Kulturë

Vjedhja që tronditi botën: Zhdukja e Mona Lisës në Paris, 21 gusht 1911

Published

on

Paris, 21 gusht 1911. Mëngjes herët, ndërsa Muzeu i Luvrit pushonte në heshtjen e zakonshme të së hënës, një nga veprat më të njohura të artit botëror, Mona Lisa e Leonardo da Vinçit, u zhduk pa lënë gjurmë. Askush nuk e pa, askush nuk e dëgjoi. Thjesht… nuk ishte më.

Një ditë më vonë, piktori Louis Berou, i cili kishte ardhur të pikturonte vetë Mona Lisën, zbuloi boshllëkun në mur dhe ngriti alarmin. Mendohej se piktura ishte zhvendosur për mirëmbajtje a fotografim. Por, kur orët kalonin e Da Vinçi nuk po gjendej, muzeu u përfshi nga paniku.

Ajo që dukej e pamundur ishte bërë realitet: dikush kishte vjedhur Mona Lisën.

Skandal në Paris: Dyshohet Picasso!

Pas hetimeve të para, policia nisi të hetojë botën e artit e shpejt dyshimet ranë mbi emra të mëdhenj. Ndër të arrestuarit u përfshi edhe një artist i ri dhe i guximshëm, një farë Pablo Picasso. Ai dhe poeti Guillaume Apollinaire u morën në pyetje për lidhje me një tjetër vjedhje arti, por mungesa e provave i çliroi.

Misteri i vjedhjes së Mona Lisës vazhdoi të mbetej i pazgjidhur për më shumë se dy vjet, duke ndezur teori të shumta konspirative, nga vjedhje e porositur nga koleksionistë të fshehtë, te rrëmbime me sfond politik.

Rikthimi i papritur dhe një “hajdut patriot”

Në dhjetor 1913, në një zyrë të qetë arti në Firence, Italia mori frymë ndryshe. Një burrë i panjohur i quajtur Vincenzo Perugia, ish-zdrukthëtar në Luvër, u shfaq me një ofertë të pabesueshme: të shiste Mona Lisën. Piktura u verifikua si origjinale dhe Perugia u arrestua. Në hetim, deklaroi se kishte vepruar nga ndjenja patriotike, Mona Lisa, krijuar nga një mjeshtër italian, sipas tij, i takonte Italisë, jo Francës.

Akti i guximshëm qe i thjeshtë: veshur si punonjës muzeu, hyri herët në mëngjesin e 21 gushtit, hoqi pikturën nga muri, e futi në përparëse dhe u largua.

Një kthim triumfal dhe një famë e pavdekshme

Pas arrestimit të Perugias, piktura u ekspozua me entuziazëm në Galerinë Uffizi në Firence, ku mijëra italianë e pritën si një fitore kombëtare. Më pas, në janar 1914, ajo u rikthye në shtëpinë e saj në Paris, nën siguri të rreptë.

Perugia u dënua me vetëm një vit e 15 ditë burg. Për shumë italianë nuk ishte hajdut, ishte hero. Në të vërtetë, ai kreu vetëm 7 muaj burg.

Nga një vepër e çmuar në ikonë botërore

Paradoksalisht, ishte kjo vjedhje që bëri Mona Lisën të pavdekshme. Para vitit 1911, ishte vepër e njohur, por jo legjendare. Pas zhdukjes, u kthye në një ikonë kulturore globale, një simbol i misterit, artit dhe magjepsjes njerëzore.

Një vjedhje. Një legjendë. Një emër: Mona Lisa.

Lifestyle

Vjeshtë për tulipanët, pranverë për bukurinë!

Published

on

Tulipanët mbillen në vjeshtë, sepse zhardhokët e tyre kanë nevojë për një periudhë të ftohtë për t’u zhvilluar dhe për të lulëzuar më vonë.

Nëse gjithçka bëhet si duhet, në pranverë kopshti juaj do të shpërthejë me ngjyra dhe jetë.

Këtë nëntor është momenti ideal për disa punë të vogla në kopsht, dhe pse jo, edhe për të mbjellë lule shtesë. Pastrimi i gjetheve jo vetëm që e bën kopshtin më të rregullt, por është edhe një ushtrim i mirë fizik.

Nëse keni vazo, kujdesuni t’i ngrini pak mbi tokë për të shmangur grumbullimin e ujit. Nëse ju pëlqejnë tulipanët, është koha të shkoni në qendrën e bimëve dhe të blini zhardhokët. Tulipanët duhet të mbillen në vjeshtë – nëse nuk i keni mbjellë në tetor, ende nuk është vonë.

Zhardhokët duhet të kalojnë një periudhë të ftohtë, të lagësht dhe të errët gjatë vjeshtës dhe dimrit, që të rrënjosen dhe të formojnë sythat.

Temperatura ideale për këtë është rreth 15°C, prandaj koha është tani.

Një kopsht i mbushur me tulipanë është një përjetim estetik për të gjitha shqisat – ngjyra, hijeshi dhe një prekje “holandeze” hapësirës suaj.

Si të mbillni tulipanët:

Zgjidhni një vend me diell, ku toka nuk grumbullohet dhe është e mirëpërdredhur.

Hapni vrima rreth 15 cm të thella.

Shtoni pak rërë ose zhavorr të imët në vrima.

Vendosni zhardhokët në vrima, mbulojini me tokë dhe ujiteni mirë.

Këshillë shtesë: Mbillni zhardhokët në grupe prej pesë ose shtatë për një pamje më natyrale. Mos hiqni gjethet menjëherë pas lulëzimit, sepse ato ushqejnë zhardhokët për sezonin e ardhshëm.

Në pranverë, do t’ju presë një spektakël i vërtetë ngjyrash dhe bukurie. /A.Z/UBT News/

 

 

 

 

 

 

Continue Reading

Kulturë

54 vite nga momenti historik i hapjes së Murit të Madh Kinez për vizitorët

Published

on

Më 10 nëntor 1970, Muri i Madh Kinez u hap për herë të parë për turistët, duke shënuar një moment historik në promovimin e trashëgimisë kulturore të Kinës.

Sot, ai mbetet një nga monumentet më të njohura dhe më të respektuara në botë, simbol i fuqisë dhe qëndrueshmërisë së kombit kinez.

Historia e Murit të Madh është po aq e gjatë sa qytetërimi kinez. Fortifikimet e para datojnë që nga periudha e pranverës (771–476 p.e.s.) dhe periudha e shteteve ndërluftuese (475 p.e.s.), kur mbretëritë ndërtuan mure mbrojtëse për të parandaluar sulmet nga veriu.

Në shekullin III p.e.s., perandori i parë i Kinës, Qin Shi Huang, bashkoi këto segmente në një vijë mbrojtëse, e cila synonte të mbronte dinastinë Qin (221–206 p.e.s.) nga inkursionet e nomadëve euroaziatikë.

Ndërtimi u realizua me punë të detyruar dhe muri shtrihej nga Gansu deri në bregdetin jugor të Mançurisë. Në shekujt pasues, dinastitë Han, Qi, Sui dhe Ming vazhduan ndërtimin dhe forcimin e murit, shpesh duke e zgjeruar drejt perëndimit.

Vetëm gjatë Dinastisë Sui (589–618), mbi një milion punëtorë u mobilizuan për këtë projekt gjigant.

Pavarësisht madhështisë së tij, muri nuk i ka ndalur pushtimet. Më 1644, ushtria mançure kapi portën e Shanhait e rrëzoi Dinastinë Ming, duke themeluar Dinastinë Qing, e cila sundoi Kinën deri në fillim të shekullit XX.

Pjesa më e madhe e murit që shihet sot i përket periudhës Ming (1369–1644). Ky segment është ndërtuar me gurë dhe tulla, shpesh mbi terrene të thepisura malore, dhe përbën sot atraksionin turistik më të vizituar të Kinës.

Megjithatë, jo të gjitha pjesët e murit kanë mbijetuar. Disa janë dëmtuar nga erozioni natyror, të tjera janë shkatërruar për materiale ndërtimi ose gjatë periudhave ideologjike.

Sidoqoftë, Muri i Madh Kinez mbetet një nga shtatë mrekullitë e botës moderne dhe një dëshmi monumentale e historisë njerëzore. /A.Z/UBT News/

 

Continue Reading

Kulturë

Mbrëmja finale e ciklit “Netët e Filmit Shqiptar” në Kino Armata

Published

on

Cikli kulturor “Netët e Filmit Shqiptar”, i organizuar nga Ambasada e Republikës së Shqipërisë në Kosovë, përmbyllet me një mbrëmje të veçantë filmike të mërkurën, më 12 nëntor 2025, në Kino Armata, Prishtinë, duke nisur nga ora 19:00.

Në këtë mbrëmje do të shfaqet një nga veprat më të njohura të kinematografisë shqiptare, filmi “Kapedani” (1972), me regji të Muharrem Fejzos dhe bashkëskenarist Fehmi Hoshafin.

Cikli, i zhvilluar nga shtatori deri në nëntor 2025, në bashkëpunim me Arkivin Qendror Shtetëror të Filmit dhe Kino Armata, ka sjellë pranë publikut të Prishtinës disa prej veprave më të spikatura të kinematografisë shqiptare.

Hyrja është falas, por vendet janë të kufizuara. Pjesëmarrësit mund të konfirmojnë praninë deri më 11 nëntor 2025, ora 16:00, në adresën:
📧 [email protected]

Ambasada e Shqipërisë në Prishtinë ju fton me shumë kënaqësi të merrni pjesë në këtë mbrëmje të veçantë, kushtuar trashëgimisë së pasur kinematografike shqiptare. /A.Z/UBT News/

 

Continue Reading

Kulturë

“Libri i Xhunglës” magjeps të vegjlit në Teatrin e Kukullave

Published

on

Fëmijët, të shoqëruar nga prindërit, udhëtuan këtë fundjavë në një botë plot ngjyra e aventura, teksa skena e Teatrit të Kukullave u shndërrua në një xhungël magjike.

Kukulla anatomike në përmasat e kafshëve të gjalla, të sjella me mjeshtëri nga aktorët, i futën të vegjlit në botën e përrallës “Libri i Xhunglës”, ku për 50 minuta u bënë pjesë e aventurës së Moglit dhe miqve të tij, Balusë dhe Bagerës.

Shfaqja, e konceptuar nga regjisorja Ina Morinaj, solli interpretim të ri të klasikës së njohur, duke bashkuar kukullat me lojën e aktorëve në mënyrë të gjallë e plot energji.

“Reagimet e publikut ishin fantastike, kishte shumë elemente të veçanta,” tha aktori Ilia Kaçi, ndërsa Erdit Asllanaj e cilësoi shfaqjen “një kryevepër që u prit me shumë entuziazëm”.

Sipas Aleksandër Gramit, “qëllimi ishte ta fusnim publikun brenda xhunglës – dhe besoj se ja dolëm”.

Edhe Juxhin Plovishti u shpreh i lumtur për pritjen e ngrohtë nga publiku: “Fëmijët u kënaqën dhe kjo është shpërblimi më i madh”.

Aventura e Moglit në xhungël do të vijojë edhe fundjavën e ardhshme në Teatrin e Kukullave, për të gjithë ata që duan të përjetojnë magjinë e përrallës klasike. /A.Z/UBT News/

 

Continue Reading

Të kërkuara