

Shëndeti
Ushqimet e shumëpërpunuara mund të lidhen me vdekjet e hershme
Published
4 months agoon
By
UBT NewsNjë studim i ri ndërkombëtar ka sugjeruar se konsumimi i shpeshtë i ushqimeve të shumëpërpunuara rrit rrezikun për vdekje të hershme. Studimi u zhvillua në tetë shtete, përfshirë Mbretërinë e Bashkuar dhe Shtetet e Bashkuara, ka raportuar BBC.
Çfarë janë ushqimet e shumëpërpunuara?
Janë produkte industriale që përmbajnë më shumë se pesë përbërës, shumë prej të cilëve nuk gjenden në gatimet shtëpiake, si aditivë, ëmbëltues artificialë, ngjyrues apo kimikate që përmirësojnë teksturën apo pamjen.
Disa prej këtyre ushqimeve përfshijnë: Biskota, kekë dhe ëmbëlsira të gatshme, ushqime të skuqura si patatinat, pijet e gazuara, drithërat e përpunuara për mëngjes që përmbajnë sheqer, chicken nugets, suxhukë dhe salsiçe, bukë e margarinë të prodhuara në fabrikë dhe jogurte me fruta a lëngje të ëmbëlsuara.
Çfarë tregon studimi?
Hulumtuesit kanë analizuar të dhëna nga dieta dhe vdekshmëria në vende të ndryshme: Australia, Brazili, Kanadaja, Kili, Kolumbia, Meksika, Mbretëria e Bashkuar dhe SHBA-ja. Ata kanë vlerësuar se në Mbretëri të Bashkuar dhe SHBA, ku ushqimet e përpunuara përbëjnë më shumë se gjysmën e kalorive ditore, rreth 14% e vdekjeve të hershme mund të lidhen me këto ushqime.
Në vende si Brazili apo Kolumbia, ku konsumimi është më i ulët (më pak se 20% e kalorive), ky numër bie në 4%. Në SHBA, në vitin 2018, u llogaritën rreth 124,000 vdekje të hershme të lidhura me ushqimet e shumë përpunuara. Në Mbretërinë e Bashkuar, gati 18,000.
A është faji i përpunimit?
Ekspertët theksojnë se ky lloj studimi nuk mund të vërtetojë shkaktarët direkt. Dieta, aktiviteti fizik, stili i jetesës dhe faktorët ekonomikë ndikojnë gjithashtu në shëndet. Doktori Eduardo Nilson, autor kryesor i studimit, ka theksuar se ndikimi negativ i ushqimeve të shumëpërpunua mund të vijë nga mënyra se si përpunohen industrialisht, përfshirë aditivët si aromat artificiale, ëmbëltuesit dhe emulgatorët.
Megjithatë, disa studiues janë skeptikë. Profesori Kevin McConway nga Open University ka thënë se modeli matematikor i përdorur mbështetet në shumë supozime dhe nuk mund të provojë drejtpërdrejt se vetëm ushqimet e shumëpërpunuara janë përgjegjëse për këto efekte.
Doktoresha Nerys Astbury nga Universiteti i Oksfordit ka shtuar se ka kohë që dihet se dieta të pasura me yndyrë, sheqer dhe kalori rrisin rrezikun për sëmundje kronike. Dhe shumica e ushqimeve të shumëpërpunuara janë pikërisht të tilla.
Doktori Stephen Burgess nga Universiteti i Kembrixhit ka thënë se ndonëse nuk mund të vërtetohet një shkak i drejtpërdrejtë, kur shumë studime në kultura të ndryshme arrijnë në të njëjtat përfundime, nuk mund të injorohet më ndikimi i këtyre ushqimeve.
Çfarë thotë industria ushqimore?
Federata e Ushqimeve dhe Pijeve në Britani ka reaguar duke thënë se termi “shumëpërpunuar” stigmatizon produkte si jogurti, buka apo salcat e gatshme, të cilat janë pjesë e një diete të balancuar. Ata kanë theksuar se të gjithë aditivët janë të kontrolluar dhe të sigurt nga Agjencia e Standardeve Ushqimore.
Aktualitet
Agjencia e Kosovës për Akreditim i reagon Odës së Fizioterapeutëve
Published
33 minutes agoon
September 3, 2025By
UBT News
Agjencia e Kosovës për Akreditim (AKA) dhe Këshilli Shtetëror i Cilësisë (KShC) kanë reaguar lidhur me deklaratat e Odës së Fizioterapeutëve të Kosovës. Në njoftim thuhet se AKA dhe KShC si organ vendimmarrës i saj, njofton opinionin se ka shqyrtuar kërkesën e Odës së Fizioterapeutëve të Kosovës për pezullimin e vendimit të KShC-së, por KShC ka konstatuar se kërkesa nuk ka bazë ligjore, pasi OFK nuk është palë në procedurën administrative të akreditimit.
“Pas shqyrtimit të kërkesës, KSHC ka konstatuar se kërkesa nuk ka bazë ligjore, pasi OFK nuk është palë në procedurën administrative të akreditimit. Vendimi i KShC është marrë pas zhvillimit të plotë të procedurave ligjore dhe në përputhje me ligjet përkatëse për arsimin e lartë, administratën publike dhe akreditimin”, thuhet në njoftim.
Më tej në reagim thuhet se AKA konfirmon se programi në fjalë është vlerësuar nga një ekip ekspertësh ndërkombëtarë sipas standardeve të akreditimit dhe nuk ka pasur aplikim retroaktiv të ndonjë norme, pasi aktet nënligjore dhe standardet e reja kanë qenë në fuqi dhe janë komunikuar me kohë të gjitha institucioneve të arsimit të lartë.
“Pretendimi për aplikim të parakohshëm të standardeve nuk qëndron, pasi standardet e përditësuara janë miratuar dhe publikuar në fillim të vitit 2024 dhe institucionet janë përfshirë në procesin e hartimit të tyre. Këto fakte jemi të gatshëm t’i ballafaqojmë në gjykatë”, thuhet në njoftim.
Po ashtu në reagim thuhet se misioni i Odës së Fizioterapisë është që të jetë në shërbim të të gjithë komunitetit të fizioterapeutëve dhe të veprojnë në mënyrë profesionale dhe të paanshme.
“Duke marrë parasysh faktin se drejtuesit e Odës dhe personat e afërt të tyre punojnë në kolegje private, ata nuk paraqesin palë neutrale në këtë rast. AKA është institucion kredibil, me kredenciale ndërkombëtare, e regjistruar në EQAR si anëtare me të drejta të plota, prandaj garanton të gjithë studentët se të gjitha programet e studimit të akredituara në Kosovë janë të nivelit ndërkombëtar”, thuhet në fund të reagimit.
Sot, gjatë ditës, Oda e Fizioterapeutëve të Kosovës (OFTK), në një konferencë për media ka bërë të ditur se ka dorëzuar padi kundër Agjencisë Kosovare për Akreditim (AKA), lidhur me vendimin për akreditimin e programit për Fizioterapi dhe Rehabilitim në Universitetin e Prishtinës në Fakultetin e Mjekësisë.
/S.K/KP/
Shëndeti
A e dini çfarë të hani nëse keni uri natën para gjumit?
Published
14 hours agoon
September 2, 2025By
UBT News
Ndoshta të gjithë e dimë që të hash diçka të lehtë para gjumit nuk është e këshillueshme, por shpesh është joshëse.
Në një botë ideale, të gjithë do të hanim një darkë të bollshme dhe të shëndetshme, pastaj diçka të ëmbël për ëmbëlsirë, dhe disa orë më vonë do të mbështilleshim në shtrat dhe do të flinim gjithë natën, me barkun plot deri të nesërmen.
Jeta nuk është aq e thjeshtë, rrimë zgjuar më vonë seç duhet, nuk kemi kohë të hamë darkë se kthehemi vonë në shtëpi, ose na zë uria në mbrëmje para gjumit. Prej kohësh ekziston një teori se të hash para gjumit lidhet me shtimin në peshë, por megjithëse kjo është një mit, ajo që hani para gjumit mund të ndikojë në peshën tuaj me kalimin e kohës, si dhe në gjumin tuaj të qetë dhe të shëndoshë.
Çfarë duhet të zgjedhim për vaktin e fundit të ditës që do të na shuajë urinë, por nuk do të na prishë gjumin?
Nutricionistët kanë përpiluar një listë me ushqime që janë zgjedhjet më të mira për një vakt para gjumit.
Arra
“Grumbullima në stomak gjatë natës është mënyra e trupit për t’ju thënë se do më shumë kalori dhe lëndë ushqyese”, tha Tracy Lockwood Beckerman , një dietologe e regjistruar, duke shtuar se duhet të synoni të hani ushqime që ju ofrojnë vlerën më të madhe ushqyese pa pasur nevojë për ndonjë përgatitje. Kjo është ajo që i bën arrat një zgjedhje kaq të shkëlqyer.
“Arrat janë të pasura me kalcium, magnez, vitaminë B, proteina dhe yndyrna të shëndetshme për zemrën, si omega-3 me bazë bimore. Meqenëse arrat përmbajnë kaq shumë lëndë ushqyese të dobishme, hulumtimet treguan se konsumimi i arrave ndihmon në parandalimin e diabetit të tipit 2 dhe faktorëve të tjerë të rrezikut kardiometabolik”, shpjegon ai.
Banane
Përveçse janë të shijshme, bananet ju ndihmojnë të flini. “Bananet përmbajnë kalium, është relaksues natyral i muskujve dhe ndihmon me gjumin. Ato përmbajnë triptofan, i cili jo vetëm që përmirëson humorin, por mund t’ju ndihmojë të flini mirë natën”, thotë Beckerman.
I’a vlen të përmendet se bananet përmbajnë sasi të konsiderueshme sheqeri, rreth 15 gramë për banane. Ndërsa shumë sheqer mund të prishë gjumin, sheqeri në banane është natyral dhe do të ketë më pak ndikim në sheqerin në gjak sesa sheqernat e rafinuar. Dhe bananet kanë mjaftueshëm përfitime të tjera për t’i bërë ato një meze të vlefshme para gjumit – dhe një që nuk ka gjasa të prishë gjumin tuaj.
Arra me çokollatë
“Nuk mund të gaboni me çokollatën e zezë dhe arrat për të shuar urinë para gjumit, falë proteinave stabilizuese të gjakut dhe yndyrnave të shëndetshme që gjenden në arra”, shpjegoi Beckerman.
Çokollata e zezë njihet si sasia e duhur e ëmbëlsisë, përmban kafeinë. Një copë çokollate e zezë me 70 deri 85 përqind kakao ka 80 miligramë. Një filxhan kafe ka 100 miligramë. Nëse hani një grusht arra të mbuluara me çokollatë të zezë, nuk ka gjasa të pini sasinë e një cope kafeine, por kafeina na prek të gjithëve, nëse e dini që nuk mund të flini kur pini sasinë më të vogël, anashkaloni çokollatën.
Kos grek me bajame dhe manaferra
Nëse nuk ju shqetëson të gatuani një vakt, me këtë nënkuptojmë përzierjen e përbërësve, dietologia e regjistruar Abby Vichill rekomandon kos grek me bajame dhe manaferra. Shumica e njerëzve e konsiderojnë një ushqim për mëngjes, por është mundësi e shkëlqyer para gjumit.
“Ky është opsion i shkëlqyer se ka ekuilibër të proteinave, karbohidrateve dhe yndyrnave. Karbohidratet janë në manaferra (dhe në kos), proteinat janë në kos dhe yndyrat janë në bajame. Konsumimi i një vakti me bazë karbohidratesh, proteinash dhe yndyrnash para gjumit ndihmon në ruajtjen e ekuilibrit të sheqerit në gjak dhe parandalon që trupi juaj të zgjohet gjatë natës për glukozë”.
Kek orizi me gjalpë kikiriku
Vichill thotë se ky është tjetër ushqim i shkëlqyer para gjumit, gjalpi i kikirikut përmban proteina dhe yndyrë, biskotat e orizit përmbajnë karbohidrate. Siç e përmendëm më parë, kjo treshe është e shkëlqyer për të mbajtur të ekuilibruar sheqerin në gjak gjatë gjithë natës.
Kërpudha shiitake të thata
Kërpudhat shiitake janë një nga burimet më të mira bimore të vitaminës D, e cila është thelbësore për gjumë të mirë. “Vitamina D luan një rol në prodhimin e melatoninës dhe duam të sigurohemi që ky hormon të merret për të siguruar një gjumë me cilësi të lartë”, tha ajo.
Si ta shmangni urinë para gjumit?
Ndërsa është në rregull të hash diçka para gjumit, nëse nuk do, mund të përpiqesh të shuash urinë. “Unë rekomandoj të marrësh mjaftueshëm kalori më herët gjatë ditës. Mos prit deri në darkë për të ngrënë dy të tretat e totalit të kalorive”, tha Vichill.
“Mundohu të hash 25-30 gramë proteina në çdo vakt dhe tre deri në pesë racione perime të pasura me fibra në drekë dhe darkë.”
Beckerman shton se trupat tanë bëjnë “inventar ushqimor” në fund të ditës e vendosin se çfarë mund të kenë humbur. “Mund të përjetojmë një valë të dytë urie para gjumit nëse trupi nuk ndihet i ushqyer dhe i ekuilibruar me vitaminat dhe mineralet e duhura”, tha ajo.
Dhe nëse kjo ndodh, mos e luftoni – thjesht ofrojini trupit tuaj pak ushqim. Nuk ka asgjë të keqe me një meze të shijshme para gjumit.
Shëndeti
Mos bëni dush në darkë, do të keni probleme me shëndetin
Published
15 hours agoon
September 2, 2025By
UBT News
Është mirë të shtrihesh në shtrat i/e pastër pas një dushi të ngrohtë. Por nga pikëpamja mjekësore, larja para gjumit nuk është mënyra më e mirë për të mbyllur një ditë të gjatë.
Në fakt, ky zakon në dukje i shëndetshëm, mund të bëjë më shumë dëm sesa mirë.
“Bright Side” tregon pse dushi para gjumit mund të mos jetë aq relaksues sa mendoni.
Gjumi mund të mos ju zërë kollaj
Një dush i nxehtë para gjumit duket relaksues, por mund t’ju lërë zgjuar. Kjo se kur njeriu përgatitet për të fjetur, temperatura e trupit ulet. Dushi i nxehtë rrit temperaturën duke i dhënë trupit sinjalet e gabuara. Zgjidhja më e mirë është të bëni dush me ujë të vakët një ose dy orë para gjumit.
Mund të bëjë që zemra të rrahë më shpejt
Nëse zemra ju rreh më shpejt pas një dushi të nxehtë, duhet të dini që ka shpjegim shkencor. Uji i nxehtë ngre presionin e gjakut dhe ekspertët mjekësorë paralajmërojnë se kjo shkakton stres. Kur zemra juaj rreh në këtë mënyrë, e keni të pamundur të flini dhe kjo mund të shkaktojë probleme të tjera shëndetësore.
Mund të shtoni në peshë
Dushi pas ngrënies ngatërron sistemin tretës e ju bëjë të shtoni peshë. Tretja kërkon rritjen e qarkullimit të gjakut në zonën e stomakut, dushi bën që gjaku të rrjedhë në pjesë të tjera të trupit. Nëse duhet të laheni patjetër, prisni 30 minuta pasi të keni konsumuar ushqim.
Flokët tuaj do të dëmtohen
Dushi para gjumit mund të bëjë të flini me flokë jo të thara mirë. Fjetja ashtu bën që jastëku të thithë lagështi e krijon mjedis të përsosur të për rritjen e baktereve të dëmshme. Kjo shkakton probleme të ndryshme me skalpin e kokës, si kruajtje, irritim lëkure dhe zbokth.
Burimi: Panorama
Shëndeti
Dylli i veshit: Simptomat shqetësuese dhe trajtimi me produkte natyrale
Published
16 hours agoon
September 2, 2025By
UBT News
Dylli i veshit është një substancë mbrojtëse që trupi e prodhon natyrshëm, por te disa persona mund të grumbullohet në sasi të tepërt, duke shkaktuar bllokim, dhimbje, zhurmë apo infeksione.
Dylli bllokon dëgjimin dhe shoqërohet me simptoma si:
Dhimbje veshi
Zhurmë në vesh
Infeksion
Kruarje
Aroma të pakëndshme
Rrjedhje sekrecionesh nga veshi.
Rekomandohet shmangia e objekteve si kunjat e pambukut, që e shtyjnë dyllin më thellë, sugjerohen kura natyrale për pastrim të sigurt:
Uthull molle me alkol
Përzihen dy lugë uthull me dy lugë alkol, dhe me pikatore hidhen disa pika në vesh. Vendoset pambuk për disa minuta, pastaj kullohet veshi me ndihmën e një peshqiri.
Vaj i arrës së kokosit
Vaji ngrohet lehtë, me pikatore hidhet në vesh dhe lihet për 10 minuta. Më pas veshi shpëlahet me ujë të ngrohtë.
Glicerinë me ujë
Disa pika glicerinë përzihen me ujë e hidhen. Pasi qëndrojnë 5 minuta, veshi kullohet e hidhen disa pika alkool për tharje dhe dezinfektim.
Vaj hudhre
Hudhra kavërdiset në vaj susami derisa të nxihet. Vaji kullohet dhe, pasi të ftohet, hidhen disa pika në vesh. Qëndron disa minuta për të ndihmuar në zbutjen e dyllit.
Ekspertët këshillojnë kujdes të veçantë dhe shmangie të çdo vaji ose substance të nxehtë, për të mos rrezikuar dëmtime në vesh.

Trump: Nëse e humbasim apelin për tarifat, do të jetë një katastrofë ekonomike

Vdes gazetari i njohur Italian Emilio Fede

Paga shtesë për punonjësit e angazhuar në shuarjen e zjarreve në Shqipëri

Shqipëria merr drejtimin e Komitetit Monitorues të “Interreg Europe”, si kandidat i parë në këtë rol

Qeveria sllovene rrit akcizën për karburantet

Garda Skoceze ekspozon armët dhe pajisjet ushtarake në Kosovë

FSK dhe FARSH trajnohen për ndërtimin e urave ushtarake

Policia gjen armë të fshehura në një pyll në Zveçan

Agjencia e Kosovës për Akreditim i reagon Odës së Fizioterapeutëve
Të kërkuara
-
Lajmet nga UBT3 months ago
UBT organizon debat rreth zgjerimit të BE-së dhe ruajtjes së vlerave evropiane
-
Kërkime2 months ago
Profesori i UBT-së, Musa Sabedini, publikon punim shkencor në revistën ndërkombëtare JGPSCD në SHBA
-
Aktualitet1 week ago
Profesori i UBT-së, Bahri Gashi, pjesë e rrjetit prestigjioz ndërkombëtar të recensimit shkencor në Taylor & Francis
-
Aktualitet1 month ago
BSc në Shëndet Publik dhe Shkenca Mjekësore në UBT – Investim për të ardhmen e shëndetit të popullatës