Lajmet

Vetmia – sëmundja e modernitetit

Published

4 years ago

September 11, 2021

UBT news

Vetmia mendohet të jetë universale, e pashmangshme, e mundimshme dhe psikologjike. Jo vetëm Britania e Madhe, por edhe segmente të mëdha të popullsive post-industriale në të gjithë Europën, Shtetet e Bashkuara dhe Japoni, raportojnë nivele të larta të vetmisë, me pasoja serioze për shëndetin publik.

Gjetjet e një sondazhi të kohëve të fundit të BBC mbi vetminë – se një e treta e të anketuarve (55.000 në Britani të Madhe) thanë se ndihen shpesh të vetmuar, se kanë një lloj ndrojtje, që mund të prekë njerëzit në të gjitha fazat e jetës, dhe që është i lidhur me përdorimin e mediave sociale dhe të lidhura me shëndetin e dobët –japin detaje pas diskutimit të një “epidemie të vetmisë”.

Por as fiziciteti i vetmisë, dhe as origjina e tij, nuk pati shumë ndikim në studim. Dhe, siç e bën të qartë historia e saj, vetmia është më komplekse, sesa sugjeron shumica e analizës aktuale.

Shumica e hulumtimeve, e pranojnë rolin e modernitetit në këtë “epidemi” (rritja e familjeve të me një kryefamiljar, më pak ndërveprim ballë për ballë, ndikimi i mediave sociale), sikur të supozohej se njerëzit kanë qenë gjithmonë të vetmuar. Por nuk është kështu.

Vetmia si një problem, është një produkt i mënyrave bashkëkohore të të menduarit rreth vetes dhe shoqërisë. Para vitit 1800, fjala angleze “loneliness” (vetmi) nuk ekzistonte.

Njerëzit jetonin në komunitete të vogla, ata kishin prirje të besonin tek Zoti (gjë që do të thoshte se ata nuk ishin kurrë vetëm, edhe kur qenë fizikisht të izoluar) dhe kishin një koncept filozofik të bashkësisë si burim i së mirës së përbashkët.

Nuk kishte nevojë për një gjuhë të vetmisë. Natyrisht, ekzistonte dhe vetmia (kur nuk është e zgjedhur) që mund të dëmtonte, ashtu si vetmia sot. Por ankthi modern dhe ekzistencial i ndjenjës së vetmisë nuk mund të ekzistonte, pasi “individi” modern nuk u shfaq deri në shekullin XIX-të, me industrializimin në perëndim, dhe krijimin e sistemeve filozofike dhe politike, që u fokusuan tek individualizmi.

Mjekësia shkencore, e ndau mendjen nga trupi, duke identifikuar trurin si organ të njohurisë dhe mendjes. Emocionet patologjike, u përcaktuan si probleme “mendore”. Sot, organizata e shëndetit mendor “Mind”, e lidh vetminë me çrregullime të tjera mendore, përfshirë depresionin dhe ankthin. Ajo rekomandon terapitë e bisedimeve, që përqendrohen në shëndetin mendor, por mbikëqyr pjesën më të madhe të dimensionit fizik të vetmisë.

Dhe vetmia është fizike. Për më shumë se 2.000 vjet përpara zhvillimit të mjekësisë shkencore, mjekët kishin një qasje më gjithëpërfshirëse për shëndetin mendor dhe atë fizik. Ajo çfarë ishte duke ngrënë dhe pirë, lëvizjet, ajri, gjithçka ndikonte në emocionet e një personi.

Mjeku skocez i shekullit të 18-të, Uilliam Kallen, rekomandoi kalërimin për të forcuar fibrat e trupit dhe “shpirtrat” e tij. Ai e këshilloi zonjën Ri në vitin 1777, të angazhohej në takimin e miqve, duke shmangur vetminë e tepruar, dhe duke i dhënë mendjes “po aq vëmendje sa edhe trupi”, për të pasur një shëndet optimal.

Megjithatë në neurocentrikën e shekullin e XXI-të, ka pak diskutime për trupin e vetmuar.

Ne nuk jemi mësuar të shohim gjuhën e trupit të të tjerëve, për të parë nëse mund të zbulojmë vetminë (e cila për shkak se është një “grumbull” emocionesh – zemërimi, trishtimi, hidhërimi, frika – nuk ka një shprehje uniforme nga jashtë).

As nuk jemi të inkurajuar të punojmë me dhe përmes trupit, për të parandaluar ose lehtësuar vetminë. Kujdesi social është zhveshur, kështu që shumë njerëzve u mohohet ndihma për ilaçe, lëre me pastaj për “punët me trupin”.

Megjithatë ne e dimë që terapitë e masazhit e zvogëlojnë vetminë, veçanërisht në mesin e atyre ku prekja nuk është një pjesë e marrëdhënieve të tyre të përditshme.

Punonjësit e shëndetësisë në kujdesin paliativ, kanë zbuluar se masazhi prodhon një formë të “relaksimit ekzistencial”. Angazhimi i trupit dhe shqisave të tij, duket se i kthen njerëzit tek lidhshmëria shoqërore. “Spitz Charitable Trust”, ka një program muzikor që evoluon, i cili redukton vetminë tek njerëzit e moshuar.

Dhe ata me dementia mund të ringjallohen, duke dëgjuar muzikën e rinisë së tyre. Muzika ndikon pozitivisht në uljen e ndjesës së vetmisë në të gjitha moshat, siç shihet nga përdorimi i muzikës së kompozitoriy Najxhëll Osbourn, si dhe arteve krijuese për të mbështetur fëmijët e traumatizuar.

Vallëzimi bën bashkë lëvizjen dhe muzikën, dhe vallëzimi në një pistë, është gjetur se lehtëson vetminë tek të moshuarit në Brazil. Studiuesit zbuluan se ai rrit “mirëqenien mendore, emocionale dhe fizike”, si dhe i kundërvihet izolimit social.

Përveç ritualeve të përkatësisë që janë të përfshira në gatim dhe ngrënien së bashku, ushqimi sjell një ndjenjë të përkatësisë fizike. Duket sikur supa e pulës, siç e ka konstatuar një studim, është vërtet shumë e mirë për shpirtin.

E kundërta është se njerëzit e vetmuar mund të hanë me tepri, ose të bëhen të ndërvarur nga rehatia apo ushqimet e pashëndetshme, si një mënyrë për të mbushur një ndjenjë të “mungesës”.

Ushqimi, vallëzimi, muzika, masazhi, përpunimi i drurit – të gjitha sjellin elementë të kontaktit, lëvizjes dhe shqisave. Ata gjithashtu ftojnë ndjenja të ngrohtësisë fizike, ndërsa vetmia ndonjëherë përshkruhet nga të vuajturit prej “të ftohtit”.

Kjo gjuhë është e rëndësishme: njerëzit e vetmuar e ndiejnë të ftohtin, dhe vdesin për ushqimet e ngrohta dhe ngrohtësinë fizike, si një kundërpeshë fizike dhe metaforike.

Ne jemi qenie sociale, që lulëzojmë në lidhje fizike, mendore, emocionale dhe madje shpirtërore. Përgjigja ndaj vetmisë, sugjeron historia, nuk shtrihet tek të folurit mbi të, por duke lëvizur nëpër të; në gjetjen e lidhjes që punon me trupin po aq sa edhe me mendjen. E si ta arrijmë këtë?

Përpjekja për të ri-krijuar përvojën para vitit 1800 e komunitetit të vogël, nuk është domosdoshmërisht përgjigja. Unë dyshoj se kjo do të ishte tejet mbytëse për shumë njerëz. Por ne mund të fillojmë të investojmë më shumë në kujdesin shëndetësor dhe social, që pranon lidhjen mes shëndetit fizik dhe mendor, si dhe në programet që gjenerojnë dhe mbështesin komunitetet lokale.

Ne kemi nevojë për një kujdes shëndetësor, që është parandalues dhe jo reaktiv, që e sheh trupin më pak si një sërë pjesësh që do të trajtohen, sesa si një tërësi komplekse në të cilën ndjenjat arrihen përmes prekjes, tingullit, aromës, shijes dhe shikimit.

Aktualitet

UBT bëhet anëtar i ACEEU

Published

8 minutes ago

September 11, 2025

Driton Iseni

UBT ka fituar statusin e anëtarit të ACEEU (The Accreditation Council for Entrepreneurial & Engaged Universities), duke hyrë kështu në një rrjet global të universiteteve më të mira për ndërmarrësi dhe impakt shoqëror.

Ky anëtarësim shënon një hap të rëndësishëm historik për UBT-në dhe për Kosovën, duke e pozicionuar këtë institucion në mesin e universiteteve që udhëheqin transformimin global në arsim, sipërmarrje dhe inovacion.

Përmes anëtarësimit, UBT fiton mundësi të shumta për bashkëpunim ndërkombëtar, përfshirë zhvillimin e projekteve të përbashkëta, shkëmbimin e praktikave më të mira akademike dhe qasjen në një rrjet global ekspertësh dhe institucionet të përkushtuara ndaj arsimit të orientuar nga impakti shoqëror.

Rektori i UBT-së, Prof. Dr. Edmond Hajrizi, u shpreh se ky është një konfirmim i rrugëtimit të jashtëzakonshëm të UBT-së:

“Anëtarësimi në ACEEU është dëshmi se vizioni ynë për një universitet ndërmarrës, inovativ dhe të orientuar drejt shoqërisë është duke u realizuar. Kjo është një arritje jo vetëm për UBT-në, por për gjithë Kosovën, duke e vendosur vendin tonë në hartën e arsimit të lartë ndërkombëtar”.

Ky zhvillim forcon pozitën e UBT-së si lider në Ballkanin Perëndimor dhe si një institucion që ofron standarde të reja në arsim dhe teknologji, duke i dhënë Kosovës një zë të fuqishëm në platformat globale akademike.

Aktualitet

UBT hap thirrjen për punime shkencore në Konferencën e 14-të Ndërkombëtare për Shkenca Kompjuterike dhe Inxhinieri të Komunikimit

Published

2 hours ago

September 11, 2025

Driton Iseni

UBT ka shpallur thirrjen për pranimin e punimeve shkencore në kuadër të Konferencës së 14-të Ndërkombëtare për Shkenca Kompjuterike dhe Inxhinieri të Komunikimit (IC-CSCE 2025), e cila do të zhvillohet si pjesë e Konferencës së 14-të Ndërkombëtare të UBT-së për Shkencë, Teknologji, Biznes dhe Inovacion.

Ky edicion do të mbahet në vitin 2025 dhe do të fokusohet rreth temës kryesore: “Resilience and Sustainability” (Rezilienca dhe Qëndrueshmëria), duke mbledhur në Kosovë studiues, akademikë, ekspertë të industrisë dhe profesionistë nga e gjithë bota për të shkëmbyer dije, përvoja dhe ide inovative.

Fushat dhe temat e konferencës

Konferenca do të mbulojë një spektër të gjerë temash që lidhen me teknologjinë dhe inxhinierinë, duke përfshirë ndër të tjera:

Big Data in Healthcare
Business Intelligence dhe Knowledge Management
Cloud Computing dhe Mobile Technologies
Cluster dhe Grid Computing
Mobile Games dhe Web Applications
E-Health, E-Services dhe Competitive Strategy
Wireless Technologies, Mobile Networks, Next Generation Networks, Sensor dhe Mesh Networks
Artificial Intelligence, Robotics, Multi-Agent Systems
Modelling for Control dhe Real-Time Applications
Intelligent Information on Networks

Qëllimi i konferencës

Synimi kryesor i konferencës është të krijojë një platformë ku akademikët inovativë, studentët pasuniversitarë, doktorantët, studiuesit e rinj dhe ekspertët e industrisë të shkëmbejnë ide dhe të prezantojnë rezultatet e tyre kërkimore. Konferenca pritet të jetë një hapësirë e vlefshme për krijimin e urave të bashkëpunimit mes akademisë dhe industrisë, duke kontribuar në zhvillimin e mëtejshëm të fushës së shkencave kompjuterike dhe komunikimit.

Dorëzimi i punimeve

Punimet që dorëzohen për konferencë duhet të jenë origjinale, të papublikuara më parë dhe jo në proces shqyrtimi në ndonjë forum tjetër. Gjatësia maksimale e punimeve është 6 faqe. Punimet që nuk respektojnë standardet dhe kriteret e përcaktuara nuk do të merren në konsideratë.

Për më shumë informacione mbi udhëzimet dhe kriteret e pranimit, vizitoni: LINKU I UEB-SAJTIT TË KONFERENCËS

Aktualitet

Presidenti i UBT-së folës në Forumin Global të ACEEU në Pragë

Published

3 hours ago

September 11, 2025

Driton Iseni

Presidenti dhe Rektori i UBT-së, Prof. Dr. Edmond Hajrizi, ishte folës në Forumin Global të ACEEU (The Accreditation Council for Entrepreneurial & Engaged Universities), i cili po mbahet në Pragë.

Në këtë forum ndërkombëtar, që mbledh qindra përfaqësues nga universitetet më të mëdha dhe inovative në botë, Rektori Hajrizi prezantoi mbi temën: “Leading Beyond Boundaries: Innovation, Sustainability, and Social Impact at UBT”, duke paraqitur modelin unik të ekosistemit UBT Smart City si një shembull frymëzues për transformimin e arsimit të lartë në shekullin XXI.

Në fjalën e tij, ai theksoi rëndësinë e ndërthurjes së arsimit, teknologjisë, sipërmarrjes, përgjegjësisë sociale dhe inovacionit, duke prezantuar rezultate konkrete dhe modele të reja, ndër të cilat edhe ai i fundit që konfirmon UBT-në si “The leading fully AI-powered ecosystem in Europe” – një ekosistem i ndërtuar mbi inteligjencën artificiale, i cili po shërben si model për universitetet evropiane dhe globale.

Pjesëmarrësit patën mundësinë të njihen nga afër me mënyrën se si UBT ka arritur të krijojë një platformë gjithëpërfshirëse, ku studentët, profesorët, industria dhe institucionet vendore e globale bashkëpunojnë për të gjeneruar dije të reja dhe për të ndërtuar zgjidhje inovative. Ky ekosistem po kontribuon në adresimin e sfidave të ndryshme që lidhen me urbanizimin, shëndetin, rritjen ekonomike, mjedisin dhe zhvillimin e qëndrueshëm.

Kjo konferencë vlerësohet si një ndër më të rëndësishmet në fushën e arsimit të lartë, sipërmarrjes dhe inovacionit, duke theksuar nevojën që universitetet të jenë të adaptueshme, të orientuara drejt impaktit dhe të angazhuara ngushtë me shoqërinë.

Lajmet

Rama prezanton kabinetin e ri qeveritar, ndryshime në disa ministri kyçe

Published

4 hours ago

September 11, 2025

UBTnews

Kryeministri Edi Rama, ka prezantuar kabinetin e ri qeveritar, duke konfirmuar Belinda Ballukun si numrin dy të qeverisë, në rolin e zëvendëskryeministres dhe ministre të Infrastrukturës dhe Energjisë.

Risia e këtij kabineti është edhe emërimi i një gruaje në krye të Ministrisë së Brendshme për herë të parë. Rama ia besoi këtë post Albana Koçiut, e cila ka një përvojë të gjatë në administratën publike.

“Në drejtimin e Ministrisë së Brendshme do të vijë Albana Koçiu, e cila ka një karrierë tanimë të gjatë në administratë, ka filluar nga shkalla më e ulët, e njeh si pakkush në këtë vend administratën publike, ka qenë për 10 vjet, në mos gabohem drejtore e Administratës Publike dhe në drejtimin e Ministrisë së Shëndetësisë, më ka krijuar bindjen që jo vetëm ka ambicien dhe këmbënguljen, por ka dhe një kapacitet të veçantë motivues të njerëzve”. është shprehur Rama.

Ndërsa Elisa Spiropali do të drejtojë Ministrinë e Jashtme, ndërsa mjekja e njohur Evis Sala, e angazhuar prej vitesh në qendrat spitalore më prestigjioze në Evropë dhe SHBA, do të marrë drejtimin e Ministrisë së Shëndetësisë dhe Mirëqenies Sociale.

Nga kabineti Rama 4 mbetën jashtë Ulsi Manja, Igli Hasani, Arbjan Mazniku dhe Anila Denaj, ndërkohë që në vend të tyre erdhën Besfort Lamallari (Ministër i Drejtësisë), Elisa Spiropali (Ministër për Evropën dhe Punët e Jashtme), Ervin Demo (Ministër i Shtetit për Pushtetin Vendor) dhe Andis Salla (Ministër i Bujqësisë dhe Zhvillimit Rural).

Mirela Kumbaro, një prej ministreve më jetëgjata në qeverinë socialiste, do të kalojë nga Mjedisi në Arsim, ndërsa Blendi Gonxhja do të drejtojë Kulturën, Turizmin dhe Sportin. Delina Ibrahimaj u emërua ministre e Ekonomisë dhe Inovacionit.

Niko Peleshi do të drejtojë Kuvendin, ndërsa Taulant Balla rikthehet si kryetar i grupit parlamentar socialist./D.B/TopChannel