Kuriozitete

Ura që “fshin” kufijtë mes Danimarkës dhe Suedisë, konsiderohet një mrekulli e botës

Është ura më e gjatë me kabllo në Evropë, e përdorur për trafikun rrugor dhe hekurudhor.

Published

on

Kjo urë e pabesueshme shndërrohet në një tunel nënujor dhe lidh kryeqytetin e Danimarkës, Kopenhagen, me qytetin e Malmö, Suedi. Është Ura Øresund (Øresundsbron), e projektuar nga arkitekti danez George K.S. Rotne dhe inauguruar në vitin 2000.

Është ura më e gjatë me kabllo në Evropë, e përdorur për trafikun rrugor dhe hekurudhor, me një hapësirë ​​qendrore prej 490 metrash. Pjesa e jashtme e urës është e gjatë 8 kilometra. Në një pikë të caktuar, në mes të detit, kthehet në një ishull artificial dhe zhytet në thellësi të detit, duke u bërë një tunel 4 km i gjatë që kalon nën Kanalin e Flint.

Ura është ndërtuar në atë mënyrë që hekurudha të kalojë pikërisht nën rrugën e asfaltuar. Kjo urë është jashtëzakonisht interesante si nga pikëpamja arkitekturore ashtu edhe nga pikëpamja biologjike: Shoqata Botanike e Lundit ka identifikuar mbi 500 lloje bimësh në ishullin artificial, i cili është ndërtuar nga materiali i nxjerrë nga gërmimet për tunelin.

Ura u montua në tokë të thatë dhe më pas u zhyt në ujëra. Një element i vetëm tuneli është 176 metra i gjatë, 42 metra i gjerë dhe gati 9 metra i lartë dhe peshon afërsisht 57,000 tonë. Skajet e çdo elementi të përfunduar të tunelit u vulosën me pjesë të mëdha të çelikut dhe pjesa u tërhoq me tërheqje të mëdha në vendin e montimit. Një vepër e pamasë, e cila megjithatë ndryshoi fatin e dy vendeve.

Mijëra njerëz kalojnë ngushticën Öresund midis dy vendeve fqinje nordike çdo ditë për të shpenzuar më pak, për të punuar për një pagë më të mirë ose thjesht për turizmin. Është e ashtuquajtura zona Shengen, zona e lëvizjes së lirë të njerëzve në të gjithë Bashkimin Evropian. Me fjalë të tjera, shenjë dalluese par excellence e identitetit të komunitetit…

Gjyshja e Tomislav Vukovic kishte pesë kombësi gjatë jetës së saj pa u larguar kurrë nga vendi i saj. Gjërat e shekullit të njëzetë, shekulli i luftërave të mëdha. Tomislav, nipi, lindi 52 vjet më parë në bregun lindor të Adriatikut, në qytetin kroat të Rijekës.

Në moshën katër vjeçare shkoi me familjen në Suedi dhe qëndroi atje. Nuk i ndodhi si gjyshes, por në ato vite, sa herë donte të shkonte në vendlindje, duhej të kalonte kufi pas kufiri, gati për të treguar dokumentet.

“Sot mund të shkoj me makinë për në Kroaci pa treguar pasaportën time”, thotë ai me njëfarë krenarie në një kafene në qytetin e Malmö, në juglindje të vendit nordik. Është një Evropë tjetër. Sepse Tomislav e pi kafen në Suedi, por punon në Kopenhagen (Danimarkë). Në fakt, ai mund të kalojë urën Öresund që lidh të dy vendet, një mastodon prej 82,000 tonësh i përuruar në korrik 2000 falë kokëfortësisë së danezëve dhe suedezëve dhe pjesërisht edhe falë fondeve të Bashkimit Evropian!

Kuriozitete

Raporti i UCLA zbulon: Adoleshentët po i drejtohen gjithnjë e më shumë filmave të animuar

Published

on

Qendra për Studiues dhe Tregimtarë në Universitetin e Kalifornisë, Los Anxhelos (UCLA) ka publikuar raportin e saj vjetor të titulluar “Adoleshentët dhe Ekranet”, i cili sjell një pasqyrë të hollësishme mbi zakonet dhe preferencat mediatike të gjeneratës së re në SHBA.

Sipas raportit, Gjenerata Z (të lindur midis viteve 1995–2012) po shfaq një prirje në rritje për filmat e animuar.

Përqindja e adoleshentëve që preferojnë animacionin ndaj filmave me aktorë është rritur nga 42% në 48.5% brenda një viti.

Kjo prirje nuk kufizohet vetëm te më të rinjtë, rreth 48% e të anketuarve 19–24 vjeç po ashtu preferojnë filmat e animuar, sipas të dhënave të Variety. Raporti tregon se filmave, videolojërave dhe koncerteve janë formatet që të rinjtë preferojnë t’i ndajnë me miqtë e tyre.

Për vitin e dytë radhazi, shikimi i një filmi të ri në kinema mbetet aktiviteti më i pëlqyer i fundjavës, nëse çmimi nuk përbën pengesë.

Marrëdhënia me median tradicionale

Të rinjtë ende vlerësojnë përvojën e përbashkët të kinemasë, por mënyra e konsumimit të përmbajtjes ka ndryshuar ndjeshëm.

Rreth 57% e të anketuarve pohojnë se shikojnë më shumë filma dhe seriale sesa brezat e mëparshëm, por80% prej tyre ndjekin këto përmbajtje në platforma si YouTube dhe TikTok, në vend të televizionit apo kinemave tradicionale.

Në lidhje me mënyrën se si portretizohen marrëdhëniet në ekran, 60.9% e të rinjve thanë se preferojnë që romancat të fokusohen më shumë te miqësia midis çifteve sesa te aspektet seksuale, 48.4% besojnë se ka tepër përmbajtje seksuale në filmat e serialet aktuale.

Sa i përket titujve më të pëlqyer, adoleshentët përmendën “Stranger Things”, “Wednesday”, “SpongeBob SquarePants” dhe “Spider-Man” si programet dhe filmat e tyre të preferuar.

Raporti thekson se të rinjtë amerikanë vazhdojnë të jenë të lidhur me kinemanë dhe serialet, por mënyra si i konsumojnë ka evoluar: më shumë online, më shumë në shoqëri, dhe me interes të veçantë për përmbajtje kreative dhe të animuar.

Studimi përfshiu 1,500 të anketuar amerikanë të moshës 10 deri 24 vjeç, të dhënat u mblodhën midis 13 dhe 25 gushtit. /A.Z/UBT News/

Continue Reading

Kuriozitete

146 vjet nga suksesi i parë i llambës elektrike të Thomas Edisonit

Published

on

Në tetor 1879, shpikësi Thomas Edison arriti suksesin e tij të parë të madh me llambën elektrike ndriçuese, duke shënuar një moment historik në zhvillimin e teknologjisë së ndriçimit.

Pas mijëra përpjekjesh të pasuksesshme në laboratorin e tij në Menlo Park, New Jersey, Edison filloi testimet me një filament karboni tepër të hollë sa një fije floku, i cili arrinte të ndriçonte pa u shkrirë nga nxehtësia e elektricitetit.

Rezultati ishte mbresëlënës: llamba qëndroi ndezur për 40 orë, duke u bërë eksperiment i parë i suksesshëm i këtij lloji.

I entuziazmuar, Edison deklaroi para bashkëpunëtorëve: “Nëse arrita ta bëj të ndriçojë për 40 orë, mund ta bëj të ndriçojë për 100 orë.”

Ky zbulim shënoi fillimin e punës për sistemin e parë praktik të ndriçimit elektrik, i cili më vonë do të furnizonte me energji 85 shtëpi në qytetin e New Yorkut, të pajisura me qarqe elektrike dhe llamba ndriçuese nga kompania e Edisonit.

Pra, para 146 vitesh, nisi epoka e ndriçimit modern, një arritje që ndryshoi përgjithmonë mënyrën se si njerëzimi jeton dhe punon. /A.Z/UBT News/

Continue Reading

Kuriozitete

Grabitja ndodhi brenda më 7 minutash, hajdutët në Luvër marrin bizhuteri me vlerë milionëshe

Published

on

Persona të panjohur hynë me forcë në Luvër të dielën dhe synuan Galerinë Apollo, një nga pjesët më të vlefshme të muzeut.

Plaçka e tyre përfshinte bizhuteri historike që datojnë nga koha e Napoleonit dhe vlerësohen në miliona dollarë.

Hajdutët kishin planifikuar grabitjen me kujdes dhe u fokusuan në dy vitrina të Galerisë Apollo, e cila ndodhet në katin e parë dhe strehon disa nga ekspozitat më të çmuara të muzeut.

Nëntë bizhuteri të vjedhura

U vodhën nëntë bizhuteri nga koleksioni i Napoleonit dhe Perandoreshës Eugénie, përfshirë një gjerdan, një brosh, vathë dhe një diademë.

U përmendën edhe dy kurora, nga të cilat kurora e Perandoreshës Eugénie u gjet e thyer pas grabitjes.

Një objekt tjetër i marrë ende nuk është identifikuar.

Xhevahiret e Kurorës Franceze në Luvër

Galeria Apollo strehon jo vetëm orendi madhështore, por edhe pjesët më të rëndësishme të xhevahireve të kurorës franceze.

Në vitin 1887, Republika e Tretë Franceze shiti shumicën e xhevahireve mbretërore për të parandaluar një grusht shteti, duke përjashtuar vetëm ato me rëndësi historike. Nga ato mbetura, 23 bizhuteritë u ekspozuan në Galerie d’Apollon dhe u vendosën në vitrina së bashku me objekte të tjera të vlerësuara nga koleksionet e Luvrit.

Vitrina të reja u shtuan më 1985 dhe 2020.

Ndër xhevahiret më të shquara janë kurorat e Luigjit XV dhe Napoleonit, diamanti Hydrangea, një diamant portokalli-rozë me 20 karat i blerë nga Luigji XIV, dhe diamanti Regent me 140 karat, një nga diamantet më të pastër të njohura ndonjëherë.

Po ashtu, gjendet edhe Sancy, një diamant i verdhë i çelët me 55 karat që dikur ishte pjesë e xhevahireve të kurorës së Mbretërisë së Bashkuar.

Autoritetet po kërkojnë katër të dyshuar, ndërsa grabitja ndodhi brenda më pak se 7 minutash. /A.Z/UBT News/

Continue Reading

Kuriozitete

Studimi tregon: Truri i burrave tkurrret më shpejt se ai i grave gjatë plakjes

Published

on

Një studim i ri i botuar në revistën PNAS, që përfshiu 4,726 pjesëmarrës me funksione njohëse normale, ka zbuluar dallime të moderuara, por të qëndrueshme mes gjinive në mënyrënsi truri humbet masë me kalimin e viteve, raporton ScienceAlert.

Truri i njeriut tkurrret natyrshëm me moshën, ndërsa tek personat me Alzheimer, kjo humbje është më e madhe. Megjithatë, edhe pse gratë diagnostikohen me Alzheimer dyfish më shpesh se burrat, pak dihet për ndikimin e gjinisë në ndryshimet e trurit gjatë plakjes.

Truri i grave humbet më ngadalë masën e lëngut gri dhe të bardhë, pjesë të rëndësishme për kujtesën, të menduarit dhe kontrollin e trupit.

“Nëse truri i grave do të degjeneronte më shpejt, kjo mund të shpjegonte pse ato preken më shumë nga Alzheimeri,” thotë Anne Ravndal, neuroshkencëtare në Universitetin e Oslos.

Ekipi analizoi mbi 12,000 skanime të trurit nga persona të moshës 17–95 vjeç, me dy rezonanca magnetike secili, me një interval mesatar trevjeçar. Edhe pse truri i burrave është më i madh, studiuesit vunë re se burrat kishin tkurrje më të gjerë, duke përfshirë shumë pjesë të korteksit. Gratë, nga ana tjetër, humbnin masë më pak dhe trashësia e korteksit ndryshonte më pak me moshën.

Rezultatet tregojnë dallime biologjike reale mes gjinive në plakje, por autorët theksojnë se kërkime të mëtejshme janë të nevojshme për të kuptuar këto ndryshime. Historikisht, shkenca e trurit ka pasur mungesë barazie gjinore: në vitin 2019, vetëm 5% e studimeve në neuroshkencë apo psikiatri kishin marrë në konsideratë ndikimin e gjinisë.

Një gjetje interesante është se nuk u gjetën dallime në tkurrjen e hipokampusit, pjesa e trurit që lidhet me kujtesën që ndikohet nga demenca. Tek gratë, humbja e masës u shfaq vetëm në moshë të avancuar, ndoshta për shkak të jetëgjatësisë më të madhe, jo për shkak të rrezikut më të madh për Alzheimer. Kur u krahasuan burra dhe gra me jetëgjatësi të barabartë, ndryshimet pothuajse u balancuan.

Ndarja e ndikimit të gjinisë nga faktorët gjenetikë e mjedisorë mbetet e vështirë për shkak të mungesës së studimeve afatgjata.

Kjo mungesë barazie “ka pasoja serioze për mirëqenien” dhe vendos “barrë të padrejtë mbi shëndetin e grave”.

Ravndal përfundon: “Studimi i plakjes së trurit tek gratë është vonuar prej kohësh. Ky është vetëm një hap drejt kuptimit më të qartë se si plakja ndikon ndryshe tek burrat dhe gratë./A.Z/UBT News/

 

Continue Reading

Të kërkuara