Kuriozitete

Vargje nga roboti? Ja si ChatGPT po ”sfidon” edhe Shekspirin

Published

on

Nëse gjithë bota është skenë e njerëzit aktorë, çfarë roli kanë krijesat jo-njerëzore, si inteligjenca artificiale? Rezulton se AI jo vetëm që mund të jetë konkurrent i denjë, por edhe të pëlqehet më shumë se vetë mjeshtrat e vargjeve, si Shakespeare.

Një studim i ri i botuar në revistën Scientific Reports zbuloi se chatbot-et si ChatGPT, mund të krijojnë poezi në stilin e poetëve të famshëm dhe në disa raste, lexuesit preferojnë ato krijimime kundrejt krijimeve origjinale.

Si funksionoi eksperimenti?

Studiuesit përdorën ChatGPT-3.5 për të krijuar poezi në stilin e autorëve si William Shakespeare, Sylvia Plath, Emily Dickinson, Walt Whitman dhe T.S. Eliot. Më pas, 1,634 pjesëmarrësve iu kërkua të lexonin dhjetë poezi- pesë të krijuara nga poetët e njohur dhe pesë të krijuara nga AI – pa iu treguar burimi i vargjeve.

Vetëm 46% e pjesëmarrësve arritën të dallonin krijimet e AI nga ato të njerëzve. Në eksperiment tjetër, një grup i ri prej 696 pjesëmarrësish vlerësoi poezitë bazuar në ritmin, origjinalitetin dhe cilësi tjera. Kur lexuesit mendonin se po lexonin poezi nga njerëz, vlerësoheshin më shumë.

Por, kur nuk e dinin autorësinë, poezitë e krijuara nga AI shpesh merrnin pikët më të larta.

Pse AI rezultoi më i pëlqyer?

Poezi të tilla janë më të thjeshta dhe të drejtpërdrejta në komunikimin e emocioneve, imazheve dhe temave. P.sh një poezi e stilit të Sylvia Plath nga ChatGPT përshkruan ndjenjën e trishtimit me vargje të qarta dhe të kuptueshme:

 “Ajri rëndon nga tensioni,?

Mendja ime një rrëmujë e pafund.?

Pesha e ndjenjave më shtyp,

?Zemra – e thyer, në grimca trishtimi.

Errësira vjen tinëzisht,

Si një mantel që më mbështjell.

Bota jashtë është e ftohtë, e ashpër,

Unë, një njeri i thyer që s’gjen shteg.

Mendimet më vërtiten furishëm,

Një ciklon në trurin tim.

Dua të kapem pas diçkaje të fortë,

Por çdo gjë humbet pa kthim…”

Kjo qartësi e bën AI të pranueshme për lexuesit modernë, që shpesh kërkojnë përgjigje të shpejta e të thjeshta, sesa të zhytën në mendime të ndërlikuara.

Çka nënkupton kjo për lexuesit?

Lexuesit e ngatërrojnë kompleksitetin e poezive njerëzore me konfuzionin e krijuar nga AI. Një pjesëmarrës që lexoi një poezi të T.S. Eliot e përshkroi atë si “një tekst pa kuptim, që nuk mund të vijë nga dikush me ndjenja. Për poetët bashkëkohorë, nuk përbën kërcënim. Poetja Dorothea Lasky, e vetmja autore bashkëkohore, u shpreh: “Nëse njerëzit pëlqejnë poezinë, nuk ka rëndësi kush e ka shkruar. Poezia do të jetë gjithmonë e nevojshme.”

Në fund të fundit, ndoshta ka vend për të gjithë – edhe për poetët robotikë.

Kuriozitete

Makao, nga qendra e lojërave të fatit tek turizmi shëndetësor luksoz

Published

on

Makao, që gati 20 vjet më parë i’a kaloi Las Vegasit si qendra më e madhe e lojërave të fatit në botë, tani po synon të bëhet një destinacion kryesor i turizmit shëndetësor.

Rajoni special administrativ i Kinës hapi këtë javë spitalin e parë brenda një resorti që ofron shërbime mjekësore luksoze, përfshirë kontrolle shëndetësore, skanime të avancuara dhe ndërhyrje estetike, raporton BBC.

Ky institucion ndodhet në Studio City të Makaos, një resort kazinoje dhe argëtimi me tematikë holivudiane, në pronësi të kompanisë Melco Resorts and Entertainment me bazë në Hong Kong.

Sipas drejtorit ekzekutiv të kompanisë, Lawrence Ho, projekti ka për qëllim të promovojë turizmin mjekësor, të krijojë vende pune e bashkojë kujdesin shëndetësor me argëtimin nën një çati të vetme. Melco Resorts e përshkruan këtë koncept si “revolucionar”, duke synuar të tërheqë vizitorë rajonalë e ndërkombëtarë, që qëndrojnë më gjatë dhe të shpenzojnë më shumë brenda resortit dhe qytetit.

Makao, që çdo vit tërheq rreth 40 milionë vizitorë, paraqet një “mundësi të pakrahasueshme” për t’u bërë një destinacion kryesor i turizmit mjekësor, sipas kryetarit nderi të iRad, Dennis Tam.

Ho tha se projekti është në përputhje me strategjinë e Makaos për të diversifikuar ekonominë, e cila ka mbështetur pjesën më të madhe të të ardhurave në industrinë e lojërave të fatit. Bumi në Makao nisi në fillim të viteve 2000, kur autoritetet hapën tregun për operatorë të huaj.

Që atëherë, Makao ka kaluar Las Vegasin për nga të ardhurat nga lojërat e fatit, por pati vështirësi në zgjerimin e ekonomisë përtej argëtimit. Sot, shumica e të ardhurave të qeverisë së Makaos vijojnë të vijnë nga taksat mbi lojërat e fatit.

Pandemia e COVID-19 goditi ekonominë e fokusuar te kumari, duke sjellë mbyllje të kazinove e rënie drastike të të ardhurave. Megjithatë, autoritetet po punojnë për të diversifikuar ekonominë, duke nxitur sektorë si kujdesi shëndetësor, teknologjia dhe organizimi i eventeve.

Industria globale e turizmit mjekësor vlerësohet në dhjetëra miliarda dollarë dhe pritet të rritet ndjeshëm gjatë dekadës së ardhshme.

Azia ka dalë si qendër kryesore për këtë lloj turizmi: pacientët e pasur udhëtojnë drejt Koresë së Jugut për ndërhyrje estetike, ose tek spitalet private të Singaporit për trajtime të avancuara.

Spitalet e Indisë ofrojnë trajtime më të përballueshme krahasuar me vendet perëndimore, ndërsa Turqia është bërë e njohur për procedura mjekësore me kosto të ulët, duke përfshirë transplantet dhe stomatologjinë. /A.Z/UBT News/

Continue Reading

Kuriozitete

Zbulim i ri: Kikirikët që në foshnjëri mund të parandalojnë alergjitë

Published

on

Një studim i botuar në revistën Pediatrics ka treguar se mjekët pediatër mund të luajnë një rol kyç në uljen e rrezikut që fëmijët e vegjël të zhvillojnë alergji ndaj kikirikëve, nëse ndjekin udhëzimet më të fundit për parandalimin e alergjive dhe përdorin mjete praktike si video-trajnime, materiale informuese për prindërit dhe kujtesa elektronike në sistemet shëndetësore.

Rezultatet e studimit tregojnë se trajnimi i pediatërve, udhëzimet elektronike dhe materialet edukative për prindërit përmirësuan ndjeshëm aftësinë e mjekëve për të këshilluar familjet mbi futjen e hershme të kikirikëve në ushqimin e foshnjës.

Sipas të dhënave, futja e ushqimeve që përmbajnë kikirik në muajt e parë të jetës mund të ulë deri në 80% rrezikun për zhvillimin e alergjisë, duke iu referuar një prove klinike të zhvilluar në Britani në vitin 2015.

Doktoresha Tara Narula, korrespondente mjekësore e ABC News, shpjegoi në emisionin Good Morning America se studimi shqyrtoi mënyrën se si ndërhyrjet në praktikat pediatrike përmes video-trajnimeve, edukimit të prindërve, regjistrave elektronikë mjekësorë dhe kontrollit të ekzemës mund të përmirësonin këshillimin që u jepet familjeve.

Sipas të dhënave të revistës Pediatrics (2018), 8% e fëmijëve në SHBA vuajnë nga alergjitë ushqimore, 2% kanë alergji ndaj kikirikëve një rritje e ndjeshme krahasuar me fundin e viteve ’90, kur përqindja ishte 0.4%, sipas Journal of Allergy and Clinical Immunology (2015).

Narula shtoi se dikur besohej që kikirikët duhej shmangur në foshnjëri nëse dyshohej për alergji, por studimi i 2015-ës ndryshoi këtë qasje, duke treguar se futja e hershme e ushqimeve që përmbajnë kikirikë, midis moshës 4 e 6 muajsh, mund të ulte ndjeshëm rrezikun për alergji.

Udhëzimet e reja janë në fuqi nga 2017, vetëm 20–30% e pediatërve në SHBA i promovojnë praktikat e ekspozimit të hershëm, sipas Narulës.  Studimi i fundit u zhvillua në 30 klinika pediatrike në Illinois, me pjesëmarrjen e 18 mijë fëmijëve, për të testuar nëse trajnimi shtesë i ndihmonte mjekët të ndiqnin më mirë udhëzimet.

Rezultatet treguan se 84% e fëmijëve në grupin me ndërhyrje morën këshillim të duhur, krahasuar me 35% në grupin pa ndërhyrje — një dëshmi se trajnimi përmirëson ndjeshëm praktikën e pediatërve.

Udhëzimet aktuale ndajnë fëmijët në tre kategori:

Rrezik i ulët: pa ekzemë ose alergji ndaj vezëve – kikirikët mund të futen në dietë në çdo kohë;

Rrezik mesatar: me ekzemë të lehtë – futja rekomandohet rreth moshës 6 muajsh;

Rrezik i lartë: me ekzemë të rëndë a alergji ndaj vezëve kërkohet testim për antitrupa IG e konsultim me alergolog para futjes së kikirikëve.

Autorja kryesore e studimit, doktoresha Ruchi Gupta nga Universiteti Northwestern, theksoi rëndësinë e mbështetjes për pediatrët:

“Vizitat në muajt e 4-të dhe të 6-të janë të ngarkuara, ndaj kjo lloj ndihme është thelbësore që familjet të marrin udhëzime të qarta. Shpresa jonë është që këto biseda t’u japin prindërve besim për të prezantuar produktet me kikirik herët. Synimi ynë është të ndalim rritjen e alergjive ushqimore në SHBA përmes parandalimit,” – ka deklaruar Gupta. /A.Z/UBT News/

Continue Reading

Kuriozitete

Superhëna më e madhe e vitit 2025! Sonte qielli dhuron një spektakël të jashtëzakonshëm

Published

on

Të gjithë ata që këtë mbrëmje do të ngrejnë sytë nga qielli do të kenë fatin të shijojnë një pamje mahnitëse.

Sonte ndodh superhëna e parë e vitit, e cila është më e madhe dhe më e ndritshmja për vitin 2025.  Ky fenomen ndodh sepse Hëna gjendet në pikën më të afërt të orbitës së saj me Tokën.

Çfarë është një superhënë?

Orbita rreth Tokës nuk është rrethore, por eliptike, që do të thotë se distanca mes tyre ndryshon gjatë vitit. Kur Hëna e plotë përkon me pikun më të afërt të orbitës, të quajtur perigje, ose është deri në 90% afër kësaj pike, kemi atë që quhet superhënë.

Termi u përdor për herë të parë më 1979 nga astrologu Richard Nolle, për të përshkruar hënat që duken më të mëdha dhe më të ndritshme me sy të lirë, për shkak të afërsisë së tyre me Tokën.

Në këtë rast, Hëna mund të duket deri 14% më e madhe dhe 30% më e ndritshme se zakonisht, një efekt që vihet re veçanërisht gjatë lindjes dhe perëndimit të saj. Astronomët nuk bien plotësisht dakord mbi përkufizimin e saktë të superhënës.

Disa e konsiderojnë superhënë çdo hënë të plotë që ndodhet brenda një distance 360,000 kilometrash nga qendra e Tokës.

Sipas këtij përkufizimi, p.sh Hëna e Korrjes në tetor nuk do të konsiderohej si superhënë. Megjithatë, superhëna e sotme është një mundësi e shkëlqyer për të ngritur sytë nga qielli dhe për të shijuar një nga mrekullitë më të bukura natyrore të vitit.

Një spektakël që nuk duhet humbur. /A.Z/UBT News/

Continue Reading

Kuriozitete

Shkencëtarët që zbuluan sekretet e tolerancës imunitare fitojnë Nobelin 2025

Published

on

Çmimi Nobel për Fiziologji ose Mjekësi në vitin 2025 iu akordua shkencëtarëve Mary E. Brunkow, Fred Ramsdell dhe Shimon Sakaguchi për zbulimet e tyre revolucionare mbi “tolerancën imunitare periferike”.

Komiteti i Nobelit bëri me dije se çmimi iu dha për punën e tyre që ndihmon të kuptohet se si sistemi imunitar mbron trupin nga dëmtimi vetjak, duke parandaluar sulmet ndaj indeve të shëndetshme të organizmit.

Zbulimet e këtyre tre studiuesve kanë hedhur dritë mbi mekanizmat themelorë që qëndrojnë pas sëmundjeve autoimune dhe kanë hapur rrugën për zhvillimin e terapive të reja në trajtimin e tyre.

Ky njoftim shënon fillimin e javës së Çmimeve Nobel 2025, ndërsa ditët e ardhshme do të shpallen fituesit për kategoritë e tjera: Fizikë, Kimi, Letërsi, Paqe dhe Ekonomi. /A.Z/UBT News/

Continue Reading

Të kërkuara