Kulturë

UNESCO njeh zyrtarisht lahutën, simboli i shpirtit shqiptar në listën e trashëgimisë botërore

Published

on

Arti i të luajturit, kënduarit dhe bërjes së lahutës, një nga thesaret më të çmuara të identitetit kulturor shqiptar, është shpallur zyrtarisht pjesë e trashëgimisë kulturore jomateriale të UNESCO-s, në listën e elementeve që kërkojnë mbrojtje të menjëhershme.

I kultivuar ndër shekuj në zonat rurale, ky art lidhet ngushtë me Eposin e Kreshnikëve dhe baladat veriore, duke përcjellë vlera themelore si trimëria, besa dhe mikpritja.

Tradita është ruajtur brez pas brezi në krahina si Malësia e Madhe, Dukagjini, Rugova, Drenica, Plava e Gucia, ku lahutari ka qenë njëherësh këngëtar dhe kronikan i historisë gojore.

Përfshirja në UNESCO është rezultat i një procesi të gjatë dokumentimi të udhëhequr nga studiues të njohur dhe i mbështetur nga Ministria e Kulturës dhe AADF.

Dosja u përgatit në bashkëpunim me komunitetet lokale dhe u dorëzua në mars 2024.

Ky vlerësim ndërkombëtar nënvizon rëndësinë e ruajtjes dhe transmetimit të lahutës te brezat e rinj, ndërsa Shqipëria riafirmon angazhimin për ta mbrojtur këtë pasuri dhe për të bashkëpunuar me Kosovën e aktorë të tjerë rajonalë për ruajtjen e trashëgimisë së përbashkët. /A.Z/UBT News/

Kulturë

Napoli shpallet kryeqyteti botëror i ushqimit 2025, Shqipëria në mesin e renditjes

Published

on

TasteAtlas ka publikuar listën e saj për vitin 2025, duke zbuluar kuzhinat, gatimet dhe qytetet më të mira në botë për gastronominë.

Në krye të renditjes është ngjitur Italia, e cila këtë vit ka kaluar Greqinë—fituesen e përhershme të viteve të fundit.

Pas tyre vijojnë Peruja, Portugalia dhe Spanja, duke plotësuar top-5 vendet me kuzhinat më të vlerësuara globalisht.

Qytetet me ushqimin më të mirë

Në kategorinë e qyteteve, Napoli ka marrë fronin për 2025. Pas tij renditen Milano, Bolonja, Firence, Mumbai dhe Xhenova.

Dy qytete të Kretës, Hania (vend i 64) dhe Heraklioni (i 91-ti), kanë konfirmuar reputacionin e fortë të kuzhinës në arenën ndërkombëtare.

Napoli, i njohur si vendlindja e picës, ofron specialitete klasike si pica napolitane, pica fritta dhe ëmbëlsira tradicionale si sfogliatella.

Edhe pjatat ikonike, si spageti alla puttanesca dhe spageti alla vongole, pasqyrojnë autenticitetin bregdetar dhe traditat kulinare të qytetit.

Gatimet më të mira të vitit

Sipas TasteAtlas, vendin e parë e zuri supa tradicionale borí-borí nga Paraguai. Më pas renditen pica napolitane, makaronat me tartuf, kamping satay nga Indonezia dhe shish kebabi turk.

Greqia ka shkëlqyer në kategorinë e sallatave, ku dakosi kretan ka zënë vendin e parë, ndërsa djathi Naxos gruyere është shpallur djathi më i mirë në botë, duke lënë pas edhe rivalët italianë.

Pozicionimi i Shqipërisë

U rendit në vendin e 77-të, një pozicion që tregon se gastronomia shqiptare po fiton shumë vëmendje dhe vlerësim ndërkombëtar, ndonëse ende jo pranë majave të listës.

Renditjet e këtij viti janë bazuar në mijëra vlerësime nga përdoruesit dhe analiza të detajuara nga ekspertë të gastronomisë, duke ofruar një panoramë të plotë të shijeve dhe traditave kulinare në mbarë botën. /A.Z/UBT News/

Continue Reading

Kulturë

Tri ekspozita që nuk duhet t’i humbisni në Pop-up Art Week 2025

Published

on

Gjatë Pop-up Art Week 2025, Galeria 17 në Prishtinë do të kthehet në një hapësirë unike ku arti, imagjinata dhe komuniteti bashkohen përmes tre ekspozitave të veçanta.

Ky event ofron mundësinë për vizitorët të përjetojnë punime që sfidojnë perceptimet dhe nxisin dialogun mbi kreativitetin bashkëkohor.

Hapja e parë është ekspozita “Denied”, e krijuar nga Gentiana Pallaska, Aurela Kadriu, Aulonë Kadriu dhe Luca Tesei Li Bassi.

Ajo do të jetë e hapur sonte nga ora 18:00, duke sjellë një eksperiencë vizuale që ndërthur vizionet individuale të artistëve.

Më 11 dhjetor, vizitorët do të kenë mundësinë të eksplorojnë ekspozitën “Where will the Swallows go?” nga Redina Qose, një punim që fton audiencën të reflektojë mbi lëvizjen, memorien dhe marrëdhëniet njerëzore me hapësirën që na rrethon.

Eventi përmbyllet më 13 dhjetor me ekspozitën “Cigarette Break” nga Diellza Salicana, ku publiku mund të zhytet në një narrativë vizuale që kombinon realitetin e përditshëm me interpretime artistike surprizuese.

Pop-up Art Week 2025 në Galeria 17 është një mundësi e shkëlqyer për të takuar artistë, për të ndarë ide dhe për të përjetuar artin në një formë dinamike dhe inspiruese. /A.Z/UBT News/

Continue Reading

Kulturë

Kori i Filharmonisë së Kosovës sjell muzikën korale në shkolla

Published

on

Në kuadër të programit “Arti në shkolla”, të organizuar nga Ministria e Kulturës, Rinisë dhe Sportit, Kori i Filharmonisë së Kosovës mbajti një prezantim artistik për nxënësit, duke afruar muzikën korale në ambientet shkollore.

Nën drejtimin e dirigjentit Hajrullah Syla, kori interpretoi vepra të kompozitorëve të njohur ndërkombëtarë dhe vendorë, si Eric Whitacre, Jake Runestad dhe Rafet Rudi, duke ofruar një program të pasur dhe edukativ.

Në aktivitet morën pjesë nxënës nga shkolla të ndryshme të Prishtinës dhe Hajvalisë, përfshirë: ShFMU “Xhemail Mustafa”, ShFMU “Ismail Qemali”, ShFMU “Faik Konica”, ShFMU “Naim Frashëri” dhe ShFMU “Shkëndija”.

Ky prezantim synon të nxisë interesin e të rinjve për muzikën klasike dhe artin, si dhe të forcojë lidhjen mes institucioneve kulturore dhe arsimit parauniversitar, duke bërë artin pjesë të përditshmërisë së nxënësve. /A.Z/UBT News/

Continue Reading

Kulturë

9 dhjetor 1608 – Lindja e John Milton, mjeshtri i letërsisë angleze

Published

on

Më 9 dhjetor 1608 u lind në Londër John Milton, poet, mendimtar dhe polemist politik, i cili mbetet një nga emrat më të fuqishëm të letërsisë angleze dhe të traditës letrare evropiane.

Vepra e tij ka ndikuar thellësisht në poezinë, filozofinë dhe diskursin politik të shekujve pasues.

Milton u arsimua në Universitetin e Kembrixhit e zotëronte njohuri të gjuhëve klasike, filozofisë dhe teologjisë. Ai jetoi në periudhë trazirash politike në Angli dhe u angazhua drejtpërdrejt në debatet e kohës, duke mbështetur parimet republikane dhe lirinë e fjalës.

Eseja “Areopagitica” (1644) konsiderohet një nga manifestet më të hershme dhe më të fuqishme në mbrojtje të lirisë së shtypit.

Kryevepra e Miltonit, “Paradise Lost” (1667), është një poemë epike monumentale që trajton rënien e njeriut, rebelimin e Luciferit dhe raportin midis lirisë, bindjes dhe përgjegjësisë morale. E shkruar në vargje blanke, vepra vendosi standarde të reja për poezinë epike dhe vazhdon të studiohet e të lexohet edhe sot.

Pas saj, Milton botoi edhe “Paradise Regained” dhe “Samson Agonistes”, duke e përforcuar më tej statusin e tij si autor kanonik.

Në vitet e fundit të jetës, John humbi shikimin, por nuk e ndali krijimtarinë, përkundrazi, veprat më madhore u diktuan në këtë periudhë.

Ai u nda nga jeta më 1674, duke lënë pas një trashëgimi letrare që vazhdon të formësojë mendimin estetik dhe etik të botës perëndimore.

Sot, John Milton kujtohet jo vetëm si poet, por edhe si zë i fuqishëm i lirisë intelektuale dhe i ndërgjegjes njerëzore. /A.Z/UBT News/

Continue Reading

Të kërkuara