Në kuadër të aktiviteteve edukative të vitit akademik 2024-2025, studentët e vitit të parë të Departamentit të Artit dhe Mediave Digjitale në UBT, zhvilluan një vizitë studimore në Reporting House. Ky aktivitet ishte një mundësi për t’u njohur nga afër me një platformë unikale që bashkon gazetarinë dhe artin bashkëkohor, duke shërbyer si një hapësirë reflektimi mbi ndikimin e luftës në Kosovë dhe shoqëritë e ndryshme të botës.

Reporting House, një vend i njohur për përkushtimin ndaj edukimit dhe kulturës, ofron një ekspozitë të veçantë që përmban materiale gazetare të kuruara, bashkë me vepra arti që i japin një pamje të plotë ndikimeve të luftës dhe pasojave që ajo ka lënë pas. Kjo platformë ka një rol të rëndësishëm në formimin e brezave të rinj të gazetarëve dhe artivistëve, duke i inkurajuar ata të eksplorojnë dhe të kuptojnë më thellë ndikimin e ngjarjeve historike dhe shoqërore përmes mediumeve të ndryshme.

Në këtë vizitë, studentët e UBT-së patën mundësinë të bashkëbisedojnë me ekspertët dhe profesionistët që drejtojnë Reporting House, duke diskutuar mbi përdorimin e artit dhe gazetarisë si mjete për të trajtuar tema të ndjeshme dhe për të pasuruar diskursin publik. U ofruan gjithashtu eksponate të shumta që lidhin të kaluarën dhe të tashmen e Kosovës me dimensionet ndërkombëtare të ndikimit të luftës në shoqëri, ku studentët mund të shohin sesi mediumet dhe arti mund të bashkëjetojnë dhe të komunikojnë me njëri-tjetrin për të sjellë mesazhe të fuqishme.

Kjo vizitë ishte e fokusuar veçanërisht në përvojën praktike që ofrojnë lëndët “Praktika Studimore” dhe “Vizatim Kreativ” në UBT, ku studentët patën mundësinë të shihnin se si teoritë dhe teknikat që ata mësojnë në auditor mund të përdoren në botën reale të gazetarisë dhe artit vizual.

Ndër të tjera, Reporting House shërben si një hapësirë ku konceptet e përgjegjësisë sociale dhe etika profesionale lidhen ngushtë me aftësinë për të pasqyruar realitetet sociale dhe historike nëpërmjet artit dhe mediave, duke i frymëzuar të rinjtë që të mendojnë thellë për rolin që ata mund të luajnë në shoqërinë e sotme.

Kjo vizitë studimore jo vetëm që ofroi një mundësi për të mësuar në mënyrë të drejtpërdrejtë, por gjithashtu forcoi lidhjet ndërmjet teorisë dhe praktikës për studentët që janë në fillimet e karrierës së tyre profesionale. Aktivitetet e tilla, të mbështetura nga UBT, janë një mundësi e shkëlqyer për zhvillimin e aftësive praktike dhe krijimin e një perspektive më të gjerë mbi ndikimet që mund të ketë media dhe arti në jetën e përditshme.

Reporting House mbetet një platformë e rëndësishme dhe e pazëvendësueshme për të rinjtë që duan të kuptojnë dhe përvetësojnë vlerat e komunikimit dhe artit si mjete për ndryshim social dhe reflektim historik./UBTNews/D.E.

Në kuadër të marrëveshjes së bashkëpunimit ndërmjet UBT dhe N.P. Termokos, studentët e vitit të dytë të Fakultetit të Menaxhimit të Patundshmërive dhe Infrastrukturës morën pjesë në një vizitë studimore, e cila kishte për qëllim njohjen me infrastrukturat e ngrohjes dhe energjisë në Prishtinë.

Vizita u zhvillua nën udhëheqjen e profesorit Fuat Pallaska dhe me koordinimin e plotë të dekanit të fakultetit, profesor Visar Hoxha. Studentët u mirëpritën në ambientet e N.P. Termokos nga udhëheqësit dhe stafi profesional i kësaj kompanie, të cilët udhëhoqën grupin përmes proceseve dhe teknologjive që përdoren për ngrohjen e qytetit të Prishtinës.

Gjatë vizitës, studentët patën mundësinë të njihen nga afër me infrastrukturën teknike dhe operacionale të N.P. Termokos, përfshirë procesin e ngrohjes përmes kogjenerimit dhe sistemet e shpërndarjes së ngrohjes, të cilat furnizojnë një pjesë të madhe të qytetit. Specialistët e Termokos ofruan një shpjegim të hollësishëm mbi funksionimin e rrjeteve të ngrohjes dhe teknologjitë moderne që përdoren për sigurimin e një furnizimi të qëndrueshëm me energji.

Kjo vizitë studimore përfshiu elemente praktike të lëndëve “Infrastruktura Komunale” dhe “Infrastruktura Energjetike”, duke ofruar studentëve një pasqyrë të thellë mbi funksionimin dhe mirëmbajtjen e sistemeve energjetike dhe ngrohjes urbane. Përvoja e drejtpërdrejtë me një kompani lider në sektorin energjetik kontribuon në forcimin e njohurive teorike të studentëve dhe i ndihmon ata të kuptojnë sfidat dhe mundësitë e profesionit të tyre në fushën e infrastrukturave publike dhe energjetike.

Kjo vizitë është një hap i rëndësishëm në përgatitjen e studentëve për të ardhmen profesionale dhe pasqyron angazhimin e UBT-së për ofrimin e mundësive të mësimit praktik dhe lidhjeve me industrinë përmes bashkëpunimeve me kompani të njohura si Termokos./UBTNews/

Në një qytet që është në zemër të ndryshimeve dhe përplasjeve urbane, Prishtina po përpiqet të gjejë rrugën e duhur drejt harmonisë urbane. Por, çfarë është në të vërtetë kjo harmoni? Dhe a mund të arrihet ndonjëherë një balancë mes zhvillimit dhe ruajtjes së traditës.

Në çdo qytet, ndodhet një shpirt që mbush dhe u jep jetë hapësirave të tij. Ky shpirt, i njohur si Genius Loci “the spirit of the place”, është ai që krijon lidhjen e thellë mes njeriut dhe vendit ku jeton. Në një qytet si Prishtina, ku zhvillimi i shpejtë është shpesh në kundërshtim me ruajtjen e trashëgimisë, lind një pyetje e natyrshme: Si mund të mbajmë gjallë këtë shpirt qyteti, ndërkohë që përballemi me kërkesat e reja të urbanizimit dhe modernizimit?

Për të kuptuar më mirë se si mund të harmonizojmë këtë dualitet mes traditës dhe modernitetit, kemi intervistuar Shqiprim Ahmetin, Drejtorin e Institutit për Studime Urbane në UBT, një urbanist që ka reflektuar thellësisht mbi këto dilema. Ky diskutim është një përpjekje për të gjetur rrugët që mund të udhëheqin Prishtinën drejt një zhvillimi që respekton historinë e saj, por që gjithashtu i përgjigjet nevojave të një shoqërie që po rritet dhe po zhvillohet. Disa mund të thonë se kaosi është i pashmangshëm në qytetet moderne, por ndoshta është një kaos që mund të drejtohet dhe që mund të na mësojë diçka të vlefshme për ardhmërinë tonë!

 A po përballet Prishtina me një rritje të popullsisë dhe urbanizim të shpejtë, kur infrastruktura shpesh nuk është në përputhje me këtë rritje. A është rregullimi i kaosit urbanistik thjesht një çështje infrastrukturale, apo është një sfidë filozofike dhe sociale që kërkon një ndryshim të thellë në mënyrën se si e konceptojmë qytetin dhe jetesën urbane, Ahmeti nënvizon se zhvillimi infrastrukturor nuk mund të shikohet vetëm si një çështje teknike apo ekonomike, por si një reflektim i thellë i gjendjes socio-ekonomike të shoqërisë. “Niveli i zhvillimit infrastrukturorë është një pasqyrë e nivelit të përgjithshëm të zhvillimit të shoqërisë”, shprehet ai, duke theksuar se problemi nuk është vetëm i natyrës infrastrukturore, por është një sfidë që kërkon një ndryshim të filozofisë dhe konceptit të jetës urbane. Sipas tij, nëse një qytet përballet me probleme infrastrukturore, ato janë pasojë e një pengese më të madhe që lidhet me rritjen e popullsisë dhe urbanizimin e shpejtë, ndërsa kapacitetet e institucioneve për t’iu përgjigjur këtyre kërkesave janë të kufizuara.

Por çfarë është, në të vërtetë, sfida e këtij zhvillimi urban? “Problemi është shumë më i thellë se sa të pasurimi i infrastrukturës me mbështetje teknike,” shprehet Ahmeti. Ai argumenton se mënyra e tanishme e menaxhimit të kërkesave , ku ne përpiqemi të mbulojmë boshllëqet ekzistuese, pa një plan afatgjatë është e pamjaftueshme dhe krijon një kaos të vazhdueshëm. Pra, duhet të ndryshojmë mënyrën se si e shohim zhvillimin urban. A mund të menaxhohet ky zhvillim pa e ndryshuar mënyrën se si konceptojmë qytetin?

Për ta sqaruar, Ahmeti thekson se aktualisht, të gjitha institucionet janë duke u përpjekur që t’i përgjigjen kërkesës ekzistuese dhe të mbishtresuar për infrastrukturë dhe shërbime të tjera, ndërsa mungojnë kapacitetet për t’iu përgjigjur gjithë asaj kërkese në një afat optimalisht të shkurtër. Në anën tjetër, përderisa institucionet me gjithë kapacitetet e mangëta mundohen t’u përgjigjen kërkesave vetëm pjesërisht, vazhdimisht kemi shtim dhe paraqitje të kërkesave të reja. Rrjedhimisht, kërkesës së mbishtresuar për disa vite e madje dekada, i shtohet edhe kërkesa e re emergjente që shfaqet përderisa institucionet përpiqen t’u japin përgjigje apo t’i adresojnë kërkesat e vjetra.

“Për shembull, përderisa një qytet ka 100,000 banorë, ndërsa për 10 vitet e ardhshme ka kapacitete infrastrukturore dhe investive vetëm për gjysmën e atij numri të banorëve dhe paralelisht me këtë, numri i banorëve vazhdon të rritet në mënyrë të pakontrolluar, ai qytet/ajo komunë do të mbetet në kaos, edhe sikur t’i realizojë të gjitha investimet e planifikuara në infrastrukturë. Kjo sepse, në fund të planit 10-vjeçar të investimeve, komuna do të duhej të përmbushte nevojat dhe kërkesat e të paktën gjysmës së numrit të banorëve fillestarë (100,000), por, me rritjen e pakontrolluar të popullsisë, komuna përfundon duke mos mundur të ofrojë asnjë mundësi të nevojshme infrastrukturore dhe shërbimesh për më shumë se të themi 30-40% të banorëve. Në këtë mënyrë, problemi dhe sfida do të komplikohet edhe më shumë, dhe assesi do të zgjidhet”, reflekton Ahmeti.

Në këtë pikë, Ahmeti argumenton për një filozofi të re të zhvillimit të qytetit. Ai flet për “diktimin dhe dirigjimin e kërkesës” përmes planifikimit afatgjatë dhe strategjik, duke marrë si shembull Planin për Zhvillimin e Qëndrueshëm të Kopenhagës, i njohur si Five Finger Plan. Ky plan është një model i zhvillimit të infrastrukturës që orienton qytetin sipas nevojave të projektura dhe jo të reaktuara sipas nevojave spontane të popullsisë.

Në një botë të mbushur me kaos urbanistik dhe kërkesa të paemërta, duhet të përqafojmë një model ku infrastruktura zhvillohet dhe rritet në përputhje me vizionin dhe planifikimin e qytetit. Kjo mund të duket si një idealistike, por për Ahmetin, kjo është e mundur. “Kjo është ajo që duam të arrijmë,” përfundon ai, “një qytet që zhvillohet sipas një plani të qartë, që kontrollon kërkesën dhe zhvillimin, dhe që siguron një cilësi jetese të qëndrueshme për të gjithë qytetarët.”

Në epokën e globalizimit dhe përparimeve të shpejta teknologjike, pyetja e ndërtimit të qyteteve të reja është një kërkim i thellë për kuptim dhe qëllim. A është e mundur të ndërtosh një qytet të ri pa humbur kujtesën e tij kolektive dhe trashëgiminë?

Profesori Ahmeti ofron një përgjigje filozofike dhe thelbësore, duke theksuar se qyteti është shumë më tepër se thjesht një mbledhje ndërtesash dhe rrugë. “Një qytet është një trup që mbart kujtesën kolektive të atyre që e banojnë, është një pasqyrë e kohës dhe e historisë së vet. Arkitektura, si një formë artistike dhe funksionale, është shprehja e botëkuptimit të një shoqërie, dhe çdo ndërtim i ri duhet të ruajë këtë pasuri të pashembullt”, shprehet ai.

Megjithatë, ndërsa zhvillimi urban shpesh shtyn përpara për të përmbushur nevojat e një shoqërie që është gjithnjë në ndryshim, profesori e bën të qartë se humbja e “Genius Loci” – shpirtit të qytetit, është një rrezik i madh. “Nëse nuk e ruajmë atë që na bën të veçantë, rrezikojmë të krijojmë një qytet të paidentifikueshëm, një makinë e ftohtë që funksionon në mënyrë mekanike, por që ka humbur lidhjen me historinë e tij dhe shpirtin e banorëve të tij”, shton ai.

Më pas, ai reflekton se zhvillimi i qyteteve të reja nuk do të thotë të sakrifikohet e kaluara, por të krijohet një simbiozë e qëndrueshme mes të tashmes dhe të kaluarës. “Qytetet nuk janë thjesht hapësira ku jetojmë, por janë mjedise që na formojnë si individë dhe si shoqëri. Kjo është arsyeja pse është kaq e rëndësishme të ndërtosh hapësira që ruajnë trashëgiminë kulturore dhe historike, ndërsa e integrojnë modernitetin në një mënyrë që respekton këtë trashëgimi.”

Prof. Ahmeti argumenton se, megjithëse mund të ndërtohen qytete të reja, është thelbësore që ato të jenë një vazhdimësi e identitetit të shoqërisë dhe jo një ndarje prej tij. “Ideja nuk është të stagnojmë në zhvillim,” thekson ai. “Nuk bëhet fjalë që të mos i zgjerojmë qytetet, të mos i ndjekim trendet dhe frymën e re në arkitekturë, apo të mos shfrytëzojmë përparimin teknologjik për t’i lehtësuar jetën njerëzve. Por, ajo që është thelbësore është të mos humbasim shpirtin tonë (Genius Loci) dhe të mos i nënshtrohemi dinamikës kaotike të ‘përparimit të shpejtë’, i cili shpesh bëhet në dëm të ruajtjes së identitetit dhe trashëgimisë.”

Kjo është një kritikë e drejtpërdrejtë ndaj tendencës së urbanizimit të shpejtë, ku shpesh fokusi është vetëm tek infrastruktura dhe funksionaliteti. Prof. Ahmeti paralajmëron se nëse nuk e mbajmë parasysh rëndësinë e identitetit dhe trashëgimisë, qytetet mund të shndërrohen në prototipe industriale, pa shpirt, pa kuptim dhe të kufizuara vetëm në funksionin e tyre teknik. “Balancimi mes zhvillimit dhe ruajtjes së identitetit socio-kulturor dhe urban (Genius Loci) është gjithmonë i mundur”, thotë profesori duke ritheksuar se “qyteti është më shumë se thjesht një grumbull ndërtesash dhe rrugë – është një trup që mbart kujtesën e kolektivitetit. Sa herë që e rindërtojmë, duhet të kujtojmë se nuk po krijojmë vetëm hapësira fizike, por edhe lidhje mes atyre që jetojnë aty dhe atyre që kanë jetuar.”

Në përmbledhje, Prof. Ahmeti ofron një vizion të thellë dhe filozofik për zhvillimin e qytetit, duke nënvizuar se ky proces nuk mund të shkojë përpara nëse nuk e ruan unitetin dhe shpirtin e tij. “Qyteti, si një organizëm i gjallë, duhet trajtuar si një sistem tërësor, ku çdo pjesë është e lidhur me tjetrën, pa lejuar që ndarjet fizike, konceptuale dhe funksionale të shkatërrojnë harmoniën e tij. Evolucioni i qytetit duhet të jetë një rritje që i shërben përforcimit të identitetit dhe qenies së tij, dhe jo një shkatërrim i asaj që ka qenë. Nëse ndodh kjo, përparimi është në rrezik të bëhet vetë-shkatërrues, një proces që nuk mund të pranojmë as si individë, as si shoqëri”, përfundon Ahmeti dhe na kujton se qyteti nuk është vetëm një strukturë betoni apo rrugë të ndërlikuara, por një qenie në vete, e ndërtuar nga historia, kujtesa dhe njerëzit që e banojnë!

Prof. Shqiprim Ahmeti, Drejtor i Institutit për Studime Urbane në UBT

Gazetare: Dionesa Ebibi