Kulturë
Zëri i Kabasë në UBT: Në kërkim të trashëgimisë së humbur shqiptare
UBT mori udhëheqjen për të sjellë një ngjarje të jashtëzakonshme: tryezën shkencore me titullin “Kabaja – Simbol dhe Identitet i Muzikës Tradicionale Shqiptare”.
Published
2 years agoon
By
Betim GashiNë një mjedis ku emocionet kulturore ziheshin me ngrohtësi dhe pasion, Universiteti për Biznes dhe Teknologjis u shndërrua në arenën e një spektakli intelektual më 29 mars. UBT mori udhëheqjen për të sjellë një ngjarje të jashtëzakonshme: tryezën shkencore me titullin “Kabaja – Simbol dhe Identitet i Muzikës Tradicionale Shqiptare”.
Në krahinat e thella të Shqipërisë, një instrument muzikor ka qenë simbol i përjetshëm i identitetit dhe trashëgimisë kulturore: kabaja. E njohur për lidhjen e ngushtë me historinë dhe traditën e vendit, kabaja ka qenë më shumë se vetëm një instrument, ajo është bërë një simbol i muzikës tradicionale shqiptare, duke ndikuar në identitetin kulturor të vendit. Nëpërmjet tingujve të saj unikë, kabaja ka përjetuar një udhëtim të gjatë nëpër kohë dhe hapësirë. Nga malësorët nëpër qytete e fshatra, zëri i kabasë ka shënuar ngjarje të rëndësishme në historinë dhe jetën e përditshme të shqiptarëve. Në të gjetën zërin e tyre artistë të shquar si Remzi Lela, Mulla Merkoja, Selim Leskoviku dhe shumë të tjerë, të cilët me virtuozitetin e tyre e kanë shpërndarë këtë trashëgimi nëpër breza.
Në këtë udhë krenarie të muzikës shqiptare, një tjetër emër i rëndësishëm është Fatos Qerimaj, që në tryezën shkenoce që u mbajt, artisti i njohur demonstroi virtuozitetin e tij me kabanë. Ai përcolli jo vetëm zërin e instrumentit, por edhe historinë e thellë të sazeve shqiptare.
“Etnologjia evropiane e perfeksionimit të instrumenteve në lindjen dhe evoluimin e sazeve ka ushtruar një rol të jashtëzakonshëm. Ishte futja në gjysmën e dytë të shekullit 19-të e instumenteve të temperuar si klarineta, violina, fizamonika, lahuta, shpikja e mjeteve të regjistrimit si dhe gramafoni. Këto tri drejtime të modernitetit tekonologjik instrumental, mjetet e regjistrimit, sollën hapin e madh të kalimit nga instrumentët e patemperuar në një bashkëjetesë me instrumentët e temperuar të ardhur nga punishtet dhe produktet e Evropës”, deklaroi Aleksandër Peçi – mjeshtër i kabasë.
Në historinë e muzikës shqiptare, emrat e disa artistëve ngjiten në lartësinë e legjendës. Ndër ta, një emër që ndriçon me shkëlqimin e vet është ai i Remzi Lelës, i njohur ndryshe si Çobani. Nëpërmjet shërbimit të tij të pazëvendësueshëm në botën e klarinetës, ai jo vetëm ka dhënë një kontribut të jashtëzakonshëm për muzikën shqiptare, por edhe ka ndërtuar një urë mes brezave dhe krahinave të vendit tonë.
“Cobani ishte një klarinetist që i ka studiuar të gjitha kabatë që kur ka qenë i ri, për të cilën e ka ndihmuar babai jonë që edhe ai ka qenë muzikantë. Por, Remziu mbase i ka mësuar shumë mirë kabatë e të gjitha trevave. Ai fillonte dhe lulëzonte mbi këto kaba, fuste shpirtin e tij por më interesantja dhe më e bukura ishte që Remziu- Çobani në atë krahinë që ishte për sa i përket asaj lloj kabaje ai nuk devijonte dhe improvizonte gjithmonë brenda karakterit duke njohur të gjitha zonat e Shqipërisë”, deklaroi artisti Fatmir Lela.
Studiues të kësaj teme na udhëheqën edhe në udhëtimin e shkurtër, por të pasur në historinë e kabasë në Maqedoninë e Veriut. Ata përshkruan rrënjët e thella të këtij instrumenti në kulturën e toskëve, banorëve vendas të këtij rajoni. Ndërkaq, theksohet edhe ndikimi i madh që kabaja ka pasur në kulturën dhe jetën e përditshme të komunitetit shqiptar në këtë territor.
“Historiku i kabasë shqiptare në Maqedoninë e Veriut është një rrugëtim i gjatë dhe i pasur, rrënjët e thella ndodhen në kulturën e toskëve që janë banorë vendas të pjesës jugperëndimore të Maqedonisë së Veriut, pra bregu i djathtë i Drinit të Zi, Strugë, Ohër, Prespë dhe Manastir dhe që flasin në variantin lindor të toskërishtes. Kjo formë muzikore ka qenë e përhapur gjerësisht në këtë rajon dhe ka pasur ndikim të madh në kulturën dhe jetën e përditshme të komunitetit shqiptar. Sipas fjalorit të sotëm të gjuhës shqipe Kabaja është pjesë muzikore popullore e shtruar, që luhet zakonisht me gërrnetë ose me violinë”, deklaroi studiuesi Bekim Ramadani.
Historia e kabasë, si një nga instrumentet më simbolike të muzikës tradicionale shqiptare, është një rrugëtim i gjatë e i pasur që ka ndikuar thellë në identitetin dhe kulturën tonë. Emrat e shquar si Remzi Lela, Mulla Merkoja, Asllan Leskoviku, dhe shumë të tjerë, janë figura që kanë udhëhequr këtë udhëtim muzikor, duke përhapur zërin dhe emocionet e kabasë nëpër krahina dhe treva të ndryshme të Shqipërisë. Përmes tyre, muzika e kabasë ka gjetur shprehjen më të lartë të trashëgimisë sonë kulturore. Kjo trashëgimi e pasur është një pjesë e thellë e identitetit tonë kombëtar dhe një burim frymëzimi për brezat e ardhshëm./UBTNews/
Realizoi: Dionesa Ebibi
You may like
-
Rektori Hajrizi në IFM: Bashkëpunimi në të gjitha nivelet është çelësi për të përballuar kërcënimet digjitale
-
Rektori Hajrizi po merr pjesë në panairin më të madh të teknologjisë mjekësore dhe do të flasë në konferencën e mjekësisë sportive në Dyseldorf
-
Ramadan Nishori ndan rrëfimin e tij para studentëve të UBT-së në një takim të mbështetur nga Ambasada e Mbretërisë së Bashkuar
Kulturë
Udhëtim muzikor në Shkodër: Inva Mula dhe Genc Tukiçi ndezin skenën e “Migjenit
Published
8 minutes agoon
November 24, 2025By
UBT News
“Voyage” ishte titulli i koncertit të zhvilluar fundjavën e kaluar në teatrin “Migjeni”, ku sopranoja e njohur Inva Mula dhe pianisti Genc Tukiçi sollën një mbrëmje të mbushur me emocion.
Publiku i ngrohu artistët me duartrokitje të gjata, teksa atmosfera në sallë ishte e jashtëzakonshme.
Në koncert mori pjesë edhe Presidenti i Republikës, Bajram Begaj, i shoqëruar nga kryetari i bashkisë Shkodër, Benet Beci.
Repertori i mbrëmjes ndërthurte me finesë muzikën franceze me jaret shkodrane, duke krijuar një udhëtim artistik mes Parisit dhe Shkodrës.
Nën drejtimin e maestros Elda Laro, Orkestra Simfonike e Shkodrës dhe Kori Polifonik “Prenk Jakova” realizuan një bashkëpunim të shkëlqyer, ndërsa të ftuarit Isabele
Eve Poro dhe këngëtari Glerdit Turmetaj i shtuan ngjyra koncertit.
Pas përfundimit, Inva Mula shprehu dëshirën për të zhvilluar më shumë projekte artistike në Shkodër: “Ashtu si kam krijuar një festival në Korçë prej nëntë vitesh, pse të mos krijojmë një edhe këtu?”, u shpreh ajo.
Pianisti Genc Tukiçi shtoi se energjia e publikut shkodran e bën çdo koncert të veçantë: “Edhe po të këndosh çdo ditë në Shkodër, prapë duket pak.” /A.Z/UBT News/
Lifestyle
Shmangni gabimin që shumica bëjnë me frigoriferin, ja çfarë duhet të dini?
Published
1 hour agoon
November 24, 2025By
UBT News
Shumë njerëz gabimisht mendojnë se numri 1 në frigorifer nënkupton 1°C, gjë që shpesh çon në ruajtjen e ushqimit në temperatura të pasakta.
Si pasojë, ushqimi prishet më shpejt nëse temperatura është e lartë, ose krijohet akull në pjesën e pasme të frigoriferit nëse është e ulët.
Edhe pse frigoriferi është një nga pajisjet më të rëndësishme në shtëpi, shumë përdorues për vite të tëra vendosin qumështin, mishin dhe perimet në kushte të gabuara – vetëm sepse nuk e kuptojnë si funksionon rrotëza e temperaturës.
Tek shumica e modeleve, kjo rrotëz ndodhet brenda, në pjesën e sipërme, numrat në të nuk tregojnë gradë Celsius, por fuqinë e ftohjes.
Pra, numri më i madh = frigorifer më i ftohtë.
Një përdorues në Reddit e shpjegoi qartë: “Sa më i madh numri, aq më e fortë ftohja.”
Kështu, vendosja e rrotëzës në nivelin më të lartë e bën frigoriferin të punojë me kapacitet maksimal.
Keqkuptimi se numri 1 është 1°C krijon probleme si prishja më e shpejtë e ushqimit ose formimi i akullit. Disa modele tregojnë vërtet temperatura në gradë Celsius, por janë më të rralla, ndaj rekomandohet të kontrolloni udhëzimet e frigoriferit tuaj.
Si të kuptoni nëse numrat tregojnë temperaturë apo fuqi ftohjeje?
Dëgjoni kompresorin (motorin në pjesën e pasme).
Nëse ai është i ndezur dhe ju e ktheni rrotëzën në një numër më të madh, por kompresori fiket, e keni ngrohur frigoriferin.
Nëse kompresori ndizet sapo e ktheni rrotëzën, keni zgjedhur një nivel më të ftohtë.
Pra:
Kompresori ndizet → frigoriferi po ftohet më shumë
Kompresori fiket → frigoriferi po ngrohet
Edhe pse duket e ndërlikuar, kjo metodë ju ndihmon ta përdorni saktë frigoriferin, të shmangni humbjet e ushqimit dhe madje të ulni konsumin e energjisë – falë një rrotëze të vogël që shumëkush nuk e shfrytëzon si duhet. /A.Z/UBT News/
Kulturë
Festivali “Moisiu” hap edicionin e tretë me një mbrëmje të zjarrtë teatrale
Published
7 hours agoon
November 24, 2025By
UBT News
U hap zyrtarisht edicioni i tretë i Festivalit të Teatrit Shqiptar “Moisiu”, duke rikthyer një nga ngjarjet më të rëndësishme të skenës teatrore pas një viti pauzë.
Nata hapëse solli dy produksione me qasje krejt të ndryshme artistike: “Si ta doni” nga Teatri Kombëtar i Tiranës dhe “Një dorëzim në Spokan” nga Teatri i Qytetit të Preshevës.
E bazuar në komedinë klasike të Shakespeare-it, u prit me entuziazëm për interpretimin e freskët dhe energjik të trupës.
Kritika vlerësoi qasjen regjisoriale, përdorimin kreativ të elementeve vizuale dhe aftësinë e aktorëve për t’i dhënë tekstit frymë rinore.

Shfaqja arriti të ruante ekuilibrin mes traditës dhe modernitetit, duke sjellë humorin e emocionin e veprës në mënyrë të afërt për publikun.
Anxhela Cikopano veçoi ritmin e shfaqjes e përdorimin e derëve si simbolikë vizuale që ngriti interpretimin e Shakespeare-it në nivel të ri.
Ajo vuri në dukje se detaje si tytët me dele krijuan një atmosferë më të ngrohtë për audiencën. Arian Krasniqi nënvizoi sinkronizimin e shkëlqyer të trupës, duke e cilësuar shfaqjen si komunikim të suksesshëm mes skenës dhe publikut që transmetoi me efekt mesazhet e veprës, pavarësisht distancës shekullore.
Në kontrast me komedinë e lehtë, “Një dorëzim në Spokan” solli në skenë një ton më të errët dhe më emocional.
Pjesëmarrësit e diskutimit vlerësuan fuqinë dramatike të aktorëve dhe thellësinë psikologjike të personazheve, duke e përshkruar shfaqjen si sfiduese, të guximshme dhe të mbushur me tension artistik. Produksioni konfirmoi potencialin e lartë të Teatrit të Qytetit të Preshevës dhe qasjen eksperimentale që po i jep teatrit shqiptar një dimension më bashkëkohor.
Të dy shfaqjet e natës së parë dëshmuan profesionalizmin, përkushtimin dhe larmishmërinë e qasjeve artistike brenda skenës shqiptare.
Publiku reagoi me interes dhe emocion, panelistët theksuan vlerën e festivalit si hapësirë dialogu, reflektimi dhe mësimi të ndërsjellë.
Me një nisje kaq të fortë, edicioni i tretë i Festivalit “Moisiu” premton ditë të mbushura me shfaqje, diskutime dhe ide të reja nga artistë nga gjithë hapësira shqipfolëse.
Nata e parë konfirmoi se ky festival mbetet një pikëtakim i rëndësishëm për artin teatror dhe një mundësi e çmuar për publikun dhe kritikët që të lidhen me teatrin e gjallë dhe dinamikën e tij bashkëkohore. /A.Z/UBT News/

Mënyra e Jetës
Si t’i lani siç duhet leckat e mikrofibrës?
Published
3 days agoon
November 21, 2025By
UBT News
Leckat e mikrofibrës janë bërë një ndihmë e pazëvendësueshme në pastrimin e shtëpisë, pasi kapin pluhurin, papastërtitë dhe bakteret më mirë se çdo material tjetër.
Falë strukturës së tyre të veçantë, mund të thithin disa herë më shumë lëng se pesha e tyre e pastrojnë sipërfaqet pa përdorur kimikate shtesë. Janë ekologjike, të ripërdorshme dhe ekonomike, leckë cilësore mund të përballojë deri në 500 larje nëse trajtohet si duhet.
Ato prodhohen nga fibra sintetike ultra të holla, kombinim poliesteri e poliamidi, që janë deri 100 herë më të holla se qimet e njeriut.
Në vetëm një inç katror gjenden mbi 200.000 fibra, të cilat kapin edhe grimcat më të vogla të pluhurit. Për këtë arsye, leckat e mikrofibrës janë të buta, të qëndrueshme dhe nuk lënë gjurmë në sipërfaqet më të ndjeshme, si xhami, pasqyra apo ekrane.
Si përdoren dhe sa shpesh duhet t’i lajmë?
Fuqia epastruese i bën ideale për çdo sipërfaqe: dysheme, mobilie, xhama, sipërfaqe pune, madje edhe makina.
Mund të përdoren për pastrim të thatë ose të lagur, si dhe për lustërim.
Për të ruajtur efikasitetin, lecka duhet të lahet rregullisht, pas çdo përdorimi ose pas përdorimit të tretë.
Fibra mbajnë baktere, pluhur dhe lagështi që mund të shkaktojnë erë të keqe dhe të ulin aftësinë thithëse.
Nëse nuk lahen si duhet, sipërfaqet mund të mbeten me njolla dhe vija të vështira për t’u hequr.
Larja – dorazi apo në makinë?
Leckat e mikrofibrës duhet të lahen veçmas nga rrobat tjera, pasi tërheqin pushin dhe grimcat tjera. Para larjes, tundni për të hequr grimcat më të mëdha. Për lecka shumë të ndotura përdorni ujë të ngrohtë; për ato më pak të ndotura, ujë të ftohtë.
Përdorni detergjent të butë, asnjëherë zbutës rrobash, sepse mbyll mikroporet e fibrave dhe pengon thithjen.
Për njolla të forta, mund t’i lini të njomura në ujë të ngrohtë me pak detergjent për 10–15 minuta para larjes.
Larja me dorë: mbushni lavamanin me ujë të ftohtë, shtoni disa pika detergjent, lini lecka të zhyten 15 minuta, pastaj fërkoni lehtë. Shpëlajini mirë dhe shtrydhni ujin e tepërt. Mos përdorni ujë të valë, pasi dëmton fibrat.
Tharja dhe ruajtja
Pasi të lahen, më së miri lecka të thahen natyralisht, të shtrira në sipërfaqe të rrafshët ose të varura, larg diellit. Nëse përdorni makinën e tharjes, vendosni temperaturë të ulët. Para dhe pas tharjes, pastroni filtrin e pushit për të shmangur ngjitjen e grimcave përsëri.
Kur të jenë tharë plotësisht, palosni e ruani në vend të thatë, larg pluhurit dhe lagështisë. Nëse vëreni se nuk thithin më si më parë, janë bërë të ashpra ose kanë erë të pakëndshme që nuk largohet pas larjes, është koha për t’i zëvendësuar.
Me mirëmbajtje të duhur, një leckë cilësore mund të zgjasë deri në dy vjet ose të përballojë 300–500 larje. /A.Z/UBT News/
Udhëtim muzikor në Shkodër: Inva Mula dhe Genc Tukiçi ndezin skenën e “Migjenit
Thirret seancë e jashtëzakonshme e Kuvendit të Prishtinës për mjetet vetjake dhe buxhetin 2026
Këto janë përfitimet e xhenxhefilit për shëndetin
Fillon mbledhja e Kryesisë së LDK-së
Foto virale: Musk, Zuckerberg dhe Bezos bashkë falë inteligjencës artificiale!
AUV kthen në Shqipëri 485 dele dhe 25 qingja të ndaluara në territorin e Kosovës
PDK-së i bashkohet iniciativa “Demokracia” e Shkumbin Demaliajt të Deçanit
Rektori Hajrizi në IFM: Bashkëpunimi në të gjitha nivelet është çelësi për të përballuar kërcënimet digjitale
Shpëtim Babaj jep dorëheqje nga KF Prishtina e Re
Të kërkuara
-
Aktualitet1 month agoProfesoresha e UBT-së, Marigona Bekteshi-Ferati, fituese e bursës prestigjioze Fullbright Visiting Scholar, Profesor Vizitor dhe Post Doktoraturë
-
Rajoni2 months agoPolicia, FSK-ja dhe Shërbyesit Civilë përfitojnë bursë 20 për qind në programet Master Shkenca Politike dhe Studime të Sigurisë në UBT
-
Vendi3 months agoVotoni për UBT-në dhe Rektorin Hajrizi në Triple E Awards: Dy nominime të reja ndërkombëtare për institucionin dhe Kosovën
-
Lajmet3 months agoProfesori i UBT-së fiton grant prestigjioz kërkimor në Universitetin Çarls të Pragës
