Kulturë
Teatrot në betejë: Dramaturgë të të gjitha moshave luftojnë për të përballuar krizën e artit në Angli
Published
1 year agoon
By
Betim GashiNë një industri që shpesh fokusohet te talentët e rinj debutues, kompanitë po përdorin metoda krijuese për të mbështetur dramaturgë të të gjitha moshave dhe përvojave.
“Është vërtet shumë e tmerrshme për dramaturgët për momentin”, thotë Hannah Tyrrell-Pinder, bashkëdrejtoreshë artistike e kompanisë së re të shkrimeve Box of Tricks.
Mes komisioneve në rënie dhe departamenteve letrare të kërcënuara, ka pasur një stuhi deklarimesh të tmerrshme rreth shkrimit të dramave, me një pjesë të madhe të diskutimit të fokusuar në Londër. Megjithatë, larg kryeqytetit, kompanitë më të vogla po gjejnë mënyra kreative për të mbështetur dramaturgët.

Në Mançester, Box of Tricks ka mbledhur qindra shkrimtarë veriorë përmes rrjetit të tij PlayMakers, i krijuar fillimisht si përgjigje ndaj pandemisë. Rrjeti ofron mbështetje, udhëzime, reagime dhe lidhje, si dhe ofron hapësirë falas për shërbime dhe punëtori për anëtarët. Ai drejton skema të synuara për dramaturgët, më e fundit prej të cilave është Accelerate: një program zhvillimi nëntë-mujor për shkrimtarët mbi 35 vjeç, që do të kulmojnë me shfaqje në janar.
Sipas Tyrrell-Pinder, Accelerate u krijua për të trajtuar “rrugën e mesme të çuditshme” në të cilën gjenden shkrimtarët më të vjetër “ku e keni bërë për pak, por tani jeni shumë i vjetër për skemat e dramaturgëve të rinj”. Të dhënat e kompanisë treguan se kishte një rënie në angazhim dhe mundësi për ata mbi 35 vjeç. 12 të përzgjedhurit për programin kanë një gamë të gjerë eksperience: nga skenaristë me përvojë, interpretues që po kalojnë në shkrimin e dramave, deri te një grua që ka filluar të shkruajë drama për herë të parë në të 50-at e saj. Tyrrell-Pinder shpreson që iniciativa “të zhvendosë historitë që ne mendojmë se janë të vlefshme”.

Në Hull, kompania Middle Child është e apasionuar pas zhvillimit të ekosistemit teatror në qytet dhe frenimit të talentëve në kryeqytet, thotë drejtori artistik Paul Smith. Ka ofruar një sërë mundësish zhvillimi falas dhe me pagesë për dramaturgët, duke përfshirë netët e gërvishtjeve, hapësirën falas për shkrim dhe provë, si dhe mbështetje për punëtori. Këtë verë, ajo po rrit ambiciet e saj me Fresh Ink, një festival i ri i shkrimit të dramave që ndan histori nga, rreth dhe për njerëzit e Hull-it.
“Ne jemi të vetëdijshëm se sa e vështirë është të marrësh komisionin tënd të dytë ose të tretë, sepse shpesh teatrot kërkojnë emrin më të ri,” thotë Smith. Në qendër të festivalit janë gjashtë komisione të reja të përzgjedhura nga një thirrje e hapur. Këto skenare do të ndahen në një format “scratch”, me shpresën që ose Middle Child ose kompani të tjera t’i marrin ato për prodhime të plota. Krahas kësaj, festivali do të ofrojë mbështetje për shkrimtarët e të gjitha moshave dhe fazave të karrierës. Shpresa e Smith është që Fresh Ink “do të bëhet pjesë e kalendarit kulturor – jo vetëm në Hull, por në nivel kombëtar”.

Ali Pritchard, drejtor artistik në largim i teatrit Alphabetti në Newcastle, shpreson të lërë një shenjë të ngjashme kombëtare. Që nga themelimi i saj në 2012, Alphabetti ka qenë një fuqi e zhvillimit të talenteve lokale. Pritchard thotë se “artistët e verilindjes mbështeten në Alphabetti” si një terren prove për punën që më pas ushqehet në teatro më të mëdhenj. Një nga tiparet më dalluese të modelit të programimit të teatrit është modeli i tij i shfaqjeve tre-javore për shfaqjet kryesore – diçka pothuajse e padëgjuar në këtë shkallë jashtë kufirit të Edinburgut. Siç shpjegon Pritchard, këto vrapime më të gjata kanë përfitime të shumta: hapësirë për frymëmarrje për artistët, më shumë kohë për të zhvilluar audiencën dhe aftësinë për të investuar në masat e aksesit si përshkrimi dhe përshkrimi audio.
Modeli nuk është pa sfida. Ndërsa disa shfaqje kanë pasur një kapacitet mesatar të audiencës prej 85-90%, të tjerat kanë mbetur në vetëm 20%, gjë që Pritchard pranon se është “shumë zemërthyese si artist”.

Gjatë javës së parë të shfaqjes kryesore, dramaturgët ftohen të shohin shfaqjen dhe të shkruajnë një dramë të shkurtër si përgjigje. Nga këta skenarë të dorëzuar, një zgjidhet për një javë zhvillimi me pagesë me një shkrimtar dhe një aktor dhe më pas shfaqet si një perde më afër në javën e fundit të shfaqjes. Në shumë raste, kjo mundësi e parë çon në hapa të mëtejshëm zhvillimi./UBTNews/
Nga Guardian, në përkthim të D.E.
Kulturë
Fatmir Toçi prezanton ‘Arbëreshët – Shqiptarët e Italisë’ në Prishtinë
Published
34 minutes agoon
October 28, 2025By
UBT News
Një mbrëmje e veçantë letrare do të zhvillohet sonte, më 28 tetor 2025, në Bibliotekën “Ernest Koliqi” në Prishtinë, ku do të promovohet libri “Arbëreshët – Shqiptarët e Italisë” i autorit dhe studiuesit të njohur Fatmir Toçi.
Ky botim, nga Shtëpia Botuese “Toena”, është një vepër studimore e rëndësishme që hedh dritë mbi historinë, kulturën, ritet dhe trashëgiminë shpirtërore të arbëreshëve të Italisë, pasardhësve të shqiptarëve që kanë ruajtur gjuhën dhe identitetin e tyre për më shumë se pesë shekuj larg atdheut.
Në promovim do të marrin pjesë dhe do të diskutojnë: Prof. Xhavit Beqiri, Prof. Bajram Kosumi, Akademik Ali Aliu, si dhe autori i librit, Fatmir Toçi.
Ngjarja do të pasurohet edhe me një program artistik, që do ta shndërrojë mbrëmjen në një udhëtim përmes historisë, muzikës dhe shpirtit arbëresh.
Promovimi organizohet në kuadër të ciklit letrar të njohur “Pena e dritës”, i cili ka për qëllim të afrojë lexuesit me vepra me vlera të spikatura kulturore, historike dhe letrare.
Përndryshe, fillimi i ngjarjes është në orën 19:00 dhe është i hapur për publikun. /A.Z/UBT News/

Kulturë
Fatmir Toçi prezanton ‘Arbëreshët – Shqiptarët e Italisë’ në Prishtinë
Published
42 minutes agoon
October 28, 2025By
UBT News
Një mbrëmje e veçantë letrare do të zhvillohet sonte, më 28 tetor 2025, në Bibliotekën “Ernest Koliqi” në Prishtinë, ku do të promovohet libri “Arbëreshët – Shqiptarët e Italisë” i autorit dhe studiuesit të njohur Fatmir Toçi.
Ky botim, nga Shtëpia Botuese “Toena”, është një vepër studimore e rëndësishme që hedh dritë mbi historinë, kulturën, ritet dhe trashëgiminë shpirtërore të arbëreshëve të Italisë, pasardhësve të shqiptarëve që kanë ruajtur gjuhën dhe identitetin e tyre për më shumë se pesë shekuj larg atdheut.
Në promovim do të marrin pjesë dhe do të diskutojnë: Prof. Xhavit Beqiri, Prof. Bajram Kosumi, Akademik Ali Aliu, si dhe autori i librit, Fatmir Toçi.
Ngjarja do të pasurohet edhe me një program artistik, që do ta shndërrojë mbrëmjen në një udhëtim përmes historisë, muzikës dhe shpirtit arbëresh.
Promovimi organizohet në kuadër të ciklit letrar të njohur “Pena e dritës”, i cili ka për qëllim të afrojë lexuesit me vepra me vlera të spikatura kulturore, historike dhe letrare.
Përndryshe, fillimi i ngjarjes është në orën 19:00 dhe është i hapur për publikun. /A.Z/UBT News/

Kulturë
‘Art’, një shfaqje që sfidon miqësinë dhe perceptimin e vlerave në Teatrin Kombëtar të Kosovës
Published
4 hours agoon
October 28, 2025By
UBT News
Shfaqja “Art” është premiera e radhës në Teatrin Kombëtar të Kosovës, me autore, Yasemina Reza, regjisor, Bashkim Ramadani, asistente e regjisë Kreshnike Osmani dhe me dramaturge Zoga Çeta Çitaku.
Kjo shfaqje paraqet miqësinë që përplaset kur arti sfidon çdo perceptim, dhe a mund të mbijetosh në një botë ku vlerat janë të ndryshme?
Në këtë shfaqje luajnë aktorët: Ard Islami, Ylber Bardhi dhe Butrint Lumi.
Reprizat e shfaqjes “Art”-do të mbahen me 27 dhe 28 tetor 2025 nga ora 20:00 në Amfiteatrin e Teatrit Kombëtar të Kosovës. /A.Z/UBT News/

Kulturë
Ndahet nga jeta regjisori i njohur ferizajas, Kushtrim Asllani
Published
5 hours agoon
October 28, 2025By
UBT News
Ka ndërruar jetë artisti dhe regjisori nga Ferizaj, Kushtrim Asllani.
Lajmin e hidhur e ka bërë të ditur këngëtari Mentor Haziri, përmes një postimi në rrjete sociale.
“Kushtrimi, djali i dajës, na la e na tronditi të gjithëve sot. Një djalë shembullor, artist e regjisor me kontribut të madh në Teatrin e Ferizajt dhe në komunitetin tonë artistik, në qytet e më gjerë”, ka shkruar Haziri.

Ai shtoi më tej: “Një djalë që na donte të gjithëve dhe që mezi priste të vinte në pranverë për të na parë. U prehtë shpirti në parajsë, Kusho.”
Edhe aktorja, Gresa Gashi, ka reaguar pas lajmit të ndarjes nga jeta të artistit.
“Jam e tronditur nga lajmi për vdekjen tënde. U prehsh në paqe, Kushtrim. S’po më besohet,” ka shkruar ajo.

Vitet e fundit, Asllani mësohet se kishte jetuar në Shtetet e Bashkuara të Amerikës. /A.Z/UBT News/
Kelsey Grammer bëhet baba për herë të tetë
Fatmir Toçi prezanton ‘Arbëreshët – Shqiptarët e Italisë’ në Prishtinë
Fatmir Toçi prezanton ‘Arbëreshët – Shqiptarët e Italisë’ në Prishtinë
Filmat e frikshëm përforcojnë rezistencën emocionale dhe ulin ankthin
Ikona e kinemasë amerikane Julia Roberts feston 58 vjetorin e lindjes
Studim: Një shëtitje e gjatë është më e efektshme për zemrën se disa të shkurtra
Shuplaka që tronditi Hollywood-in, Will Smith telefonon Wanda Sykes për të kërkuar falje
Skoda rikthen legjendën 1000 MBX me një pamje moderne dhe futuriste
OKB: Bota ka dështuar në objektivin për klimën, pasojat do të jenë të rënda
Të kërkuara
-
Lajmet2 months agoProfesori i UBT-së, Bahri Gashi, pjesë e rrjetit prestigjioz ndërkombëtar të recensimit shkencor në Taylor & Francis
-
Rajoni1 month agoPolicia, FSK-ja dhe Shërbyesit Civilë përfitojnë bursë 20 për qind në programet Master Shkenca Politike dhe Studime të Sigurisë në UBT
-
Vendi2 months agoVotoni për UBT-në dhe Rektorin Hajrizi në Triple E Awards: Dy nominime të reja ndërkombëtare për institucionin dhe Kosovën
-
Aktualitet5 days agoProfesoresha e UBT-së, Marigona Bekteshi-Ferati, fituese e bursës prestigjioze Fullbright Visiting Scholar, Profesor Vizitor dhe Post Doktoraturë
