Bota

Takile: Vendi ku burrëria bazohet në thurjen e kapelave

Published

on

Për gati 500 vjet, burrat në ishullin e vogël peruan Takile, kanë tërhequr partnerë duke thurur kapele të thurura.

Aty vlera e një burri nuk matet në aftësinë e tij për të gjuajtur ose peshkuar, por në aftësinë e tij për të thurur.

Alejandro Flores Huatta lindi në ishullin me 1,300 njerëz. Në ishull 67-vjeçari mësoi se si të thur chullo-n ikonike (një kapelë e gjatë e thurur) që i vogël, me vëllain dhe gjyshin e tij të madh duke e mësuar duke përdorur gjembat e një kaktusi si gjilpëra thurjeje.

“Shumica e njerëzve mësojnë duke parë. Për shkak se nuk kam baba, vëllai im i madh [dhe gjyshi] më mësuan të thurja. Kështu që duke shikuar, mësova pak nga pak”, tha ai.

Takile është i famshëm për tekstilet dhe veshjet e tij, dhe ndërsa gratë thurin dhe kujdesen për delet që sigurojnë leshin, burrat janë ata që ekskluzivisht prodhojnë kapele të thurura.

Këto kapele shihen si shumë të rëndësishme sa i përket kulturës, duke luajtur një rol kyç në strukturën shoqërore të ishullit dhe duke i lejuar burrat të shfaqin kreativitetin e tyre duke shfaqur statusin e tyre martesor, ëndrrat dhe aspiratat. Kjo është një traditë që banorët e ishullit po mundohen shumë për ta ruajtur.

Vendasit i përmbahen kodit Inca “Ama sua, ama llulla, ama qhilla”, që nënkupton “Mos vidh, mos gënje, mos u bëj dembel”.

Kapelet janë aq të rëndësishme në këtë vend saqë në vitin 2005, arti tekstil i ishullit u vlerësua aq i rëndësishëm sa Unesco e konsideroi atë një Trashëgimi Kulturore Jomateriale të Njerëzimit.

Djemtë mësohen të thurin nga mosha pesë ose gjashtë vjeç. Kapelja e parë që një djalë thur është e bardhë, megjithëse më vonë do të përdorë leshin e deleve të lyer me bimë dhe minerale, dhe metoda është e rafinuar derisa të jetë në gjendje të thur një kapelë të ngushtë dhe të pastër.

Sipas Alejandro, shenja e partnerit të mirë është ai që mund të bëjë një kapelë të shtrënguar, e thurur aq mirë saqë është në gjendje të mbajë ujë në distanca të mëdha kur kthehet përmbys.

Alejandro shpjegoi me krenari se kapela e tij mund të mbante ujë deri në 30 metra pa humbur asnjë pikë të vetme, dhe ishte mjaft mbresëlënëse për të tërhequr gruan e tij, Teodosia Marca Willy, 44 vjet më parë.

“Një njeri që thur një kapele vërtet të mirë, [vetëm atëherë] ai mund të quhet burrë”, tha Alejandro.

“Ne të dy jemi përgjegjës, gjithmonë punojmë së bashku, marrim vendime së bashku”, tha Teodosia. “Një burrë i vetëm nuk mund të jetë një lider i vetëm. Ai gjithmonë ka nevojë për gruan e tij. Në kohët e lashta ishte [gjithashtu] ashtu”.

Gratë e ishullit ia kalojnë këtë aftësi vajzave dhe mbesave të tyre, shpjegoi Teodosia.

Kultura takilane është mjaft progresive, me Alejandron dhe gruan e tij që të dy konsideroheshin autoritete në ishull, duke ndarë përgjegjësitë vendimmarrëse.

Ndërsa ishulli ishte i shkëputur prej civilizimit, ai nuk është kursyer nga Covid-19. Ishulli u mbyll plotësisht për vizitorët për 12 muaj, duke i detyruar ata të mbështeten në trashëgiminë e tyre bujqësore për të mbijetuar.

Për Alejandro, Juan dhe burrat e tjerë që thurin kapele të tilla, ndryshimet e fundit që ata kanë parë e bëjnë ruajtjen e kulturës dhe traditave të tyre edhe më të rëndësishme, veçanërisht pasi dialekti i tyre amtare i gjuhës Keçua nuk është shkruar. Të dy burrat tashmë kanë kaluar aftësitë e tyre të thurjes tek djemtë e tyre.

“Ne kemi shumë njohuri nga paraardhësit tanë, dhe unë kam nevojë t’i ndihmoj [brezat e rinj] të kuptojnë se kjo duhet të jetë gjithmonë në mendjet tona, në vetëdijen tonë, sepse kjo është njohuri dhe mençuri që nuk duhet humbur ose harruar, kurrë”, Juan tha. “Nëse kohët moderne po vijnë, ne duhet ta pranojmë atë, por pa harruar prejardhjen tonë”.

Në fund të fundit, Alejandro shtoi: “Siç tha gjyshi im, ‘Burri që nuk thur, nuk është burrë”.

Burimi: BBC Travel
Përktheu dhe përshtati: UBT News

Continue Reading

Bota

​Trump kërcënon Apple me tarifa

Published

on

By

Presidenti amerikan Donald Trump ka thënë se Apple duhet të prodhojë iPhone-t e saj në Shtetet e Bashkuara të Amerikës ose do të përballet me tarifë 25 për qind.

Kam informuar Tim Cook të Apple shumë kohë më parë se pres që iPhone-ët të shiten në Shtetet e Bashkuara të Amerikës dhe të prodhohen në SHBA, jo në Indi apo kudo tjetër. Nëse nuk është kështu, Apple do të duhet të paguajë një tarifë prej të paktën 25% për Shtetet e Bashkuara,” shkroi Trump në Truth Social, raporton KosovaPress.

Gjatë vizitës së tij në Lindjen e Mesme javën e kaluar, Trump shprehu pakënaqësinë me planin e Apple për të prodhuar iPhone në objektet e reja të ndërtuara në Indi.

Apple ka punuar për të diversifikuar prodhimin vitet e fundit dhe disa prodhime të iPhone tashmë janë zhvendosur në Indi.

Kryeshefi i kompanisë Tim Cook tha gjatë një telefonate me investitorët në fillim të muajit se ai pret që “shumica e iPhone-ve të shitur në SHBA do të kenë Indinë vend të origjinës”.

Cook shtoi se Apple pret kosto doganore deri në 900 milionë dollarë këtë tremujor.

Muajin e kaluar, Trump vendosi të përjashtojë pajisjet elektronike nga tarifat e rënda që vendosi për mallrat kineze, gjë që ishte një fitore e madhe për Apple dhe kompanitë e tjera amerikane të teknologjisë.

Tim Cook takoi Trump të martën në Shtëpinë e Bardhë, konfirmoi një zyrtar i administratës për CNN, por nuk zbuloi detaje.

Continue Reading

Bota

Presidentja e Sllovenisë akuza Izraelit për gjenocid në Gaza

Published

on

By

Presidentja e Sllovenisë, Natasa Pirc Musar, ka bërë një deklaratë të fortë në Parlamentin Evropian, duke e cilësuar ofensivën e Izraelit në Gaza si “gjenocid”. Në fjalimin e saj të mbajtur gjatë vizitës së parë zyrtare në Bruksel, ajo shprehu shqetësim të thellë për situatën humanitare në Lindjen e Mesme dhe kritikoi heshtjen e bashkësisë ndërkombëtare.

Ky është gjenocid,” deklaroi Pirc Musar. “Unë do të guxoj ta them këtë këtu dhe sot, në Parlamentin Evropian. Ne jemi dëshmitarë të gjenocidit. Po e shohim, po e shikojmë dhe po heshtim.

Presidentja sllovene dënoi qartë veprimet izraelite në Gaza, ku, sipas saj, që nga fillimi i marsit deri në këtë javë, Izraeli ka bllokuar ndihmën humanitare, duke thelluar tragjedinë humanitare. Ajo theksoi se, ndonëse shtetet anëtare të BE-së kanë qëndrime të ndryshme për konfliktin, asnjë vend nuk duhet të harrojë detyrimet që rrjedhin nga ligji ndërkombëtar humanitar.

Konflikti në Lindjen e Mesme ishte ndër temat kryesore të takimeve të saj me presidentin e Këshillit Evropian, Charles Michel, dhe presidenten e Komisionit Evropian, Ursula von der Leyen. Të dy liderët, sipas Pirc Musar, e siguruan se Bashkimi Evropian do të angazhohet më fuqishëm në nismat për paqe dhe stabilitet në rajon.

Një tjetër çështje qendrore e vizitës së presidentes sllovene në Bruksel ishte zgjerimi i BE-së. Ajo e quajti këtë proces një “domosdoshmëri gjeopolitike dhe detyrim moral”, duke theksuar nevojën për përshpejtimin e integrimit të Ballkanit Perëndimor, Ukrainës dhe Moldavisë.

Pas takimit me komisioneren për zgjerimin, Marta Kos, Pirc Musar tha se ndajnë të njëjtin vizion për zgjerimin si një investim strategjik në paqe, stabilitet dhe të ardhme të përbashkët evropiane.

Deklaratat e saj në Bruksel pritet të nxisin debat në rrafshin diplomatik, sidomos për tonin e saj të hapur dhe akuzat e drejtpërdrejta ndaj Izraelit, një vend tradicionalisht i mbështetur nga disa shtete anëtare të BE-së. Ndërkohë, Pirc Musar ka theksuar nevojën për një Evropë më të bashkuar, më të ndjeshme ndaj të drejtave të njeriut dhe më aktive në skenën ndërkombëtare.

Continue Reading

Bota

Lavrov: Vatikani i papërshtatshëm për bisedimet e paqes

Published

on

By

Ministri i Jashtëm rus, Sergei Lavrov nuk e sheh Vatikanin si një vend të përshtatshëm për negociata të reja për t’i dhënë fund luftës së Moskës kundër Ukrainës. Lavrov tha se opsioni i Vatikanit nuk ishte realist për Moskën.

Imagjinoni Vatikanin si një vend për negociata. Është disi e pahijshme kur vendet ortodokse diskutojnë çështje në një platformë katolike që kanë të bëjnë me eliminimin e shkaqeve të konfliktit”, tha Lavrov.

Presidenti amerikan, Donald Trump ka sugjeruar Vatikanin si vendin e negociatave – pas një bisede telefonike me presidentin rus Vladimir Putin.

Lavrov tha se kishte “spekulime” rreth asaj se kur dhe ku mund të organizohej një takim i ri i përfaqësuesve nga Rusia dhe Ukraina.

Ministri i Jashtëm, Lavrov akuzoi Kievin se kërkon të shkatërrojë Kishën Ortodokse të Ukrainës.

Mendoj se nuk do të ishte shumë e këndshme për Vatikanin të priste delegacione nga dy vende ortodokse në këto rrethana”, tha ai./atsh

Continue Reading

Bota

Trump rekomandon tarifa prej 50% për importet e BE-së duke filluar nga 1 qershori

Published

on

By

Presidenti i SHBA-së, Donald Trump ka rekomanduar që eksportet nga Bashkimi Evropian në Shtetet e Bashkuara të Amerikës – t’i nënshtrohen një tarife prej 50%, sipas një postimi në “Truth Social”.

Blloku, i cili u formua me qëllimin kryesor për të përfituar nga Shtetet e Bashkuara të Amerikës në TREGTI, ka qenë shumë i vështirë për t’u trajtuar”, tha Trump duke kritikuar BE-në.

Barrierat e tyre të fuqishme Tregtare, Taksat e TVSH-së, Gjobat qesharake të Korporatave, Barrierat Tregtare Jo-Monetare, Manipulimet Monetare, paditë e padrejta dhe të pajustifikuara kundër Kompanive Amerikane dhe më shumë”, tha presidenti amerikan duke përshkruar një listë të gjatë ankesash.

Presidenti Trump tha se bisedimet tregtare me Brukselin “nuk po shkonin gjëkundi” dhe se për këtë arsye ai kërkonte një tarifë të drejtpërdrejtë prej 50% për të gjitha importet e BE-së – duke filluar nga 1 qershori.

Trump – siç ka bërë në postime të tjera – rreth politikave të tij të diskutueshme tregtare, u kujtoi lexuesve se nuk ka tarifë nëse një produkt prodhohet në SHBA./atsh

Continue Reading

Të kërkuara