Bota
Gripi spanjoll: Si dukej bota pas pandemisë së vitit 1918
Published
4 years agoon
By
Esad DujakaNëse nuk keni dëgjuar për pandeminë e gripit spanjoll, kriza e koronavirusit ndoshta ka tërhequr vëmendjen tuaj për faktin se ky virus vdekjeprurës u përhap në të gjithë botën në fillim të shekullit 20.
Shpesh referuar si “nëna e të gjitha pandemive”, ajo shkaktoi vdekje midis 40 dhe 50 milionë brenda dy vjetësh, midis 1918 dhe 1920 – sipas Organizatës Botërore të Shëndetit dhe Qendrave për Kontrollin e Sëmundjeve (CDC).
Shkencëtarët dhe historianët besojnë se një e treta e popullsisë së botës, e cila në atë kohë numëronte rreth 1.8 miliardë njerëz, ishte e infektuar.
Dhe gripi shkaktoi gjithsej më shumë vdekje sesa vetë Lufta e Parë Botërore, e cila u dha fund në një kohë kur sëmundja kishte filluar të përhapet.
Ndërsa e gjithë bota reagon ndaj krizës COVID-19, le të shohim nga afër pandeminë e fundit që e varrosi botën në vend – dhe si dukej kur përfundoi më në fund?
Në vitin 1918, mjekësia dhe shkenca ishin shumë më të kufizuara në luftën kundër sëmundjeve sesa sot.
Mjekët e dinin që kishte mikroorganizma prapa gripit spanjoll dhe se sëmundja mund të transmetohej nga personi në person, por ata ende menduan se ajo ishte shkaktuar nga bakteret dhe jo nga viruset.
Trajtimi ishte gjithashtu i kufizuar – antibiotiku i parë në botë, për shembull, nuk u zbulua deri në vitin 1928.
Vaksina e parë e gripit u bë e disponueshme për publikun në vitet 1940. Është e rëndësishme të përmendet se atë kohë nuk kishte sistem shëndetësor për të gjithë njerëzit. Edhe në vendet e pasura, sistemi i kanalizimeve publike ishte ende një luks.
“Në vendet e industrializuara, shumica e mjekëve ose kanë punuar vetë ose janë financuar nga bamirësitë ose institucione fetare, dhe shumë njerëz nuk kanë qasje në to,” tha Laura Spini, një gazetare e shkencës dhe autore e “The Pale Rider: The Spanish Flu”.
Për t’i bërë gjërat edhe më keq, gripi spanjoll sulmoi në një mënyrë që nuk ishte parë më parë në pandemitë e gripit, të tilla si ajo në 1889-90, e cila vrau më shumë se një milion njerëz në të gjithë botën.
Shumica e viktimave ishin midis moshës 20 dhe 40-vjeç, dhe burrat u prekën në mënyrë disproporcionale – ndoshta pasi pandemia mendohet të ketë filluar në kampe ushtarake të mbipopulluara në Frontin Perëndimor dhe të përhapet ndërsa trupat u kthyen në shtëpi pas Luftës së Parë Botërore.
Një studim i vitit 2020 i udhëhequr nga studiuesi i Harvardit Robert Barrot vlerësoi se megjithëse rreth 0.5 për qind e popullsisë së atëhershme amerikane vdiqën nga gripi spanjoll (rreth 550,000 njerëz), 5.2 për qind e popullsisë në Indi u prek, ose rreth 17 milionë vdekje.
Pasojat për ekonominë ishin të mëdha. Barrot dhe ekipi i tij vlerësuan se pandemia çoi në një rënie mesatare prej 6 për qind të produktit të brendshëm bruto në të gjitha vendet.
“Viktimat e Luftës së Parë Botërore dhe gripit spanjoll çuan në një katastrofë të vërtetë ekonomike”, thotë shkrimtarja Katarina Arnold, autore e librit ‘Pandemic 1918’.
You may like
Bota
Biden: SHBA do të vazhdojë rritjen e armëve në Ukrainë pas sulmeve ruse
Published
14 minutes agoon
December 26, 2024By
UBTnewsPresidenti i Shteteve të Bashkuara, Joe Biden, tha një ditë më parë se i kishte kërkuar Departamentit të Mbrojtjes që të vazhdojë dërgesat e tij të armëve në Ukrainë, pasi dënoi sulmin e Rusisë në ditën e Krishtlindjes ndaj sistemit energjetik të Ukrainës dhe disa prej qyteteve të saj.
Rusia lëshoi dhjetëra raketa dhe dronë në sistemin energjetik të Ukrainës dhe disa nga qytetet e saj dje.
Presidenti amerikan tha se ai tashmë është përgjigjur duke riafirmuar angazhimin e Uashingtonit për mbrojtjen e Ukrainës.
“Qëllimi i këtij sulmi të egër ishte të ndërpresë aksesin e popullit ukrainas në ngrohje dhe energji elektrike gjatë dimrit dhe të rrezikojë sigurinë e rrjetit të tij”, tha ai.
Bota
Besnikët e Assadit ekzekutojnë 14 luftëtarë që rrëzuan regjimin
Published
36 minutes agoon
December 26, 2024By
UBT NEWSAutoritetet e reja të udhëhequra nga rebelët në Siri njoftojnë se mbështetësit e presidentit të rrëzuar Bashar al-Assad kanë ekzekutuar 14 luftëtarë të ministrisë së brendshme në një pritë të vendosur në perëndim të vendit. Sipas raportimeve, forcat pro-Asadit kryen një sulm ndaj një grupi rebelësh që kishin sulmuar forcat e sigurisë siriane, duke lënë 14 të vdekur dhe 10 të plagosur gjatë luftimeve që shpërthyen pranë portit strategjik të Tartous, i cili është një bastion i sektit alavit të Assadit.
Raportet njoftojnë se sulmi ndodhi ndërsa forcat e sigurisë po tentonin të arrestonin një ish-oficer që dyshohej për përfshirje në torturat dhe keqtrajtimet e të burgosurve në burgun famëkeq të Saydnaya, i njohur për abuzimet e tij brutale. Ky incident vjen më pak se dy javë pas rënies së regjimit të Bashar al-Assadit, i cili u mundua të mbijetonte përmes një konflikti të përgjakshëm dhe ndarjeve sektarizmu në vend. Pas marrjes së pushtetit nga forcat rebele, udhëheqësit e fraksionit islamik Hayat Tahrir al-Sham shpallën fitoren e tyre dhe kontrollin mbi Damaskun, kryeqytetin e Sirisë.
Ky zhvillim ka rritur tensionet dhe ka nxitur më tej pasiguri në rajon, duke pasur një ndikim të drejtpërdrejtë në stabilitetin e zonës, përfshirë edhe rrezikun e përhapjes së mëtejshme të dhunës./UBTNews/
Bota
Opozita jugkoreane me mocion për shkarkimin e u.d të presidentit
Published
49 minutes agoon
December 26, 2024By
UBTnewsOpozita në Korenë e Jugut tha se ka dorëzuar një mocion për shkarkimin e ushtruesit të detyrës të presidentit, Han Duck-soo, pasi ai ka refuzuar që të emërojë gjykatës në Gjykatën Kushtetuese për të finalizuar procesin e largimit nga detyra të paraardhësit të tij.
Koreja e Jugut është zhytur në krizë politike, pasi presidentit Yoon Suk Yeol – i cili aktualisht është i pezulluar nga kjo detyrë – shpalli gjendje lufte më 3 dhjetor.
Për këtë shkak, Yoonit iu morën detyrat e presidentit nga Parlamenti më 14 dhjetor, por Gjykata Kushtetuese tani duhet të mbajë në fuqi vendimin e ligjvënësve, në mënyrë që të përfundojë procesi i shkarkimit të presidentit.
Megjithatë, Han ka refuzuar që të emërojë tre gjyqtarë për të kompletuar përbërjen prej nëntë anëtarësh të Gjykatës Kushtetuese, që janë të nevojshëm për të çuar përpara procesin për largimin e Yoonit.
Subjekti opozitar, Partia Demokratike, tha se për këtë arsye tani po kërkon që Han të shkarkohet.
“Kemi ngritur mocion… do ta njoftojmë për të Parlamentin sot”, tha ligjvënësi Park Sung-joon për gazetarët.
“Mocioni do të hidhet në votim nesër”.
Refuzimi i Hanit që të emërojë tre gjyqtarët dëshmon se ai “nuk ka vullnet apo nuk është i kualifikuar që të respektojë Kushtetutën”, tha kryetari i Grupit Parlamentar të Partisë Demokratike, Park Chan-dae.
Nëse gjykata do të vazhdonte me procesin e shkarkimit pa emërimin e tre gjyqtarëve, të gjashtë gjyqtarët aktualë do të duhej të pajtoheshin në mënyrë unanime për të larguar Yoonin nga detyra e presidentit. Pa një unanimitet të tillë, Yoon do të kthehej në postin e presidentit.
Han ka thënë se do të certifikojë emërimin e gjyqtarëve vetëm pasi subjekti në pushtet, Partia e Pushtetit Popullor dhe opozita arrijnë një kompromis për gjyqtarët e nominuar.
Nëse mocioni i opozitës kalon gjatë seancës të së premtes, kjo do të ishte hera e parë në historinë e Koresë së Jugut që Parlamenti i këtij shteti të votonte për shkarkimin e një ushtruesi të detyrës të presidentit. Nëse ndodh ky skenar, atëherë Han do të zëvendësohej nga ministri i Financave, Choi Sang-mok./REL/
Bota
Të paktën dhjetë të vrarë nga sulmet izraelite në Gazë
Published
52 minutes agoon
December 26, 2024By
UBTnewsTë paktën dhjetë persona janë vrarë dhe dhjetëra të tjerë janë plagosur gjatë një sulmi ajror izraelit në Gazë në orët e para të 26 dhjetorit, thanë mjekët dhe autoritetet shëndetësore në enklavën palestineze.
Pesë persona u vranë dhe 20 të tjerë u plagosën gjatë një sulmi ajror izraelit në një shtëpi në lagjen Zeitun të Qytetit të Gazës, teksa autoritetet shëndetësore shtuan se numri i viktimave mund të rritet pasi shumë njerëz kanë mbetur të bllokuar nën rrënojat e ndërtesës.
Ndërkaq, një incident të ndarë, pesë gazetarë u vranë kur makina e tyre u godit nga një sulm në afërsi të spitalit Al-Avda, në Nuseirat në Gazën qendrore.
Ata ishin punonjës të kanalit televiziv, Al-Quds Al-Youm. Sipas mediave palestinezëve dhe gazetarëve lokalë, makina e gazetarëve të vrarë ishte e shënjuar si makinë e ekipeve mediale dhe ishte përdorur nga ta për të raportuar nga brenda spitali dhe kampi i refugjatëve Nuseirat.
Ende nuk ka ndonjë reagim nga Izraeli lidhur me këto sulme të raportuara.
Megjithatë, një ditë më herët Izraeli dhe Hamasi – grupi palestinez i shpallur organizatë terroriste nga Shtetet e Bashkuara dhe Bashkimi Evropian – këmbyen akuza se kanë dështuar të përmbyllin një marrëveshje armëpushimi, pavarësisht se të dyja palëve ditëve të fundit thanë se ka përparim në këtë proces.
Edhe pse së fundi palët kanë shprehur optimizëm për një marrëveshje armëpushimi, ende ka pika për të cilat nuk është gjetur pajtim lidhur me këmbimin pengjeve me të burgosurit palestinezë dhe për tërheqjen e trupave izraelite nga Gaza.
Gjatë sulmit të 7 tetorit të vitit 2023 në Izrael, Hamasi vrau afër 1.200 persona dhe rrëmbeu afër 250 të tjerë. Vitin e kaluar u liruan më shumë se 100 pengje, në këmbim të lirimit të palestinezëve të burgosur në Izrael. Disa të tjerë janë shpëtuar, por Izraeli thotë se beson që nga afër 100 pengje që gjenden në Gazë, të paktën dy e treta e tyre janë vrarë apo kanë vdekur në robëri.
Ofensiva hakmarrëse izraelite, deri më tani ka lënë të vrarë më shumë se 45.000 palestinezë dhe ka shkaktuar dëme të mëdha në Rripin e Gazës./REL/
KQZ pret afatet ligjore për certifikimin e Listës Serbe
Armëmbajtje pa leje në dy raste të ndara në Rugovë të Pejës
7 shenjat që tregojnë se mund të vuani nga çrregullimi ADHD
Biden: SHBA do të vazhdojë rritjen e armëve në Ukrainë pas sulmeve ruse
Besnikët e Assadit ekzekutojnë 14 luftëtarë që rrëzuan regjimin
BQK sot bën prezantimin vjetor për vitin 2024
Hudhra – shumëfish më efikase sesa antibiotikët
Opozita jugkoreane me mocion për shkarkimin e u.d të presidentit
Të paktën dhjetë të vrarë nga sulmet izraelite në Gazë
Të kërkuara
-
Bota2 months ago
Trump premton paqe në Liban nëse rikthehet në Shtëpinë e Bardhë
-
Bota2 months ago
Koreja e Veriut rrit frikën në botë, lëshon raketën e re balistike ndërkontinentale
-
Bota1 month ago
“Ethet” e kthimit të Trump! Takohen Macron e Starmer, zbardhet fokusi i diskutimeve
-
Kulturë3 months ago
Marigona Ferati, profesoresha e UBT-së, zëri i artit në jurinë ndërkombëtare në festivalin e teatrove në Oman