Teknologji

Zbulimi i fundit në Mars mahnit shkencëtarët

Zbulimet vijnë falë roverit të NASA-s.

Published

on

Roveri i NASA-s, Perseverance, u ul në Mars vetëm 10 muaj më parë. Tani shkencëtarët kanë njoftuar se ai tashmë ka zbuluar diçka krejtësisht të papritur.

Ai zbuloi se lava vullkanike dikur rridhte në vendin e një liqeni të lashtë në Mars.

Sipas CNN, zbulimi i fundit tregon se shtrati i liqenit mbi të cilin ka lëvizur që nga zbarkimi është formuar nga llava e lëngshme vullkanike. Shkencëtarët e NASA-s thonë se kjo ishte “plotësisht e papritur”. Më herët mendohej se gurët në fund të shtratit të lumit, të cilët Perseverance i fotografoi, ishin me origjinë sedimentare.

Gurët që ka hulumtuar deri më tani Perseverance është treguar se integrohen me ujë disa herë dhe disa nga mostrat përmbanin molekula organike.

Këto zbulime mund t’i ndihmojnë shkencëtarët të krijojnë një pamje të rrjedhës kohore të asaj që po ndodhte në Liqen, siç quhej krateri ku zbarkoi Perseverens, por mund të ketë gjithashtu implikime më të gjera për të kuptuar Marsin.

Zbulimi i ri i roverit Perseverance u njoftua në konferencën e vjeshtës të Shoqatës Gjeologjike Amerikane, e cila u mbajt në New Orleans.

Përkatësisht, shkencëtarët kanë vite që pyesin nëse gurët në kraterin Jezero janë sedimentarë, pra të krijuar nga shtresat e materialit të shkaktuara nga një lumë i lashtë, apo me origjinë vullkanike – ai që krijohet kur llava e lëngshme ftohet.

“Fillova të dëshpërohesha duke menduar se nuk do ta dinim kurrë përgjigjen”, tha Ken Farley, një shkencëtar i Caltech.

“Kristalet në gurë ishin prova përfundimtare”, shtoi ai.

Perseverance është i pajisur me disa instrumente të sofistikuara që mund të regjistrojnë dhe analizojnë mostrat e gurëve dhe të zbulojnë përbërjen e tyre.

Në nëntor, Perseverance përdori një nga instrumentet për të studiuar gurin që studiuesit e quajtën “Brac”. Nga analiza u zbuluan kristale të mëdhenj të rrethuar nga kristale të tjera, gjë që tregon faktin se bëhet fjalë për një gur me origjinë vullkanike.

“Një student i mirë i gjeologjisë do t’ju tregojë menjëherë se një teksturë e tillë na tregon se guri u formua duke formuar kristale dhe duke u vendosur në magmë që ftohet ngadalë – për shembull në një shtresë të trashë llave të lëngshme ose një liqen llave”, shpjegoi Farley.

Një gur i tillë më pas ra në kontakt me ujin në disa raste, gjë që e bën atë jashtëzakonisht të dobishëm për shkencëtarët të cilët do të jenë në gjendje të datojnë ngjarjet në liqenin e kraterit dhe të kuptojnë më mirë periudhën kur uji ishte një dukuri normale në sipërfaqen e Marsit për të zbuluar historinë e planetit.

“Kjo ishte krejtësisht e papritur. Tani duhet të kuptojmë se çfarë do të thotë. Mund të spekuloj se ky ndoshta nuk është shtrati origjinal i kraterit. Duke gjykuar nga diametri i kraterit, ne presim që shtrati origjinal i kraterit të ishte dukshëm më i thellë se sa shohim tani”, tha Farley.

Teknologji

X vjen me rregulla të rrepta për llogaritë parodi

Published

on

Continue Reading

Teknologji

Volkswagen drejt prodhimit të një kamionçine të re

Published

on

Ju e dini se kohët janë të vështira në industrinë e automobilave kur edhe një kompani si Volkswagen duhet të krijojë aleanca për të sjellë një produkt të ri në treg.

Gjenerata e dytë Amarok është në thelb një Ford Ranger i ripërpunuar, përcjell Telegrafi.

Në vend që të bashkëpunojë me Ford edhe një herë, VW do t’i japë modelit të ri “një shtytje kineze”.

Marcellus Puig, CEO i VW Argentina, tha se kamionçina do të vinte në jetë me ndihmën e SAIC Group.

Projekti do të kërkojë një investim prej 580 milionë dollarësh për të ndërtuar kamionçinën në Argjentinë nga viti 2027.

Continue Reading

Teknologji

ChatGPT: Çfarë nuk duhet të ndani kurrë me chatbots

Published

on

Prania e ChatGPT në jetën tonë po bëhet gjithnjë e më intensive, me përdoruesit që mbështeten në përgjigjet e tij për një gamë të gjerë temash. Por ndërsa njerëzit mësojnë nga chatbot-et, ata mësojnë prej tyre përmes bisedave që përfshijnë informacione personale.

Kjo ndodh se sa më shumë të dhëna t’i ofrohen sistemit, aq më të sakta janë përgjigjet që ai merr. Nga provimet mjekësore te copat e kodit të programimit, shumë përdorues i besojnë ChatGPT përmbajtjes së ndjeshme, raporton Wall Street Journal.

Ekspertët në fushën e inteligjencës artificiale paralajmërojnë: ka informacione që nuk duhet të ndahen me chatbot jo vetëm për arsye privatësie, por edhe për të shmangur keqpërdorimet e mundshme ose rrjedhjet e të dhënave.

Paralajmërime nga vetë krijuesit

Edhe vetë kompanitë që zhvillojnë sisteme të inteligjencës artificiale i njohin rreziqet. OpenAI nxit: “Ju lutemi mos ndani informacione të ndjeshme në biseda “, ndërsa Google u kërkon përdoruesve të Gemini që të jenë po aq të kujdesshëm: “Mos vendosni informacione konfidenciale ose të dhëna që nuk do të dëshironit t’i shihte askush.”

Mundësia e një rrjedhjeje nuk është teorike. Siç vë në dukje WSJ, bisedat me chatbot mund të përdoren për të trajnuar modelet e ardhshme, ndërsa fjalë kyçe që lidhen me çështjet e sigurisë, si dhuna, mund të shkaktojnë auditime të brendshme nga vetë kompania.

Pesë kategori të dhënash që nuk duhet t’i ndani:

1. Informacion personal identifikimi

Numri i identitetit ose i pasaportës, numri i identifikimit tatimor, data e lindjes, adresa e shtëpisë dhe numri i telefonit janë informacione që duhet të mbahen jashtë bisedave me inteligjencën artificiale.

2. Të dhëna mjekësore

Joshëse të kërkosh një interpretim të testeve mjekësore, është e rëndësishme të hiqni informacionet personale nga dokumentet përpara çdo paraqitjeje.

3. Informacion financiar

Shmangni futjen e numrave të llogarive bankare ose të dhëna të tjera të ndjeshme financiare.

4. Detajet e punës suaj

Përdoruesit që përdorin chatbot në jetën e tyre profesionale ekspozojnë pa vetëdije sekretet tregtare, të dhënat e klientëve ose informacionet e brendshme të kompanive. Nëse përdorimi i inteligjencës artificiale është thelbësor për punën, rekomandohet përdorimi i abonimeve profesionale.

5. Detajet e hyrjes

Chatbot-et nuk janë krijuar për të vepruar si hapësira ruajtëse për fjalëkalime, PIN ose detaje të tjera aksesi.

Çfarë duhet të bëni për të mbrojtur veten?

Menaxhimi i privatësisë është gjithashtu përgjegjësi e përdoruesit. Ekspertët rekomandojnë:

-Fshini rregullisht historikun e bisedave tuaja me chatbots.

-Përdorni biseda të përkohshme, ekuivalente me “Modalitetin Incognito” të shfletuesve, në mënyrë që informacioni juaj të mos ruhet.

-Inteligjenca artificiale mund të jetë mjet i vlefshëm, kërkohet kujdes në përdorim sepse sa më shumë ta tregojmë, aq më shumë mëson.
 

Continue Reading

Teknologji

YouTube përmirëson videot “Shorts”

Published

on

Continue Reading

Të kërkuara