Bota
Takile: Vendi ku burrëria bazohet në thurjen e kapelave
Published
3 years agoon
By
UBT newsPër gati 500 vjet, burrat në ishullin e vogël peruan Takile, kanë tërhequr partnerë duke thurur kapele të thurura.
Aty vlera e një burri nuk matet në aftësinë e tij për të gjuajtur ose peshkuar, por në aftësinë e tij për të thurur.
Alejandro Flores Huatta lindi në ishullin me 1,300 njerëz. Në ishull 67-vjeçari mësoi se si të thur chullo-n ikonike (një kapelë e gjatë e thurur) që i vogël, me vëllain dhe gjyshin e tij të madh duke e mësuar duke përdorur gjembat e një kaktusi si gjilpëra thurjeje.
“Shumica e njerëzve mësojnë duke parë. Për shkak se nuk kam baba, vëllai im i madh [dhe gjyshi] më mësuan të thurja. Kështu që duke shikuar, mësova pak nga pak”, tha ai.
Takile është i famshëm për tekstilet dhe veshjet e tij, dhe ndërsa gratë thurin dhe kujdesen për delet që sigurojnë leshin, burrat janë ata që ekskluzivisht prodhojnë kapele të thurura.
Këto kapele shihen si shumë të rëndësishme sa i përket kulturës, duke luajtur një rol kyç në strukturën shoqërore të ishullit dhe duke i lejuar burrat të shfaqin kreativitetin e tyre duke shfaqur statusin e tyre martesor, ëndrrat dhe aspiratat. Kjo është një traditë që banorët e ishullit po mundohen shumë për ta ruajtur.
Vendasit i përmbahen kodit Inca “Ama sua, ama llulla, ama qhilla”, që nënkupton “Mos vidh, mos gënje, mos u bëj dembel”.
Kapelet janë aq të rëndësishme në këtë vend saqë në vitin 2005, arti tekstil i ishullit u vlerësua aq i rëndësishëm sa Unesco e konsideroi atë një Trashëgimi Kulturore Jomateriale të Njerëzimit.
Djemtë mësohen të thurin nga mosha pesë ose gjashtë vjeç. Kapelja e parë që një djalë thur është e bardhë, megjithëse më vonë do të përdorë leshin e deleve të lyer me bimë dhe minerale, dhe metoda është e rafinuar derisa të jetë në gjendje të thur një kapelë të ngushtë dhe të pastër.
Sipas Alejandro, shenja e partnerit të mirë është ai që mund të bëjë një kapelë të shtrënguar, e thurur aq mirë saqë është në gjendje të mbajë ujë në distanca të mëdha kur kthehet përmbys.
Alejandro shpjegoi me krenari se kapela e tij mund të mbante ujë deri në 30 metra pa humbur asnjë pikë të vetme, dhe ishte mjaft mbresëlënëse për të tërhequr gruan e tij, Teodosia Marca Willy, 44 vjet më parë.
“Një njeri që thur një kapele vërtet të mirë, [vetëm atëherë] ai mund të quhet burrë”, tha Alejandro.
“Ne të dy jemi përgjegjës, gjithmonë punojmë së bashku, marrim vendime së bashku”, tha Teodosia. “Një burrë i vetëm nuk mund të jetë një lider i vetëm. Ai gjithmonë ka nevojë për gruan e tij. Në kohët e lashta ishte [gjithashtu] ashtu”.
Gratë e ishullit ia kalojnë këtë aftësi vajzave dhe mbesave të tyre, shpjegoi Teodosia.
Kultura takilane është mjaft progresive, me Alejandron dhe gruan e tij që të dy konsideroheshin autoritete në ishull, duke ndarë përgjegjësitë vendimmarrëse.
Ndërsa ishulli ishte i shkëputur prej civilizimit, ai nuk është kursyer nga Covid-19. Ishulli u mbyll plotësisht për vizitorët për 12 muaj, duke i detyruar ata të mbështeten në trashëgiminë e tyre bujqësore për të mbijetuar.
Për Alejandro, Juan dhe burrat e tjerë që thurin kapele të tilla, ndryshimet e fundit që ata kanë parë e bëjnë ruajtjen e kulturës dhe traditave të tyre edhe më të rëndësishme, veçanërisht pasi dialekti i tyre amtare i gjuhës Keçua nuk është shkruar. Të dy burrat tashmë kanë kaluar aftësitë e tyre të thurjes tek djemtë e tyre.
“Ne kemi shumë njohuri nga paraardhësit tanë, dhe unë kam nevojë t’i ndihmoj [brezat e rinj] të kuptojnë se kjo duhet të jetë gjithmonë në mendjet tona, në vetëdijen tonë, sepse kjo është njohuri dhe mençuri që nuk duhet humbur ose harruar, kurrë”, Juan tha. “Nëse kohët moderne po vijnë, ne duhet ta pranojmë atë, por pa harruar prejardhjen tonë”.
Në fund të fundit, Alejandro shtoi: “Siç tha gjyshi im, ‘Burri që nuk thur, nuk është burrë”.
Burimi: BBC Travel
Përktheu dhe përshtati: UBT News
You may like
Bota
Shefi i NATO-s i shqetësuar për sigurinë afatgjate të aleancës
Published
4 minutes agoon
December 23, 2024By
UBTnewsSekretari i Përgjithshëm i NATO-s, Mark Rutte, ka thënë se aktualisht nuk sheh rrezik të ndonjë sulmi rus në territorin e aleancës, mirëpo e sheh të ardhmen me shqetësim.
“Nuk ka vend për frikë tani”, ka thënë ai në një intervistë për agjencinë e lajmeve dpa, i pyetur nëse vendet e NATO-s duhet të frikësohen nga Rusia, mirëpo ka shtuar se “nëse nuk shpenzojmë më shumë dhe nuk prodhojmë më shumë, do të kemi problem serioz në katër, pesë vjet”.
Rusia e ka zgjeruar në masë të madhe prodhimin për qëllime të mbrojtjes, pas nisjes së luftës në Ukrainë.
Sipas Ruttes, aleatët e NATO-s nuk janë duke bërë shumë për ta luftuar këtë gjë.
“Na duhet ta rrisim prodhimin për mbrojtje, bazën industriale të mbrojtjes”, ka thënë ai.
“Duhet krijuar linja të reja prodhimi, ndërrime shtesë, sepse nuk jemi duke prodhuar mjaftueshëm pajisje ushtarake për t’u mbrojtur në afat të gjatë”.
Rutte pret edhe presion prej presidentit të zgjedhur amerikan, Donald Trump, i cili ka kërcënuar me tërheqje prej NATO-s përgjatë mandatit të parë, nëse aleatët nuk shpenzojnë për mbrojtje 2 për qind të bruto prodhimit të brendshëm.
“Ai do të kërkojë që të bëjmë më shumë. Dhe ka të drejtë. Duhet të bëjmë më shumë”, ka thënë Rutte.
“Aleatët e NATO-s janë të përkushtuar që të investojnë 2 për qind të bruto prodhimit të brendshëm në mbrojtje. Dhe shumë vende evropiane tani e kanë arritur atë synim”, ka thënë Rutte.
Megjithatë, ai ka thënë se sheh problem në mbrojtje kundër Rusisë, nëse nuk rriten shpenzimet edhe më shumë.
Rutte nuk ka thënë nëse aleatët e NATO-s duhet të shpenzojmë 3 për qind të bruto prodhimit të brendshëm, apo edhe më shumë.
Vendimi për shpenzime pritet të merret në samitin e radhës të aleancës, që do të mbahet në qershor.
Përgjatë fushatës zgjedhore në SHBA, Trump pati thënë se e konsideron të domosdoshme që vendet anëtare të aleancës të shpenzojnë 3 për qind të buxhetit të tyre.
Ka raportime që Trump mund ta rrisë kërkesën në 5 për qind./REL/
Bota
Sulmi në tregun e Krishtlindjes, rritet presioni ndaj autoriteteve gjermane
Published
19 minutes agoon
December 23, 2024By
UBTnewsMinistrja e Brendshme e landit të Saksonisë Anhalt ka mbrojtur masat e sigurisë të marra në Magdeburg, pak ditë pasi një person vërshoi me makinë në tregun e Krishtlindjes duke vrarë 5 persona dhe plagosur rreth 200 të tjerë. Ministrja tha se prania e policisë kishte qenë e lartë në mbarë rajonin.
“Policia bëri përgatitje intensive për të siguruar tregun e Krishtlindjes në të gjithë shtetin. Në Magdeburg në veçanti ne ushtruam të gjitha të drejtat ligjore për kontrolle rutinë të valixheve dhe çantave të shpinës në tregun e Krishtlindjes, për të parandaluar aksesin me armë apo thika”, tha Tamara Zieschang, ministre e Brendshme e landit të Saksonisë Anhalt.
I dyshuari, i njohur vetëm si Taleb A., është një shtetas saudit që u zhvendos në Gjermani në 2006-n. Ai akuzohet për vrasje dhe tentativë vrasjeje.
Por autoritetet gjermane tani ndodhen nën presion për të sqaruar përse nuk vepruan më shpejt pas informacioneve që kishin marrë mbi të vitin e kaluar.
Kreu i Policisë Kriminale Federale pranoi marrjen e informacioneve nga Arabia Saudite dhe theksoi se mori ndaj të dyshuarit masat e duhura hetimore. Por ai shtoi se të dhënat nuk ishin specifike.
“Ai nuk njihej për akte të dhunshme, gjë që do të përbënte një sinjal alarmi. Në këtë aspekt unë besoj se do të na duhet të kontrollojmë sërish për të verifikuar nëse ndonjë detaj na shpëtoi nga duart”, u shpreh Holger Münch, shef i Policisë Kriminale Federale.
Edhe Zyra Federale për Emigracionin dhe Refugjatët tha se kishte marrë të dhëna për të dyshuarin verën e vitit të kaluar, por insistoi se nuk është një autoritet hetimor dhe se ia kishte kaluar informacionin zyrtarëve përgjegjës.
Ndërkohë, tregu i Krishtlindjes në Magdeburg është hapur sërish, me një prani policore të shtuar.
Bota
Franca mban ditë zie për vdekjet nga cikloni Mayotte
Published
35 minutes agoon
December 23, 2024By
UBTnewsFranca po mban një ditë zie kombëtare pasi cikloni Chido shkatërroi territorin e saj në Oqeanin Indian të Mayotte në fillim të këtij muaji.
Presidenti francez Emmanuel Macron drejtoi homazhet e së hënës duke mbajtur një minutë heshtje për viktimat e stuhisë.
Ai bëri thirrje për përkujtim mbarëkombëtar gjatë vizitës së tij në ishull javën e kaluar, ku u përballë me kritikat e disa banorëve të ishullit që kritikuan shpërndarjen e ngadaltë të ndihmës.
Dyshohet se qindra, ndoshta mijëra njerëz vdiqën kur Chido zbarkoi në brigjet juglindore të Afrikës më 14 dhjetor, duke sjellë erëra deri në 260 km/h (160 mph) dhe 250 mm reshje në 24 orët e para.
Duke folur pasi u mbajt një minutë heshtje, kryeministri francez François Bayrou tha se ishte “simbol i solidaritetit tonë me të gjithë ata që po vuajnë”.
“Është një angazhim për të siguruar që komuniteti kombëtar është i pranishëm, për të rindërtuar Mayotte dhe për të siguruar që njerëzit e Mayotte të ndjehen të rrethuar nga një vend i tërë,” shtoi ai.
Flamujt u ulën në gjysmështizë në shenjë solidariteti në qytetet franceze, përfshirë Parisin, Marsejën dhe Lionin.
Momenti i heshtjes është vërejtur edhe në Mayotte, ku më shumë se një javë pas stuhisë, të mbijetuarit po përballen me vështirësi pa ujë, komunikim dhe energji elektrike, ndërsa ekipet e shpëtimit përpiqen të ofrojnë ndihmën e nevojshme urgjente.
Bota
Koreja e Jugut: Veriu po përgatitet të dërgojë më shumë trupa dhe armë në Rusi
Published
3 hours agoon
December 23, 2024By
UBTnewsShtabi i Përgjithshëm i Koresë së Jugut tha të hënën se ka shenja se Koreja e Veriut po përgatitet të dërgojë më shumë trupa dhe armë për të mbështetur luftën e Rusisë në Ukrainë.
Armët shtesë që po përgatiten përfshijnë dronë kamikaz dhe Koreja e Veriut ka dërguar tashmë raketahedhës dhe artileri në Rusi, thuhet në një deklaratë të këtij shtabi.
Koreja e Jugut tha se Shteteve të Bashkuara dhe Ukrainës, Koreja e Veriut ka dërguar tashmë rreth 12,000 trupa në Rusi. Sipas Shtabit të Koresë së Veriut, të paktën 1,100 nga koreano-veriorë janë vrarë ose plagosur.
Ushtria e Ukrainës tha të hënën se rrëzoi 47 dronë që forcat ruse i hodhën në sulmet gjatë natës duke synuar zona të shumta të vendit ndërsa Rusia hodhi gjithsej 72 dronë në raundin e saj të fundit të sulmeve të përditshme ajrore.
Mbrojtja ajrore ukrainase tha se rrëzoi dronët mbi rajonet Cherkasy, Chernihiv, Kharkiv, Khmelnytskyi, Kyiv, Odesa, Poltava, Sumy dhe Zhytomyr.
Guvernatori i qytetit Khmelnytskyi Serhii Tiurin tha në rrjetin Telegram se sulmet me dronë dëmtuan një biznes, disa shtëpi dhe një person të plagosur.
Ministria ruse e Mbrojtjes tha këtë të hënë se shkatërroi një dron ukrainas mbi rajonin Bryansk, i cili ndodhet përgjatë kufirit Rusi-Ukrainë.
Shefi i NATO-s i shqetësuar për sigurinë afatgjate të aleancës
Sulmi në tregun e Krishtlindjes, rritet presioni ndaj autoriteteve gjermane
Këto libra duhet të lexoni gjatë festave të fundvitit
Haxhiu: Nëse Prokuroria Speciale është e interesuar ta marrë dëshminë e Kurtit mos ta refuzojë kërkesën e tij
Franca mban ditë zie për vdekjet nga cikloni Mayotte
Diego Simeone, trajneri më i mirë i muajit në La Liga
UBT i pari institucion nga Kosova dhe rajoni në GreenMetric për qëndrueshmëri dhe ndryshime klimatike
Përditësohet Manuali i Restaurimit, dokument thelbësor për pasuritë kulturore
Parashqevi Simaku do të kthehet në Tiranë
Të kërkuara
-
Bota2 months ago
Trump premton paqe në Liban nëse rikthehet në Shtëpinë e Bardhë
-
Bota2 months ago
Koreja e Veriut rrit frikën në botë, lëshon raketën e re balistike ndërkontinentale
-
Bota1 month ago
“Ethet” e kthimit të Trump! Takohen Macron e Starmer, zbardhet fokusi i diskutimeve
-
Kulturë3 months ago
Marigona Ferati, profesoresha e UBT-së, zëri i artit në jurinë ndërkombëtare në festivalin e teatrove në Oman