

Kuriozitete
Vala e të nxehtit kaplon edhe “tokat e akullta” të Finlandës
Published
3 months agoon
By
UBT NewsLaplanda finlandeze është përfshirë nga një valë të nxehti rekord, me temperatura që kanë kaluar 30°C për 14 ditë rresht, një fenomen i paprecedentë që shkencëtarët e lidhin me ndryshimet klimatike.
Në qytetin arktik të Rovaniemit, termometri ka shënuar deri në 33°C në diell, duke e bërë të pamundur që ai të dalë jashtë për pjesën më të madhe të ditës.
Sipas Institutit Meteorologjik Finlandez, kjo është vala më e gjatë e të nxehtit që është regjistruar ndonjëherë në Lapland që nga viti 1961. Temperaturat janë rreth 10 gradë Celsius mbi mesataren sezonale, me stacione në Ylitornio dhe Sodankylä që regjistruan deri në 31.7°C.
“Herën e fundit që patëm një valë të tillë ishte në vitin 1972, por zgjati më pak”, tha meteorologu Jaakko Savela, duke shtuar se kjo valë tashmë ka thyer çdo rekord në rajon.
Shkencëtarët theksojnë se, ndonëse kjo valë nuk është shkaktuar nga ndryshimet klimatike, ngrohja globale ka ndikuar fuqishëm në intensitetin dhe gjatësinë e saj. Arktiku po ngrohet 4 deri në 5 herë më shpejt se pjesa tjetër e Tokës.
Nxehtësia ka ndikuar edhe te drerët e Laplandës, të cilët tani shihen duke braktisur pyjet në kërkim të freskisë. Mushkonjat që shumohen në vapë i ndjekin, duke i shtyrë të kërkojnë strehim në fshatra dhe përgjatë rrugëve.
Ekspertët paralajmërojnë se, me përkeqësimin e kushteve klimatike, barinjtë mund të detyrohen të ndërtojnë struktura të reja për t’u ofruar hije kafshëve.
Turistët në fshatin e Babagjyshit janë gjithashtu të tronditur nga temperaturat e larta. Ndërkohë, ditët e gjata me diell deri në orën 23:00 po i mbajnë temperaturat lart për më shumë orë, duke e përkeqësuar situatën.
Kuriozitete
Një grua në SHBA fitoi çështjen e dëbimit duke përdorur ChatGPT
Published
3 hours agoon
October 20, 2025By
UBT News
Një grua në Kaliforni ka arritur të përmbysë një vendim dëbimi dhe të shmangë dhjetëra mijëra dollarë gjoba, duke përdorur inteligjencën artificiale, përfshirë ChatGPT si “avokat” digjital, raporton Futurism, duke iu referuar NBC News.
Lynn White, e cila ishte prapa me pagesën e qirasë, humbi fillimisht një gjyq me juri dhe mori një njoftim dëbimi. Por në vend që të kërkonte ndihmë nga organizatat lokale të qiramarrësve, ajo vendosi të konsultohej me mjetet e AI-së për të përfaqësuar veten në apel.
ChatGPT e ndihmoi të identifikonte gabime procedurale në vendimin e gjykatës, i dha udhëzime hap pas hapi për veprimet që duhej të ndërmerrte dhe madje hartoi përgjigje zyrtare për t’i dorëzuar në gjykatë.
“Nuk mund ta theksoj mjaftueshëm sa shumë më ndihmoi AI. Kurrë nuk do ta kisha fituar këtë apel pa të,” – tha White për NBC.
Ajo nuk është e vetmja që ka përdorur inteligjencën për t’u përfaqësuar vetë me sukses në gjykatë. Një tjetër rast është ai i Staci Dennett, pronare e një biznesi fitnesi në shtëpi nga New Mexico, e cila përdori ChatGPT për të negociuar një marrëveshje për borxhin e papaguar.
“I kërkoja ChatGPT-së të sillej si profesor i drejtësisë në Harvard e të shqyrtonte argumentet derisa të ishin të përsosura,” – rrëfeu ajo.
“Në fund, edhe avokatët e palës tjetër më thanë se kisha bërë punë profesionale.”
AI, ndihmës apo rrezik ligjor?
Ekspertët paralajmërojnë se përdorimi i mjeteve të AI në proceset ligjore mbart rreziqe serioze. Chatbotët si ChatGPT mund të krijojnë “halucinacione” — informacione të sajuara që duken të besueshme, por janë plotësisht të rreme.
Një shembull i tillë është ai i Jack Owoc, themelues i një kompanie pijesh energjike, i cili u sanksionua pasi paraqiti një mocion me citime të sajuara nga AI. Ai u urdhërua të kryente 10 orë punë komunitare.
Në raste të tjera, edhe avokatë profesionistë janë gjobitur për përdorim të papërgjegjshëm të inteligjencës artificiale. Një avokat nga Nju Jorku u kap duke dorëzuar një dokument të gjeneruar dhe më pas përdori sërish AI për të shpjeguar gabimin, duke e përkeqësuar situatën.
“Ky rast shton një kapitull të ri në historinë e keqpërdorimit të inteligjencës artificiale në drejtësi,” shkroi gjykatësi në vendimin e tij.
Në një tjetër rast në Kaliforni, një avokat u gjobit me 10,000 dollarë pasi paraqiti një ankesë me 23 citime, prej të cilave 21 ishin plotësisht të sajuara nga një mjet AI. /A.Z/UBT News/
Kuriozitete
Pse në Spanjë ndalohet adoptimi i maceve të zeza deri pas Halloween-it?
Published
7 hours agoon
October 20, 2025By
UBT News
Në qytetin Terrassa të Spanjës, autoritetet kanë ndaluar përkohësisht adoptimin e maceve të zeza deri më 1 nëntor.
Kjo masë është marrë në prag të Halloween-it, për të parandaluar adoptimet e motivuara nga supersticionet apo ritualet e magjisë, që shpesh shoqërohen me këtë periudhë.
Në një video të postuar në Instagram, Noel Duque Alarcón, Këshilltar për Mirëqenien e Kafshëve në bashki, shpjegoi vendimin:
“Në Terrassa, nëse dëshironi të adoptoni një mace të zezë, do të duhet ta bëni këtë pas Halloween-it,” – tha ai, duke shtuar se qëllimi i pezullimit është të parandalohet abuzimi dhe të rritet ndërgjegjësimi për adoptimin e përgjegjshëm.
Sipas Qendrës Veterinare Bashkiake, në vitet e kaluara është vërejtur një rritje e pazakontë e kërkesave për mace me qime të errëta gjatë ditëve para Halloween-it, një fenomen që ka ngritur dyshime se jo të gjitha adoptimet bëhen për motive humane.
“Dyshojmë se jo gjithmonë ekziston një qëllim i vërtetë për të adoptuar,” – shpjegoi Duque, duke theksuar se masa është marrë për të mbrojtur kafshët dhe për të shmangur çdo rrezik të panevojshëm.
Vendimi është pritur pozitivisht nga organizatat për mbrojtjen e kafshëve, të cilat e cilësojnë këtë hap si një masë parandaluese të nevojshme për të mbrojtur macet e zeza – kafshë që shpesh janë viktima të paragjykimeve dhe miteve të lashta. /A.Z/UBT News/
Kuriozitete
E qeshura e një personi ndihmon NASA-n të gjejë astronautët e mirë
Published
9 hours agoon
October 20, 2025By
UBT News
Kur NASA filloi të fokusonte më shumë vëmendjen tek profili psikologjik i kandidatëve për astronautë, zbuloi diçka shumë interesante: një lidhje mes aftësive të tyre dhe një element që neglizhohet, mënyra e të qeshurit.
Rezultoi se e qeshura e dikujt lidhet ngushtë me nivelin e inteligjencës emocionale të tij/saj.
Në librin e gazetarit Charles Duhigg, Supercommunicators: How to Unlock the Secret Language of Connection, përshkruhet sesi aftësitë komunikuese ndikojnë në çdo aspekt të jetës, aty përmendet edhe ky zbulim i NASA-s nga vitet ’80.
Gjatë misioneve, astronautët ndiheshin të dëshpëruar e përfshiheshin në debate, që ishte problematik për Stacionin Ndërkombëtar Hapësinor, ku qëndronin për muaj të tërë në kushte stresuese të pazakonta.
Për këtë arsye, NASA nisi të kërkonte jo vetëm astronautë me përgatitje fizike e shkencore të lartë, por edhe me personalitet të qëndrueshëm për marrëdhënie të ndërlikuara ndërpersonale.
Në rishikimin e intervistave me astronautë të suksesshëm, u vu re një model: ata që pasqyronin të qeshurën e intervistuesit kishin nivelin më të lartë të inteligjencës emocionale.
Të gjithë kemi qenë në situata ku njerëzit qeshin në mënyra të ndryshme, disa me të vërtetë të sinqerta, të tjerë të rezervuar. Njerëzit me inteligjencë emocionale të lartë kanë tendencën të pasqyrojnë të qeshurat e të tjerëve, një fenomen i njohur si “pasqyrim emocional”.
Nëse dikush qesh me shpirt për diçka që nuk është domosdoshmërisht qesharake, ne qeshim me ta, jo për fjalët, por për mënyrën si reagojnë. Kjo krijon një lidhje emocionale, e NASA e identifikoi këtë si një shenjë kyçe për suksesin në punën në skuadër.
Kur krahasuan këto veçori me suksesin gjatë misioneve, u pa se ata që përshtateshin më mirë me energjinë dhe të qeshurat e të tjerëve arrinin të shkëlqenin edhe në detyra të vështira, sepse kishin aftësi më të mira për të ndërtuar marrëdhënie dhe për të përballuar stresin së bashku.
Pra, mos e nënvlerësoni kurrë fuqinë e një të qeshure, veçanërisht gjatë intervistave për punë. /A.Z/UBT News/
Kuriozitete
Një fenomen i rrallë kozmik: Unaza të dyfishta të zbuluara në hapësirë
Published
4 days agoon
October 16, 2025By
UBT News
Një strukturë e pazakontë me unaza të dyfishta, e vërejtur së fundmi me ndihmën e shkencëtarëve, ka rezultuar të jetë një nga fenomenet më të rralla dhe më misterioze në univers.
“Ky është një ‘rreth radio’ ose ORC (Odd Radio Circle), një nga strukturat më të çuditshme kozmike,” tha Dr. Ananda Hota, autore kryesore e një studimi të publikuar në Monthly Notices of the Royal Astronomical Society.
ORC-të përbëhen nga plazma e magnetizuar, gaz i ngarkuar që ndikohet nga fushat magnetike, janë aq masive sa galaktika të tëra gjenden në qendrat e tyre. Duke u shtrirë për qindra mijëra vite dritë, unazat arrijnë 10-20 herë madhësinë e galaktikës tonë, Rruga e Qumështit, por janë tepër të zbehta dhe dallohen vetëm përmes radioteleskopëve.
“ORC-të janë ndër strukturat kozmike më të bukura dhe më të çuditshme që kemi parë. Ato mund të mbajnë të dhëna jetësore mbi evolucionin e galaktikave dhe vrimat e zeza,” shkroi Hota.
Një hap gjigant për shkencën
Rrathët e dyfishtë u zbuluan për herë të parë gjashtë vjet më parë, por mbetën të pakapshëm. Ky ORC i fundit u identifikua nga Teleskopi Low Frequency Array, një rrjet mijëra antenash në Holandë dhe në të gjithë Evropën, i specializuar në frekuenca të ulëta.
Edhe pse shkencëtarët e RAD@home nuk ishin trajnuar për kërkimin e rrathëve të dyfishtë, struktura e pazakontë tërhoqi vëmendjen.
Unazat duket se kryqëzohen, ndoshta për shkak të këndit nga i cili ato shihen nga Toka, por në hapësirë ato janë të ndara.
“Një shpërthim i fuqishëm në galaktikën qendrore ka ringjallur retë e plazmës së magnetizuar, duke i bërë të shkëlqejnë si unaza të dyfishta,” shpjegoi Hota.
Roli i vrimave të zeza
Vrimat e zeza nuk gëlltisin yjet, gazin e pluhurin; materiali përqendrohet në një disk rrotullues rreth vrimës së zezë.
Fushat magnetike të fuqishme ndihmojnë grimcat e mbinxehura të shpërndahen në rryma që afrohen me shpejtësinë e dritës, duke ndikuar në formimin e unazave të dyfishta. Të dy ORC-të e zbuluar ndodhen në galaktika brenda grumbujve të mëdhenj galaktikash, ku rrymat e vrimave të zeza supermasive bashkëveprojnë me plazmën e nxehtë përreth dhe ndihmojnë në formësimin e këtyre strukturave.
Enigma galaktike
Zbulimi ofron mundësi për të studjuar ngjarjet kozmike, duke regjistruar shpërthimet energjetike që formësuan galaktikat miliarda vjet më parë. Drita nga ORC udhëtoi 7.5 miliardë vjet për të arritur Tokën e jep njohuri mbi rolin e unazave të dyfishta në evolucionin e galaktikave.
“Duke i studiuar në periudha të ndryshme kozmike, kuptojmë si shpërthimet ndikojnë në gazin përreth, nxisin formimin e yjeve,” tha Hota.
Shumë pyetje janë për origjinën e madhësinë e unazave, duke e lënë ORC si një nga misteret më intriguese të universit. /A.Z/UBT News/

Yildiz: Nuk më pëlqen të krahasohem me Del Pieron

Deco: Nuk sjellim lojtar të rinj në janar

Drejtori i policisë ndan 19 vetura për policët e lagjes

Ish-lojtari i Real Madridit pëson goditje në tru

E përdorni çdo ditë, por furça e dhëmbëve mund të jetë plot mikrobe

Kosova temë diskutimi nesër në Këshillin e Sigurimit të OKB-së

Kombëtarja e femrave, Kosova publikon listën për dy ndeshjet e playoff-it

Pakënaqësi në kampin e Realit pas fitores ndaj Getafes

Guardiola njofton për lëndimin e yllit kryesor të skuadrës
Të kërkuara
-
Vendi2 months ago
Profesori i UBT-së, Bahri Gashi, pjesë e rrjetit prestigjioz ndërkombëtar të recensimit shkencor në Taylor & Francis
-
Lajmet3 months ago
BSc në Shëndet Publik dhe Shkenca Mjekësore në UBT – Investim për të ardhmen e shëndetit të popullatës
-
Rajoni4 weeks ago
Policia, FSK-ja dhe Shërbyesit Civilë përfitojnë bursë 20 për qind në programet Master Shkenca Politike dhe Studime të Sigurisë në UBT
-
Lajmet nga UBT1 month ago
Votoni për UBT-në dhe Rektorin Hajrizi në Triple E Awards: Dy nominime të reja ndërkombëtare për institucionin dhe Kosovën