Lajmet

Vetmia – sëmundja e modernitetit

Published

on

Vetmia mendohet të jetë universale, e pashmangshme, e mundimshme dhe psikologjike. Jo vetëm Britania e Madhe, por edhe segmente të mëdha të popullsive post-industriale në të gjithë Europën, Shtetet e Bashkuara dhe Japoni, raportojnë nivele të larta të vetmisë, me pasoja serioze për shëndetin publik.

Gjetjet e një sondazhi të kohëve të fundit të BBC mbi vetminë – se një e treta e të anketuarve (55.000 në Britani të Madhe) thanë se ndihen shpesh të vetmuar, se kanë një lloj ndrojtje, që mund të prekë njerëzit në të gjitha fazat e jetës, dhe që është i lidhur me përdorimin e mediave sociale dhe të lidhura me shëndetin e dobët –japin detaje pas diskutimit të një “epidemie të vetmisë”.

Por as fiziciteti i vetmisë, dhe as origjina e tij, nuk pati shumë ndikim në studim. Dhe, siç e bën të qartë historia e saj, vetmia është më komplekse, sesa sugjeron shumica e analizës aktuale.

Shumica e hulumtimeve, e pranojnë rolin e modernitetit në këtë “epidemi” (rritja e familjeve të me një kryefamiljar, më pak ndërveprim ballë për ballë, ndikimi i mediave sociale), sikur të supozohej se njerëzit kanë qenë gjithmonë të vetmuar. Por nuk është kështu.

Vetmia si një problem, është një produkt i mënyrave bashkëkohore të të menduarit rreth vetes dhe shoqërisë. Para vitit 1800, fjala angleze “loneliness” (vetmi) nuk ekzistonte.

Njerëzit jetonin në komunitete të vogla, ata kishin prirje të besonin tek Zoti (gjë që do të thoshte se ata nuk ishin kurrë vetëm, edhe kur qenë fizikisht të izoluar) dhe kishin një koncept filozofik të bashkësisë si burim i së mirës së përbashkët.

Nuk kishte nevojë për një gjuhë të vetmisë. Natyrisht, ekzistonte dhe vetmia (kur nuk është e zgjedhur) që mund të dëmtonte, ashtu si vetmia sot. Por ankthi modern dhe ekzistencial i ndjenjës së vetmisë nuk mund të ekzistonte, pasi “individi” modern nuk u shfaq deri në shekullin XIX-të, me industrializimin në perëndim, dhe krijimin e sistemeve filozofike dhe politike, që u fokusuan tek individualizmi.

Mjekësia shkencore, e ndau mendjen nga trupi, duke identifikuar trurin si organ të njohurisë dhe mendjes. Emocionet patologjike, u përcaktuan si probleme “mendore”. Sot, organizata e shëndetit mendor “Mind”, e lidh vetminë me çrregullime të tjera mendore, përfshirë depresionin dhe ankthin. Ajo rekomandon terapitë e bisedimeve, që përqendrohen në shëndetin mendor, por mbikëqyr pjesën më të madhe të dimensionit fizik të vetmisë.

Dhe vetmia është fizike. Për më shumë se 2.000 vjet përpara zhvillimit të mjekësisë shkencore, mjekët kishin një qasje më gjithëpërfshirëse për shëndetin mendor dhe atë fizik. Ajo çfarë ishte duke ngrënë dhe pirë, lëvizjet, ajri, gjithçka ndikonte në emocionet e një personi.

Mjeku skocez i shekullit të 18-të, Uilliam Kallen, rekomandoi kalërimin për të forcuar fibrat e trupit dhe “shpirtrat” ​​e tij. Ai e këshilloi zonjën Ri në vitin 1777, të angazhohej në takimin e miqve, duke shmangur vetminë e tepruar, dhe duke i dhënë mendjes “po aq vëmendje sa edhe trupi”, për të pasur një shëndet optimal.

Megjithatë në neurocentrikën e shekullin e XXI-të, ka pak diskutime për trupin e vetmuar.

Ne nuk jemi mësuar të shohim gjuhën e trupit të të tjerëve, për të parë nëse mund të zbulojmë vetminë (e cila për shkak se është një “grumbull” emocionesh – zemërimi, trishtimi, hidhërimi, frika – nuk ka një shprehje uniforme nga jashtë).

As nuk jemi të inkurajuar të punojmë me dhe përmes trupit, për të parandaluar ose lehtësuar vetminë. Kujdesi social është zhveshur, kështu që shumë njerëzve u mohohet ndihma për ilaçe, lëre me pastaj për “punët me trupin”.

Megjithatë ne e dimë që terapitë e masazhit e zvogëlojnë vetminë, veçanërisht në mesin e atyre ku prekja nuk është një pjesë e marrëdhënieve të tyre të përditshme.

Punonjësit e shëndetësisë në kujdesin paliativ, kanë zbuluar se masazhi prodhon një formë të “relaksimit ekzistencial”. Angazhimi i trupit dhe shqisave të tij, duket se i kthen njerëzit tek lidhshmëria shoqërore. “Spitz Charitable Trust”, ka një program muzikor që evoluon, i cili redukton vetminë tek njerëzit e moshuar.

Dhe ata me dementia mund të ringjallohen, duke dëgjuar muzikën e rinisë së tyre. Muzika ndikon pozitivisht në uljen e ndjesës së vetmisë në të gjitha moshat, siç shihet nga përdorimi i muzikës së kompozitoriy Najxhëll Osbourn, si dhe arteve krijuese për të mbështetur fëmijët e traumatizuar.

Vallëzimi bën bashkë lëvizjen dhe muzikën, dhe vallëzimi në një pistë, është gjetur se lehtëson vetminë tek të moshuarit në Brazil. Studiuesit zbuluan se ai rrit “mirëqenien mendore, emocionale dhe fizike”, si dhe i kundërvihet izolimit social.

Përveç ritualeve të përkatësisë që janë të përfshira në gatim dhe ngrënien së bashku, ushqimi sjell një ndjenjë të përkatësisë fizike. Duket sikur supa e pulës, siç e ka konstatuar një studim, është vërtet shumë e mirë për shpirtin.

E kundërta është se njerëzit e vetmuar mund të hanë me tepri, ose të bëhen të ndërvarur nga rehatia apo ushqimet e pashëndetshme, si një mënyrë për të mbushur një ndjenjë të “mungesës”.

Ushqimi, vallëzimi, muzika, masazhi, përpunimi i drurit – të gjitha sjellin elementë të kontaktit, lëvizjes dhe shqisave. Ata gjithashtu ftojnë ndjenja të ngrohtësisë fizike, ndërsa vetmia ndonjëherë përshkruhet nga të vuajturit prej “të ftohtit”.

Kjo gjuhë është e rëndësishme: njerëzit e vetmuar e ndiejnë të ftohtin, dhe vdesin për ushqimet e ngrohta dhe ngrohtësinë fizike, si një kundërpeshë fizike dhe metaforike.

Ne jemi qenie sociale, që lulëzojmë në lidhje fizike, mendore, emocionale dhe madje shpirtërore. Përgjigja ndaj vetmisë, sugjeron historia, nuk shtrihet tek të folurit mbi të, por duke lëvizur nëpër të; në gjetjen e lidhjes që punon me trupin po aq sa edhe me mendjen. E si ta arrijmë këtë?

Përpjekja për të ri-krijuar përvojën para vitit 1800 e komunitetit të vogël, nuk është domosdoshmërisht përgjigja. Unë dyshoj se kjo do të ishte tejet mbytëse për shumë njerëz. Por ne mund të fillojmë të investojmë më shumë në kujdesin shëndetësor dhe social, që pranon lidhjen mes shëndetit fizik dhe mendor, si dhe në programet që gjenerojnë dhe mbështesin komunitetet lokale.

Ne kemi nevojë për një kujdes shëndetësor, që është parandalues ​​dhe jo reaktiv, që e sheh trupin më pak si një sërë pjesësh që do të trajtohen, sesa si një tërësi komplekse në të cilën ndjenjat arrihen përmes prekjes, tingullit, aromës, shijes dhe shikimit.

Lajmet

Osmani pranoi letrat kredenciale nga ambasadori i ri i Hungarisë në Kosovë

Published

on

By

Presidentja Vjosa Osmani ka pranuar sot letrat kredenciale nga ambasadori i ri i Hungarisë në Prishtinë Laszlo Istvan Dux.

Gjatë ceremonisë, presidentja Osmani i uroi mirëseardhje ambasadorit Dux, duke theksuar faktin se Hungaria ka qenë ndër vendet e para që e ka njohur pavarësinë e Kosovës.

Osmani vlerësoi marrëdhëniet ndërmjet dy shteteve dhe shprehu përkushtimin për zgjerimin e mëtejshëm të bashkëpunimit në fusha me interes të përbashkët, veçanërisht në arsim dhe ekonomi, raporton KosovaPress.

Continue Reading

Lajmet

Punëtorët e “Pastrimit” në ditën e nëntë të grevës

Published

on

By

Punëtorët e ndërmarrjes “Pastrimi” kanë hyrë në ditën e nëntë të grevës para Komunës së Prishtinës, duke kërkuar pagesën e borxhit prej 2.7 milionë euro që komuna i detyrohet ndërmarrjes.

Pavarësisht ndryshimeve klimatike, ata qëndrojnë në tenda ditë e natë dhe paralajmërojnë se nuk do të tërhiqen pa u realizuar kërkesat.

Nënkryetari i Sindikatës, Shpend Qosa, në një intervistë për Ekonomia Online tha se janë në pritje të një takimi vendimtar me zyrtarët komunalë, ndërsa theksoi se kërkesat kryesore janë sigurimi i naftës, pagave dhe stabilizimi i kompanisë.

Sot kemi hyrë në ditë e nëntë të grevës, ne e kemi pasur një takim me zyrtarët komunal jemi në shqyrtim të kërkesave tona edhe sot jemi në pritje të një takimi. Deri sa të gjejmë një zgjidhje për kërkesat tona. Diçka konkrete nuk kemi që do të arrijmë një zgjedhje ne vazhdojmë punën dhe dalim në punë. Ato kërkesa tona që i kemi në takim kemi folur, edhe komuna ka dhënë disa zgjidhje të saj të cilat i kemi shqyrtuar. Sot i presim në takim për të arrijmë një marrëveshje, realisht kërkesat tona janë me pasur naftë paga dhe me stabilizuar gjendja e kompanisë. Punëtorët pagat i kanë marr”, ka thënë Qosa.

Punëtori Blerim Hajdini, i cili punon prej 16 vitesh në këtë ndërmarrje, tha se greva nuk do të ndalet pa u plotësuar kërkesat.

Ai shprehu shqetësimin për pagat e ulëta dhe borxhet personale, duke theksuar se paga mujore prej 425 euro është e pamjaftueshme për të përballuar jetesën.

Jemi në grevë deri të na plotësohet kërkesat tona dhe kushtet tona nuk e kemi ndërmend ta ndalim grevën. Unë punoj që 16 vite këtu të gjithë kanë kredi të majme, unë i kam 15 euro kredi nuk mund t’ia dal assesi për arsye se paga është shumë vogël, e kemi 425 euro në kontratë. Kërkesa jonë është të na kthej borxhin 100 për qind dhe ta ndërpresin privatin menjëherë”, shtoi ai.

Continue Reading

Lajmet

Ministria e Shëndetësisë paralajmëron 100 inspektorë të rinj për luftën kundër duhanit

Published

on

By

Ministria e Shëndetësisë po planifikon t’i punësojë edhe 100 inspektorë me qëllim të rritjes së kontrollit të përdorimit të duhanit në Kosovë, kështu tha ministri në detyrë i Shëndetësisë, Arben Vitia gjatë një konference për media në prag të Ditës Botërore Kundër Duhanit.

Ministri i Shëndetësisë, Arben Vitia tha se është lajm i mirë që në Kosovë ka rënie të përdorimit të duhanit për shkak të politikave të ndërmarra, por shtoi se ende duhet punë.

Vitia theksoi se miratimi dhe zbatimi i udhëzimit administrativ për vërejtjet e kombinuara shëndetësore në pakot e duhanit ka dhënë rezultatet e tij.

Në Kosovë sipas STEPS përdorimi i duhanit është në rënie krahasuar me vitin 2011 apo hulumtimin paraprak, që natyrisht kjo është një lajm i mirë, ky është trend inkurajues që dëshmon efektivitetin e politikave të deritanishme, por një trend i pamjaftueshëm për qëllimet që ia kemi bërë vetes,” tha ai.

Ministri në detyrë i Shëndetësisë, Arben Vitia tha se me Ministrinë e Financave po shohin mundësinë t’i shtojnë kapacitetet inspektuese edhe për 100 inspektorë me qëllim të rritjes më të madhe të kontrollit të duhanit.

Rritja e akcizës në 65 euro për kilogram sipas vendimit të qeverisë së Kosovës është tjetër sinjal që politikat fiskale po japin efekt… Kemi fuqizuar edhe kapacitetin inspektues përmes rekrutimit të rreth 30 inspektorëve të rinj që kanë ndihmuar në zbatim të ligjit, por natyrisht kjo akoma nuk është e mjaftueshme dhe vazhdon të mbetet sfidë serioze, prandaj kohëve të fundit në bashkëpunim me ministrinë e Financave po përgatisim një plan për angazhimin e rreth 100 vetave shtesë që ky ligj të zbatohet në përpikëri në të gjitha vendet ku nuk duhet të pihet duhani,” theksoi Vitia.

 

Continue Reading

Lajmet

PDK-ja dorëzoi zyrtarisht në ZRRE kundërshtimin për daljen e bizneseve në tregun e lirë

Published

on

By

Partia Demokratike e Kosovës (PDK) ka dorëzuar sot në mënyrë zyrtare kundërshtimin e saj ndaj vendimit të Zyrës së Rregullatorit për Energji (ZRRE) për daljen e bizneseve në tregun e lirë, duke e cilësuar këtë vendim si të paligjshëm dhe të papërballueshëm për qytetarët.

Në një konferencë për media, deputeti i PDK-së, Abelard Tahiri, bëri të ditur se partia ka ndërmarrë hapa ligjorë për ta sfiduar këtë vendim brenda afateve të përcaktuara.

Ngritja e çmimit e ka bërë të pamundur përballimin e kësaj kostoje të lartë nga rritja e çmimeve që do të pasojë nga vendimet e paligjshme të ZRRE-së. Ne sot, duke ndjekur hapat ligjorë, e kemi dorëzuar kundërshtimin tonë administratës në ZRRE. Jemi të bindur që qëndrimet e tyre do të jenë të njëjta. Ne do të presim 15 ditë për ta anuluar këtë. Nëse brenda 15 ditëve ata nuk e anulojnë, ne do ta procedojmë në departament,” tha Tahiri.

Continue Reading

Të kërkuara