Kuriozitete

Studiuesit shpjegojnë sistemin e avancuar Maja për eklipset diellore

Published

on

Një tekst i lashtë Maja që përshkruan parashikimin e eklipseve diellore ka mbetur mister për shekuj, por dy studiues duket se kanë gjetur më në fund zgjidhjen.

Qytetërimi Maja krijoi kalendarë jashtëzakonisht të zhvilluar para ardhjes së evropianëve, por shumica u zhdukën gjatë inkuizicionit spanjoll. Një nga të paktët që mbijetuan, Kodi i Dresdenit, konsiderohet çelësi i kuptimit të astronomisë së tyre, shkruan Science Alert.

Për Majat, të cilët e lidhën jetën e fenë me lëvizjet qiellore, parashikimi i saktë i eklipseve ishte thelbësor. Historiania Kimberley Breuer nga Universiteti i Teksasit shpjegon se regjistrimi i cikleve qiellore u lejonte elitave të përgatiteshin për ngjarje të rëndësishme.

Gjatë eklipseve, p.sh fisnikëria kryente rituale gjakderdhjeje për të “forcuar” perëndinë e diellit. Priftërinjtë dhe sundimtarët duhet të dinin çfarë ritualesh të kryenin e sakrificash të ofronin.

Kodi i Dresdenit, që daton nga shekulli XI është libër prej 78 faqesh i pikturuar me ngjyra, i cili përmban informacione mbi astronominë, astrologjinë dhe mjekësinë. Një tabelë brenda tij u shërbente “rojtarëve të ditës” për të parashikuar eklipset për 700 vjet me radhë. Tabela përfshin 405 muaj hënorë (11,960 ditë), por mënyra e përdorimit të saj ka qenë e paqartë për dekada.

Në një studim të botuar së fundmi në Science Advances, gjuhëtari John Justeson dhe arkeologu Justin Lowry ofrojnë një shpjegim të ri.

Besohej se tabela rifillohej në fund të muajit të 405-të, por shkaktonte gabime me kalimin e kohës. Dy studiuesit propozojnë që rivendosja të bëhet në muajin e 358-të, duke ulur devijimin në vetëm 2 orë e 20 minuta.

Për të korrigjuar grumbullimin e vogël të gabimeve, tabela në raste të caktuara do të rifillohej në muajin e 223-të. Duke e krahasuar metodën me të dhënat moderne astronomike, zbuluan se Majat parashikonin çdo eklips diellor të dukshëm nga viti 350 deri në 1150.

Studimi tregon jo vetëm nivelin e avancuar matematikor të Majave, por edhe rolin e rëndësishëm të “rojtarëve të ditës”, të cilët e lidhën praktikën fetare me një kuptim të sofistikuar të cikleve qiellore. /A.Z/UBT News/

Kuriozitete

Një përqafim i vogël, lehtësim i madh! Si ndihmon përkëdhelja në dhimbjet e foshnjave?

Published

on

Përkëdhelja e lehtë e foshnjave ulë aktivitetin në trurin e tyre që lidhet me eksperienca të dhimbshme, ka treguar një studim i realizuar së fundmi.

Hulumtuesit nga Universiteti Oxford dhe Liverpool John Moores, kanë monitoruar aktivitetin e trurit të 32 foshnjave përderisa ishin duke bërë testimet e gjakut.

Gjysma prej tyre ishin përkëdhelur gjatë këtij procesi dhe kanë treguar rreth 40% me pak aktivitet të dhimbjes në tru.

Studimi ka gjetur se shpejtësia optimale e përkëdheljeve që ju lirojnë nga dhimbjet ishte rreth 3cm për sekondë.

Kjo shpejtësi aktivizon një klasë të neuroneve të ndjesisë në lëkurë që quhen C-tactile afferents, të cilat më parë kanë treguar se ulin dhimbjen tek të rriturit. /A.Z/UBT News/

Continue Reading

Kuriozitete

E pabesueshme! Punoi 2 turne për AI, humbi punën dhe u zëvendësua nga makinat që i krijoi

Published

on

Donald King, 26 vjeç, është bërë simbol i mënyrës se si kompanitë e mëdha po përdorin inteligjencën artificiale, shpesh në dëm të punonjësve të tyre.

I diplomuar në Universitetin e Teksasit në Austin në vitin 2021, King u punësua në PëC në Nju Jork si bashkëpunëtor në konsulencën teknologjike, duke punuar me klientë të rëndësishëm si Oracle.

Pasi kompania njoftoi një investim prej 1 miliard dollarësh në IA, King u bashkua me një ekip kërkimi që punonte 60–80 orë në javë.

I talentuar dhe ambicioz, ai programonte dhe drejtonte ekipe brenda dhe jashtë SHBA-së, duke u përfshirë në zhvillimin e agjentëve AI që mund të automatizonin procese të tëra pune, madje edhe departamente të kompletuara.

“Na u desh të pyesnim: çfarë po ndërtojmë? Ishte si t’i trajtoje makinat si njerëz,” rrëfen ai për Fortune.

Tetë muaj pas marrjes së rolit të ri, King prezantoi projektin e tij fitues në “hackathon”-in e OpenAI: një flotë agjentësh AI që realizonin automatikisht punët më të lodhshme të njerëzve.

I bindur se ky sukses do t’i sillte ngrritje në detyrë, ai nuk e priste surprizën që do të vinte. Vetëm dy orë pas prezantimit, nga PëC e kontaktuan me një njoftim të papritur: “Je i pushuar!”

I tronditur, King regjistroi momentin dhe e publikoi në TikTok, ku videoja u bë virale me mbi 2 milionë shikime.

“Ishte e pamundur të besoja se do të humbisja punën pikërisht për teknologjinë që unë e krijova. Mendova se isha i sigurt, sidomos pasi fitova vendin e parë. Më kapi krejt papritur,” thotë ai. /A.Z/UBT News/

 

Continue Reading

Kuriozitete

A e keni ditur si përdoret dera emergjente për të shpëtuar jetët në aeroplan?

Published

on

Përveç hyrjeve standarde, çdo aeroplan është i pajisur me një ose dyer emergjente, të dizajnuara për të siguruar evakuim të shpejtë dhe të sigurt të pasagjerëve në raste rreziku.

Këto dyer aktivizohen vetëm në situata emergjente, si zjarr në kabinë, aksidente gjatë ngritjes ose uljes, humbje kontrolli gjatë fluturimit, apo incidente të tjera të paparashikuara.

Si funksionon dera emergjente?

Ajo ka një mekanizëm të veçantë dhe nuk mund të hapet pa urdhër të ekuipazhit.

Në rast emergjence, ekuipazhi jep komandën “evakuohuni”, dhe vetëm atëherë dera hapet për të nisur procesin e shpëtimit.

Pranë çdo dere emergjente ulet një person i përzgjedhur nga stafi, i aftë fizikisht dhe mendërisht, që udhëzon pasagjerët drejt daljes.

Procesi i evakuimit:

Pasagjerët duhet të ndjekin rreptësisht udhëzimet e ekuipazhit.

Dera emergjente nuk është për t’u hedhur nga lartësia, por për t’i drejtuar pasagjerët drejt rrëshqitësve specialë të evakuimit.

Evakuimi parashikohet të përfundojë brenda 90 sekondave. /A.Z/UBT News/

Continue Reading

Kuriozitete

Një monedhë e humbur për shekuj, tani shitet për 3.4 milionë dollarë

Published

on

Një monedhë floriri e vitit 1609 tani konsiderohet si monedha më e shtrenjtë e shitur ndonjëherë në Europë.

Ajo u shit të hënën në një ankand në Gjenevë për 3.4 milionë dollarë.

Monedha peshon 339 gramë dhe u emetua në Spanjë, gjatë sundimit të mbretit Filip i Tretë. Ish-monedha spanjolle, e quajtur Centen, u prodhua në Segovia nga ari i sjellë nga pushtuesit spanjollë në Amerikë.

Kjo monedhë u krijua si një demonstrim i pasurisë dhe pushtetit mbretëror, duke pasur vlerën e disa pagave vjetore.

Sipas themeluesit të Numismatica Genevensis, ku u zhvillua ankandi, kjo është monedha më e madhe në historinë moderne evropiane.

E humbur për disa shekuj, monedha u shfaq përsëri në Shtetet e Bashkuara në vitet 1950, ku një koleksionist nga Nju Jorku e bleu përpara se ta shiste një blerësi spanjoll një dekadë më vonë.

Rekordin e mëparshëm për vlerën e një monedhe evropiane e mbante 100 dukatëshi i Perandorit të Shenjtë Romak, Ferdinand III, i cili ishte shitur për 2.42 milionë dollarë. /A.Z/UBT News/

Continue Reading

Të kërkuara