Kuriozitete

Ylli i Madh i Afrikës, dhuratë mbretërore apo perlë e ‘vjedhur’?

Afrika ka luftuar vazhdimisht për të rikuperuar artefaktet kulturore të grabitura nga trupat koloniale.

Publikuar

Në Afrikën e Jugut po rriten thirrjet për familjen mbretërore të Britanisë që të kthejë diamantin më të madh të njohur në botë, pas vdekjes së Mbretëreshës Elizabeth II.

I njohur si Ylli i Madh i Afrikës ose Cullinan I, diamanti është prerë nga një gur i çmuar më i madh që u minua në Afrikën e Jugut në 1905 dhe iu dorëzua familjes mbretërore britanike nga autoritetet koloniale të Afrikës së Jugut. Aktualisht është montuar në një skeptër mbretëror që i përket Mbretëreshës.

Kërkesat për kthimin e Yllit të Madh të Afrikës dhe diamanteve të tjera, janë intensifikuar që nga vdekja e Mbretëreshës. Shumë afrikano-jugorë e shohin blerjen e xhevahireve nga Britania si të paligjshme.

Vdekja e Mbretëreshës ka shkaktuar një debat rreth kolonializmit dhe se si lidhet ai me trashëgiminë e saj. Mediat e Afrikës së Jugut kanë debatuar për pronësinë e perlës, së bashku me kërkesat për pagesën e reparacioneve.

“Diamanti Cullinan duhet të kthehet në Afrikën e Jugut me efekt të menjëhershëm”, tha aktivisti Thanduxolo Sabelo për mediat lokale, duke shtuar se: “Britania dhe vendet e tjera vazhdojnë të përfitojnë nga mineralet e vendit tonë në kurriz të popullit tonë”.

Më shumë se 6,000 njerëz kanë nënshkruar një peticion duke kërkuar që Ylli i Madh i Afrikës të kthehet dhe të shfaqet në një muze të Afrikës së Jugut.

Një anëtar i parlamentit të Afrikës së Jugut, Vuyolwethu Zungula, i kërkoi vendit të tij të “kërkojë dëmshpërblime për të gjithë dëmin e bërë nga Britania” dhe gjithashtu “të kërkojë kthimin e të gjithë arit, diamanteve të vjedhura nga Britania”.

Sipas Royal Collection Trust, i cili mbikëqyr koleksionin mbretëror të familjes mbretërore britanike, diamanti Cullinan iu dorëzua mbretit Eduard VII (monarku britanik në atë kohë) në vitin 1907, dy vjet pas zbulimit të tij në një minierë private në Afrikën e Jugut.

“Ai u dërgua në Asscher të Amsterdamit për t’u çarë në 1908”, shtoi ai.

Me peshë rreth 3,106 karat në formën e tij natyrale, diamanti origjinal ishte “madhësia e një zemre njerëzore”, thotë Royal Asscher.

Royal Asscher shpjegon se guri i çmuar u ble nga qeveria Transvaal e Afrikës së Jugut (drejtuar nga sundimi britanik) dhe iu dorëzua mbretit Eduard VII si dhuratë për ditëlindje.

Një profesor i politikës afrikane në Universitetin e Afrikës së Jugut, Everisto Benyera, e kundërshton këtë tregim. Ai i tha CNN se “transaksionet koloniale janë të paligjshme dhe imorale”.

“Rrëfimi ynë është se të gjitha qeveritë e Transvaal dhe Bashkimit të Afrikës së Jugut dhe sindikatat e minierave shoqëruese ishin të paligjshme”, tha Benyera, duke argumentuar se: “Marrja e një diamanti të vjedhur nuk e shfajëson marrësin. Ylli i Madh është një diamant gjaku … Kompania private (minerare), qeveria e Transvaal-it dhe Perandoria Britanike ishin pjesë e një rrjeti më të madh kolonialiteti”.

Sipas Royal Asscher, diamanti u pre në nëntë gurë të mëdhenj dhe 96 copa më të vogla. Më i madhi nga gurët u emërua Ylli i Madh i Afrikës nga Mbreti Eduard VII.

Diamanti më i madh u vendos në Skeptrin e Sovranit me Kryq dhe guri i dytë i prerë u montua në Kurorën Perandorake. Mbretëresha Elizabeth II është parë në shumë portrete e veshur me këto diamante.

Vendet afrikane kanë luftuar vazhdimisht për të rikuperuar artefaktet kulturore të grabitura nga trupat koloniale. Muajin e kaluar, një muze në Londër ra dakord të kthejë 72 objekte të grabitura nga Mbretëria e Beninit, në Nigerinë jugore, gjatë një operacioni ushtarak britanik në 1897./UBTNews/

Kuriozitete

Si ndodhi klonimi i qengjit Dolly?

Shkenca e paraqiti Dollyn si arritjen të vitit.

Publikuar

nga

Shkencëtarët skocezë më 22 shkurt të vitit 1997, njoftuan klonimin e suksesshëm të një qengji, Dolly, me kontributin e tre deleve nëna, një me vezë , tjetra me ADN-në, dhe e treta kishte mbajtur në fetus embrionin e klonuar.

Shkenca e paraqiti Dollyn si arritjen të vitit. Dolly jetoi në Institutin Roslin në Edinburg, Skoci, madje lindi edhe gjashtë qengja.

Dolly u prek nga artriti dhe më 14 shkurt 2003 u vu në gjumë për vdekje për shkak të sëmundjes progresive të mushkërive. Klonimi i gjitarëve (grupim qeniesh ku bën pjesë edhe njeriu) është provuar tejet joefikas. Dolly ishte e vetmja mes 277 përpjekjeve që mbijetoi dhe arriti deri në atë moshë 6 vjeç, edhe pse në vitin 2014 shkencëtarët kinezë raportuan sukses në klonimin e derrave.

Shkencëtarët që klonuan Dollyn, shpallën në vitin 2007 se teknika e përdorur në rastin e Dollyt nuk mund të jetë e efektshme për klonimin e njeriut.

Vazhdo të lexosh

Kuriozitete

Pesë fakte interesante rreth Diellit

Dielli ka një moshë mesatare, astronomët besojnë të jetë formuar 4.59 miliardë vjet më parë. Në pesë miliardë vjet do të hyjë në fazën e Gjigantit të Kuq.

Publikuar

nga

Dielli është afro 25 mijë vite dritë larg nga qendra e galaktikës tonë “Udha e Qumështit”.

Dielli ka një moshë mesatare, astronomët besojnë të jetë formuar 4.59 miliardë vjet më parë. Në pesë miliardë vjet do të hyjë në fazën e Gjigantit të Kuq.

Dielli prodhon një sasi enorme të energjisë për të nxehur sistemin tonë diellor. Çdo sekondë rreth 700 milionë ton të Hidrogjenit shndërrohen në Helium, me procesin kimik të Fusionit Nuklear.

Dielli përbëhet nga 72% hidrogjen dhe 26% helium, dhe disa elemente të tjera në gjurmë. Kjo masë e dendur përbën rreth 99% të tërë masës në sistemin tonë diellor.

Nëse dielli do të shuhej, brenda një jave temperatura e tokës do të bëhej -18  ̊C. Për një vjet do të bëhej -73  ̊C, ndërsa brenda disa milionë viteve do të stabilizohej në -240  ̊C./UBTNews/

 

Vazhdo të lexosh

Kuriozitete

Një nga fenomenet më të mahnitshme të natyrës

Shkaku i kësaj shfaqje të pabesueshme është një proces kimik që ndodhë në ujë.

Publikuar

nga

“Vala luminoze” në Maldive është një nga fenomenet më të mahnitshme të natyrës. Oqeani shndritë me një hije të pastër kaltër dhe gjelbër. Ky fenomen i mahnitshëm njihet si “vala luminoze”.

Shkaku i kësaj shfaqje të pabesueshme është një proces kimik që ndodhë në ujë. Organizmat mikroskopikë, si planktoni dhe bakteret, shkaktojnë një reaksion kimik kur lëvizin në ujë. Këto organizma shkaktojnë një efekt bioluminescent, duke shkaktuar dritë në ujë kur janë të shqetësuar ose të përzier me ujin.

Për vizitorët që kanë fatin të shohin këtë shfaqje të mrekullueshme, ajo ofron një përvojë të pazakontë dhe të mahnitshme. Në këtë spektakël të natyrës, oqeani bëhet si një qiell me yje, duke e bërë atë një destinacion të veçantë për të eksploruar bukuritë dhe misteret e botës nën ujë./UBTNews/

Vazhdo të lexosh

Kuriozitete

Sahara – shkretëtira më e madhe dhe e nxehtë në botë

Studimet thonë se është e vjetër mbi 4 milionë e 600 mijë vjet.

Publikuar

nga

Sahara një shkretëtirë unike në botë, si për nga madhësia e saj ashtu edhe për ekosistemin që është krijuar në të. Ajo llogaritet të jetë 9 milionë e 200 mijë kilometra katrorë, që nënkupton përafërsisht sa sipërfaqja e Kinës.

Shtrihet në dhjetë shtete Algjeri, Çadi, Egjipt, Libi, Mali, Mauritani, Marok, Nigeri, Sudan dhe Tunizi. Studimet thonë se është e vjetër mbi 4 milionë e 600 mijë vjet. Temperaturat shkojnë mbi 55  ̊c, madje në raste edhe më shumë.

Sahara është nje nga shkretëtirat më të thata në botë dhe ka një numër të ulët të rreshjeve vjetore. Rreshjet në këtë shkretëtirë gjithashtu janë të parregullta. Në disa pjesë të shkretëtires dhe kryesisht në pjesën e Libisë,Egjiptit dhe Sudanit ka dekada qe nuk jane parë me rreshje të shumta shiu dhe këto vende mbajnë rekord kryesor për sasinë më të ulët shiu në botë rreth 10 mm shi. Disa herë dhe për shkak të nxehtësise së madhe në shkretëtirë shiu avullon dhe para se të bjeri. Mesatarisht bie shi rreth 10 ose 15 ditë në vite por ka edhe vende në të cilat bie vetëm 5 ditë në vit./UBTNews/

Vazhdo të lexosh

Të kërkuara