, Ukrainë./Euronews/D.E

Work of special prize winner Ipeh Nur, Photo by: Ela Bialkowska