Teknologji

Zbulohen ‘Flokët kuantike’ në vrimat e zeza, kjo mund të zgjedh paradoksin e Hawking

Nëse është e saktë, kjo do të shënonte një përparim të rëndësishëm në fizikën teorike.

Published

on

Paradoksi i informacionit për vrimën e zezë të Stephen Hawking i ka përçarë shkencëtarët për gjysmë shekulli dhe i ka shtyrë disa të vënë në dyshim ligjet themelore të fizikës. Tani shkencëtarët thonë se mund ta kenë zgjidhur problemin famëkeq duke treguar se vrimat e zeza kanë një veti të njohur si “qime kuantike”.

Nëse është e saktë, kjo do të shënonte një përparim të rëndësishëm në fizikën teorike.

Profesor Xavier Calmet, i Universitetit të Sussex, i cili drejtoi studimin, tha se pasi punoi në matematikën e problemit për një dekadë, ekipi i tij bëri një përparim të shpejtë vitin e kaluar që u dha atyre besim se më në fund e kishin gjetur zgjidhjen.

“Përgjithësisht supozohej brenda komunitetit shkencor se zgjidhja e këtij paradoksi do të kërkonte një ndryshim të madh paradigme në fizikë, duke detyruar riformulimin e mundshëm të mekanikës kuantike ose të relativitetit të përgjithshëm”, tha Calmet.

“Ajo që gjetëm – dhe unë mendoj se është veçanërisht emocionuese – është se kjo nuk është e nevojshme”.

Paradoksi i Hawking-ut ka qenë si vijon: Rregullat e fizikës kuantike thonë se informacioni ruhet. Vrimat e zeza përbëjnë një sfidë për këtë ligj, sepse sapo një objekt hyn në një vrimë të zezë, në thelb është zhdukur përgjithmonë – së bashku me çdo informacion të koduar në të. Hawking e identifikoi këtë paradoks dhe për dekada ai ka vazhduar të ngatërrojë shkencëtarët.

Ka pasur zgjidhje të panumërta të propozuara, duke përfshirë një “teori të murit të zjarrit” në të cilën informacioni supozohej se digjej para se të hynte në vrimën e zezë, dhe “teoria e fuzzballit” në të cilën vrimat e zeza mendohej se kishin kufij të paqartë dhe degë të ndryshme ekzotike të teorisë së fijeve. Por shumica e këtyre propozimeve kërkonin rishkrimin e ligjeve të mekanikës kuantike ose teorisë së gravitetit të Ajnshtajnit, dy shtyllat e fizikës moderne.

Në të kundërt, teorema kuantike e flokëve pretendon të zgjidhë paradoksin duke kapërcyer hendekun mes relativitetit të përgjithshëm dhe mekanikës kuantike duke përdorur një formulim të ri matematikor.

Emri është një shenjë e këndvështrimit, bazuar në fizikën klasike, se vrimat e zeza mund të shihen si objekte çuditërisht të thjeshta, të përcaktuara vetëm nga masa dhe shpejtësia e tyre e rrotullimit. Parashikimi i vrimave të zeza tullace dhe pa tipare është quajtur “teorema pa qime” që nga vitet 1970.

Calmet dhe bashkëpunëtorët e tij mendojnë se vrima e zezë është më komplekse – ose me qime. Ndërsa materia shembet në një vrimë të zezë, ajo lë një gjurmë të zbehtë në fushën e saj gravitacionale. Kjo gjurmë quhet “flokë kuantike” dhe do të siguronte mekanizmin me të cilin informacioni ruhet gjatë rënies së një vrime të zezë. Sipas kësaj teorie, dy vrima të zeza me masa dhe rreze identike, por me përbërje të brendshme të ndryshme, do të kishin dallime shumë delikate në fushat e tyre gravitacionale.

“Zgjidhja jonë nuk kërkon ndonjë ide spekulative. Në vend të kësaj, hulumtimi ynë tregon se dy teoritë mund të përdoren për të bërë llogaritje të qëndrueshme për vrimat e zeza dhe për të shpjeguar se si ruhet informacioni pa pasur nevojë për fizikë të re radikale”, tha Calmet.

Nuk ka asnjë mënyrë të qartë për të testuar teorinë përmes vëzhgimeve astronomike – luhatjet gravitacionale do të ishin shumë të vogla për të qenë të matshme. Por teoria ka të ngjarë të vihet nën një shqyrtim të fortë nga komuniteti teorik, shkruan Guardian, përcjell Klankosova.tv.

Profesor Toby Wiseman, një fizikan teorik në Kolegjin Imperial në Londër, e përshkroi punimin si “një pjesë e mirë e punës”, por mbeti i pa bindur se ai zgjidhte paradoksin e vjetër prej dekadave.

“Në mënyrë thelbësore, studimi sugjeroi se mund të jetë e mundur të merren disa informacione shtesë rreth asaj që ndodhej brenda vrimës së zezë – por nuk tregoi se fenomeni mund të llogarisë tërësinë e informacionit të humbur në dukje. Këtë ata nuk e kanë treguar dhe ky është thelbi i paradoksit”, tha ai.

“Ndjenja ime është se për të zgjidhur me të vërtetë këtë paradoks, duhet të kuptoni plotësisht se si mekanika kuantike dhe graviteti bashkohen. Ata po shikojnë korrigjime të vogla, por jo kombinimin e plotë të të dyjave”, u shpreh Wiseman.

Continue Reading

Teknologji

Studim: Chip i trurit deshifron mendimet me saktësi deri në 74%

Published

on

Një implant eksperimental i trurit ka arritur të përkthejë mendimet e brendshme në tekst me një saktësi deri në 74%, sipas një studimi nga Universiteti i Stanfordit, i botuar në revistën “Cell”.

Pajisja, e quajtur ‘ndërfaqja tru-kompjuter (BCI)’, u testua tek katër pjesëmarrës, duke regjistruar sinjale nervore përmes mikroelektrodave të vendosura në korteksin motor, zonën e trurit që kontrollon të folurën.

Pjesëmarrësit u udhëzuan ose të përpiqeshin të flisnin, ose të imagjinonin të thoshin një grup fjalësh. Të dy veprimet aktivizuan zona të ngjashme të trurit, megjithëse në shkallë të ndryshme. Modelet e inteligjencës artificiale u trajnuan për të interpretuar fjalët e menduara, pa u shqiptuar.

Në një demonstrim, chip-i përktheu fjali të imagjinuara me saktësi deri në 74%.

BCI-të ndihmojnë personat që nuk mund të flasin të komunikojnë më lehtë, duke ofruar pavarësi për njerëzit me aftësi të kufizuara. Pajisje të ngjashme, si implantet e Neuralink të Elon Musk, janë ende në faza të hershme testimi.

Sipas studiuesit Frank Willett, teknologjia ka potencial të rikthejë komunikimin në mënyrë fluente e natyrale, por aktualisht kërkon kufizime të rrepta dhe zhvillim të mëtejshëm për të shmangur leximin e padëshiruar të mendimeve.

Continue Reading

Teknologji

Genesis e shet G90 për më pak se 1000 euro, por nuk mund ta ngasësh

Published

on

Pasi kuptoi se klientëve të tij nuk u nevojiten limuzina elektrike, Genesis vendosi të përmirësojë imazhin përmes një linje “lifestyle” (stil jete).

Në këtë koleksion, shumëkush do të tërhiqet nga një artikull interesant: një model i limuzinës luksoze G90 i punuar me dorë, në shkallën 1:18, i prodhuar vetëm në 500 kopje. Puna e jashtëzakonshme dhe vëmendja ndaj detajeve mund t’i mashtrojë disa – nga fotografitë mund të mendohet se bëhet fjalë për një version të kufizuar të Genesis G90 me çmim 1006 dollarë.

Ky model vjen si pjesë e koleksionit Genesis Collection, një linjë produktesh që kompania e përshkruan si “një koleksion i përzgjedhur me kujdes i artikujve që përmirësojnë jetën e përditshme dhe përvojën e të qenit pronar”.

Është i lyer në ngjyrën Verbier White dhe është ndërtuar sipas të dhënave të veturës reale. Çdo njësi është e punuar me dorë, vjen me certifikatë autentikimi, bazë metalike dhe kapak akrilik. Më shumë informacione gjenden në faqen zyrtare.

Koleksioni Genesis Collection përfshin edhe modele më të vegjël, si G70 dhe GV70, në shkallën 1:43 dhe me një çmim më të përballueshëm prej 74 dollarësh.

Ofrohen artikuj promocionalë si bluza, kapele dhe batanije, dhe aksesorë më luksozë, si çanta fundjave prej Alcantara, e cila kushton 624 dollarë.

Continue Reading

Teknologji

Microsoft u kërkon përdoruesve ta injorojnë përsëri këtë gabim

Published

on

Një problem i vjetër që supozohej se ishte i sigurt për t’u injoruar, është rishfaqur.

Në korrik, Microsoft konfirmoi se Event Viewer po tregonte një gabim në lidhje me Windows Firewall pas një përditësimi të Windows, por që përdoruesit mund ta injoronin atë sepse lidhej me një veçori që ishte ende në zhvillim, transmeton Telegrafi.

Kishte konfuzione rreth problemit, kompania pretendoi se problemi ishte rregulluar në patch-in “Patch Tuesday” të korrikut, vetëm për të pranuar më vonë se njoftimi ishte një gabim. Problemi u rregullua përfundimisht në fund të korrikut, duket se përdoruesit e Windows po përballen me situatë të ngjashme.

Në panelin e saj “Windows Release Health”, Microsoft ka filluar të gjurmojë një gabim të ri në lidhje me Event Viewer.

Ndërsa historia përsëritet, softueri po tregon një gabim në lidhje me CertificateServicesClient (CertEnroll) ID e gabimit për këtë ngjarje është 57, dhe mesazhi shoqërues thotë: “Ofruesi ‘Microsoft Pluto Cryptographic Provider’ nuk u ngarkua sepse inicializimi dështoi”.

Kjo hyrje shfaqet në Event Viewer sa herë që kompjuteri riniset, por Microsoft deklaron se përdoruesit mund ta injorojnë atë në mënyrë të sigurt sepse nuk preken asnjë komponent aktual i Windows.

Theksohet se hyrja shfaqet për shkak të një veçorie që është në proces. Prandaj, nuk ka ndikim në proceset e Windows dhe nuk kërkon ndonjë veprim nga administratorët e IT-së ose përdoruesit fundorë. Është e rëndësishme të theksohet se ky gabim ndikon vetëm në versionin 24H2 të Windows 11.

Është i pranishëm tek përdoruesit që kanë instaluar përditësimin “paraprak” KB5062660 të korrikut që nuk është i fokusuar në siguri, si dhe patch-in “Patch Tuesday” të gushtit nga viti 2025 që u publikua së fundmi.

Microsoft ka premtuar të punojë në një zgjidhje që do të mbërrijë në një nga përditësimet e ardhshme, por nuk specifikoi një datë të saktë. Megjithatë, siç deklarojnë ata, nuk ka arsye për t’u shqetësuar dhe përdoruesit mund të vazhdojnë me punën e tyre normale.

 

 

Continue Reading

Automobilizëm elektrikë

Kia po ndal së prodhuari një nga modelet më të shitura

Published

on

KIA përjeton riorganizim të madh të ofertës së modeleve, që përfshin ndërprerjen e prodhimit të modeleve të njohur Ceed dhe Ceed SW, ndryshime në motorizimin e modelit Picanto dhe një version më të fuqishëm të modelit Xceed.

Picanto, modeli i dytë më i shitur i markës koreane pas Sportaget, tani do të ofrohet vetëm me një motor benzinë 1.0-litërsh me tre cilindra, me fuqi 67 kuaj/fuqi (KF). Kështu, hiqen nga oferta motori i mëparshëm 1.0 me 62 KF dhe motori 1.2-litërsh me katër cilindra e 76 kuaj/fuqi.

Xceed, versioni crossover, në krye të gamës merr një motor të ri më të fuqishëm, benzinë 1.6-litërsh me katër cilindra dhe 177 kuaj/fuqi. Motori aktual bazë 1.5-litërsh me 158 KF zëvendësohet me një të ri hibrid 1.0-litërsh me tre cilindra, që jep 113 kuaj/fuqi.

Lajmi më i madh është ndërprerja e plotë e prodhimit të modelit Ceed dhe versionit karavan Ceed SW. Një zëdhënës i KIA-s ka konfirmuar se modelet, të prodhuar në fabrikën e Kia-s në Zilina, Sllovaki, nuk do të kenë pasardhës direkt, as modeli Proceed, prodhimi i të cilit përfundoi që në dhjetor 2024.

Mendohet se boshllëkun e lënë nga këto tre modele do ta mbushë modeli i ri K4, i cili pritet të vijë në Evropë më vonë, edhe pse ende nuk ka konfirmim zyrtar.  Ky është një model i ri i KIA-s që do të konkurrojë Volkswagen Golfin, dhe aktualisht prodhohet në Meksikë për tregun e Amerikës së Veriut, ndërsa njësi testuese janë parë tashmë në rrugët evropiane.

Me ndërprerjen e prodhimit të Ceedit, lirohen kapacitete prodhimi në fabrikën e Zilinas për modelet elektrike të ardhshme. Zëdhënësi ka konfirmuar se kjo hapësirë do t’i dedikohet modelit të ri elektrik EV4, modeli i parë elektrik i Kia-s në segmentin C, i cili do të fillojë së shpejti me shpërndarjen.

Gjithashtu, nga fillimi i 2026 në të njëjtën fabrikë fillon prodhimi edhe për EV2, modeli i ri elektrik fillestar i KIA-s. Koncepti i EV2 është prezantuar dhe do të jetë teknologjikisht i ngjashëm me një model të Hyundai-t, i cili pritet të quhet Ioniq 2 dhe do të prezantohet në Panairin e Automjeteve në Mynih.

Ceed u prezantua më 2006 dhe gjatë ekzistencës së tij ka qenë një nga modelet më të shitura të markës, veçanërisht në Evropë, me një mesatare vjetore prej rreth 80 mijë njësish. Më pas erdhën versionet Ceed SW dhe Proceed, ndërsa Xceed (versioni crossover i Ceed) u prezantua në vitin 2019.

Continue Reading

Të kërkuara