

Kuriozitete
Bletët jetojnë dukshëm më shkurtër, ky është një problem për të gjithë botën
Jetëgjatësia e bletëve është e lidhur me gjenet e tyre.
Published
2 years agoon
By
Betim GashiHulumtimet e reja kanë treguar se jetëgjatësia e bletëve është ulur me gati 50 për qind në 50 vjetët e fundit.
Hulumtimet e Listës së Kuqe Evropiane për Bletët thonë se një në dhjetë lloje të bletëve të egra po përballet me zhdukjen dhe studiuesit po u bëjnë thirrje njerëzve të pyesin veten se si do të reagonin nëse jetëgjatësia e njeriut do të përgjysmohej. Kjo do të thotë se një person mesatar do të jetonte 41 në vend të 82 vjet.
E ardhmja e njerëzimit është e lidhur me bletët, sepse pa to është e pamundur të rriten shumica e kulturave nga të cilat varet ushqimi i njeriut.
Ky hulumtim mund të ndihmojë në shpjegimin e nivelit të lartë të vdekjeve të kolonive të bletëve në të gjithë botën në dekadat e fundit. Vdekja e bletëve ishte veçanërisht e theksuar në SHBA gjatë dimrit 2006/2007. kur disa bletarë komercialë humbën 90 për qind të kolonive të tyre.
Shkalla të pashpjegueshme të larta të vdekjeve të kolonive të bletëve janë raportuar në Kanada, Australi, Belgjikë, Francë, Holandë, Greqi, Itali, Portugali, Spanjë, Zvicër, Gjermani, Finlandë dhe Poloni. Gjatë dimrit të ftohtë 2012/2013. 29 për qind e kolonive të bletëve në Britaninë e Madhe vdiqën.
Autorët e studimit Anthony Nearman dhe Dennis van Engelsdorp nga Universiteti i Maryland-it përdorën modelimin matematikor për të treguar se jetëgjatësia më e shkurtër e bletëve mund të çojë në zhdukje masive të kolonive. Sipas të dhënave të tyre, që nga viti 1969, jetëgjatësia e bletëve në SHBA ka rënë nga mesatarja prej 34 ditësh në vetëm 18 ditë.
U studiuan bletët punëtore të hequra nga kosheret dhe të vendosura në “kafaze”, jo bletët e egra, të cilat mund të kenë ndikuar në rezultatet. Por nëse nuk është kështu, diçka shqetësuese po ndodh.
Autorët besojnë se bletët moderne mund të vuajnë nga një prevalencë më e lartë e sëmundjeve të tilla si krahët e deformuar, të cilat janë bërë më të zakonshme që nga zbulimi i tyre 40 vjet më parë. Ato mund të jenë dobësuar nga gjeneratat e reja të pesticideve që nuk ekzistonin 50 vjet më parë.
Poleni që bletët ushqejnë larvat e tyre shpesh është i kontaminuar me pesticide dhe kjo mund të përkeqësojë situatën e tyre pasi ato ekspozohen ndaj dozave të vogla të një grupi shumë toksik të pesticideve të quajtur jonikotinoide, gjë që redukton rezistencën e tyre ndaj sëmundjeve.
Është gjithashtu e mundur që gjenet e bletëve të kenë ndryshuar. Jetëgjatësia e bletëve është e lidhur me gjenet e tyre.
Përzgjedhja artificiale ose natyrore mund të favorizojë bletët me jetëgjatësi më të shkurtër. Shkencëtarët vërejnë se kjo ndodh edhe në specie të tjera. Për shembull, merluci tani piqet më herët dhe kur është më i vogël në madhësi për shkak të mbipeshkimit, kështu që peshqit rrallë jetojnë aq gjatë sa të rriten.
Është gjithashtu e mundur që faktorët stresues në botën moderne, si pesticidet dhe sëmundjet, nënkuptojnë që bletët rrallë jetojnë më gjatë. Evolucioni i tyre mund të favorizojë një mënyrë jetese “jeto shpejt, vdis i ri”.
Bletët tashmë përballen me shumë presione në përpjekjet e tyre për të mbijetuar. Një studim tjetër nga Universiteti i Bristolit, i publikuar këtë muaj, zbuloi se plehrat ndryshojnë fushën elektrike të bimëve, gjë që ndryshon mënyrën se si bletët i “ndiejnë” lulet. Kjo i pengon ato të vizitojnë lulet, kështu që habitati i bletëve zhduket. Që nga vitet 1930, 97 për qind e livadheve me lule të egra janë zhdukur në Britaninë e Madhe si rezultat i intensifikimit të bujqësisë.
Hulumtimi i ri, megjithatë, ngre më shumë pyetje sesa përgjigjet. Të dhënat bazohen në grupet e bletëve punëtore në kafaz, një metodë që përdoret shpesh për të studiuar efektet e faktorëve stresues si pesticidet. Në këto eksperimente, studiuesit zakonisht vendosin grupe kontrolli njëkohësisht dhe në një gjendje identike në studime të ndryshme të kryera në të gjithë SHBA që nga viti 1969. Autorët pranojnë se kjo është një dobësi në raportin e tyre.
Ata nuk mund të garantojnë që kushtet laboratorike kanë mbetur të njëjta që nga viti 1969. Ndoshta studimet e vjetra kanë përdorur kafaze prej druri, ndërsa ato moderne përdorin ato plastike. Madhësitë e kafazit mund të jenë më të vogla dhe më të mëdha, dhe fluksi i ajrit në inkubatorët modernë mund të jetë më i shpejtë ose më i ngadalshëm. Detaje të tilla vërehen rrallë. Gjithçka që ka ndryshuar në 50 vitet e fundit mund të shpjegojë uljen e jetëgjatësisë së bletëve.
Nuk do të jetë e lehtë për shkencëtarët të zbulojnë gjetjet e kërkimit, por nëse do të mund të gjendeshin të dhëna historike mbi jetëgjatësinë e bletëve të egra në dekadat e mëparshme, ato mund të krahasoheshin me matjet e sotme. Kjo do t’i ndihmonte shkencëtarët të përjashtonin mundësinë që kushtet laboratorike mund të kenë ndikuar në rezultatet e studimit.
Jetëgjatësia e reduktuar e bletëve nënkupton një reduktim të pllenimit. Bletët dhe pjalmuesit e tjerë të insekteve janë thelbësorë për një korrje të mirë në 75 për qind të kulturave të kultivuara në mbarë botën.
Të gjitha llojet e bletëve përballen me sfida si dhe bletët e mjaltit, por nuk dihet nëse edhe jetëgjatësia e tyre ka ndryshuar. Nëse bletët me të vërtetë jetojnë më pak në natyrë, atëherë është e nevojshme të zbulohet pse, raporton Conversation.
Kuriozitete
Fotoja e vitit: Portreti i një djali palestinez të plagosur shpallet fitues i “World Press Photo”
Published
2 days agoon
April 22, 2025
Një portret i mahnitshëm i një djali të ri palestinez, Mahmoud Ajjour, i cili humbi të dy duar në një sulm ajror izraelit në qytetin e Gazës, ka fituar titullin e fotos më të mirë të “World Press Photo”.
Fotografja Samar Abu Elouf, gjithashtu nga Gaza, takoi nëntëvjeçarin Mahmoud pas tre muajsh, kur ai dhe familja e tij u evakuan në Doha, Katar, për trajtim mjekësor. Ajjour kishte pësuar dëmtime të rënda nga shpërthimi që ia këputi njërin krah dhe ia gjymtoi tjetrin.
Në shënime Abu Elouf tregon për momentin kur nëna e Mahmudit i shpjegoi se fjalët e para pas operacionit ishin: “Si do të jem në gjendje të të përqafoj?”
Foto e publikuar në “The New York Times”, është pasqyrë e dhimbshme e pasojave të luftës në Gaza, e cila ka shkaktuar dhjetëra mijëra të vdekur.
Kjo foto përfaqëson më shumë se një histori personale; ajo tregon një luftë të gjerë që ka pasoja të thella për brezat. Gjyqtarët e “World Press Photo” ishin tërhequr nga kontrastet mes dritës dhe errësirës, bukurisë dhe dhimbjes në imazhin fitues.
Nga më shumë se 60,000 aplikime nga 3,778 fotografë në mbi 140 shtete, ky imazh u zgjodh si më i miri.
Dy vepra të tjera janë nderuar si nënkampione, duke përfshirë një imazh të emigrantëve kinezë që ngrohen nga një zjarr pas kalimit të kufirit SHBA-Meksikë dhe një fotografi tronditëse e një të riu që kalon një shtrat lumi të shkretëtiruar në Amazonë.
Imazhet fituese janë ekspozuar në Amsterdam dhe do të shfaqen gjithashtu në Londër, Sidnej, Xhakartë dhe Mexico City.

Shkencëtarët kanë gjetur prova të reja, por paraprake, se një botë e largët që rrotullohet rreth një ylli tjetër mund të jetë shtëpia e jetës.
Një ekip i Kembrixhit që studion atmosferën e planetit të quajtur K2-18b ka zbuluar shenja të molekulave që në Tokë prodhohen nga organizma të thjeshtë.
Rezultatet janë pikasur nga teleskopi hapësinor James Webb i NASA-s, por ekipi dhe astronomët e pavarur theksojnë se nevojiten më shumë të dhëna për të konfirmuar këtë gjë.
Studiuesi, Prof Nikku Madhusudhan, tha në laboratorin e tij në Institutin e Astronomisë të Universitetit të Kembrixhit se shpreson të marrë provat kryesore.
“Kjo është prova më e fortë. Ende që ka gjasa të ketë jetë atje. Mund të them realisht se ne mund ta konfirmojmë këtë sinjal brenda dy vitesh”.
K2-18b është dy herë e gjysmë më i madh se Toka dhe është shtatëqind trilionë milje larg nesh.
Kuriozitete
Studimi: Fëmijët e dytë kanë më shumë gjasa të shfaqin probleme sjelljeje
Published
1 week agoon
April 17, 2025
Një studim nga MIT zbuloi se fëmijët e dytë të familjes – veçanërisht djemtë kanë më shumë gjasa të shfaqin sjellje problematike krahasuar me vëllezërit apo motrat më të mëdha.
Duke analizuar të dhëna nga familje në SHBA dhe Danimarkë, studiuesit zbuluan se djemtë e lindur të dytë kanë 20% deri në 40% më shumë gjasa të kenë probleme në shkollë apo me ligjin.
Një nga arsyet mund të jetë fakti që fëmijët e parë përfitojnë vëmendje të plotë nga prindërit dhe kanë si shembull modele më të pjekura, ndërsa fëmijët e dytë shpesh marrin si shembull vëllezërit e motrat e tyre që janë ende duke u zhvilluar.
Megjithatë, kjo nuk është një rregull që vlen për të gjithë, pasi sjellja ndikohet edhe nga mënyra e rritjes, dinamika familjare dhe personaliteti i fëmijës.
Kuriozitete
Diamanti blu ne ankand/ Guri i çmuar, pjesë e trashëgimisë mbretërore të Indisë
Published
1 week agoon
April 15, 2025
Një diamant blu i rrallë nga Golconda mbi 23 karat do të dalë në ankand në Christie’s.
Guri i çmuar dikur zotërohej nga Maharajt e Indorit ëdhe është diamanti blu më i rëndësishëm që është nxjerrë ndonjëherë në ankand.
Diamanti u zbulua në minierat legjendare Golconda në Indinë jug-qendrore, e njohur për prodhimin e disa prej diamanteve më të famshëm në botë, duke përfshirë Diamantin Hope.
Ajo që është unike është se guri nuk ka ndryshuar në më shumë se 100 vjet, 23.24 karat dhe nuk ka ndryshuar formë, peshë apo madhësi.
Grui i çmuar ishte një pjesë e trashëgimisë mbretërore të Indisë dhe dikur zotërohej nga Maharajt e Indorit. Diamantet Golconda janë gurët më të mirë transparentë dhe të rrallë në botë.
Shitja pritet të shënojë një rekord. Vlerësimet shkojnë nga 35 deri në 50 milionë dollarë.
Me 45,52 karat, Diamanti Hope është diamanti më i madh blu që është zbuluar ndonjëherë.

Rektori Hajrizi takohet me Alessandro Alberanin, ish-presidentin e Interportos dhe Acer-it

Rektori Hajrizi në takim me kontabilistin e njohur arbëresh, Luigi Laffusa

Rektori Hajrizi viziton fabrikën “Pensi” në Bolonja – shembull suksesi i diasporës shqiptare në Itali

Rektori Hajrizi folës kryesor në Konferencën Ndërkombëtare për Sistemet Biomjekësore dhe Inteligjente në Universitetin e Bolonjës

Xherdan Shaqiri për mentalitetin e tij: Në fushë jam shqiptar, në jetën e përditshme zviceran!

Gjakova dhe Cena garojnë sot në Evropianin e xhudos

Sheqeri po dëmton seriozisht shëndetin tuaj, ja çfarë duhet të dini!

Rama: Refuzimi për ta çuar PZHK-në në shqyrtim publik mohon të drejtën e qytetarëve

Meta zgjeron qasjen në AI përmes syzeve Ray-Ban në Evropë
Të kërkuara
-
Bota3 months ago
Marrëveshja për pranimin e pakufizuar të emigrantëve, Shtëpia e Bardhë tërhiqet nga tarifat ndaj Kolumbisë
-
Bota3 months ago
Shtëpia e Bardhë: Armëpushimi në Liban do të zgjatet deri më 18 shkurt
-
Lajmet nga UBT2 months ago
Përgatituni për të udhëhequr politikën e të ardhmes me Fakultetin e Shkencave Politike në UBT
-
Lajmet2 weeks ago
Studentët e Psikologjisë në UBT zhvilluan një vizitë studimore në qendrën psikologjike “Radix” dhe Asociacionin Kosovar për Psikoterapi Trupore