Gjykata Penale Ndërkombëtare (ICC) ka lëshuar urdhër-arrest për kryeministrin izraelit Benjamin Netanyahu dhe ish-ministrin e Mbrojtjes Yoav Gallant për krime lufte në territoret palestineze, përfshirë Gazën.

Dhoma e Procedurës Paraprake të ICC-së tha se urdhër-arrestet mbulojnë “krimet kundër njerëzimit dhe krimet e luftës të kryera nga të paktën 8 tetori 2023 deri të paktën më 20 maj 2024”.

Duke vepruar kështu, ajo gjithashtu hodhi poshtë njëzëri sfidat e Izraelit ndaj juridiksionit sipas neneve 18 dhe 19 të Statutit të Romës, traktati qeverisës i ICC-së.

Njoftimi i ICC-së ka pasoja të rëndësishme për Netanyahun dhe Gallantin, pasi të 124 vendet nënshkruese të gjykatës tani janë të detyruara t’i arrestojnë dhe t’i dorëzojnë për ndjekje penale nëse shkelin në territorin e tyre.

Këto 124 vende përfshijnë disa nga aleatët perëndimorë më të vendosur të Izraelit, si Britania e Madhe, Kanadaja, Australia, Gjermania, Franca, Belgjika, Italia, Holanda dhe Norvegjia.

Vende të tjera evropiane që do të ishin jashtë kufijve për udhëheqësit izraelitë përfshijnë Spanjën, Zvicrën, Danimarkën, Kroacinë, Republikën Çeke, Finlandën, Hungarinë, Portugalinë dhe Poloninë.

Më shumë nënshkrues kryesorë të ICC përfshijnë Greqinë, Zelandën e Re, Korenë e Jugut, Japoninë, Afrikën e Jugut, Nigerinë, Meksikën, Kenia, Kolumbinë dhe Brazilin.

Një përjashtim i dukshëm do të ishte SHBA, e cila u tërhoq nga Statuti i Romës në 2002, që do të thotë se nuk do të ishte ligjërisht e detyruar të merrte masa kundër Netanyahut dhe Gallantit.

Megjithatë, sipas ICC-së, përderisa palët jo-shtetërore nuk kanë asnjë detyrim, ato “inkurajohen” të ndërmarrin veprime për ekzekutimin e urdhrave, pasi vetë gjykata nuk ka asnjë mekanizëm përmbarues.

Një manual i ICC thotë se disa jo-nënshkrues kanë luajtur një rol aktiv në operacionet e mëparshme të dorëzimit.

“Sidoqoftë, kur KS i OKB-së shkakton juridiksionin e Gjykatës mbi një situatë të caktuar, detyra për të bashkëpunuar detyron shtetet anëtare përkatëse të OKB-së, pavarësisht nëse janë apo jo Shtet Palë në Statutin e Romës”, thuhet në dokument.

Studiuesi juridik Gerhard Kemp tha për Anadolu se vendimi i ICC-së për lëshimin e urdhër-arresteve është “i rëndësishëm për disa arsye” dhe ushtron presion mbi ato kombe që kanë mbështetur Izraelin pavarësisht reagimit ndërkombëtar mbi gjenocidin e tij në Gaza.

“Ai rikonfirmon se GJNP ka juridiksion mbi situatën në Palestinë, hodhi poshtë sfidat e juridiksionit të Izraelit, bëri vëzhgime të rëndësishme në lidhje me natyrën e konfliktit (konflikti i armatosur ndërkombëtar dhe zbatueshmëria e së drejtës ndërkombëtare humanitare e kështu me radhë), bëri vëzhgime të rëndësishme për forca e provave,” tha ai.

“Ndoshta më e rëndësishmja, konfirmon parimin e ICC-së se kapaciteti zyrtar nuk është pengesë për ekzekutimin e urdhër-arresteve dhe përfundimisht gjykimin në ICC të zyrtarëve të lartë të qeverisë, në këtë rast duke përfshirë edhe kryeministrin e Izraelit.”

Ashtu si Omar Al-Bashir i Sudanit dhe presidenti rus Vladimir Putin, ky urdhër-arresti për Netanyahu “do të përbëjë sfida të rëndësishme diplomatike dhe politike për anëtarët e ICC-së, veçanërisht shtetet partiake në Perëndim – si Gjermania dhe Britania e Madhe”, vazhdoi ai.

“Sigurisht, shtetet palë në Statutin e Romës kanë detyrimin ligjor … por siç e kemi parë me Bashirin (kur Afrika e Jugut dhe Jordania dhe shtetet e tjera nuk arritën të zbatonin një urdhër pushimi) dhe së fundmi Mongolia (kur nuk arriti të arrestonte Putin), shtetet anëtare shpesh e kanë të vështirë politikisht të përmbushin detyrimet e tyre”, tha Kemp.

“Unë dyshoj se vendet evropiane dhe aleatët e tjerë tradicionalë të Izraelit në Perëndim do të vihen nën presion për të marrë shpejt një pozicion nëse do të ekzekutojnë urdhër-arrestet nëse lind rasti.” 

Presidentja e Komisionit Evropian, Ursula von der Leyen, i ka ofruar ndihmë mjekësore një pasagjeri që shfaqi komplikacione shëndetësore në avionin që po udhëtonte në Bruksel.

Presidentja e Komisionit Evropian po udhëtonte në të njëjtin avion me personin në fjalë gjatë kthimit të saj në Bruksel nga samiti i G20 në Rio de Janeiro.

Sipas një deklarate të përfaqësueses së Komisionit, Arianna Podesta, von der Leyen ka ndërhyrë për të ofruar ndihmë mjekësore, pasi stafi i aeroplanit kërkoi ndihmën e një mjeku në bord.

“Siç ndodh në këto raste, stafi i aeroplanit pyeti nëse ndonjë pasagjer kishte njohuri mjekësore,” tha Podesta. “Presidentja ndihmoi pasagjerin në nevojë deri sa fluturimi arriti në destinacion, ku stafi mjekësor mori përsipër situatën”, shtoi ajo.

Përpara se të hynte në politikë, Ursula von der Leyen ka patur karrierë të suksesshme në mjekësi. Ajo filloi si asistente mjeke dhe më pas u diplomua nga Shkolla Mjekësore e Hanoverit, ku mori titullin doktor në mjekësi.

Incidenti u raportua për herë të parë nga gazeta zvicerane 20 Minuten.

Qytetarë të shumtë protestuan në Tiranë më 21 nëntor pas vrasjes së 14-vjeçarit, Martin Cani. Prindër, gjyshër dhe të rinj marshuan nga shkolla “Fan Noli”, pranë së cilës u vra i mituri, në drejtim të ndërtesës së Ministrisë së Arsimit, ku kërkuan dorëheqjen e ministres, Ogerta Manastirliu.

Martin Cani u vra me thikë më 18 nëntor, pak metra larg shkollës ku ai mësonte. Edhe autori i dyshuar, i së njëjtës moshë, ishte nxënës i kësaj shkolle.

Protesta u organizua me qëllim sensibilizimin e institucioneve dhe shoqërisë që ngjarje si ajo e vrasjes së Martin Canit të mos përsëriten.

Me pankartat ku shkruhej “Institucionet e papërgjegjshme vrasin”, “Sot Martini, nesër mund të jetë fëmija yt”, si dhe “Heshtja jonë ushqen padrejtësinë” etj, qytetarët fajësuan për ngjarjen institucionet, në veçanti Ministrinë e Arsimit.

Një vajzë, shoqe klase me Martinin, tha se ka parë persona me thikë në ambientet e shkollës.

“Ne kemi humbur një shok të zemrës, që e kemi pasur për nëntë vjet në klasë. Na ka lënduar thellë. Në vend që të jemi të lumtur, jemi të frikësuar për sigurinë që nuk e gjejmë në shkollë. Ne shihnim në shkollë njerëz që vinin me thika e shisnin mend për të treguar se ‘jemi të fortët’. Ku është siguria nga shkolla, oficerja, drejtoresha. Unë kam një motër të vogël në atë shkollë. Frika që unë kam për atë dhe veten time është e madhe”, tha nxënësja.

“Institucionet duhet të mbajnë përgjegjësi. Oficeri i sigurisë, mësuesja, drejtoresha e shkollës, Ministria e Arsimit nuk e ka bërë detyrën e vet sa duhet. Qeveria që e sheh përgjegjësinë te mbyllja e TikTok-ut tregon se nuk e ka bërë punën si duhet”, tha një prind që mori pjesë në protestë.

Ai iu referua propozimit të bërë nga kryeministri i Shqipërisë, Edi Rama, një ditë më parë për mbylljen e platformave sociale TikTok dhe Snapchat, apo për vendosjen e disa filtrave.

Pas vrasjes së 14-vjeçarit, u publikua fotografia e autorit, që tregonte plagën që kishte marrë në dorë dhe ai u shfaq duke ngritur grushtin lart. Foton ai ua kishte dërguar një grupi shokësh në Snapchat. Disa ditë para krimit, ai kishte postuar po në këtë rrjet social një tjetër foto me një thikë në dorë.

“Ne nuk kemi nevojë për mësim fiktiv, të ndalonte mësimi të nesërmen e vrasjes së Martinit dhe të flitej për edukimin, socializimin. Jam nënë dhe bëj dy punë për të mbuluar shpenzimet familjare. Çdo ditë pyes veten, a duhet ta rris fëmijën tim në këtë vend? Pse duhet të jem në këtë dilemë? Nuk duhet të ikim ne nga ky vend, por të papërgjegjshmit, të paaftët”, tha një nënë gjatë protestës para Ministrisë së Arsimit.

Në protestë morën pjesë edhe mësues. Një nga ta tha se shteti duhet të marrë përgjegjësinë për atë që nuk mundi të bënte në rastin e Martinit.

“Ku ishte ambulanca, ku ishte policia? Po, duhet të merren masa dhe për rrjetet sociale. Unë jam mësuese vetë, jam dakord që raportimi i çdo konflikti duhet të përcillet te prindërit”, tha ajo.

“Të shtohet buxheti për arsimin në nivelin 3.4% të Prodhimit të Brendshëm Bruto për vitin 2025, nga 600 milionë lekë në 850 milionë lekë, duke synuar plotësimin e shkollave me infrastrukturë dhe staf mbështetës. Rritje dhe plotësim i 100% të shkollave me psikologë të paktën një psikolog për shkollë ose një psikolog për 350 nxënës. Qëndrim i nxënësve në hapësirat e shkollës deri në orën 16:00, duke ofruar program, ushqim dhe mundësi për të bërë detyrat”, ishin disa nga kërkesat kryesore të protestuesve.

Migen Demirxhi, përfaqësues i organizatës “Qendresa Qytetare” i cili bëri publike këto kërkesa, tha se nëse deri ditën e hënë nuk do të ndodhë dorëheqja e ministres së Arsimit, do të mbahet një tjetër protestë.

Ai kërkoi që më shumë prindër dhe nxënës të dalin në protestë për të krijuar një aleancë të madhe në mbrojtje të fëmijëve.

Protestuesit lyen me bojë të kuqe muret e ndërtesës së Ministrisë së Arsimit.

Në protestën e 21 nëntorit u lexua edhe një mesazh nga prindërit e Martinit.

“Nuk mendoj që ka fjalë që e përshkruan dhimbjen. Martini ishte i mbushur me ëndrra e jetë. Ja morën të dyja. Uroj që askush të mos e provojë. Ju falënderojmë të gjithëve nga zemra”, ishte mesazhi i prindërve të Martinit.

Pjesëmarrës në protestë ishin shokë të Martinit dhe tezja e tij, e cila u ndje keq dhe u përcoll me autoambulancë për ndihmë mjekësore./REl/