Lajmet

Vetmia – sëmundja e modernitetit

Published

on

Vetmia mendohet të jetë universale, e pashmangshme, e mundimshme dhe psikologjike. Jo vetëm Britania e Madhe, por edhe segmente të mëdha të popullsive post-industriale në të gjithë Europën, Shtetet e Bashkuara dhe Japoni, raportojnë nivele të larta të vetmisë, me pasoja serioze për shëndetin publik.

Gjetjet e një sondazhi të kohëve të fundit të BBC mbi vetminë – se një e treta e të anketuarve (55.000 në Britani të Madhe) thanë se ndihen shpesh të vetmuar, se kanë një lloj ndrojtje, që mund të prekë njerëzit në të gjitha fazat e jetës, dhe që është i lidhur me përdorimin e mediave sociale dhe të lidhura me shëndetin e dobët –japin detaje pas diskutimit të një “epidemie të vetmisë”.

Por as fiziciteti i vetmisë, dhe as origjina e tij, nuk pati shumë ndikim në studim. Dhe, siç e bën të qartë historia e saj, vetmia është më komplekse, sesa sugjeron shumica e analizës aktuale.

Shumica e hulumtimeve, e pranojnë rolin e modernitetit në këtë “epidemi” (rritja e familjeve të me një kryefamiljar, më pak ndërveprim ballë për ballë, ndikimi i mediave sociale), sikur të supozohej se njerëzit kanë qenë gjithmonë të vetmuar. Por nuk është kështu.

Vetmia si një problem, është një produkt i mënyrave bashkëkohore të të menduarit rreth vetes dhe shoqërisë. Para vitit 1800, fjala angleze “loneliness” (vetmi) nuk ekzistonte.

Njerëzit jetonin në komunitete të vogla, ata kishin prirje të besonin tek Zoti (gjë që do të thoshte se ata nuk ishin kurrë vetëm, edhe kur qenë fizikisht të izoluar) dhe kishin një koncept filozofik të bashkësisë si burim i së mirës së përbashkët.

Nuk kishte nevojë për një gjuhë të vetmisë. Natyrisht, ekzistonte dhe vetmia (kur nuk është e zgjedhur) që mund të dëmtonte, ashtu si vetmia sot. Por ankthi modern dhe ekzistencial i ndjenjës së vetmisë nuk mund të ekzistonte, pasi “individi” modern nuk u shfaq deri në shekullin XIX-të, me industrializimin në perëndim, dhe krijimin e sistemeve filozofike dhe politike, që u fokusuan tek individualizmi.

Mjekësia shkencore, e ndau mendjen nga trupi, duke identifikuar trurin si organ të njohurisë dhe mendjes. Emocionet patologjike, u përcaktuan si probleme “mendore”. Sot, organizata e shëndetit mendor “Mind”, e lidh vetminë me çrregullime të tjera mendore, përfshirë depresionin dhe ankthin. Ajo rekomandon terapitë e bisedimeve, që përqendrohen në shëndetin mendor, por mbikëqyr pjesën më të madhe të dimensionit fizik të vetmisë.

Dhe vetmia është fizike. Për më shumë se 2.000 vjet përpara zhvillimit të mjekësisë shkencore, mjekët kishin një qasje më gjithëpërfshirëse për shëndetin mendor dhe atë fizik. Ajo çfarë ishte duke ngrënë dhe pirë, lëvizjet, ajri, gjithçka ndikonte në emocionet e një personi.

Mjeku skocez i shekullit të 18-të, Uilliam Kallen, rekomandoi kalërimin për të forcuar fibrat e trupit dhe “shpirtrat” ​​e tij. Ai e këshilloi zonjën Ri në vitin 1777, të angazhohej në takimin e miqve, duke shmangur vetminë e tepruar, dhe duke i dhënë mendjes “po aq vëmendje sa edhe trupi”, për të pasur një shëndet optimal.

Megjithatë në neurocentrikën e shekullin e XXI-të, ka pak diskutime për trupin e vetmuar.

Ne nuk jemi mësuar të shohim gjuhën e trupit të të tjerëve, për të parë nëse mund të zbulojmë vetminë (e cila për shkak se është një “grumbull” emocionesh – zemërimi, trishtimi, hidhërimi, frika – nuk ka një shprehje uniforme nga jashtë).

As nuk jemi të inkurajuar të punojmë me dhe përmes trupit, për të parandaluar ose lehtësuar vetminë. Kujdesi social është zhveshur, kështu që shumë njerëzve u mohohet ndihma për ilaçe, lëre me pastaj për “punët me trupin”.

Megjithatë ne e dimë që terapitë e masazhit e zvogëlojnë vetminë, veçanërisht në mesin e atyre ku prekja nuk është një pjesë e marrëdhënieve të tyre të përditshme.

Punonjësit e shëndetësisë në kujdesin paliativ, kanë zbuluar se masazhi prodhon një formë të “relaksimit ekzistencial”. Angazhimi i trupit dhe shqisave të tij, duket se i kthen njerëzit tek lidhshmëria shoqërore. “Spitz Charitable Trust”, ka një program muzikor që evoluon, i cili redukton vetminë tek njerëzit e moshuar.

Dhe ata me dementia mund të ringjallohen, duke dëgjuar muzikën e rinisë së tyre. Muzika ndikon pozitivisht në uljen e ndjesës së vetmisë në të gjitha moshat, siç shihet nga përdorimi i muzikës së kompozitoriy Najxhëll Osbourn, si dhe arteve krijuese për të mbështetur fëmijët e traumatizuar.

Vallëzimi bën bashkë lëvizjen dhe muzikën, dhe vallëzimi në një pistë, është gjetur se lehtëson vetminë tek të moshuarit në Brazil. Studiuesit zbuluan se ai rrit “mirëqenien mendore, emocionale dhe fizike”, si dhe i kundërvihet izolimit social.

Përveç ritualeve të përkatësisë që janë të përfshira në gatim dhe ngrënien së bashku, ushqimi sjell një ndjenjë të përkatësisë fizike. Duket sikur supa e pulës, siç e ka konstatuar një studim, është vërtet shumë e mirë për shpirtin.

E kundërta është se njerëzit e vetmuar mund të hanë me tepri, ose të bëhen të ndërvarur nga rehatia apo ushqimet e pashëndetshme, si një mënyrë për të mbushur një ndjenjë të “mungesës”.

Ushqimi, vallëzimi, muzika, masazhi, përpunimi i drurit – të gjitha sjellin elementë të kontaktit, lëvizjes dhe shqisave. Ata gjithashtu ftojnë ndjenja të ngrohtësisë fizike, ndërsa vetmia ndonjëherë përshkruhet nga të vuajturit prej “të ftohtit”.

Kjo gjuhë është e rëndësishme: njerëzit e vetmuar e ndiejnë të ftohtin, dhe vdesin për ushqimet e ngrohta dhe ngrohtësinë fizike, si një kundërpeshë fizike dhe metaforike.

Ne jemi qenie sociale, që lulëzojmë në lidhje fizike, mendore, emocionale dhe madje shpirtërore. Përgjigja ndaj vetmisë, sugjeron historia, nuk shtrihet tek të folurit mbi të, por duke lëvizur nëpër të; në gjetjen e lidhjes që punon me trupin po aq sa edhe me mendjen. E si ta arrijmë këtë?

Përpjekja për të ri-krijuar përvojën para vitit 1800 e komunitetit të vogël, nuk është domosdoshmërisht përgjigja. Unë dyshoj se kjo do të ishte tejet mbytëse për shumë njerëz. Por ne mund të fillojmë të investojmë më shumë në kujdesin shëndetësor dhe social, që pranon lidhjen mes shëndetit fizik dhe mendor, si dhe në programet që gjenerojnë dhe mbështesin komunitetet lokale.

Ne kemi nevojë për një kujdes shëndetësor, që është parandalues ​​dhe jo reaktiv, që e sheh trupin më pak si një sërë pjesësh që do të trajtohen, sesa si një tërësi komplekse në të cilën ndjenjat arrihen përmes prekjes, tingullit, aromës, shijes dhe shikimit.

Bota

Peshkopi Episkopal i Uashingtonit kritikon publikisht Trumpin

Published

on

Një ditë pas inaugurimit të tij, presidenti i ri amerikan Donald Trump mori një predikim të befasishëm gjatë një ceremonie lutjeje në Katedralen Kombëtare të Uashingtonit. Peshkopi Episkopal Mariann Budde, e para grua që mban këtë detyrë, i bëri thirrje Trumpit që të tregonte “mëshirë” për dy grupe të margjinalizuara  homoseksualët dhe emigrantët e paligjshëm që ishin shënjestruar në urdhrat e tij të parë ekzekutiv pas marrjes së detyrës.

Ceremonia e lutjes në Katedralen Kombëtare është një traditë e kalimit për presidentët e rinj amerikanë, dhe Trump, me zonjën e parë Melania në krah, sigurisht që nuk priste të kritikoheshin nga foltorja e shenjtë. Peshkopi Budde, duke folur drejtpërdrejt nga podiumi, u shpreh me një thirrje të fortë: “Unë kërkoj nga ju të keni mëshirë, zoti President”, duke theksuar shqetësimet e saj për frikën që kishte pushtuar shumicën e qytetarëve amerikanë, përfshirë homoseksualët, lezbiket dhe fëmijët transgjinorë.

Ajo tha se këto grupe ishin të pranishëm në të gjitha familjet amerikane, pa marrë parasysh orientimin politik – demokratik, republikan ose të pavarur. Më tej, Budde u shpreh: “Ne duhet t’i shohim ndryshe njerëzit që punojnë në fermat tona, pastrojnë shtëpitë dhe zyrat tona, punojnë në fabrikat e shpendëve dhe mishit, lajnë enët pasi të hamë në restorante dhe punojnë gjatë natës në spitale. Ata mund të mos kenë dokumentet e duhura, por shumica e emigrantëve nuk janë kriminelë”.

Ky apel i drejtohej drejtpërdrejt politikave të Trumpit, të cilat kishin synuar emigrantët e paligjshëm dhe kishin marrë masa të forta kundër të drejtave të grupeve LGBT+. Presidenti Trump, i cili kishte mbetur i befasuar nga ky predikim, u shpreh më vonë për mediat se nuk mendonte se ishte një predikim i përshtatshëm: “Unë nuk mendoj se ishte një predikim i mirë”, tha ai.

Peshkopi Budde, një nga zërat më të fuqishëm dhe më të respektuar në Kishën Episkopale Amerikane, ka pasur një angazhim të gjatë për drejtësinë sociale dhe të drejtat e njeriut. Ajo kishte kritikuar Trumpin edhe më parë, përfshirë gjatë protestave për vdekjen e afrikano-amerikanit George Floyd në verën e vitit 2020. Budde kishte dënuar përdorimin politik të vendeve të shenjta nga presidenti, duke theksuar se ai kishte shfrytëzuar kishën pa u konsultuar me dioqezën.

Ky moment i kritikës publike ndaj presidentit Trump thekson tensionet midis figurave fetare dhe administratës Trump, për shumë nga çështjet që shqetësojnë shoqërinë amerikane në ditët e sotme./UBTNews/

 

Continue Reading

Bota

Franca lëshon një urdhër-arresti të ri kundër liderit të rrëzuar sirian Bashar al-Assad

Published

on

Dy magjistrat hetues francezë kanë lëshuar një urdhër-arresti të ri kundër liderit të rrëzuar sirian Bashar al-Assad, për akuza për bashkëpunim në krime lufte. Ky është urdhri i dytë i tillë i lëshuar nga autoritetet gjyqësore të Francës, sipas një burimi të martën.

Al-Assad, i cili u rrëzua në fund të vitit të kaluar pas një ofensive të shpejtë nga forcat opozitare, akuzohet për përgjegjësi në një bombardim të vitit 2017 në qytetin sirian Deraa, i cili i mori jetën një civil. Burimi, që kërkoi të mos identifikohej, tha se ky bombardim u zhvillua pas një sulmi nga helikopterët e ushtrisë siriane.

Ky urdhër-arresti është lëshuar në kuadër të një hetimi për vrasjen e Salah Abou Nabout, një shtetas franko-sirian 59-vjeçar dhe ish-mësues francez, i cili u vra më 7 qershor 2017 pas bombardimit të shtëpisë së tij. Gjyqësori francez dyshon se al-Assad ka urdhëruar dhe siguruar mjetet për këtë sulm.

Për këtë rast, gjashtë zyrtarë të lartë të ushtrisë siriane janë tashmë objekt i një urdhri-arresti francez, në kuadër të një hetimi që ka nisur që në vitin 2018.

Omar Abou Nabout, djali i Salah, tha për mediat: “Ky rast përfaqëson kulmin e një lufte të gjatë për drejtësi, në të cilën unë dhe familja ime besuam që në fillim.” Ai shtoi shpresën se “do të zhvillohet një gjyq dhe se autorët do të arrestohen dhe gjykohen kudo që janë.”

Ky urdhër vjen pas një tjetër lëshuar nga autoritetet franceze në nëntor 2023, i cili ishte lidhur me sulmet kimike të vitit 2013 në Siri, ku më shumë se një mijë persona humbën jetën nga përdorimi i gazit. Prokurorët francezë kishin konsideruar mundësinë e përfshirjes së al-Assad-it në këto sulme, megjithatë ata u tërhoqën në vitin 2024 pas një apelimi, duke pretenduar se si kryetar shteti ai gëzonte imunitet.

Megjithatë, pas rrëzimit të tij, statusi dhe imuniteti i al-Assad-it ka ndryshuar, dhe sipas autoriteteve ruse, ai dhe familja e tij janë larguar në Rusi pas humbjes së pushtetit./UBTNews/

 

Continue Reading

Bota

Trump prezanton Stargate, investim 500 miliardë dollarë në IA

Published

on

Presidenti amerikan Donald Trump ka njoftuar një megainvestim historik që do të arrijë deri në 500 miliardë dollarë për zhvillimin e inteligjencës artificiale (IA). Ky investim monumental do të jetë pjesë e sipërmarrjes së përbashkët të quajtur “Stargate”, e krijuar nga tre nga emrat më të mëdhenj në industrinë e teknologjisë: SoftBank, Oracle dhe OpenAI.

Në një deklaratë të djeshme, Trump theksoi se kjo iniciativë është një hap i rëndësishëm për forcimin e pozicionit të Shteteve të Bashkuara si lider global në fushën e inteligjencës artificiale. Sipas presidentit, këto investime do të luajnë një rol të rëndësishëm në zhvillimin e infrastrukturës që do të mbështesë përparimin e mëtejshëm të AI-së.

Në fillim, SoftBank, Oracle dhe OpenAI kanë angazhuar një investim fillestar prej 100 miliardë dollarësh, me synimin që brenda katër vjetëve ky shifër të rritet në 500 miliardë dollarë. Ky projekt ambicioz do të përfshijë ndihmën për krijimin e sistemeve më të avancuara të AI-së dhe përmirësimin e teknologjive që mund të ndryshojnë mënyrën e jetesës dhe punës në mbarë botën.

Sipas burimeve të afërta me projektin, ky investim do të përfshijë edhe bashkëpunime të ngushta me institucionet kërkimore dhe akademike, duke hapur mundësi të reja për shkencëtarët dhe inxhinierët që të zhvillojnë aplikime të reja të inteligjencës artificiale, përfshirë ato që lidhen me automjetet autonome, mjekësinë e personalizuar dhe përmirësimin e sistemeve të sigurisë kibernetike.

Kjo nismë vjen në një kohë kur SHBA janë duke kërkuar të forcojnë pozitat e tyre në garën globale për dominim në fushën e teknologjive të avancuara, veçanërisht pasi konkurrentët kryesorë si Kina dhe Bashkimi Europian po investojnë gjithashtu masivisht në zhvillimin e inteligjencës artificiale./UBTNews/

Continue Reading

Lajmet

Shqipëria dhe Ukraina nënshkruajnë marrëveshje në fushën e sigurisë

Published

on

By

Shqipëria dhe Ukraina e kanë nënshkruar një marrëveshje afatgjate në fushën e sigurisë të martën në margjinat e Forumit Ekonomik Botëror, në Davos të Zvicrës.

Lajmi u bë i ditur nga kryeministri shqiptar, Edi Rama, dhe presidenti ukrainas, Volodymyr Zelensky.

Në Davos, me presidentin e Ukrainës, Volodymyr Zelensky, nënshkruam një marrëveshje të rëndësishme në fushën e sigurisë”, tha Rama në Facebook, duke mos dhënë më shumë hollësi.

Por, Zelensky tha se Ukraina dhe Shqipëria nënshkruan marrëveshje “afatgjate për bashkëpunim dhe mbështetje mes dy vendeve tona”.

Shqipëria i ka dhënë ndihmë ushtarake dhe humanitare Ukrainës prej se nisi pushtimi i plotë dhe do të vazhdojë ta mbështetë atë gjatë periudhës 10-vjeçare të marrëveshjes. Po ashtu, Shqipëria do të kontribuojë edhe në koalicionin e avionëve luftarakë”, tha Zelensky në X.

Shqipëria, vend anëtar i NATO-s, e ka dënuar agresionin rus dhe ka vendosur sanksione kundër Moskës për shkak të pushtimit të plotë të Ukrainës, që nisi në shkurt 2022.

Po ashtu, Tirana ka ofruar edhe ndihmë tjetër, përfshirë edhe strehimin e shtetasve ukrainas.

Në fillim të vitit të kaluar, Tirana ishte nikoqire e një samiti për Ukrainën, i bashkoi liderët e gjashtë shteteve të Ballkanit Perëndimor dhe atë të Moldavisë.

Në këtë samit, që u mbajt me ftesë të kryeministrit Rama, mori pjesë presidenti Zelensky.

Shqipëria dhe Ukraina kanë vendosur raporte diplomatike më 1993, dhe ato janë në procesin e integrimit në Bashkimin Evropian. Shqipëria veçse ka hapur kapitujt e parë të negociatave për anëtarësim.

Në fillim të këtij muaji, Shqipëria e inauguroi objektin e Ambasadës së saj në Kiev të Ukrainës.

Kryediplomati shqiptar, Igli Hasani, tha se ky objekt nuk do të ishte vetëm një urë bashkëpunimi mes shteteve, por edhe dëshmi për qëndrueshmërinë dhe angazhimin e përbashkët drejt një të ardhmeje në paqe dhe një Evrope “të bashkuar, të fortë dhe të begatë”.

Ambasada, e hapur në fund të vitit 2024, pësoi dëme materiale disa javë më parë si pasojë e sulmeve me raketa ruse./REL/

Continue Reading

Të kërkuara