

Shëndet
Turmerik apo shafran! Cila është diferenca mes tyre?
Published
1 month agoon
By
UBT NewsKur flasim për gatim, erëzat janë përbërësit që i japin shije çdo pjate. Kombinimi mund t’i falë ushqimit jo vetëm një shije fantastike, por edhe një sërë vlerash për shëndetin.
Sot, do të flasim për dy erëza ekzotike, që jo shumë veta arrijnë t’i përfshijnë siç duhet në gatim dhe jo shumë i njohin. Bëhet fjalë për turmerikun dhe shafranin, dy erëza plot vlera dhe që përdoren tradiconalisht në kultura të ndryshme.
Ja ndryshimet mes tyre dhe vlerat e përdorimet e të dyjave në kuzhinë.
Turmeriku
Është bimë shumëvjeçare që rritet nën tokë, vjen nga familja e xhenxhefilit. Origjina e tij është nga Indonezia dhe India Jugore. India është konsumatori dhe eksportuesi numër një në botë. Pas kultivimit, turmeriku thahet dhe grimcohet në formën e pluhurit që gjendet në ushqimoret në mbarë botën. Përveç gatimit, është përdorur edhe për qëllimë mjekësore, falë aftësisë për të luftuar inflamacionin dhe për të lehtësuar problemet e tretjes.
Ngjason në shije e karakteristika me xhenxherfilin duke qenë se janë të së njëjtës familje. Ngjyra e fortë e artë është ajo që e dallon ndër erëzat tjera, e bën të përshtatshëm për t’u përdorur si ngjyrues në ushqime. Ka 6 lloje turmeriku, ndarja është e veshtirë për shkak të ngjashmërive që kanë me njëri-tjetrin.
Përfitimet shëndetësore
I njohur ndryshe edhe si kurkumina, besohet se kjo erëz pëmban sasi të larta antioksidantësh dhe agjentë antinflamatorë. Disa studime tregojnë se përdorimi ka efekte pozitive në luftën kundër alzheimerit, apo kundër përparimit të qelizave kancerogjene.
Agjentët antinflamatorë lehtësojnë dhimbjet e artritit, dhimbjen nga ulçera në stomak apo të reduktojnë të simptomat e shqetësimeve të aparatit tretës.
Përdorimi në kuzhinë
Mund ta përdorni për të marinuar lloje të ndryshme mishi, ta përfshini në salca, ta spërkasni tek perimet e pjekura, për të bërë çaj apo pije të ndryshme.
Shafrani
Mblidhet nga një bimë me qepujkë, lulja që del nga qepujka përmban tre fije me ngjyrë të kuqe të ndezur, ato mblidhen për të prodhuar erëzën e bluar, e cila përdoret në ushqimet e detit e orizit. Vetëm një kile shafran kërkon deri në 75,000 lule. Shafrani ka ngjyrë të kuqe të dallueshme, aroma e tij është e krahasueshme me lulet dhe mjaltin. Ai përdoret në gatimet indiane dhe turke, dhe mund të përfshihet edhe në recetat e ëmbla, pije dhe akullore.
Përfitimet shëndetësore: I pasur në antioksidantë dhe vitamina, shafrani ndihmon kundër përparimit të kancerit, në largimin e helmeve nga trupi, dhe të japë lehtësim në sëmundjet e rrugëve të frymëmarrjes.
Përdorimi në kuzhinë: Shafranin mund ta përfshini në gjellë, supë, në gatimet me produkte deti, oriz, në çaj etj. Pavarësisht si e përdorni, mbani mend se duhet përdorur në sasi të vogla.
Cili është ndryshimi midis trumerikut dhe shafranit?
Edhe pse mund të jenë të ngjashme, vijnë nga bimë të ndryshme. Turmeriku është rrënjë, ndërsa shafrani vjen nga një lule, ka aromë më të lehtë.
Zgjedhja mund të varet nga preferancat e përdorimit në gatim dhe faktori ekonomik, pasi shafrani kushton më shtrenjtë. Kur bëhet fjalë për përfitimet e mundshme shëndetësore, turmeriku besohet se ka një kapacitet shumë më të madh, por shafrani ka antioksidantë që mund të kenë ndikim.
Shëndet
Vaksina kundër gripit sezonal, si të përgatiteni dhe kujdeseni pas saj?
Published
22 hours agoon
September 24, 2025By
UBT News
Ekspertët paralajmërojnë se koha më e mirë për të marrë vaksinën kundër gripit është në vjeshtë, para se të fillojë sezoni i viruseve, raporton EatingWell.
Mjeku Jonathan Yadlosky shpjegon se vaksina kundër gripit, me larjen e duarve, mbetet një nga mbrojtjet më të mira kundër sëmundjes.
Infermierja pediatrike Patricia Stinchfield rekomandon që të gjithë personat mbi 6 muaj të vaksinohen çdo vit, për të mbrojtur jo vetëm veten, por edhe familjen dhe komunitetin.
Përgatitja para vaksinës
Hidratohuni mirë: Pini më shumë ujë e ruani një dietë të balancuar. Hidratimi ndihmon trurin dhe trupin të reagojë më mirë ndaj vaksinës.
Ushqime anti-inflamatore: Frutat dhe perimet, peshku, arrat, drithërat e plota e fasulet ndihmojnë në forcimin e sistemit imunitar.
Vakte me ngjyra dhe të balancuara: Shtimi i frutave dhe perimeve sjell vitamina, minerale dhe antioksidantë që forcojnë imunitetin.
Ushqimi i lehtë dhe hidratimi: Mund të parandalojë rënien e fiktë që lidhet me ankthin para vaksinës.
Kujdesi pas vaksinës
Vazhdoni të pini ujë: Lëngjet ndihmojnë trupin të përpunojë vaksinën dhe mund të reduktojnë efektet si dhimbja e kokës.
Ushqime me probiotikë dhe prebiotikë: Kosi, kefiri dhe lakra turshi mbështesin shëndetin e zorrëve dhe efektin e vaksinës.
Ushqime të thjeshta në rast nauze: Oriz, makarona, banane ose avokado ndihmojnë në qetësimin e stomakut.
Ruani zakonet e shëndetshme: Ushqimi i pasur me lëndë ushqyese, gjumi dhe aktiviteti forcojnë imunitetin jo vetëm gjatë sezonit të gripit.
Vaksina e gripit është një mbrojtje e fortë, por jo një “armë magjike”. Manaker thekson se ushqimi i shëndetshëm, gjumi i mirë dhe aktiviteti fizik mbeten thelbësore për një imunitet të fortë, edhe pas vaksinës. /A.Z/UBT News/
Shëndet
Kujdes! Këto janë ëmbëlsirat që dëmtojnë dhëmbët
Published
23 hours agoon
September 24, 2025By
UBT News
Për të kuptuar pse dëmtohen dhëmbët, duhet të dimë diçka më shumë mbi shëndetin oral.
Goja jonë është e mbushur me miliona baktere, disa prej të cilave ushqehen me sheqerna dhe karbohidrate të thjeshta, duke i shndërruar ato në acide që dobësojnë dhe dëmtojnë smaltin e dhëmbëve.
Dy lloje bakteresh janë kryesisht përgjegjëse për prishjen e dhëmbëve: Streptococcus mutans dhe Lactobacillus. Të dyja janë gjithashtu një pjesë e rëndësishme e pllakës dentare.
Si mund të mbrohemi nga prishja e dhëmbëve?
Edhe pse bakteret janë të pranishme në gojë, zakonet tona luajnë rol vendimtar. Studime të hershme në Suedi treguan se jo vetëm sasia e sheqerit, por sidomos frekuenca e konsumimit, ndikon në shfaqjen e kaviteteve.
Personat që konsumonin një sasi të madhe sheqeri një herë në ditë kishin më pak prishje sesa ata që hanin pak, por shpesh.
Fëmijët dhe të rriturit duhet të kufizojnë ëmbëlsirat në një rast në ditë pas një vakti, të lajnë dhëmbët për të hequr mbetjet e sheqerit.
Cilat ëmbëlsira dëmtojnë më shumë dhëmbët?
Lloji i ëmbëlsirës është po aq i rëndësishëm sa dhe sasia. Ëmbëlsirat ngjitëse – si karamelet, çamçakëzat me sheqer, biskotat, çokollatat apo akulloret janë më të dëmshme, sheqeri qëndron më gjatë në gojë. Kjo u jep baktereve kohë për të prodhuar acide që dëmtojnë smaltin.
Një përjashtim interesant është mjalti natyral pa sheqer të shtuar. Në të kaluarën ai konsiderohej i dëmshëm për dhëmbët, por sot dihet se, përveç vlerës ushqyese, mjalti ka edhe një efekt mbrojtës kundër kariesit. /A.Z/UBT News/
Shëndet
Shtatori në tryezë, frutat dhe perimet që nuk duhen humbur
Published
1 day agoon
September 24, 2025By
UBT News
Nuk është vetëm rrushi fruti karakteristik i këtij sezoni, edhe pse ai duket më i pranishmi në treg, falë prodhimit të bollshëm vendas.
Krahas tij, edhe frutat ekzotike – të cilat vijnë nga vende të tjera të afërta kanë pikërisht tani periudhën e tyre më të mirë.
Kivi, fiqtë e Indisë, kërpudhat, tartufi dhe shumë të tjera arrijnë cilësinë më të lartë në këtë muaj.
Nëse jeni lodhur nga shijet e verës, shtatori sjell freski të re për qiellzën. Ky është një nga muajt më të pasur të vitit në tryezë: nis me “fiqtë e dytë”, siç njihen ndryshe, dhe përfundon me frutat e pyllit, që janë vazhdim i prodhimeve të gushtit.
Mollët, hurmat dhe dardhat e varieteteve të ndryshme arrijnë pikën kulmore pikërisht në shtator, duke e bërë këtë periudhë kohën më të mirë për t’i shijuar.
Perimet
Për adhuruesit e tyre, rikthehen në sezon lulelakra dhe finoku – këtë herë në kohën e duhur të vitit. Në treg gjenden patatet, kungujt e mëdhenj të verdhë, brokoli dhe kërpudhat e freskëta, duke pasuruar më tej ofertën e stinës. /A.Z/UBT News/
Shëndet
Sekreti i imunitetit të fortë në një gotë
Published
1 day agoon
September 24, 2025By
UBT News
Kur afrohet stina e ftohtë, mënyrat natyrale për të forcuar imunitetin bëhen thelbësore. Kjo pije kombinon përbërës të pasur me vitamina, antioksidantë dhe veti natyrale antibakteriale.
Sipas hulumtimeve nga ekspertët, konsumi i rregullt i këtyre ushqimeve përmirëson rezistencën e trupit dhe rrit energjinë dhe vitalitetin.
Njerëzit që e përdorin çdo ditë vënë re një rrezik të reduktuar të sëmundjeve dhe një ndjenjë force dhe përqendrimi më të madh.
Pse këto përbërës forcojnë imunitetin?
Limoni është burim natyror i vitaminës C, e cila mbështet funksionin e qelizave të bardha të gjakut. Mjalti ka veti antibakteriale qetëson fytin, ndërsa xhenxhefili dhe shafrani i Indisë janë anti-inflamatorë dhe stimulojnë qarkullimin e gjakut.
Kombinimi i përbërësve krijon stimulues të fuqishëm natyror të sistemit imunitar. Përvoja tregon se njerëzit që e pinë këtë pije ndihen më pak të lodhur dhe janë më rezistentë ndaj viruseve sezonale.
Si ndikon pija në trup?
Kjo recetë natyrale e ndihmon trupin të luftojë viruset dhe infeksionet më shpejt. Pas disa ditësh përdorimi të rregullt, madje edhe pesë ditë, vihet re energji më e mirë, vitalitet më i qëndrueshëm dhe më pak ndjeshmëri ndaj të ftohtit.
Nutricionistët vërejnë se kjo është provuar të jetë efektive si masë parandaluese kundër sëmundjeve, pa përdorimin e preparateve sintetike.
Një recetë e thjeshtë për përgatitjen në shtëpi
Merrni lëngun e limonit, 1 lugë gjelle mjaltë, 1 cm xhenxhefil të freskët dhe një majë shafrani Indie. Përzieni në ujë të ngrohtë e pini një herë në ditë, në mëngjes me stomak bosh. Ky është ritual praktik, i shpejtë dhe efektiv që bën ndryshime në trup. /A.Z/UBT News/

UBT prezanton modelin e parë Digital Twin të Kampusit Smart City në aktivitetin përmbyllës të projektit Evropian IoT-ECO në Sofia

Sllovenia ia ndalon hyrjen kryeministrit izraelit, Benjamin Netanyahu

Rubio shtron darkën “Transatlantike” në New York, të pranishëm edhe ministrat e Shqipërisë e RMV-së

Në UBT diplomon ushtaraku i FSK-së, Major Vilson Musaj

Paraqiten në gjykatë shtatë të arrestuarit në operacionin “Qielli i thyer”

Ambasada gjermane njofton për takimin Kurti-Rohde

Arrestohet një 24-vjeçar, dyshohet për keqpërdorim me kartela bankare

Osmani takon kryeministrin e Bangladeshit

Këshilli i Ministrave shkarkon Erion Veliajn
Të kërkuara
-
Aktualitet1 month ago
Profesori i UBT-së, Bahri Gashi, pjesë e rrjetit prestigjioz ndërkombëtar të recensimit shkencor në Taylor & Francis
-
Aktualitet2 months ago
BSc në Shëndet Publik dhe Shkenca Mjekësore në UBT – Investim për të ardhmen e shëndetit të popullatës
-
Kërkime3 months ago
Profesori i UBT-së, Musa Sabedini, publikon punim shkencor në revistën ndërkombëtare JGPSCD në SHBA
-
Lajmet nga UBT3 months ago
UBT shpall konkurs për pranimin e studentëve të rinj për vitin akademik 2025/26