Teknologji

Sulmet kibernetike, në agjendën mes superfuqive

Si po u përgjigjen SHBA kërcënimeve kibernetike?

Publikuar

Shtëpia e Bardhë thotë se sulmet kibernetike do të jenë një “temë e rëndësishme” në takimin mes presidentëve Biden dhe Putin.

Deri para pak vitesh, programe keqbërëse kompjuterike që përhapen përmes rrjeteve digjitale shiheshin si krim financiar dhe nuk mendohej që do të dilnin një ditë ndër temat kryesore në agjendën e një takimi mes udhëheqësve të dy fuqive botërore.

Por muajin e kaluar kjo temë doli në qendër të prioriteteve gjeopolitike pasi keqbërës digjitalë që besohet se vepronin nga Rusia, penetruan në rrjetin digjital të një kompanie amerikane që operon një tubacion të rëndësishëm nafte, si dhe në rrjetin e një gjigandi global për përpunimin e mishit duke u bërë presion kompanive t’u jepnin miliona dollarë shpërblim për të mos dëmtuar sistemet e tyre operuese.

Megjithëse zyrtarët amerikanë nuk e kanë akuzuar Rusinë për rol direkt në këto incidente, disa ligjvënës thonë se krminelët që operojnë në hapësirën digjitale shpesh veprojnë me dijeninë, në mos me miratimin e Kremlinit. Presidenti Biden ka qenë nën presion ta ngrejë këtë temë me të madhe në takimin me Presidentin Putin.

Në një sulm kibernetik, kriminelët tjetërsojnë informacionin digjital të një kompanie përmes një programi kompjuterik. Ata i kërkojnë kompanisë shpërblim për t’i kthyer të dhënat në funksionim të rregullt, që realizohet përmes një çelësi dixhital që e normalizon sistemin. Shpesh kriminelët e hapësirës digjitale i ofrojnë ndihmë një grupi konkurrent dhe ndajnë bashkë përfitimet. Kjo, thonë zyrtarët, ka çuar në shtim të numrit të ekspertëve të informatikës që përfshihen në këtë biznes të paligjshëm por shumë fitimprurës.

Në vijim, tre pyetje për rolin e Rusisë në këto sulme kibernetike:

Përse flasin rusisht shumë grupe kriminale të hapësirës digjitale?

Firmat e sigurisë kibernetike ndjekin aktivitetin e hakerëve në mbarë botën. Shumë prej tyre besohet se operojnë nga Rusia si dhe republika të tjera ish-sovjetike si Bjellorusia, Ukraina, Kazakistani dhe Letonia, sipas firmës “Recorded Future”.

Kjo kompani mbikqyr aktivitetin e afro 15 grupeve që flasin rusisht. Firma amerikano-izraelite “Check Point” ndjek shtatë grupe të tjera, ndër ta edhe grupe përgjegjëse për sulme të rënda gjatë viteve të fundit, si DarkSide dhe REvil që goditën përkatësisht tubacionin e naftës Colonial Pipeline dhe furnizuesin e mishit JBS në javët e fundit.

Këtë vit u zbulua edhe grupi Babuk, një tjetër rrjet me rusisht-folës, i cili ka sulmuar të paktën pesë entitete të rëndësishme.

Këto grupe rusisht-folëse ndjekin një rregull të pashkruar: Shmangin kompani e institucione në Rusi dhe republika ish-sovjetike gjë që u lë dorë të lirë të sulmojnë të tjerët pa u goditur nga autoritetet ruse. Një tjetër rregull: ata bashkëpunojnë vetëm me grupe të tjera rusisht-folëse.

A ka lidhje mes hakerëve dhe Kremlinit?

Qeveria ruse ka hedhur poshtë akuzat për rol në sulmet e fundit kibernetike në SHBA. Ndërkaq mbetet e paqartë se çfarë lidhjesh ekzistojnë mes Kremlinit dhe këtyre rrjeteve të shantazhit online.

Pas sulmit ndaj tubacionit Colonial Pipeline, Presidenti Biden tha se deri tani “nuk është parë ndonjë provë nga shërbimet e zbulimit për përfshirje nga Rusia, por ka prova se këta aktorë dhe programe të rrezikshme janë në Rusi”.

Drejtori i FBI-së Christopher Wray tha gjatë një seance me dëshmi në Kongres se nuk mund të fliste për lidhjet mes Kremlinit dhe këtyre grupeve, po shtoi se “këta hakerë janë individë që ndoshta jo rastësisht godasin viktima që flasin anglisht”.

Ligjvënësit e kanë akuzuar haptazi Rusinë duke thënë se sulme të tilla nuk mund të ndodhin së paku pa miratimin e heshtur të Kremlinit.

Vija ndarëse mes keqbërësve dixhitalë dhe entiteteve shtetërore mbetet e paqartë. Shumë hakerë që veprojnë në Rusi mund të jenë në shërbim të zbulimit rus gjatë ditës dhe në “kohën e lirë” kryejnë sulme kibernetike për përfitim personal, tha ligjvënësi demokrat Marc Warner.

Si po u përgjigjen SHBA kërcënimeve kibernetike?

Pasi sulmet kibernetike janë deklaruar gjerësisht si një kërcënim i ri për sigurinë kombëtare, disa ligjvënës dhe ekspertë të sigurisë po bëjnë thirrje për një përgjigje më agresive nga ana e SHBA. Departamenti i Drejtësisë krijoi kohët e fundit një grup pune të përqëndruar tek programet keqbërëse dixhitale. Ky grup pune arriti të bllokojë pjesën më të madhe të shumës prej 5 milionë dollarësh që kompania Colonial Pipeline u kishte paguar hakerëve për të kthyer në funksionim sistemin. Por ligjvënësit duan rezultate më konkrete në këto përpjekje.

“Duhet të fillojmë të analizojmë mundësinë e hedhjes në sulm dhe t’i godasim këto rrjete,” tha ligjvënësi republikan Michael McCaul gjatë një seance dëgjimore në Komisionin e Sigurisë Kombëtare të Dhomës së Përfaqësuesve.

Ekspertët e mbështesin idenë e një qëndrimi më agresiv.

Para takimit Biden-Putin, udhëheqësi rus pat ngritur idenë e një marrëveshjeje dypalëshe për të shkëmbyer dhe ekstraduar kriminelët e hapësirës dixhitale mes SHBA dhe Rusisë. Në takimin e G-7, Presidenti Biden tha se ishte i hapur ndaj idesë së homologut rus.

Më pas, këshilltari i presidentit amerikan për sigurinë kombëtare, Jake Sullivan ofroi shpjegime lidhur me deklaratën e zotit Biden, duke thënë se presidenti “nuk po thotë se do të shkëmbejë kriminelë të hapësirës dixhitale me Rusinë,” por se është dakord me idenë se këta individë keqbërës duhet të mbahen përgjegjës në të dy vendet.

Arkitekturë

Projektimi i së ardhmes: Zhvillimi dhe suksesi i Fakultetit të Arkitekturës të UBT-së

Publikuar

nga

Në rrugën e zhvillimit të një fakulteti, historia dhe sukseset e tij janë ngjarje që ndriçojnë rrugën drejt përparimit e zhvillimit. Fakulteti i Arkitekturës në UBT është një prej shembujve më frymëzues të këtij rrugëtimi. Duke filluar nga modestia e një grupi studentësh në vitin 2005, deri në rritjen e tij në numër dhe shtrirjen e influencës së tij në rajonin e Ballkanit, ky fakultet ka shkëlqyer në të gjitha fushat e tij. Në këtë reportazh kronologjik, prezantohet rruga e suksesit të Fakultetit të Arkitekturës në UBT, duke ndriçuar zhvillimin, dhe kontributin në botën e arkitekturës dhe planifikimit hapësinor.

“Fakulteti i Arkitekturës në UBT, gjenerata e parë ka filluar në vitin akademik 2005/ 2006 për të vazhduar më tutje deri në ditët e sotme. Gjenerata e parë me 12 studentë ndërsa tani i kemi mbi 1200 studentë që domethënë që jemi fakulteti më i madh në regjionin e Ballkanit në fushën e Arkitekturës dhe Planifikimit Hapësinor. Kjo rritje ka ndodhur si rezultat i zhvillimit, angazhimit serioz institucional në kuadër të UBT-së, strukturave udhëheqëse, në krye me rektorin dhe po ashtu angazhimit serioz të stafit akademik, udhëheqësisë së fakultetit dhe studentëve. Të gjithë këta faktorë kanë ndikuar në promovimin e sukseseve të këtij fakulteti deri në ditët e sotme dhe trendi i zhvillimit po ashtu është pozitiv”, theksoi Binak Beqaj, Dekan i Fakultetit të Arkitekturës.

Fokusi te kurrikula dhe internacionalizimi i programit studimor janë dy aspekte që bëjnë Fakultetin e Arkitekturës në UBT të shkëlqejë. Siç e shpalos Dekani, Binak Beqaj, angazhimi i strukturave menaxhuese të institucionit dhe fakultetit, së bashku me përkushtimin e stafit akademik dhe studentëve, ka qenë një element kyç për përparimin dhe suksesin e programit.

“Programi studimor i Arkitekturës dhe Planifikimit Hapësinor në UBT e bën të veçantë në radhë të parë vetë kurrikula, e cila me kujdes është e harmonizuar me përvojat më të mira të universiteteve të ndryshme ndërkombëtare, veçanërisht atyre të Bashkimit Evropian. Si rezultat i kësaj studentët tanë nuk kanë probleme që t’iu pranohet diploma diku jashtë, qoftë nëse vazhdojnë me studime të masterit apo edhe që të punësohen. Janë shumë mirë të pranueshëm në secilin shtet dhe kjo na bën të ndihemi mirë sepse shohim një ekuivalencë ose një nivel të kënaqshëm të dijes së studentëve tanë, krahasuar me kolegët e tyre nëpër universitete të ndryshme të Bashkimit Evropian. E dyta është internacionalizimi ose politikat e bashkëpunimit intenziv ndërkombëtar, edhe ky është një faktor shumë i rëndësishëm për arsye se ka mundësuar që të zhvillojmë projekte te përbashkëta me universitete të ndryshme të shkëmbejmë ide dhe përvoja edhe si staf, por edhe me studentët bashkë. Kështu që si rezultat i kësaj kemi shumë fusha të bashkëpunimit me shumë universitete të ndryshme nga Austria, Gjermania, Italia, Turqia dhe nga vende të tjera. Elementi i tretë që e bën të suksesshëm këtë program është angazhimi serioz i strukturave menaxhuese institucionale edhe të UBT-së edhe të fakultetit, angazhimi profesional i stafit akademik me kompetencë dhe angazhimi serioz i studentëve të secilës gjeneratë sepse secila gjeneratë kanë krijuar një shkallë drejt ngjitjes së suksesit”, thekson Binak Beqaj, Dekan i Fakultetit të Arkitekturës.

Kur flitet për cilësinë e mësimdhënies dhe ndihmën që u ofrohet studentëve në zhvillimin e tyre në arkitekturë, profesori Banush Shyqeriu ndan disa përspektiva thelbësore. Profesori thekson se cilësia është e siguruar në nivelet institucionale dhe të fakultetit dhe se ekzistojnë nënkomisionet për sigurimin e cilësisë. Po ashtu, fakulteti dhe institucioni mbajnë nën kontroll arritjen e objektivave të përcaktuara në kurrikulë.

“Cilësia fillimisht në mësimdhënie dhe mësimnxënie sigurohet nga kurrikula dhe pastaj përmes sillabuseve të lëndës, lëndëve specifike të cilat praktikisht kanë korniza me të cilat krijojnë ambientin i cili vlerëson punën e studentëve, mirëpo vlerësohet edhe puna e pedagogëve. Ne kemi sigurim të cilësisë edhe në nivel institucional dhe pastaj kemi edhe nivelin e sigurimit të cilësisë në nivelin e fakulteteve dhe pastaj secila lëndë e kontrollon cilësinë vet. Cilësia lidhet me Feedbackun të cilën e marim nga studentët, që është puna e studentëve në baza semestrale, e cila praktikisht tregon arritjen e targeteve që janë vendosur përmes sillabuseve të lëndës. Pastaj më korniza tjera të cilat padyshim janë të rregulluara në nivelin institucional dhe të fakultetit. Fakulteti i Arkitekturës ka edhe nënkomisionet, njëri prej nënkomisioneve eshtë Nënkomisioni për Sigurimin e Cilësisë me të cilën realisht jepen rekomandime dhe mbahen në kontroll arritja e targeteve të cilën e ka lënda, fakulteti dhe institucioni në përgjithësi”, shprehet Banush Shyqeriu, Profesor i Arkitekturës.

Fakulteti i Arkitekturës dhe Planifikimit Hapësinor në UBT po prodhon arkitektë të ardhshëm, të cilët janë të përgatitur për sfidat dhe detyrat e profesionit të tyre, thekson profesori Shyqeriu dhe se sukseset e tyre tashmë janë të dokumentuara, duke treguar se ata janë të aftë për t’u punësuar në tregun e punës, brenda dhe jashtë vendit.

“Nuk ka dyshim që me përgatitjet synohet që studentëve t’u jipen informata, njohuri, shkathtësi, kompetenca për profesionin e ardhshëm dhe kështu studentët tanë të jenë të sukseshëm dhe kështu storia e suksesit tashmë veç është e diktuar, për faktin se studentët tanë janë të punësuar në vend dhe jashtë vendit dhe janë mjaft të suksesshëm. Kjo nënkupton që Fakulteti i Arkitekturës dhe Planifikimit Hapësinor prodhon arkitektë të ardhshëm si individ me etikë, të përgjegjshëm ndaj shoqërisë, ndaj profesionit ska dyshim, ndaj ambientit dhe ndaj kulturës të vendit”, thekson Shyqeriu.

Studentët e Fakultetit të Arkitekturës në UBT shprehin ndjenjën e bashkëpunimit dhe motivimit të lartë nga ana e profesorëve në zhvillimin e tyre profesional. Ata vlerësojnë rolin kritik të arkitektit në shoqëri dhe ndihmën që ofrohet për të konceptuar ide të reja dhe për të përballuar sfidat e procesit të studimit të arkitekturës. Këto perspektiva tregojnë për një ambient të frytshëm studimor dhe përkrahjen e vazhdueshme nga fakulteti në udhën e tyre drejt suksesit.

“Duke marrë parasysh se një arkitekt ka një rol kritik sa i përket projektimit të ndërtesave dhe hapësirave publike, ne kemi arritur në këtë lëndë me profesorin së bashku të konceptojmë disa terme dhe koncepte të ndryshme që në të ardhmen shpresojmë se do t’i elaborojmë edhe në kohën reale”, shprehet Elona Ramadani, studente e Arkitekturës.

“Po ashtu vlen të ceket që mundin të cilin e bëjmë gjatë gjithë semestrit në lëndën e Banimit, profesori mundohet që me çdo kusht të na shpërblejë dhe kjo na motivon, është një motivim shtesë, që ne mos të ndalemi dhe të punojmë me shumë përkushtim”, tha Bardh Tafili, student i Arkitekturës.

Hasan Canolli, një alumn i Fakultetit të Arkitekturës, rrëfen rolin e rëndësishëm që institucioni ka luajtur në udhën e tij drejt suksesit. Si pjesë e gjeneratës së parë që ka kryer studimet në këtë fakultet, Canolli shpreh krenarinë që UBT është një udhërrëfyes dhe një shembull i arritjeve të mundshme në botën e biznesit dhe arkitekturës.

“Unë jam gjenerata e parë që ka kryer Arkitekturën në UBT, kjo shkollë ka qenë një udhërrëfyes i imi, një rrugë për të arritur diçka më shumë në biznes. Edhe shtëpitë që janë të ndërtuara në Washington Residence, janë pjesë e plane të UBT-së, që ne kemi marrë ide se si duhet të funksionojë arkitektura në zhvillim e sipër. Si UBT më ka ndihmuar mjaft shumë si sukses në biznes edhe në pjesën e arkitekturës njëkohësisht. Kemi arritur me bë një ndërrmarje të fuqishme në tregun kosovar për pjesën e ndërtimit, por duke ju falënderuar vazhdimisht UBT, për të arritë këtu ku jemi”, theksoi Hasan Canolli, alumni i UBT-së.

Suksesi i Fakultetit të Arkitekturës në UBT nuk është vetëm një histori e përfaqësuar në harta dhe diagrame. Është një histori e shkruar nga studentët, profesorët dhe personeli i angazhuar në çdo hap të rrugës. Nëpërmjet përkushtimit të tyre të palodhur dhe vizionit për një të ardhme më të ndriçuar, ata po bëjnë histori në botën e arkitekturës. Dhe kjo histori vazhdon të shkruhet, një projektim i vazhdueshëm i së ardhmes, ku çdo veprim është një hap drejt ndërtimeve të mëdha./UBTNews/

©️Dionesa Ebibi

Vazhdo të lexosh

Teknologji

Amazon do të investojë 1.2 miliard euro në Francë, do të krijojë 3 mijë vende pune

Publikuar

nga

Amazon do të investojë mbi 1.2 miliard në veprimtaritë e saj në Francë dhe do të krijojë mbi 3 mijë vende të përkohshme pune.

Presidenca franceze ka thënë të dielën se Amazon dhe kompani të tjera, në mesin e tyre edhe GSK (GSK.L), do të hapë një skedë të re dhe Accenture (ACN.N), do të shpallte investime me vlerë miliarda.

Amazon ka investuar më shumë se 20 miliardë euro në operacionet e saj franceze që nga viti 2010 dhe punëson më shumë se 22 mijë punonjës të përhershëm në cloud dhe bizneset e saj të shitjes me pakicë në internet./UBTNews/

Vazhdo të lexosh

Lajmet nga UBT

Në rrugën e sigurisë: UBT i vetmi në Kosovë me programin e përgatitjes profesionale në fushën e sigurisë

Publikuar

nga

Programet e Studimeve të Sigurisë hapin dyert për të ndërtuar rrjetet profesionale. Studentët kanë rastin të bashkëveprojnë me profesorët e tyre, ekspertët e fushës, dhe kolegët e tyre, duke krijuar lidhje të rëndësishme që mund të ndihmojnë në gjetjen e punës dhe zhvillimin e tyre në karrierë.

Fakulteti i Studimeve të Sigurisë në UBT ka një program të specializuar, i cili synon të transformojë studentët në ekspertë të politikave të sigurisë, duke i përgatitur ata për sfidat e shekullit 21. Kjo është një mundësi unike për të zgjeruar kufijtë e njohurive dhe për të kuptuar thellësisht politikat e sigurisë, duke integruar praktikat dhe teoritë në mënyrë të shkëlqyeshme.

Programi i UBT-së ofron një gamë të gjerë lëndësh zgjedhore, duke lejuar studentët të ndjekin interesat e tyre të veçanta studimore dhe të marrin njohuri të thelluara në fusha të ndryshme, nga ligji deri te teknologjia informative. Përveç kësaj, studentët do të zhvillojnë aftësi të analizës së kritike dhe menaxhimit të situatave të sigurisë në nivelet kombëtare dhe ndërkombëtare. Përfundimi me sukses i këtij programi do t’u mundësojë studentëve të kuptojnë dhe të aplikojnë konceptet themelore të politikave të sigurisë në praktikë. Ata do të jenë në gjendje të hartojnë strategji dhe dokumente të ndryshme për Sigurinë Nacionale, Emergjencat Civile dhe Sigurinë Kibernetike, duke demonstruar njohuri të thella dhe aftësi analitike të përputhura me kërkesat e tregut të Kosovës dhe ndërkombëtar.

Për të pasur një përvojë të plotë të mësimit, studentët përfshihen në aktivitete si prezantime nga ekspertë të fushës, konferenca hulumtuese, simulime të situatave politike, dhe praktika në institucione publike dhe private. Kjo qasje e kombinuar e mësimit akademik dhe praktik siguron një përparim të qëndrueshëm të njohurive dhe aftësive të studentëve nëpër vite. Për të mbështetur këtë program, UBT ofron infrastrukturën më moderne për të gjitha kurset, duke përfshirë laboratorët dhe bibliotekat e avancuara. Kjo siguron një mjedis të përshtatshëm për zhvillimin e aftësive të studentëve në analizë kritike dhe hartimin e politikave të sigurisë për të ardhmen.

Programi ka si synim t’i përgjigjet nevojave të tregut për ekspertë të sigurisë të aftë për të përballuar sfidat komplekse të shoqërisë së sotme. Për më tej, programi hedh dritë mbi politikat dhe specifikat e Kosovës nëpërmjet kurseve të tij, duke siguruar që studentët të pajisen me njohuri të përshtatshme për të angazhuar me reformat dhe zhvillimet në fushën e Sigurisë Nacionale. Kjo fletë udhëtimi kujdeset për të shndërruar studentët në agjentë të transformimit dhe zhvillimit të vendit të tyre.

Përmbushja e kësaj flete udhëtimi është e mundur falë një stafi të përkushtuar dhe me përvojë në fushën e studimeve të sigurisë. Ata jo vetëm që janë ekspertë në fushën e tyre, por gjithashtu janë udhëheqës në përgatitjen e gjeneratave të reja të ekspertëve të sigurisë në Kosovë./UBTNews/

©️ Dionesa Ebibi

Vazhdo të lexosh

Internet

Belgjika do të monitorojë Telegramin në përputhje me ligjin e ri të BE-së për moderimin e përmbajtjes

Publikuar

nga

Autoritetet belge do të jenë përgjegjëse për monitorimin e Telegramit dhe do të adresojnë të gjitha shqetësimet lidhur me këtë aplikacion mesazhesh.

Kompania e Telegramit ndodhet në Dubai, por ka zgjedhur një përfaqësues ligjor në Belgjikë, tha një zëdhënës i Institutit Belg për Postën dhe Telekomunikacionin.

Akti i Shërbimeve Dixhitale të BE-së, i cili hyri në fuqi në muajin shkurt, u kërkon kompanive që ndodhen në vendet tjera jashtë bllokut ta kenë një përfaqësues ligjor në një prej shteteve anëtare të BE-së.

Vendet e BE-së duhet gjithashtu të caktojnë një autoritet të pavarur për të mbikëqyrur përputhjen e kompanive me rregullat e reja. Kjo do të fillojë zyrtarisht kur Belgjika të caktojë BIPT si një Koordinator të Shërbimit Dixhital./UBTNews/

Vazhdo të lexosh

Të kërkuara