

Shëndeti
Gjërat që ndikojnë në zhvillimin e inteligjencës së fëmijëve
Pesë gjërat që ndikojnë në inteligjencën e fëmijëve.
Published
3 years agoon
By
Betim GashiSi prind, ju dëshironi të rritni një fëmijë që do të bëhet i suksesshëm kur të rritet. Megjithëse inteligjenca është vetëm 50 për qind e ekuacionit të performancës, edukimi është çelësi për zhvillimin e fëmijës. Këtu janë pesë gjërat që ndikojnë në inteligjencën e fëmijës suaj:
1. Arsimi
Natyra kundrejt edukimit? Zhvillimi i trurit nuk varet vetëm nga gjenetika. Megjithëse qelizat e trurit formohen para lindjes, përvojat e hershme të jetës dhe mësimi i parë janë të rëndësishme për zhvillimin e trurit të një fëmije. Nuk ka nevojë të blini lodra të shtrenjta. Duke folur, duke lexuar libra, ju gjithashtu mund ta stimuloni fëmijën duke shkuar në muze, kopshte zoologjike, biblioteka publike – këto vende mund të nxisin imagjinatën e fëmijës dhe ta inkurajojnë atë të bëjë pyetje se si funksionojnë gjërat.
2. Inteligjenca emocionale
Sipas Tippy Sumpaico-Tanchanco, një pediatre për sjelljet zhvillimore, duhet të fokusoheni edhe në inteligjencën emocionale në mënyrë që fëmijët tuaj të jenë të suksesshëm jo vetëm në shkollë, por edhe në jetë. Sigurohuni që të plotësohen të gjitha nevojat e tyre fizike, mendore dhe emocionale, në mënyrë që ata të mësojnë dhe të arrijnë potencialin e tyre të plotë në mënyrën më të mirë të mundshme.
3. Stili i të mësuarit të fëmijës suaj
Ka disa mënyra për të mësuar. Si i zgjidh një fëmijë problemat e matematikës? A i pëlqen të luajë me fjalët? Apo është më argëtuese për të që të zgjidhë problemet e matematikës përmes lojërave fizike? Përcaktoni nëse fëmija juaj është një tip vizual, dëgjimor ose kinestetik (fizik) për ta ndihmuar atë të mësojë më mirë.
4. Koha për të luajtur
Fëmijët kanë nevojë për kohë për të shijuar lojën e pavarur. Është mundësia e tyre për të krijuar historitë e tyre, për të luajtur lojëra ose për të zgjidhur problemet vetë. Mos harroni: koha e lojës është vetëm e tij. Nëse fëmija juaj është i mërzitur, lëreni të mërzitet. Lëreni të zbulojë pasionet e tij.
5. Të ushqyerit
Jepini fëmijës tuaj ushqime të pasura me acide yndyrore omega-3 sepse hulumtimet tregojnë se këto yndyra thelbësore luajnë një rol thelbësor në zhvillimin e trurit. Përveç frutave, perimeve dhe drithërave të plota, maskat me acid omega-3 si DHA në ARA konsiderohen ushqime të trurit. Vezët dhe salmoni janë një burim i shkëlqyer i acideve yndyrore omega-3.
Shëndeti
Studimi: Pini kafe pa sheqer dhe yndyrë, jetoni më gjatë
Published
54 minutes agoon
June 20, 2025
Kafja e pastër mund të ulë rrezikun e vdekjes, kurse më pak kur përzihet me sheqer dhe yndyrë (cream).
Një studim nga Universiteti Tufts në Boston, SHBA, tregon se pirja e 1-2 filxhanëve kafe të zezë në ditë lidhet me rrezikun më të ulët të vdekjes, sidomos nga sëmundjet e zemrës, përcjell e përditshmja britanike “The Independent”.
Rezultatet treguan se kafja pa sheqer dhe pa yndyrë të shtuar ul rrezikun me 14–16%, nëse kafeja përzihet me shumë sheqer dhe yndyrë të ngopur, efekti pozitiv zhduket.
Sipas autores së studimit, Fang Fang Zhang, përfitimet vijnë nga përbërësit bioaktivë të kafesë, por shtesat e dëmshme e zvogëlojnë efektin.
Studimi analizoi të dhënat e 46,000 të rriturve nga viti 1999 deri në 2018 dhe u publikua në revistën The Journal of Nutrition.
Autorët theksojnë se kufizimi i sheqerit dhe yndyrës është në përputhje me udhëzimet zyrtare për një dietë të shëndetshme.
Shëndeti
Dhimbja e dhëmbit do të zhduket nëse aplikoni këto metoda në shtëpi
Published
3 hours agoon
June 20, 2025
Disa kura natyrale, si shpëlarja me ujë të kripur apo përdorimi i kompresa të ftohta, lehtëson përkohësisht dhimbjen e dhëmbit.
Nëse dhimbja vazhdon, është e rëndësishme të shkoni te dentisti për të trajtuar shkaktarin kryesor të problemit.
Çfarë është dhimbja e dhëmbit?
Dhimbja e dhëmbit është ndjesi e pakëndshme që mund të jetë nga e lehtë deri në shumë e fortë dhe ndodh rreth dhëmbëve apo nofullës.
Zakonisht tregon se ka ndonjë problem me dhëmbin ose mishrat e dhëmbëve, nëse keni dhimbje dhëmbi, është me rëndësi të kuptoni shkakun e saj që të dini si të veproni më mirë për të lehtësuar simptomat si dhimbja, ënjtja apo irritimi.
Kur ndihmojnë kurat natyrale?
Nëse dhimbja është e lehtë e kalon brenda një dite ose dy, përdorni disa metoda natyrale si: shpëlarja me ujë të kripur dhe përdorimi i kompresës së ftohtë.
Këto ndihmojnë në uljen e inflamacionit dhe pastrimin e gojës. Nëse dhimbja vazhdon, konsultohuni me dentistin.
Kujdes! Nëse jeni shtatzënë, jeni duke ushqyer me gji apo keni ndonjë sëmundje, konsultohuni me dentistin para se të përdorni ndonjë përbërës natyral.
Metodat natyrale më të zakonshme për lehtësimin e dhimbjes së dhëmbit:
Shpëlarja me ujë të kripur
Uji i kripur është dezinfektues natyral.
Ndihmon në pastrimin e gojës dhe në uljen e inflamacionit.
Si ta përdorni: përzieni gjysmë lugë çaji kripë në një gotë me ujë të ngrohtë dhe shpëlani gojën për disa sekonda.
Shpëlarja me peroksid hidrogjeni
Ndihmon në uljen e dhimbjes dhe në vrasjen e baktereve.
Shumë efektiv për mishrat e përgjakur dhe reduktimin e pllakes dentare.
Si ta përdorni: përzieni peroksid 3% me ujë në sasi të barabarta dhe përdoreni për të shpëlarë gojën. Mos e gëlltisni!
Kompresë e ftohtë
E dobishme veçanërisht nëse dhimbja vjen nga ndonjë goditje apo traumë, ftohja ngushton enët e gjakut, duke ulur dhimbjen dhe ënjtjen.
Si ta përdorni: vendosni një qese akulli të mbështjellë me peshqir [për 20 minuta] në pjesën ku keni dhimbje. Përsëriteni çdo disa orë.
Qeset e çajit me nenexhik
Njihet për efektin qetësues, mund ta përdorni një qese të ngrohtë ose ta vendosni në frigorifer për disa minuta e ta aplikoni mbi dhëmbin që ju dhemb.
Hudhra
Ka veti antibakteriale dhe qetësuese.
Shtypni një thelb për të krijuar pastë e vendoseni mbi dhëmbin që ju dhemb. Mund të shtoni pak kripë. Ose mund ta përtypeni ngadalë një thelb të freskët.
Shëndeti
Ekspertët paralajmërojnë: Dietat strikte dëmtojnë shëndetin mendor
Published
20 hours agoon
June 19, 2025
Dieta zakonisht shoqërohet me shëndet më të mirë fizik, por një studim i ri sugjeron që planet e të ngrënit që përqendrohen në kufizimin e kalorive mund ta përkeqësojnë shëndetin mendor .
Hulumtimi, i botuar më 2 qershor në revistën BMJ Nutrition, Prevention and Health , zbuloi se gati 30 mijë njerëz në një dietë me kalori të kufizuara kishin më shumë gjasa të raportonin simptoma depresive sesa ata që ishin në dieta të tjera ose që nuk mbanin fare dietë.
Depresioni mund të rezultojë nga shumë faktorë, dhe ndikimi i dietës në gjendjen e shëndetit mendor është një fushë relativisht e re e kërkimit shkencor.
“Ky studim shton kuptimin si zgjedhjet ushqimore të bëra në jetën e përditshme ndikojnë në simptomat depresive”, tha bashkautori i studimit, Venkat Bhat.
Ekspertët rekomandojnë dieta të ekuilibruara dhe të qëndrueshme për të mbështetur shëndetin mendor dhe fizik.
Shëndeti
Testi i gjakut që mund të zbulojë kancerin shumë herët – para simptomave
Published
22 hours agoon
June 19, 2025
Shkencëtarët kanë zhvilluar një test gjaku “ të ndjeshëm” që zbulon shenja të tumorëve kancerogjenë vite para se të shfaqen simptomat e para, një avancim që çon në rezultate më të mira trajtimi për pacientët.
Kërkuesit nga Universiteti Johns Hopkins në SHBA zbuluan se materiali gjenetik që hedhin tumorët mund të zbulohet në qarkullimin e gjakut shumë para se pacientët të marrin diagnozën e parë.
Studimi, i publikuar në revistën Cancer Discovery, zbuloi se këto mutacione gjenetike të shkaktuara nga kanceri mund të zbulohet në gjak deri në tre vjet përpara për disa pacientë.
“Tre vjet më herët ofrojnë kohë për ndërhyrje. Tumorët ka të ngjarë të jenë shumë më pak të avancuar dhe më të mundshëm të kuruar,” tha Yuxuan Wang, bashkëautor i studimit.
Shkencëtarët analizuan mostra plazme të gjakut të mbledhura nga pjesëmarrësit e studimit të financuar nga NIH për të hetuar faktorët e rrezikut për sulmin në zemër, goditjen në tru, dështimin e zemrës dhe sëmundje të tjera kardiovaskulare, raporton The Independent.
Shkencëtarët zhvilluan teknika të saktë të sekuestrimit të gjenomit për të analizuar mostrat e gjakut nga 52 pjesëmarrës të studimit të mëparshëm. Një foto tregon tubat e mbledhjes së gjakut gjatë një dhurimi gjaku (AFP përmes Getty Images).
Njëzet e gjashtë nga pjesëmarrësit u diagnostikuan me kancer brenda gjashtë muajve pas mbledhjes së mostrave, 26 të tjerët që nuk u diagnostikuan shërbyen si grup kontrolli për krahasim. Tetë nga 52 pjesëmarrësit morën rezultate pozitive në një test laboratorik për zbulimin e hershëm të kancerit që u zhvillua në kohën kur u morën mostrat e tyre të gjakut.
Testi MCED është projektuar për të zbuluar kanceret e shumta në stadet e tyre të hershëm nga një mostër e vetme gjaku, duke analizuar molekulat e nënshkrimit të kancerit në gjak, duke përfshirë ADN-në dhe proteinat.
8 u diagnostikuan me kancer brenda katër muajve pas mbledhjes së gjakut, 6 nga 8 pjesëmarrës, u morën mostra gjaku rreth 3 deri në 3.5 vjet para diagnozës. Në katër nga këto raste, mund të identifikoheshin mutacione të lidhura me rritjen e tumorit në mostrat e tyre të mëhershme të gjakut.
Gjetjet tregojnë “premtimin e testeve MCED për të zbuluar kanceret shumë herët,” thonë shkencëtarët.
Kjo mund të çojë në teste gjaku më të standardizuara për të ekranizuar njerëzit çdo vit ose çdo dy vjet, që mund të rrisin zbulimin e hershëm dhe të parandalojnë kanceret që të bëhen tumorë të papërballueshëm ndaj trajtimit.
“Ky rezultat tregon se është e mundur të zbulohet ADN-ja e qarkullimit të tumorëve më shumë se tre vjet përpara diagnozës klinike, dhe ofron ndjeshmërinë e nevojshme për këtë qëllim,” shkruan shkencëtarët.
“Zbulimi i kancerit vite përpara diagnozës klinike mund të ndihmojë në ofrimin e menaxhimit me një rezultat më të favorshëm,” tha edhe Nickolas Papadopoulos, një tjetër autor i studimit.
Shkencëtarët shpresojnë që gjetjet të mund të verifikohen në një provë më të gjerë që përfshin më shumë pjesëmarrës.

Mbi një mijë fëmijë vrapuan në Prishtinë për Ditën Olimpike

Macron ngre alarmin: Rafale po telefonon, siguroni Evropën!

Dita e Çlirimit në Istog, “triumf për liri dhe drejtësi”

Bëhet ‘lëmsh’ rrjeti, Selena Gomez dhe Hailey Bieber nuk ndiqen më në rrjete sociale

Studimi: Pini kafe pa sheqer dhe yndyrë, jetoni më gjatë

Irani refuzon negociatat me SHBA: Nuk ka dialog derisa të ndalen sulmet izraelite

Izraeli paralajmëron Hezbollahun kundër përfshirjes në konflikt

Irani: Materiali bërthamor nuk është në centralet e goditura nga Izraeli

Konflikti Izrael-Iran hyn në javën e dytë, Evropa synon zgjidhje diplomatike
Të kërkuara
-
Lajmet nga UBT2 months ago
Profesori, Arsim Hajdari, doktoron me temën “New Perspective of Biological Therapy in Treatment of Age-Related Macular Degeneration”
-
Lajmet2 months ago
Studentët e Psikologjisë në UBT zhvilluan një vizitë studimore në qendrën psikologjike “Radix” dhe Asociacionin Kosovar për Psikoterapi Trupore
-
Lajmet nga UBT2 weeks ago
UBT – Institucioni privat me më së shumti programe të akredituara nga Agjencia e Akreditimit të Kosovës
-
Lajmet nga UBT2 weeks ago
UBT rilicencohet nga MAShTI për ofrimin e arsimit profesional në katër drejtime të rëndësishme shëndetësore