Shëndet

Zgjidhje të thjeshta për ndjesinë e thartirës

Published

on

Shumica e njerëzve e kanë përjetuar ndjesinë e thartirës në stomak, sidomos pas një vakti të rëndë, të shpejtë ose me ushqim djegës. Ky shqetësim quhet urth e shkaktohet nga refluksi acidik, kur acidi i stomakut ngjitet në ezofag e deri në gojë.

Sipas doktoreshës Yi Qin, specialiste e traktit gastrointestinal me kalimin e moshës, muskujt që ndalojnë acidin të ngjitet lart humbin fortësinë. Shtimi i peshës ose shfaqja e hernies hiatale e bën edhe më të shpeshtë këtë problem.

“Shumë raste të urthit mund të lehtësohen me ndryshime të thjeshta në stilin e jetesës dhe përdorim afatshkurtër të barnave”, ka thënë doktori Michael S. Smith, gastroenterolog në “Icahn School of Medicine” në New York.

Nëse urthi ndodh më shumë se dy herë në javë, bëhet fjalë për sëmundjen e refluksit gastroezofageal, kërkon trajtim serioz. Sipas doktorit Kyle Staller, gastroenterolog, GERD sjellë dhimbje krahu, kollë të thatë, vështirësi në gëlltitje, dhe në raste ekstreme, rrezik për kancer në ezofag.

Ndryshime në stilin e jetesës

Hapat e përditshëm bëjnë diferencë të madhe, një studim i Harvardit i 2021 i botuar në “JAMA Internal Medicine” ka zbuluar se gratë që:

-mbanin peshë trupore të shëndetshme,

-nuk pinin duhan,

-bënin 30 minuta aktivitet fizik çdo ditë,

-konsumonin jo më shumë se dy filxhanë kafe, çaj ose pije të gazuara në ditë,

-ndiqnin dietë të pasur me fruta, perime, drithëra të plota dhe peshk,

kishin gati 40% më pak rrezik për të zhvilluar urth.

Mos u shtrini për 2 deri në 3 orë pas ngrënies, sepse kjo favorizon ngjitjen e acidit.

“Rekomandoj që pacientët ta ngrenë anën e sipërme të shtratit. Kjo pozitë shfrytëzon gravitetin për ta mbajtur acidin në stomak”, ka thënë doktori Jacob Kurlander. Qin tha: “Flini në anën e majtë, pasi e mban lëngun e stomakut larg ezofagut”.

Kur keni urth herë pas here

Nëse e ndieni urthin një-dy herë në javë, menaxhoni vetë. Shikoni kur e çfarë ushqimesh e shkaktojnë, si kafeina, ushqimet yndyrore, çokollata, alkooli dhe përpiquni t’i shmangni.

Për lehtësim të shpejtë, përdorni ilaçe si kalcium karbonati ose alumini dhe magnezi hidroksid.

“Ato neutralizojnë acidin në stomak dhe ezofag, por veprimi i tyre zgjat vetëm 30 deri në 60 minuta”, ka thënë Smith.

Nëse urthi zgjat më shumë se një orë pas ngrënies, provoni ilaçe që krijojnë barrierë mbrojtëse mbi acidin.

Për efekt më të gjatë, përdorni ilaçe bllokuese si cimetidine apo famotidine të cilat ulin prodhimin e acidit për disa orë.

Kur duhet të shkoni te mjeku?

Nëse jeni mbi 60 vjeç e nuk keni pasur më parë urth, tani po përjetoni, vizitohuni tek mjeku. Kjo sinjalizon inflamacion, ndryshime para-kanceroze apo edhe kancer në ezofag. Nëse keni urth më shumë se dy herë në javë, mjeku mund të rekomandojë një trajtim me PPI (inhibitorë të pompës protonike).

Këto bllokojnë pompën që prodhon acid në stomak. Përdorimi lidhet me fraktura kockore, infeksione serioze të veshkave. “Përdorimi për disa javë është zakonisht i sigurt”, ka thënë doktori Fouad Moawad nga Scripps Clinic.

Trajtimi afatgjatë dhe ekzaminimet

Nëse urthi vazhdon pas dy javësh, mjeku rekomandon endoskopi, tub fleksibil me kamerë që futet në ezofag për të parë në brendi e bërë biopsi. “Në raste të rënda të refluksit, mund të shohim plagë në shtresën e ezofagut”, tha doktor Staller.

Nëse gjendet “Barrett’s esophagus”, që rrit rrezikun për kancer, trajtimi afatgjatë me PPI mund të jetë i domosdoshëm.

Mjeku mund të rekomandojë edhe ilaçin më të ri, quhet vonoprazan që ul acidin, por mund të ketë rreziqe si PPI-të.

“Mjekët duhet të kontrollojnë nëse pacientët kanë nevojë për ilaçin”, thonë Shoqata Amerikane e Gastroenterologjisë.

Dhe nëse nuk ndieni urth, por keni simptoma të tjera?

Edhe pa urth të ndjeshëm, disa të moshuar mund të kenë refluks “të heshtur”, i njohur si LPR.

Simptomat përfshijnë:

-dhimbje të vazhdueshme fyti,

-kollë të thatë,

-vështirësi në gëlltitje,

-ndjesinë sikur keni një “topth” në fyt.

Analiza për të matur sasinë e acidit që kalon në ezofag ndihmon. Rënia në peshë dhe ndryshimet në stilin e jetesës ndihmojnë, dhe nëse jo, një trajtim i shkurtër me ilaçe acid-bllokuese mund të jetë i nevojshëm.

Shëndet

Ky ilaç është premtues për humbje në peshë

Published

on

Continue Reading

Shëndet

Kur kanceri i mëlçisë përhapet në kocka

Published

on

Kur kanceri i mëlçisë metastazon në kocka, zakonisht ndodhet në stadin e katërt (IV).

Ky stad shoqërohet me dhimbje të forta kockore, rrezik të lartë për fraktura dhe komplikime si hiperkalcemia (rritje e kalciumit në gjak) dhe kompresioni i palcës kurrizore.

Dhimbja është e vazhdueshme dhe vështirë kontrollohet edhe me ilaçe.

Sipas klinikave si Cleveland Clinic dhe Mayo Clinic, metastazat kockore mund të shkaktojnë lodhje, të përziera, konfuzion, dhe dobësi ose mpirje në gjymtyrë. Kanceri i mëlçisë shpesh zbulohet në faza të vona, sidomos te pacientët me hepatit kronik, cirozë, diabet apo mbipeshë.

Studimet tregojnë se 3% deri në 20% e pacientëve me karcinomë hepatike zhvillojnë metastaza në kocka, kryesisht në shtyllën kurrizore.

Dhimbja është simptoma më e shpeshtë dhe më e rëndë, duke ndikuar drejtpërdrejt në cilësinë e jetës së pacientit.

Trajtimi në këto raste është paliativ, pra synon lehtësimin e dhimbjes dhe përmirësimin e jetës.

Përveç ilaçeve dhe radioterapisë, sot përdoren edhe teknika moderne si ablacioni me radiofrekuencë dhe embolizimi selektiv, që ndihmojnë në kontrollimin e metastazave dhe reduktimin e dhimbjes. /A.Z/UBT News/

Continue Reading

Shëndet

A e dini kur është koha më e mirë për ta ngrënë një mollë?

Published

on

Mollët janë të pasura me fibra dhe antioksidantë, duke kontribuar në shëndetin e tretjes dhe organizmit në përgjithësi.

Por a ndryshojnë përfitimet e tyre sipas kohës së ngrënies? Ekspertët e ushqyerjes tregojnë se kur efekti i një molle është më i madh.

Mëngjesi: Një fillim i mirë i ditës

Një mollë është një zgjedhje ideale për mëngjes, jep ndjesi ngopjeje dhe është e ulët në kalori. Dr. Jacqueline Vernarelli thekson se mollët kanë një indeks të ulët glicemik dhe përmbajnë acid klorogjenik, i cili ndihmon në stabilizimin e sheqerit në gjak pas vakteve.

“Mollët janë të pasura me fibra, vitamina dhe antioksidantë që mbështesin shëndetin e zemrës, tretjen dhe sistemin imunitar. Ato përmbajnë gjithashtu përbërës anti-inflamatorë si vitamina C dhe kuercetina,” shpjegon Vernarelli. Dietologia Lauren Manaker shton se një mollë mund të stimulojë butësisht tretjen në mëngjes.

Para një vakti: Kontrolli i oreksit

Ngrënia e një molle një ose dy orë para një vakti mund të ndihmojë në kontrollin e peshës trupore. Mollët nxisin ndjesinë e ngopjes dhe mund të ulin marrjen e kalorive gjatë vakteve. Morgan Walker sqaron se fibra e mollës ngadalëson përthithjen e karbohidrateve e ruan nivelet e sheqerit në gjak. Një mollë mesatare përmban 4–5 gramë fibra, konsumi i rregullt lidhet me rrezik më të ulët për sëmundjet e zemrës dhe diabetin tip 2.

Para stërvitjes: Burim natyral energjie

Një mollë mund të jetë snack i mirë para ushtrimeve, dy deri tre orë më parë, ose disa feta menjëherë para stërvitjes. Ashley Koff shpjegon se sheqernat natyralë në mollë japin energji të shpejtë, ndërsa fibra ndihmon në ruajtjen e sheqerit në gjak të qëndrueshëm. Megjithatë, ata që janë të ndjeshëm ndaj fibrave duhet të shmangin ngrënien e një molle menjëherë para ushtrimeve intensive, vëren Manaker.

Me një vakt ose në mbrëmje: Alternativë e shëndetshme ndaj ëmbëlsirave

Mollët mund të shtohen në mëngjes, drekë ose darkë. Dr. Anne VanBeber rekomandon t’i kombinoni me bollgur, të përfshihen në kekë të vegjël ose të shërbehen si pjesë e një darke të lehtë. Për ata që dëshirojnë diçka të ëmbël pas darkës, një mollë është një alternativë e shëndetshme ndaj ëmbëlsirave, mund të kombinohet me gjalpë arrash ose të spërkatet me kanellë për shije dhe ngopje shtesë.

Koha më e mirë për të ngrënë një mollë

“Koha më e mirë është kur ka më shumë gjasa ta hani atë,” thotë Manaker. Disa njerëz e preferojnë në mëngjes, të tjerët para ushtrimeve ose si snack gjatë ditës. Në thelb, mollët janë të shëndetshme dhe të dobishme në çdo moment. /A.Z/UBT News/

 

 

Continue Reading

Shëndet

E përdorni çdo ditë, por furça e dhëmbëve mund të jetë plot mikrobe

Published

on

Ekspertët zbulojnë se si një nga mjetet më të përdorura çdo ditë mund të strehojë miliona mikrobe.

Furça e dhëmbëve është një nga sendet më të domosdoshme të higjienës personale, por njëkohësisht edhe një nga më të ndoturat.

Ajo mund të strehojë miliona baktere, kërpudha e viruse, përfshirë ato që lidhen me infeksionet në gojë, gripin, herpesin, madje bakteret e jashtëqitjes, raporton BBC. Një furçë, një “ekosistem i vogël”: fijet që lagen e thahen çdo ditë krijojnë kushte ideale për rritjen e mikrobeve.

“Mikrobet në furçat e dhëmbëve vijnë nga tre burime kryesore – nga goja jonë, nga lëkura dhe nga mjedisi ku mbahet furça,” – shpjegon Marc-Kevin Zinn, mikrobiolog në Universitetin Rhine-Waal në Gjermani.

Madje, edhe furçat e reja mund të jenë të kontaminuara. Një studim në Brazil tregoi se gjysma e 40 furçave të reja të blera në dyqane përmbanin tashmë baktere të ndryshme.

Mikrobet e zakonshme dhe ato të rrezikshme

Shumica e mikrobeve në furçë janë të padëmshme dhe vijnë natyrshëm nga goja, si Streptococcus mitis apo Actinomyces, që ndihmojnë në mbrojtjen kundër kariesit. Sipas Vinicius Pedrazzi, profesor i stomatologjisë në Universitetin e Sao Paulos, në to mund të fshihen edhe baktere më të rrezikshme si Streptococci dhe Staphylococci, që shkaktojnë prishje të dhëmbëve dhe sëmundje të mishrave.

Studiuesit kanë zbuluar baktere të traktit tretës, si Escherichia coli dhe Pseudomonas aeruginosa, dhe kërpudhën Candida, e njohur për shkaktimin e mykut oral.

“Pluhuri” i tualetit – burimi më i papritur i ndotjes

Një nga burimet më të neveritshme të kontaminimit është vetë tualeti. Sa herë që tërhiqet uji, krijohet një re mikroskopike pikash uji dhe fekalesh që mund të përhapet deri në 1.5 metra larg. Këto pika mund të përmbajnë viruse si gripi, COVID-19 që bien mbi furçën nëse ajo mbahet afër tualetit.

Një studim në një universitet amerikan gjeti se 60% e furçave të studentëve që ndanin banjo ishin të ndotura me baktere që gjenden në feces. Erica Hartmann, profesoreshë në Universitetin Northwestern (SHBA), thekson se rreziku real është më i ulët nga sa mendohet.

“Shumica e njerëzve nuk sëmuren nga furça” – shpjegon ajo, duke shtuar se shumë baktere të zorrëve nuk mbijetojnë gjatë në ajër. Viruse si herpesi, mund të qëndrojnë aktive në furçë 48 orë, ndaj nuk duhet ndarë furça me të tjerët e as lejuar që furçat të prekin njëra-tjetrën.

Sa i madh është rreziku?

Sipas Zinn, rreziku është i vogël për shumicën e njerëzve, por më i lartë për ata me imunitet të dobësuar. Disa studime kanë zbuluar se disa baktere në furça mbartin gjene rezistente ndaj antibiotikëve, duke i bërë infeksionet më të vështira për t’u trajtuar.

Furçat antibakteriale, megjithëse të reklamuar si zgjidhje higjienike, nuk kanë treguar efikasitet të madh. Disa madje mund të nxisin zhvillimin e baktereve rezistente.

Ekspertët këshillojnë mënyra më të thjeshta e efektive:

Mbajeni furçën në pozicion vertikal, të thajë në ajër dhe pa mbulesë plastike.

Mos e mbani në kuti të mbyllur, pasi lagështia favorizon mikrobet.

Ndërroni furçën çdo 3 muaj ose pas çdo sëmundjeje.

Si ta pastroni siç duhet furçën?

Shpëlarje me ujë shumë të nxehtë;

Zhytje për 5–10 minuta në ujë antiseptik për gojën;

Përdorim të solucioneve që përmbajnë 0.12% klorheksidinë ose 0.05% cetilpiridinium klorid, që janë më efektivët sipas profesor Pedrazzi.

Shkencëtarët po zhvillojnë koncepte të reja si furça dhe pasta probiotike, të cilat synojnë të nxisin rritjen e “baktereve të mira” në gojë.

P.sh bakteret Streptococcus salivarius dhe Limosilactobacillus reuteri ndihmojnë në luftimin e atyre që shkaktojnë karies dhe inflamacion të mishrave.

“Konceptet si fijet bioaktive ose shtresat probiotike mund të ofrojnë mënyra të reja për të ruajtur ekuilibrin mikrobial – por ende kemi shumë për të mësuar,” – përfundon Zinn. /A.Z/UBT News/

Continue Reading

Të kërkuara