Kryetari i Komisionit Qeveritar për Personat e Zhdukur, Andin Hoti deklaroi se Serbia nuk po zbaton deklaratën për personat e gjetur, të nënshkruar me 2 maj në Bruksel. Ai tha se lidhur me këtë u ka dërguar letër ndërmjetësuesve të dialogut, por edhe presidentit të Serbisë, Aleksandër Vuçiq. Para anëtarëve të Komisionit për të Drejtat e Njeriut, Hoti u shpreh se së shpejti Ligji për Personat e Zhdukur do të jetë për konsultime publike. Opozita kritikoi qeverinë, duke thënë se çështja e personave të zhdukur nuk është prioritet.

Hoti theksoi se gjatë vitit 2023 kanë gërmuar në 15 lokacione në territorin e Kosovës.

“Në ato 15 lokacione, ekipet e ekspertëve edhe të Policisë së Kosovës edhe të Institutit të Mjekësisë Ligjore kanë arritur t’i zhvarrosin mbetjet mortore apo eshtrat të mbi 20 personave. Të gjitha këto janë dërguar dhe testuar dhe janë analizuar nga ekspertët e Institutit të Mjekësisë Ligjore dhe janë dërguar për analizë të mëtutjeshme në laboratorin e Komisionit Ndërkombëtar për Personat e Zhdukur që gjendet në Hagë. Janë dorëzuar mbetjet mortore për nëntë persona tek familjarët gjatë vitit 2023. Ndërkaq, sa i përket territorit të Serbisë, fatkeqësisht kemi arritur të jemi vetëm në një lokacion dhe ai quhet Shtavall. Në lokacionin Shtavall kemi qenë nëntor të vitit të kaluar dhe atë siç konsideroj unë ka qenë një gërmim apo një eksumim kështu me sipërfaqe jo me tendencë të plot të Serbisë në gjetjen e asaj varreze masive që ne ende kemi dyshime të plota që mund të jetë për shkak të informacioneve”, deklaroi Hoti.

Përkundër deklaratës për personat e pagjetur, Hoti theksoi se Serbia nuk po zbaton marrëveshjen e 2 majit në Bruksel. Ai shtoi se i ka dërguar letër presidentit të Serbisë, Aleksandër Vuçiq, për hapjen e arkivave të ushtrisë së brigadës 37 e cika ka operuar në zonën e Drenicës.

“Në shtator të vitit 2023 i kam dërguar letër zotëri Borrel që është ndërmjetësues pikërisht i deklaratës për personat e zhdukur. Në janar të vitit 2024 i kemi përsëritur letrën ndaj zotëri Borrel prapë që është ndërmjetësues dhe zotëri Lajçak për mos zbatim të deklaratës nga ana e Serbisë. Fatkeqësisht as nga Vuçiq që është e pritshme, as nga zotëri Borrel, as nga zotëri Lajçak nuk kam pranuar asnjë dokument deri më sot, asnjë letër deri më sot, asnjë përgjigje deri më sot se pse nuk zbatohet deklarata e personave të zhdukur e cila është miratuar pikërisht me ndërmjetësimin e tyre në Bruksel”, shtoi ai.

Tutje, Hoti theksoi se janë duke punuar në katër lokacione brenda territorit të Kosovës, ndërkaq kanë kërkuar informacione për 16 lokacione në Serbi. Ai foli edhe për Ligjin për Personat e Pagjetur, për çka tha se shpejti do të jetë në konsultime publike.

“Ligji për Personat e Zhdukur ende nuk është përfunduar. Ligji për Personat e Zhdukur është përfunduar prej neve, prej grupit punues. Shumë shpejt do të jetë pjesë e konsultimeve publike dhe janë këto afatet procedurale dhe ligjore që duhet të ndjekim dhe pastaj do të jetë tek ju në kuvend”, theksoi ai para anëtarëve të Komisionit për të Drejtat e Njeriut.

Kritika për vonesat në Ligjin për Personat e Pagjetur ka pasur deputetja e Partisë Demokratike e Kosovës, Ariana Musliu Shoshi.

“Sa i përket iniciativës për personat e zhdukur me dhunë gjatë luftës, ka ngelur pa ndonjë iniciativë dhe mund të them si temë e fjetur nga kjo qeveri. Se sa i kanë dhënë rëndësi mjafton të marrim parasysh faktin që projektligji ka pasur të dorëzohet në maj të vitit 2023, pastaj është shtyrë për nëntor të vitit 2023 dhe është jashtëzakonisht e dhimbshme që ky projektligj tani është në agjendën legjislative tek në dhjetor të vitit 2024. Personalisht dhe si parti jemi jashtëzakonisht të zhgënjyer me mënyrën se si është trajtuar kjo temë jashtëzakonisht e rëndësishme dhe shumë e dhimbshme për shumë ne”, theksoi ajo.

Ndërkaqkryetari i Këshillit Koordinues të familjarëve të personave të zhdukur, Ahmet Grajqevci, shprehi kritikat e tij për mos punën e institucioneve gjatë këtyre viteve.

“Vuçici gënjeshtrën po e bën të vërtetë, ndërsa ne të vërtetën nuk po mundemi ta them të vërtetë. Politikanët tanë kur shkojnë në Bruksel, çështja e personave të zhdukur shtyhet, ndërsa çështja e dinarit brenda 24 orëve hyn në proces të bisedimeve. Kjo është e tmerrshme”, deklaroi ai.

Teksa përmendi rastet e gjenocidit serb, Grajqevci shtoi se shteti nuk po bën asgjë për dokumentimin e tyre.

“Për herë të parë po e them që 105 trupa rrinë në Kukës të femrave të cilat janë dhunuar në kufi të Shqipërisë dhe janë ekzekutuar dhe i kanë gjuajtur në lum. Këtë për herë të parë po ua them juve, nuk e kam thënë për shkak të raportit të Dick Martyt”, u shpreh ai.

Në Kosovë janë mbi 1 mijë e 600 persona, për të cilët nuk dihet fati i tyre.

Kryetari i Aleancës për Ardhmërinë e Kosovës (AAK), Ramush Haradinaj, ka komentuar raportin për Kosovën nga Departamenti Amerikan i Shtetit. Sipas tij, ky raport për Kosovën është goditja më e fuqishme.

“Vetëmashtrimi i Qeverisë duke krijuar tituj bombastik për fitoret e paqena kundër Serbisë e në raste të caktuara edhe kundër komunitetit ndërkombëtar, janë gënjeshtrat të cilave Qeveria ka filluar t’ju besojë edhe vetë. Raporti i Departmentit Amerikan të Shtetit për Kosovën është goditja më e fuqishme që demistifikon këtë kurs të mashtrimit. Nuk besoj që ka qytetar të këtij vendi që sot nuk është i shqetësuar me gjetjet e këtij raporti në fushën e sundimit të ligjit, luftën kundër korrupsionit, lirinë e shprehjes, lirisë së mediave si dhe të drejtave të njeriut e plot fusha të tjera”, ka thënë Haradinaj.

Lideri i AAK-së tha se në situatë normale ky raport i DASH-it do të duhej t’i shërbente Qeverisë për vetëreflektim, që sipas tij nënkupton dorëheqjen e saj.

“Raporti i DASH-it është për vitin 2023 dhe nuk ka arritur të evidentojë edhe plot dështime të tjera, përfshirë këtu edhe qindra kontrata njëburimore në vlerë prej qindra milionë eurosh. Në një situatë normale ky raport i DASH-it do të duhej t’i shërbente Qeverisë për vetëreflektim, që nënkupton dorëheqjen e saj”, është shprehur Haradinaj.

Anëtarët e Komisionit për Çështje të Sigurisë dhe Mbrojtjes kanë pritur në takim delegacionin e Komisionit të Senatit për Punë të Jashtme dhe Sigurisë nga Republika e Çekisë.

Pas përfundimit të takimit, kryetari i komisionit për Çështje të Sigurisë dhe Mbrojtjes, Bekë Berisha së bashku me kryetarin e Komisionit për punë të Jashtme dhe Mbrojtje, Pavel Fischer janë deklaruar për media.

Kryetari i komisionit për Çështje të Sigurisë dhe Mbrojtjes, Bekë Berisha tha se është diskutuar për zhvillimin e mëtutjeshëm për të dy shtetet në aspektin e sigurisë.

“Faleminderit për ndihmën që na bëhet nga Republika Çeke e cila është shumë dimensionale, në aspektin diplomatik në përkrahje të Republikës së Kosovës. Kemi biseduar edhe për zhvillimin e mëtutjeshëm për të dy shtetet në aspektin e sigurisë”, tha Berisha.

Ndërkaq kryetari i Komisionit të Senatit për Punë të Jashtme dhe Mbrojtje të Çekisë, Pavel Fischer tha se përpos sigurisë në vend, Kosova ka shumë projekte në të cilat do ta ndihmojë Republika e Çekisë. Ai theksoi se Kosova dhe Çekia të dy shtetet i japin njëra-tjetrës mbështetje të vazhdueshme.

 “Komisioni merret me çështjet e jashtme dhe me të sigurisë. Kemi biseduar për mundësitë e bashkëpunimit në fushën e sigurisë dhe mbrojtjes. Ne shohim se ka shumë projekte të cilat mund të ndihmojmë për t’i dhënë atyre jetë në të ardhmen. Jo vetëm në fushën e sigurisë. Kolegët tonë na kanë lajmëruar që kanë dëshirë të vazhdojnë bashkëpunimin në fushën e kriminalitetit të kibernetikës ose në fushën e luftës kundër krimit të organizuar. Por edhe në bashkëpunim e mëtejshëm në mes dy ushtrive tona, sepse kryetari i ushtrisë tuaj Jashari do të vijë në Pragë për një vizitë të shkurtër edhe ne kemi diskutuar se çfarë është përmbajtja e bashkëpunimit tonë të ardhshëm. Komisioni jonë është ai që aprovon dërgimin e ushtarakëve tonë në Kosovë, siç e dini kontingjenti i ushtarëve çekë ekziston në Kosovë për shumë vite dhe sa herë diskutojmë për këtë çështje të gjithë kemi të njëjtin mendim dhe të njëjtin mbështetje për vendin tuaj. Ne jemi të mendimit që stabiliteti në Kosovë është shumë i rëndësishëm për stabilitetin në Evropë. Kosova kuadrin e politikës së jashtme e sjell në një mënyrë të shkëlqyeshme në kuadrin e shteteve të Evropës dhe kemi një mendim të qartë sa i përket politikës së jashtme”, tha Fischer.

Takimi është zhvilluar i mbyllur për media, kurse delegacioni nga Çekia gjatë ditës do të takohen edhe me anëtarët e Komisionit për Punë të Jashtme dhe Diasporës

Emisari i BE-së, Miroslav Lajçak, ka bërë përmbledhjen rutinë të një jave punë me çështjet e Ballkanit Perëndimor, të cilën e nisi me një vizitë në Bosnjë e Hercegovinë.

Për takimin e javës së kaluar të nivelit teknik mes Kosovës dhe Serbisë, Lajçak tha se ndihmoi për të ngushtuar hendekun mes palëve mbi “çështjen e dinarit”.

Lajçak ka lajmëruar edhe për një takim tjetër mes zëvendëskryeministrit Besnik Bislimi dhe kryenegociatorit serb, Petar Petkoviq. Ai tha se nga palët pret propozime konkrete që e çojnë përpara çështjen.

“Nga Bosnja u ktheva në Bruksel për vazhdimin e përpjekjeve të Kosovës dhe Serbisë për të gjetur një mes në lidhje me të ashtuquajturën “çështje të dinarit”. Diskutuam një zgjidhje të mundshme të përkohshme për qytetarët e prekur nga vendimi i Bankës Qendrore të Kosovës për operimin me para të gatshme dhe besoj se ia dolëm ta ngushtojmë boshllëkun. Në të njëjtën kohë, disa dallime mbeten dhe për këtë arsye do të pres sërish dy kryenegociatorët në Bruksel dhe pres që bisedimet tona të bazohen në ide shumë konkrete, të cilat do të na mundësonin të ecim përpara në interes të popullit”, ka shkruar Lajçak.

Ai përmendi edhe pjesëmarrjen e tij në edicionin e parë të konferencës “Miqtë e Ballkanit” në Slloveni, e cila u organizua nga instituti i ish-presidentit slloven, Borut Pahor, i cili synon pozitën e Lajçakut pas përfundimit të mandatit të tij në gusht.