

Bota
Takile: Vendi ku burrëria bazohet në thurjen e kapelave
Published
4 years agoon
By
UBT newsPër gati 500 vjet, burrat në ishullin e vogël peruan Takile, kanë tërhequr partnerë duke thurur kapele të thurura.
Aty vlera e një burri nuk matet në aftësinë e tij për të gjuajtur ose peshkuar, por në aftësinë e tij për të thurur.

Alejandro Flores Huatta lindi në ishullin me 1,300 njerëz. Në ishull 67-vjeçari mësoi se si të thur chullo-n ikonike (një kapelë e gjatë e thurur) që i vogël, me vëllain dhe gjyshin e tij të madh duke e mësuar duke përdorur gjembat e një kaktusi si gjilpëra thurjeje.
“Shumica e njerëzve mësojnë duke parë. Për shkak se nuk kam baba, vëllai im i madh [dhe gjyshi] më mësuan të thurja. Kështu që duke shikuar, mësova pak nga pak”, tha ai.
Takile është i famshëm për tekstilet dhe veshjet e tij, dhe ndërsa gratë thurin dhe kujdesen për delet që sigurojnë leshin, burrat janë ata që ekskluzivisht prodhojnë kapele të thurura.
Këto kapele shihen si shumë të rëndësishme sa i përket kulturës, duke luajtur një rol kyç në strukturën shoqërore të ishullit dhe duke i lejuar burrat të shfaqin kreativitetin e tyre duke shfaqur statusin e tyre martesor, ëndrrat dhe aspiratat. Kjo është një traditë që banorët e ishullit po mundohen shumë për ta ruajtur.

Vendasit i përmbahen kodit Inca “Ama sua, ama llulla, ama qhilla”, që nënkupton “Mos vidh, mos gënje, mos u bëj dembel”.
Kapelet janë aq të rëndësishme në këtë vend saqë në vitin 2005, arti tekstil i ishullit u vlerësua aq i rëndësishëm sa Unesco e konsideroi atë një Trashëgimi Kulturore Jomateriale të Njerëzimit.
Djemtë mësohen të thurin nga mosha pesë ose gjashtë vjeç. Kapelja e parë që një djalë thur është e bardhë, megjithëse më vonë do të përdorë leshin e deleve të lyer me bimë dhe minerale, dhe metoda është e rafinuar derisa të jetë në gjendje të thur një kapelë të ngushtë dhe të pastër.
Sipas Alejandro, shenja e partnerit të mirë është ai që mund të bëjë një kapelë të shtrënguar, e thurur aq mirë saqë është në gjendje të mbajë ujë në distanca të mëdha kur kthehet përmbys.

Alejandro shpjegoi me krenari se kapela e tij mund të mbante ujë deri në 30 metra pa humbur asnjë pikë të vetme, dhe ishte mjaft mbresëlënëse për të tërhequr gruan e tij, Teodosia Marca Willy, 44 vjet më parë.
“Një njeri që thur një kapele vërtet të mirë, [vetëm atëherë] ai mund të quhet burrë”, tha Alejandro.
“Ne të dy jemi përgjegjës, gjithmonë punojmë së bashku, marrim vendime së bashku”, tha Teodosia. “Një burrë i vetëm nuk mund të jetë një lider i vetëm. Ai gjithmonë ka nevojë për gruan e tij. Në kohët e lashta ishte [gjithashtu] ashtu”.
Gratë e ishullit ia kalojnë këtë aftësi vajzave dhe mbesave të tyre, shpjegoi Teodosia.
Kultura takilane është mjaft progresive, me Alejandron dhe gruan e tij që të dy konsideroheshin autoritete në ishull, duke ndarë përgjegjësitë vendimmarrëse.
Ndërsa ishulli ishte i shkëputur prej civilizimit, ai nuk është kursyer nga Covid-19. Ishulli u mbyll plotësisht për vizitorët për 12 muaj, duke i detyruar ata të mbështeten në trashëgiminë e tyre bujqësore për të mbijetuar.

Për Alejandro, Juan dhe burrat e tjerë që thurin kapele të tilla, ndryshimet e fundit që ata kanë parë e bëjnë ruajtjen e kulturës dhe traditave të tyre edhe më të rëndësishme, veçanërisht pasi dialekti i tyre amtare i gjuhës Keçua nuk është shkruar. Të dy burrat tashmë kanë kaluar aftësitë e tyre të thurjes tek djemtë e tyre.
“Ne kemi shumë njohuri nga paraardhësit tanë, dhe unë kam nevojë t’i ndihmoj [brezat e rinj] të kuptojnë se kjo duhet të jetë gjithmonë në mendjet tona, në vetëdijen tonë, sepse kjo është njohuri dhe mençuri që nuk duhet humbur ose harruar, kurrë”, Juan tha. “Nëse kohët moderne po vijnë, ne duhet ta pranojmë atë, por pa harruar prejardhjen tonë”.
Në fund të fundit, Alejandro shtoi: “Siç tha gjyshi im, ‘Burri që nuk thur, nuk është burrë”.
Burimi: BBC Travel
Përktheu dhe përshtati: UBT News
You may like
Aktualitet
19 gushti – Dita Botërore Humanitare: Miliona njerëz përballen me varfëri dhe nevojë për ndihmë
Published
3 hours agoon
August 19, 2025By
Driton Iseni
Çdo vit, më 19 gusht, shënohet Dita Botërore Humanitare, një ditë që synon të rrisë vetëdijen për nevojat humanitare me të cilat përballet bota.
Sipas të dhënave të publikuara me këtë rast, 753 milionë njerëz jetojnë në varfëri ekstreme, ndërsa rreth dy miliardë njerëz në botë jetojnë me më pak se 3.2 dollarë në ditë.
Vetëm vitin e kaluar, për shkak të konflikteve dhe fatkeqësive natyrore, mbi 200 milionë njerëz në 134 vende u gjendën në nevojë urgjente për ndihma humanitare ndërkombëtare. Organizata për Iniciativën e Zhvillimit raporton se krizat humanitare të vitit të kaluar kanë vazhduar edhe këtë vit në të paktën 21 vende, ku popullata vazhdimisht përballet me probleme të rënda jetësore.
Konfliktet e armatosura në Siri, Jemen dhe Sudanin e Jugut kanë detyruar miliona njerëz të braktisin shtëpitë e tyre, duke shtuar numrin e atyre që kërkojnë ndihmë dhe mbështetje ndërkombëtare.
Këto të dhëna tregojnë përmasat e krizës globale dhe nevojën për solidaritet më të madh humanitar në mbarë botën.
Bota
Trump cakton takim mes Putin dhe Zelenskyt, bisedimet brenda dy javësh
Published
7 hours agoon
August 19, 2025By
UBT News
Presidenti rus Vladimir Putin ka rënë dakord të zhvillojë bisedime ballë për ballë me presidentin ukrainas Volodymyr Zelenskyy për të diskutuar një marrëveshje paqeje në Ukrainë, sipas Donald Trump dhe udhëheqësve evropianë.
Zhvillimi i mundshëm erdhi pas një dite diplomacie të tensionuar në Shtëpinë e Bardhë, në të cilën Trump përjashtoi një armëpushim, ndërsa Zelenskyy dhe aleatët e tij shtynë përpara garancitë e sigurisë të mbështetura nga SHBA-të si pjesë e çdo marrëveshjeje afatgjatë.
Ndonëse Moska ende nuk e ka konfirmuar takimin, presidenti ukrainas tha se pas bisedimeve, garancitë e sigurisë për Kievin do të formalizoheshin brenda 10 ditëve.
Kryeministri britanik Keir Starmer dhe kancelari gjerman Friedrich Merz u shfaqën për të konfirmuar takimin.
Merz u tha gazetarëve: “Presidenti amerikan foli me presidentin rus në telefon dhe ranë dakord që do të ketë një takim midis presidentit rus dhe presidentit ukrainas brenda dy javëve të ardhshme.”

Ish- presidenti i SHBA-së, Bill Clinton sot feston ditëlindjen e 79-të. Bill Clinton (William Jefferson Clinton) lindi më 19 gusht të vitit 1946 në Hope, Arkansas, SHBA. Bill Clintoni është një politikan amerikan i cili shërbeu si President 42-të i Shteteve të Bashkuara nga viti 1993 deri në vitin 2001.
Si fëmijë i vogël Billi jetoi më të ëmën, Virginia Cassidy Blythe, dhe me prindërit e sajë në Hope. Kur Billi mbushi një vjeç e ëma e tij shkoi në New Orleans për t’u shkolluar për infermiere-anesteziologe dhe dy vitet në vijim për Billin u kujdesën prindërit e së ëmës.
Kur ishte nxënës i shkollës së mesme, Billi më në fund u pajtua me njerkun e tij, i cili vdiq nga kanceri në vitin 1967. Clintoni vijoi dy vite në shkollën katolike para se të regjistrohej në shkollën publike në Hot Springs. Ai ishte nxënës tërheqës dhe i suksesshëm.
Në vitin 1963 pas vitit të parë të shkollës së mesme, Clintoni u zgjodh si njëri nga dy përfaqësuesit nga Arkansasi në programin e qeverisë për student në Boys Nation.
Clinton përfundoi gjimnazin në vitin 1964 dhe u regjistrua në Universitetin Georgetown në Washington, ku zgjoi interesin për marrëdhëniet ndërkombëtare. Gjatë viteve të shkollës ai u angazhua të ndihmojë në punët e komitetit të Senatit për punët e jashtme të cilat i udhëhiqte senatori William Fulbright, demokrat nga Arkanzasi.
Clinton ishte admirues i tij sepse kritikonte rreptë përzierjen amerikane në luftën e Vietnamit. Clintoni gjithashtu ishte simpatizues i lëvizjes së zezakëve të viteve 1960-të.
Pas vrasjes në vitin 1968 të Martin Luther King (disa ditë para se ta kryente shkollimin), që shkaktoi kryengritjen e zezakëve në disa qytete amerikane, Clintoni ishte vullnetar për të ndihmuar me ushqim dhe veshmbathje për njerëzit që kishin mbetur pa shtëpi.
Gjatë vitit të dytë të studimeve Clintoni fitoi bursën e Rhod dhe shkoi në Universitetin e Oxfordit në Angli ku kaloi dy vite. Në vitin 1970, Clintoni u regjistrua në Fakultetin Juridik në universitetin e Yale. Shkollimin e pagoi duke punuar në punë të ndryshme. Këtu takoi Hillary Diane Rodham nga Chicagoja. Clintoni u diplomua për Juridik në vitin 1973 dhe shkon në Fayetteville në Arkansas për të dhënë mësim në Fakultetin Juridik të Arkanzasit. Ai dhe Hillari u martuan më 19 nëntor 1975.
Ata kanë vetëm një vajzë, Chelsea Victoria Clinton.
Ai ka shërbyer më parë si Guvernator i Arkansas nga viti 1979 deri në vitin 1981 dhe nga 1983 deri në vitin 1992, dhe si Prokurori i Përgjithshëm i shtetit Arkansas nga viti 1977 deri më 1979.
Klinton është anëtar i Partisë Demokratike. Ideologjikisht ai i përkiste demokratëve të rinj, dhe shumë prej politikave të tij reflektonin një filozofi të rrugës të tretë centriste të qeverisjes.
Bill Clintoni gjatë kohës së mandatit të tij si president i shtetit më të fortë në botë ndikoi në miratimin dhe realizimin e vendimeve të OKB-s për ndërhyrjen e NATO-s në Luftën e Kosovës në vitin 1999.
Bota
Zelensky thotë se me Trump diskutuan garancitë e sigurisë së Ukrainës
Published
8 hours agoon
August 19, 2025By
UBT News
Zelensky thotë se ata kanë pasur biseda shumë të mira rreth çështjeve të ndjeshme, duke përfshirë garancitë e sigurisë, shkruan BBC.
Trump thotë se SHBA-të do të ofrojnë garanci sigurie për Ukrainën si pjesë e çdo marrëveshjeje paqeje dhe ai pretendon se Rusia do t’i pranojë ato.
Po ashtu, Trump thotë se një armëpushim nuk është i nevojshëm për të negociuar përfundimin e konfliktit, por Presidenti Emmanuel Macron i Francës dhe Kancelari gjerman Friedrich Merz kërkojnë një armëpushim.

Kujdes! Kafeina, sheqeri dhe sëmundjet që vijnë me pijet energjetike

Pejë: Aktakuzë ndaj katër personave për grabitje në pompë derivatesh

Postimi misterioz i Trumpit trazon rrjetin – një gabim, kod apo mesazh i fshehtë?

30 ditë paraburgim të dyshuarit për krime lufte në Vushtrri

Vdes 23-vjeçari që ra në kontakt me rrymën në Gjilan

Mariah Carey e zhgënjyer nga Grammys: Nuk e pasqyrojnë suksesin tim

Igli Tare vazhdon pazaret e mira, e shet yllin e Milanit në Premierligë

OpenAI lançon planin e ri të abonimit “ChatGPT Go” në Indi, me çmim shumë më të ulët

Avokati i Thaçit: Dëshmitë e Albright, Holbrooke e Dole do të përdoren në mbrojtje
Të kërkuara
-
Lajmet nga UBT2 months ago
UBT organizon debat rreth zgjerimit të BE-së dhe ruajtjes së vlerave evropiane
-
Lajmet nga UBT3 months ago
UBT – Institucioni privat me më së shumti programe të akredituara nga Agjencia e Akreditimit të Kosovës
-
Lajmet nga UBT3 months ago
UBT rilicencohet nga MAShTI për ofrimin e arsimit profesional në katër drejtime të rëndësishme shëndetësore
-
Lajmet nga UBT3 months ago
UBT organizoi Akademi Përkujtimore në nder të Prof. Dr. Naser Kamberit