Lajmet

Tmerri i Hamasit është gjithashtu një mësim mbi çmimin e populizmit

Nga Yuval Noah Harari

Published

on

Izraelitët po përpiqen të kuptojnë atë që sapo ka ndodhur. Fillimisht e krahasuam katastrofën aktuale me Luftën e Yom Kipur të vitit 1973. Pesëdhjetë vjet më parë, ushtritë e Egjiptit dhe Sirisë filluan një sulm të befasishëm dhe i shkaktuan Izraelit një varg disfatash ushtarake, para se Forcat Mbrojtëse të Izraelit të rigrupoheshin, të rifitonin iniciativën dhe të kthenin situatën në favor të tyre.

Por ndërsa shfaqen gjithnjë e më shumë histori dhe imazhe të tmerrshme rreth masakrës së komuniteteve të tëra, ne kuptojmë se ajo që ka ndodhur nuk është aspak si Lufta e Yom Kipurit. Në gazeta, në mediat sociale dhe në mbledhjet familjare, njerëzit po bëjnë krahasime me orët më të errëta të popullit hebre – kur njësitë e lëvizshme të forcave naziste rrethuan dhe vranë fshatarë hebrenj gjatë Holokaustit, ose kur u zhvilluan dëbime dhe masakra kundër hebrenjve nga Perandoria Ruse.

Unë personalisht kam familje dhe miq në kibuci Be’eri dhe Kfar Aza, dhe kam dëgjuar shumë histori të tmerrshme. Hamasi kishte kontrollin e plotë të këtyre dy komuniteteve për orë të tëra. Terroristët shkonin shtëpi më shtëpi, duke vrarë sistematikisht familje, duke vrarë prindërit në sy të fëmijëve të tyre dhe duke marrë pengje, madje edhe foshnja dhe gjyshe. Të mbijetuarit e tmerruar u mbyllën brenda dollapëve dhe bodrumeve, duke thirrur ushtrinë dhe policinë për ndihmë, e cila mbërriti shumë vonë.

Xhaxhai im 99-vjeçar dhe gruaja e tij 89-vjeçare janë banorë të Be’erit. Të gjitha kontaktet me ta u ndërprenë menjëherë pasi Hamasi mori kontrollin e kibucit. Ata u fshehën në shtëpinë e tyre për orë të tëra, ndërsa dhjetëra terroristë u tërbuan dhe masakruan. Mora lajmin se mbijetuan. Unë njoh shumë njerëz që sapo kanë marrë lajmin më të keq të jetës së tyre.

Halla dhe xhaxhai im janë dy hebrenj të ashpër – të lindur në Evropën Lindore në vitet mes dy luftërave,të cilët kanë kaluar holokaustin si fëmijë. Ne u rritëm me histori për hebrenjtë e pambrojtur që fshiheshin nga nazistët në dollapë dhe bodrume, pa asnjë shpresë se do vinte dikush për t’i ndihmuar. Shteti i Izraelit u themelua për të siguruar që kjo të mos ndodhte më.

Pra, si ndodhi? Si dështoi shteti i Izraelit?

Në një nivel, izraelitët po paguajnë çmimin e viteve të mendjemadhësisë, gjatë të cilave qeveritë tona dhe shumë izraelitë të zakonshëm mendonin se ishim aq më të fortë se palestinezët, saqë ne thjesht mund t’i injoronim ata. Ka shumë për të kritikuar në lidhje me mënyrën se si Izraeli ka braktisur përpjekjen për të bërë paqe me palestinezët dhe ka mbajtur për dekada të tëra nën okupim miliona palestinezë.

Por kjo nuk justifikon mizoritë e kryera nga Hamasi, i cili në asnjë rast nuk ka pranuar një traktat paqeje me Izraelin dhe ka bërë gjithçka që ka në dorë për të sabotuar procesin e paqes në Oslo . Kushdo që dëshiron paqe duhet të dënojë dhe të vendosë sanksione ndaj Hamasit dhe të kërkojë lirimin e menjëhershëm të të gjithë pengjeve dhe çarmatimin e plotë të Hamasit.

Për më tepër, pavarësisht se sa faj i ngarkon dikush Izraelit, kjo nuk e shpjegon mosfunksionimin e shtetit. Historia nuk është një përrallë morali.

Shpjegimi i vërtetë për mosfunksionimin e Izraelit është populizmi dhe jo çdo imoralitet i supozuar. Për shumë vite, Izraeli është qeverisur nga një njeri i fortë populist, Benjamin Netanyahu, i cili është një gjeni i marrëdhënieve me publikun, por një kryeministër i paaftë. Ai ka preferuar vazhdimisht interesat e tij personale mbi interesat kombëtare dhe e ka ndërtuar karrierën e tij në ndarjen e kombit kundër vetvetes. Ai ka emëruar njerëz në poste kyçe bazuar në besnikërinë më shumë se kualifikimet. Ai ka marrë meritat për çdo sukses, duke mos marrë kurrë përgjegjësi për dështimet dhe duke i dhënë pak rëndësi thënies apo dëgjimit të së vërtetës.

Koalicioni i krijuar nga Netanyahu në dhjetor 2022 ka qenë deri tani më i keqi. Është një aleancë e zelltarëve mesianë dhe oportunistëve të paturpshëm, të cilët injoruan problemet e shumta të Izraelit – duke përfshirë situatën e përkeqësuar të sigurisë – dhe u përqendruan në rrëmbimin e pushtetit të pakufizuar për veten e tyre. Në ndjekje të këtij qëllimi, ata adoptuan politika jashtëzakonisht përçarëse , përhapën teori konspirative skandaloze për institucionet shtetërore që kundërshtojnë politikat e tyre dhe etiketuan elitat në shërbim të vendit si tradhtarë të “shteteve armike” .

Qeveria u paralajmërua vazhdimisht nga forcat e saj të sigurisë dhe nga ekspertë të shumtë se politikat e saj po rrezikonin Izraelin dhe po gërryenin parandalimin izraelit në një kohë të kërcënimeve të jashtme në rritje. Megjithatë, kur shefi i shtabit të IDF-së kërkoi një takim me Netanyahun për ta paralajmëruar mbi rreziket e sigurisë që vinin nga qeverisja, ai refuzoi ta takonte.

Kur ministri i Mbrojtjes Yoav Gallant ngriti alarmin, Netanyahu e shkarkoi atë. Më pas ai u detyrua të rivendoste Gallant vetëm për shkak të shpërthimit të një zemërimi popullor. Një sjellje e tillë gjatë shumë viteve mundësoi që një fatkeqësi të godiste Izraelin.

Pavarësisht se çfarë mendon dikush për Izraelin dhe konfliktin izraelito-palestinez, mënyra se si populizmi gërryen shtetin izraelit duhet të shërbejë si një paralajmërim për demokracitë e tjera në mbarë botën.

Izraeli ende mund ta shpëtojë veten nga katastrofa. Ajo ende gëzon një avantazh vendimtar ushtarak ndaj Hamasit, si dhe ndaj shumë armiqve të tjerë të tij. Kujtimi i gjatë i vuajtjeve hebre tani po e nxit kombin. IDF dhe organet e tjera shtetërore po rikuperohen nga tronditja e tyre fillestare. Shoqëria civile po mobilizohet si kurrë më parë, duke plotësuar shumë boshllëqe të lëna nga mosfunksionimi i qeverisë. Qytetarët qëndrojnë në radhë të gjata për të dhuruar gjak, për të mirëpritur refugjatët nga zona e luftës në shtëpitë e tyre dhe për të dhuruar ushqime, rroba dhe gjëra të tjera të nevojshme.

Në këtë orë nevoje, ne gjithashtu u bëjmë thirrje miqve tanë në mbarë botën të na qëndrojnë pranë. Ka shumë për të kritikuar sjelljen e kaluar të Izraelit. E kaluara nuk mund të ndryshohet, por shpresojmë se sapo të sigurohet fitorja mbi Hamasin, izraelitët jo vetëm që do të mbajnë përgjegjësi mbi qeverinë aktuale, por gjithashtu do të braktisin komplotet populiste dhe fantazitë mesianike. Ata do të bëjnë një përpjekje të ndershme për të realizuar idealet themeluese të Izraelit për demokracinë në vend dhe paqen jashtë tij.

***Yuval Noah Harari është autor i “Sapiens”, “Homo Deus” dhe “Unstoppable Us” dhe profesor i historisë në Universitetin Hebraik të Jerusalemit.

Aktualitet

Irani ka lëshuar mbi 100 dronë drejt Izraelit

Published

on

Një zëdhënës i ushtrisë izraelite tha se Irani ka lëshuar më shumë se 100 dronë drejt Izraelit gjatë orëve të fundit, pasi vendi premtoi hakmarrje për sulmet izraelite.

Zëdhënësi tha se 200 aeroplanë luftarakë izraelitë morën pjesë në sulmet kundër më shumë se 100 objektivave në Iran gjatë natës.

Sipas reuters, ai tha se Izraelin e presin “disa orë të vështira”. Sirena ajrore ranë paraprakisht në Izrael, ndërsa vendi u përgatit për hakmarrjen.

Në reagim të menjëhershëm pas sulmit, udhëheqësi suprem i Iranit tha se Izraeli “duhet të presë një ndëshkim të ashpër”.

“Regjimi sionist i ka sjellë vetes një fat të hidhur dhe të dhimbshëm, dhe me siguri do të përballet me të”, u shpreh ai.

Ndryshe, Izraeli ka nisur një fushatë të paprecedentë sulmesh ajrore mbi territorin iranian, në një operacion të koduar “Luanin që Ngrihet” (Operation Rising Lion), duke goditur objektiva strategjike që përfshijnë uzina bërthamore, baza ushtarake dhe ndërtesa të lidhura me Gardën Revolucionare Iraniane.

Continue Reading

Lajmet

Vijon gjykimi për rastin “Banjska”, dëshmojnë dy zyrtarë policorë

Published

on

By

Po mbahet seanca gjyqësore në rastin “Banjska”, ku sot pritet të dëgjohen dëshmitë e dy zyrtarëve policorë, Fahri Shala dhe Sedat Dushi.

Të akuzuarit Dushan Maksimoviq, Blagoje Spasojeviq dhe Vladimir Toliq, të cilët ndodhen në masë paraburgimi, u sollën në seancë nën masa të rrepta sigurie.

Më 11 shtator 2023, kryeprokurori i Prokurorisë Speciale të Kosovës, Blerim Isufaj, kishte konfirmuar aktakuzën për këtë rast, në të cilin mbeti i vrarë rreshteri i Policisë së Kosovës, Afrim Bunjaku.

Deri më tani, në këtë proces gjyqësor kanë dëshmuar edhe zyrtarët policorë Avni Shala, Elez Peci, Mirsad Kryeziu, Çlirim Shaqiri dhe Alban Rashiti.

Continue Reading

Lajmet

Presidentja Osmani pritet në takim nga Perandori i Japonisë

Published

on

By

Presidentja e Republikës së Kosovës, Vjosa Osmani, është takuar me Lartmadhërinë e Tij, Perandorin e Japonisë, gjatë vizitës së saj zyrtare në Tokio.

Në këtë takim, Presidentja Osmani theksoi lidhjet e veçanta dhe miqësinë e qëndrueshme mes Kosovës dhe Japonisë, të ndërtuara mbi vlerat e përbashkëta, respektin dhe besimin e ndërsjellë.

Ajo shprehu mirënjohjen e popullit të Kosovës për mbështetjen e vazhdueshme që Japonia ka dhënë ndër vite, si dhe falënderoi Perandorin për mikpritjen.

Në fund të takimit, Presidentja uroi popullin japonez për mirëqenie, shëndet dhe zhvillim të mëtejshëm.

Continue Reading

Lajmet

Vazhdon edhe sot seanca për “Banjskën”

Published

on

By

Në Gjykatën Themelore në Prishtinë, edhe sot do të vazhdojë seanca për rastin “Banjska”, ku pritet dëshmia e dy zyrtarëve policorë.

Deri më tani kanë dëshmuar policët Avni Shala, Elez Peci, Mirsad Kryeziu, Çlirim Shaqiri dhe Alban Rashiti.

Ndërsa tashmë të arrestuar dhe nën masën e paraburgimit për këtë rast janë: Blagoje Spasojeviq, Vladimir Toliq dhe Dushan Maksimoviq.

Continue Reading

Të kërkuara