

Botë
Takile: Vendi ku burrëria bazohet në thurjen e kapelave
Published
4 years agoon
By
UBT newsPër gati 500 vjet, burrat në ishullin e vogël peruan Takile, kanë tërhequr partnerë duke thurur kapele të thurura.
Aty vlera e një burri nuk matet në aftësinë e tij për të gjuajtur ose peshkuar, por në aftësinë e tij për të thurur.

Alejandro Flores Huatta lindi në ishullin me 1,300 njerëz. Në ishull 67-vjeçari mësoi se si të thur chullo-n ikonike (një kapelë e gjatë e thurur) që i vogël, me vëllain dhe gjyshin e tij të madh duke e mësuar duke përdorur gjembat e një kaktusi si gjilpëra thurjeje.
“Shumica e njerëzve mësojnë duke parë. Për shkak se nuk kam baba, vëllai im i madh [dhe gjyshi] më mësuan të thurja. Kështu që duke shikuar, mësova pak nga pak”, tha ai.
Takile është i famshëm për tekstilet dhe veshjet e tij, dhe ndërsa gratë thurin dhe kujdesen për delet që sigurojnë leshin, burrat janë ata që ekskluzivisht prodhojnë kapele të thurura.
Këto kapele shihen si shumë të rëndësishme sa i përket kulturës, duke luajtur një rol kyç në strukturën shoqërore të ishullit dhe duke i lejuar burrat të shfaqin kreativitetin e tyre duke shfaqur statusin e tyre martesor, ëndrrat dhe aspiratat. Kjo është një traditë që banorët e ishullit po mundohen shumë për ta ruajtur.

Vendasit i përmbahen kodit Inca “Ama sua, ama llulla, ama qhilla”, që nënkupton “Mos vidh, mos gënje, mos u bëj dembel”.
Kapelet janë aq të rëndësishme në këtë vend saqë në vitin 2005, arti tekstil i ishullit u vlerësua aq i rëndësishëm sa Unesco e konsideroi atë një Trashëgimi Kulturore Jomateriale të Njerëzimit.
Djemtë mësohen të thurin nga mosha pesë ose gjashtë vjeç. Kapelja e parë që një djalë thur është e bardhë, megjithëse më vonë do të përdorë leshin e deleve të lyer me bimë dhe minerale, dhe metoda është e rafinuar derisa të jetë në gjendje të thur një kapelë të ngushtë dhe të pastër.
Sipas Alejandro, shenja e partnerit të mirë është ai që mund të bëjë një kapelë të shtrënguar, e thurur aq mirë saqë është në gjendje të mbajë ujë në distanca të mëdha kur kthehet përmbys.

Alejandro shpjegoi me krenari se kapela e tij mund të mbante ujë deri në 30 metra pa humbur asnjë pikë të vetme, dhe ishte mjaft mbresëlënëse për të tërhequr gruan e tij, Teodosia Marca Willy, 44 vjet më parë.
“Një njeri që thur një kapele vërtet të mirë, [vetëm atëherë] ai mund të quhet burrë”, tha Alejandro.
“Ne të dy jemi përgjegjës, gjithmonë punojmë së bashku, marrim vendime së bashku”, tha Teodosia. “Një burrë i vetëm nuk mund të jetë një lider i vetëm. Ai gjithmonë ka nevojë për gruan e tij. Në kohët e lashta ishte [gjithashtu] ashtu”.
Gratë e ishullit ia kalojnë këtë aftësi vajzave dhe mbesave të tyre, shpjegoi Teodosia.
Kultura takilane është mjaft progresive, me Alejandron dhe gruan e tij që të dy konsideroheshin autoritete në ishull, duke ndarë përgjegjësitë vendimmarrëse.
Ndërsa ishulli ishte i shkëputur prej civilizimit, ai nuk është kursyer nga Covid-19. Ishulli u mbyll plotësisht për vizitorët për 12 muaj, duke i detyruar ata të mbështeten në trashëgiminë e tyre bujqësore për të mbijetuar.

Për Alejandro, Juan dhe burrat e tjerë që thurin kapele të tilla, ndryshimet e fundit që ata kanë parë e bëjnë ruajtjen e kulturës dhe traditave të tyre edhe më të rëndësishme, veçanërisht pasi dialekti i tyre amtare i gjuhës Keçua nuk është shkruar. Të dy burrat tashmë kanë kaluar aftësitë e tyre të thurjes tek djemtë e tyre.
“Ne kemi shumë njohuri nga paraardhësit tanë, dhe unë kam nevojë t’i ndihmoj [brezat e rinj] të kuptojnë se kjo duhet të jetë gjithmonë në mendjet tona, në vetëdijen tonë, sepse kjo është njohuri dhe mençuri që nuk duhet humbur ose harruar, kurrë”, Juan tha. “Nëse kohët moderne po vijnë, ne duhet ta pranojmë atë, por pa harruar prejardhjen tonë”.
Në fund të fundit, Alejandro shtoi: “Siç tha gjyshi im, ‘Burri që nuk thur, nuk është burrë”.
Burimi: BBC Travel
Përktheu dhe përshtati: UBT News
You may like
Botë
Turqia do të bisedojë me Hamasin për planin amerikan të Gazës
Published
17 hours agoon
September 30, 2025By
UBTnews
Presidenti turk, Recep Tayyip Erdogan, vlerësoi më parë “përpjekjet dhe lidershipin” e Donald Trump për t’i dhënë fund luftës në Gaza.
Përfaqësuesit turq do të marrin pjesë në diskutimet me delegacionin e Hamasit mbi planin e Presidentit të SHBA-ve Donald Trump për t’i dhënë fund luftës në Gaza, tha një zëdhënës i Ministrisë së Jashtme të Katarit.
Presidenti turk, Recep Tayyip Erdogan, vlerësoi më parë “përpjekjet dhe lidershipin” e Donald Trump për t’i dhënë fund luftës në Gaza, pasi udhëheqësi amerikan siguroi mbështetjen e kryeministrit izraelit Benjamin Netanyahu për një propozim paqeje të sponsorizuar nga SHBA-të.
“Unë përgëzoj përpjekjet dhe lidershipin e presidentit amerikan Donald Trump që synojnë ndalimin e gjakderdhjes në Gaza dhe arritjen e një armëpushimi”, tha Erdogan, i cili u takua me Trump në Shtëpinë e Bardhë për herë të parë në gjashtë vjet javën e kaluar.
Turqia do të vazhdojë të kontribuojë në proces “me qëllim krijimin e një paqeje të drejtë dhe të qëndrueshme të pranueshme për të gjitha palët”, shtoi ai në X.
Një burim nga Ministria e Jashtme turke tha vonë të hënën se ministri i Jashtëm Hakan Fidan kishte diskutuar propozimin e Trump me homologët e Arabisë Saudite, Katarit dhe Jordanisë në një telefonatë./D.B/EO
Botë
Sulmi me dronë rus vret një familje të tërë ukrainase
Published
17 hours agoon
September 30, 2025By
UBTnews
Një familje e tërë, një çift i martuar dhe dy djemtë e tyre të vegjël janë vrarë në një sulm me dron rus gjatë natës në rajonin verilindor Sumy të Ukrainës, thanë zyrtarët lokalë.
Kreu rajonal Oleh Hryhorov tha se një ndërtesë banimi u godit në fshatin Chernechchyna. Trupat e dy fëmijëve, të moshës katër dhe gjashtë vjeç, dhe të prindërve të tyre u nxorën më vonë nga rrënojat, shkruan BBC.
Forca ajrore e Ukrainës tha se njësitë e saj qëlluan 46 nga 65 dronë rusë në të gjithë vendin – por pati 19 goditje të drejtpërdrejta në gjashtë vende.
Ushtria ruse nuk ka komentuar. Në një deklaratë, tha se 81 dronë ukrainas u shkatërruan gjatë natës në pesë rajone ruse./D.B/KP
Botë
Netanyahu: Tërheqja e Izraelit nga Gaza nuk do të ndodhë
Published
17 hours agoon
September 30, 2025By
UBTnews
Kryeministri izraelit sulmon kritikët që përpiqen ta ushtrojnë presion mbi të që të tërheqë Forcat Mbrojtëse të Izraelit (IDF) nga Gaza, duke thënë “kjo nuk po ndodh”.
“Ata vazhdojnë të thonë: ‘Ju duhet të pranoni kushtet e Hamasit. Largojini të gjithë. IDF duhet të largohet dhe Hamasi mund të rimëkëmbet dhe madje mund të rehabilitojë Rripin e Gazës“, thotë ai, shkruan BBC.
“Kjo nuk po ndodh”.
Netanyahu shton se Presidenti Trump premtoi mbështetjen e tij të plotë për Izraelin nëse Hamasi do të refuzonte planin e tij prej 20 pikash për paqen në Gaza.
“Përfundoni operacionin ushtarak për të eliminuar Hamasin. Dhe kështu mendoj se nga të gjitha anët ishte një vizitë e shkëlqyer”, thotë Netanyahu.
Një postim i veçantë nga Netanyahu në mediat sociale këtë mëngjes ndan një video të Shtëpisë së Bardhë me klipe të tij dhe Presidentit Trump dje. Në fillim të videos, kryeministri izraelit shihet duke shkruar një shënim në një libër ku lexohet: “Për Presidentin Donald Trump, [Pa dyshim] miku më i madh që Izraeli ka pasur ndonjëherë në Shtëpinë e Bardhë – me shumë mundësi!”/D.B/KP
Botë
Trump vendos tarifa të reja për drurin dhe mobiljet
Published
19 hours agoon
September 30, 2025By
UBTnews
Presidenti Donald Trump urdhëroi të hënën tarifa të reja të rëndësishme për drurin dhe produktet e ndryshme prej druri, duke përfshirë lëndën drusore të importuar, drurin, dollapët e kuzhinës dhe mobiljet e veshura me tapiceri – duke shtuar potencialisht kostot për ndërtimin e shtëpive dhe mobilimin, të cilat kanë pësuar rritje në çmime në muajt e fundit.
Në një deklaratë, Trump tha se Shtetet e Bashkuara do të fillojnë të vendosin një tarifë prej 10% për drurin e butë dhe drurin e huaj, të përdorur në një gamë të gjerë materialesh ndërtimi. Ai gjithashtu njoftoi një tarifë prej 25% për dollapët e kuzhinës, lavatriçet dhe mobiljet e veshura me tapiceri, shkruan CNN.
Këto tarifa do të hyjnë në fuqi më 14 tetor. Më 1 janar, Trump do ta rrisë tarifën për dollapët në 50% dhe për mobiljet e veshura me tapiceri në 30%. Ai i njoftoi për herë të parë këto tarifa të reja në një postim në Truth Social të enjten.
Në shpallje, Trump tha se tarifat e drurit ishin të nevojshme për të mbështetur industritë lokale të Amerikës dhe për të mbështetur sigurinë kombëtare.
“Sipas gjykimit tim, veprimet në këtë shpallje, ndër të tjera, do të forcojnë zinxhirët e furnizimit, do të rrisin qëndrueshmërinë industriale, do të krijojnë vende pune me cilësi të lartë dhe do të rrisin shfrytëzimin e kapaciteteve vendase për produktet e drurit, në mënyrë që Shtetet e Bashkuara të mund të plotësojnë plotësisht konsumin vendas, duke krijuar gjithashtu përfitime ekonomike përmes rritjes së eksporteve“, shkroi Trump.
Shtëpia e Bardhë në mars urdhëroi Departamentin e Tregtisë të hetojë kërcënimet e mundshme të sigurisë kombëtare që vijnë nga druri i importuar – shumica e të cilit vjen nga Kanadaja. Trump për muaj të tërë ka kritikuar fqinjin verior të Amerikës për eksportet e tij të konsiderueshme të drurit në Shtetet e Bashkuara.
Trump pretendon rregullisht se Shtetet e Bashkuara kanë pemë të mjaftueshme për të mbështetur nevojat e tyre për dru, dhe ai ka kritikuar ashpër tarifat kanadeze për drurin amerikan, duke pretenduar se Amerika mund të bëjë pa drurin kanadez. Në urdhrin e tij ekzekutiv të marsit që vuri në lëvizje hetimin, Trump tha se Shtetet e Bashkuara kanë një “bollëk burimesh druri që janë më se të mjaftueshme për të përmbushur nevojat tona vendase të prodhimit të drurit”./D.B/KP

Spotify heq masivisht përmbajtjen e krijuar nga AI

Flet drejtori i KH Rahovecit: Vendimi për të na përjashtuar nga palestra i pakuptimtë

Facebook dhe Messenger me rregulla të reja

Studimi: Edhe pse e ëmbël, mangoja ul rrezikun e diabetit

Bashkimi kërkon suksesin historik në Evropë

UBT hap thirrjen për pjesëmarrje në Konferencën Ndërkombëtare të Gazetarisë, Medias dhe Komunikimit 2025

Madonna rrëfen përvojën tronditëse me infeksionin bakterial

Portieri 42 vjeçar kthehet për kualifikueset e Botërorit

Publikohet punimi i profesorëve të UBT-së rreth efekteve të stërvitjes së strukturuar në futboll në revistën ndërkombëtare Human Movement
Të kërkuara
-
Aktualitet1 month ago
Profesori i UBT-së, Bahri Gashi, pjesë e rrjetit prestigjioz ndërkombëtar të recensimit shkencor në Taylor & Francis
-
Aktualitet2 months ago
BSc në Shëndet Publik dhe Shkenca Mjekësore në UBT – Investim për të ardhmen e shëndetit të popullatës
-
Kërkime3 months ago
Profesori i UBT-së, Musa Sabedini, publikon punim shkencor në revistën ndërkombëtare JGPSCD në SHBA
-
Aktualitet3 months ago
UBT sjell për herë të parë në Kosovë ekspozitën kushtuar vizionarit dhe inxhinierit Karl Gega