Shëndet
Studimi: Edhe infektimi i lehtë me COVID-19 mund të shkaktojë tkurrje dhe plakje të trurit
COVID-19 sjell një “rënie më të madhe të aftësive konjitive”.
Published
4 years agoon
By
UBT newsEdhe një sëmundje me simptoma të lehta të COVID-it mund të shkaktojë një humbje të materies së trurit të barabartë me një dekadë plakje, sipas versionit paraprak të një studimi të ri të botuar në Nature në fillim të javës.
Sëmundja me COVID-19 sjell një “rënie më të madhe të aftësive konjitive” krahasuar me njerëzit që nuk janë sëmurë kurrë me COVID.
Studimi ofron edhe prova të tjera për efektet e COVID në të gjithë trupin e njeriut, disa prej të cilave mund të kenë pasoja të përhershme në shëndetin e pacientit.
Të dhënat e plota
Studimi i cili përfshiu 785 vullnetarë të moshës 51 deri në 81 vjeç, u krye në bashkëpunim me U.K. Biobank – një nismë për të regjistruar informacione shëndetësore për gjysmë milioni banorë në Mbretërinë e Bashkuar. Studiuesit krahasuan dy skanime me rezonancë magnetike (MRI) të trurit të secilit pacient, të kryera me 38 muaj diferencë. Skanimi i parë ishte kryer përpara fillimit të pandemisë. Në periudhën mes dy skanimeve, 401 prej vullnetarëve rezultuan pozitivë me COVID, duke shërbyer kështu si një grup kontrolli për të studiuar efektet e koronavirusit në tru.
Në rrethana normale, njerëzit humbasin rreth 0.2% deri në 0.3% të materies së trurit të tyre çdo vit për shkak të plakjes. Megjithatë, studimi zbuloi se pacientët që kaluan COVID patën një humbje shtesë të materies së trurit, e cila varionte nga 0.2% deri në 2% të madhësisë së trurit të tyre përgjatë tre viteve midis dy skanimeve MRI. Në rastin më të keq, kjo është një humbje e barabartë me tkurrjen që do të kishte truri pas 10 viteve.
Vetëm 15 nga vullnetarët që rezultuan pozitivë me COVID u shtruan në spital për shkak të pasojave të virusit, gjë që do të thotë se edhe rastet me simptoma të lehta sollën humbje të dukshme të materies së trurit.
Studiuesit zbuluan gjithashtu dëmtime në zonat e trurit që janë përgjegjëse për nuhatjen, gjë që mund të ndihmojë për të shpjeguar një nga simptomat të raportuara më shpesh të COVID: humbjen e nuhatjes dhe të shijes.
Çfarë thonë ekspertët?
“Kjo është një provë mjaft bindëse se diçka ndryshon në trurin e këtij grupi njerëzish që kanë kaluar COVID-in”, tha për New York Times Dr. Serena Spudich nga Shkolla e Mjekësisë e Yale, e cila nuk ishte e përfshirë në studim.
Pavarësisht se njihet kryesisht si një sëmundje respiratore, COVID sulmon edhe disa pjesë të tjera të trupit të njeriut, përveç mushkërive. Një studim në fund të vitit të kaluar zbuloi se koronavirusi mund të sulmojë drejtpërdrejt qelizat dhjamore, duke shpjeguar kështu arsyen pse pacientët mbipeshë dhe obezë kanë qenë më të rrezikuar ndaj simptomave të rënda të COVID-it.
Pacientët me COVID-19 mund të vuajnë nga një shumëllojshmëri gjendjesh kronike edhe disa muaj pasi janë testuar si pozitiv, duke përfshirë depresionin, humbjen e flokëve dhe lodhjen. COVID gjithashtu është lidhur me një shkallë më të lartë të sëmundjeve kardiovaskulare dhe infarkteve kardiake. Edhe sëmundja me simptoma të lehta duket se shkakton raste të “COVID-it të gjatë”, duke kontribuar në një fenomen të shëndetit publik që kërcënon të mbajë varur ekonominë edhe pas mbarimit të pandemisë.
Megjithatë, shkencëtarët paralajmëruan se reduktimi i materies së trurit nuk duhet lidhur me humbjen e aftësive konjitive. Spudich tha për Bloomberg, “Ne jemi me fat që kemi një organ që vetëshërohet si truri, i cili është i aftë të funksionojë edhe pas shumë sulmeve të mundshme, pa pasur ndonjë dëmtim”.
Nevojiten akoma më shumë studime për të përcaktuar nëse efekti i COVID në tkurrjen e trurit të njeriut është i përhershëm. Siç tha neuroshkencëtarja Gwenaëlle Douaud, një nga autoret e studimit, “Truri është ‘plastik’ dhe mund të vetëshërohet “./ Future
Burimi: Revista Monitor
Shëndet
Mos hani çokollatë pas orës 3 të pasdites!
Published
12 minutes agoon
November 4, 2025By
UBT News
														Kur bëhet fjalë për një gjumë të mirë, shumica e njerëzve e dinë të shmangin përdorimin e telefonit para gjumit ose konsumimin e kafesë dhe alkoolit.
Por, sipas dietologes britanike Frances Ralph, disa ushqime që shpesh neglizhohen mund të ndikojnë negativisht në cilësinë e gjumit.
Në një intervistë për Metro.co.uk, Ralph këshillon që konsumimi i çokollatës të shmanget pas orës 15:00.
“Mund të mendoni se dy copa çokollatë e zezë pas darkës janë të shëndetshme për shkak të antioksidantëve, por sabotojnë gjumin në heshtje,” shpjegon ajo.
Çokollata e zezë përmban kafeinë dhe teobrominë, dy stimulues që zgjojnë sistemin nervor. Vetëm 20 gramë çokollatë e zezë mund të kenë aq kafeinë sa një filxhan i vogël çaji jeshil, ndërsa teobromina mund të qëndrojë në trup për 6–8 orë, duke ndikuar në gjumin e natës.
“Nëse ju pëlqen çokollata, shijoni më herët gjatë ditës, para orës 15:00, kur trupi mund t’i përpunojë më lehtë këta stimulues,” shton dietologia.
Por, çokollata nuk është e vetmja që mund të ndikojë keq. Ralph përmend edhe salcat me bazë domatesh, të cilat shkaktojnë refluks acid, si dhe djathrat e vjetër dhe mishrat e kuruar, të pasura me tiraminë, një substancë që nxit zgjimin dhe të pengojë gjumin e thellë.
Ekspertja këshillon që vakti i mbrëmjes të përfundojë tre orë para gjumit dhe të zgjidhen ushqime të lehta, pa stimulues “të fshehur”. /A.Z/UBT News/
Shëndet
Shkencëtarët prezantojnë serumin që rikthen flokët në vetëm 20 ditë
Published
2 hours agoon
November 4, 2025By
UBT News
														Një studim i fundit nga Universiteti Kombëtar i Tajvanit ka dhënë rezultate premtuese në luftën kundër rënies së flokëve.
Studiuesit zhvilluan një serum të thjeshtë, i cili aplikohet në lëkurë dhe sipas testeve të kryera në minj laboratorikë, stimulon rritjen e flokëve brenda tre javësh. Produkti mund të shndërrohet së shpejti në një trajtim të zakonshëm kozmetik për kujdesin e flokëve.
Serumi përmban acide yndyrore natyrale që nuk irritojnë lëkurën e veprojnë duke stimuluar qelizat dhjamore për të rigjeneruar folikulat e flokëve. Ky proces, që konsiderohej i vështirë për t’u arritur pa ndërhyrje kirurgjikale ose trajtime kimike intensive, tani mund të realizohet me një formulë të thjeshtë.
“E testova vetë në këmbët e mia për tre javë dhe pashë rigjenerim të dukshëm të flokëve,” tha profesori Sung-Jan Lin, autor i studimit, për New Scientist.
Ai dhe ekipi i tij kanë patentuar formulën dhe po përgatiten për testime klinike te njerëzit para se ta lëshojnë në treg.
Në eksperimentet fillestare, studiuesit përdorën substancë irrituese për të stimuluar sistemin imunitar të minjve, duke nxitur qelizat dhjamore të lëshonin acide yndyrore që aktivizonin qelizat burimore të folikulave të flokëve. Ata zhvilluan një version më të butë të serumit, i cili përmban acide oleike dhe palmitoleike të tretura në alkool, që nxisin rritjen e flokëve pa nevojën e stimulimit irritues.
“Këto acide gjenden natyrshëm në trupin tonë dhe në shumë vajra bimore, ndaj përdorimi i tyre është i sigurt,” shtoi prof. Lin.
Hulumtuesit theksojnë se serumi duhet të testohet ende në një numër më të madh vullnetarësh njerëzorë, por rezultatet janëpremtuese. Nëse testet klinike konfirmojnë efektivitetin, ky serum ofrohet si produkt kozmetik i zakonshëm për trajtimin e rënies së flokëve, pa nevojën e recetës mjekësore.
Trajtimet për rënien e flokëve përfshijnë ilaçe si minoxidil dhe finasteride, transplantime folikulash dhe terapi me lazer, që shkaktojnë efekte anësore si çrregullime hormonale ose depresion.
Ky zbulim tajvanez hapë rrugën për alternativë natyrale, efektive e pa efekte të rënda anësore për miliona persona që vuajnë nga alopecia në mbarë botën. /A.Z/UBT News/
Shëndet
Gabimet më të shpeshta që prishin makaronat sipas traditës italiane
Published
2 hours agoon
November 4, 2025By
UBT News
														Gatimi i makaronave për shumë prej nesh është thuajse instinktiv.
Shumë prej nesh i mësojnë të gatuara që në fëmijëri, shpesh si makarona me djathë. Megjithatë, gabimet e zakonshme gjatë përgatitjes prishin shijen dhe teksturën e tyre, edhe kur përdoret salca më e mirë.
1. Uji nuk është i mjaftueshëm i kripur
Një nga rregullat më të rëndësishme të gatimit të makaronave është kriposja e ujit. Ky është momenti kur mund t’u jepni shije vetë makaronave, gjithçka tjetër ndikon në salcë. Mendoni si të gatuani brinjë pa kripë dhe të prisni që salca t’i shpëtojë – e njëjta logjikë vlen për makarona.
Uji duhet të jetë i kripur sa një supë e shijshme. Provoni dhe nëse është e nevojshme, shtoni kripë derisa të arrini shijen e duhur.
2. Shtimi i vajit në ujë gjatë zierjes
Shumë njerëz besojnë se vajin e shtuar në ujë ndihmon makaronat të mos ngjiten. Në të vërtetë, ndodh e kundërta: vajit krijon shtresë rrëshqitëse që pengon salcën të ngjitet. Rezultati? Makaronat duken të lëmuara, por salca nuk ngjitet si duhet.
3. Kohëzgjatja e zierjes
Makaronat al dente, “në dhëmb” në italisht duhet të jenë të buta, por pak rezistente kur i përtypni. Ato nuk duhet të jenë as të forta, as të ziera tepër. Provoni makaronat dy-tri minuta përpara kohës së shënuar në paketim dhe kontrolloni çdo minutë derisa të arrini teksturën perfekte.
4. Mosruajtja e pak ujë nga zierja
Uji i zierjes së makaronave është i pasur me niseshte dhe kripë, që ndihmon salcën të lidhet më mirë. Ruajtja e një ose dy gotave nga ky ujë dhe shtimi i tyre te salca krijon një teksturë të butë, kremoze dhe uniforme.
5. Shpëlarja e makaronave pas zierjes
Ky është gabim i zakonshëm. Niseshteja që mbetet në sipërfaqen e makaronave ndihmon salcën të ngjitet e krijojë kombinim të përsosur shijesh. Shpëlarja me ujë të ftohtë heq këtë “ngjitës” natyral. Përjashtim bëjnë vetëm sallatat e ftohta, ku shpëlarja ndalon zierjen dhe ruan freskinë.
Italianët e dinë mirë se sekreti i makaronave të përsosura nuk është te salca, por edhe në kujdesin gjatë zierjes. Pak kripë më shumë, mos shtoni vaj në ujë, ruani pak ujë nga zierja dhe shmangni shpëlarjen – së bashku me dashurinë për çdo detaj – janë çelësi i një pjate që del perfekte. /A.Z/UBT News/
Shëndet
Granulocitoza, çfarë do të thotë niveli i lartë në gjak?
Published
4 hours agoon
November 4, 2025By
UBT News
														Analiza e gjakut është mënyra e vetme për të përcaktuar nivelin e granulociteve, ndërsa granulocitoza, pra rritja e tyre – mund të ketë shumë shkaqe, dhe jo të gjitha janë shqetësuese.
Granulocitet përbëjnë një nëngrup të qelizave të bardha të gjakut, që përfshijnë neutrofilet, eozinofile dhe bazofile.
Ato qarkullojnë në gjak ose gjenden në inde (si mastocitet) dhe luajnë rol kyç në mbrojtjen e organizmit nga infeksionet, alergjitë dhe proceset inflamatore.
Këto qeliza përmbajnë granula enzimatike në citoplazmë, që çlirohen kur trupi përballet me infeksion apo inflamacion, duke ndihmuar në shkatërrimin e mikroorganizmave të dëmshëm.
Granulocitoza – kur granulocitet janë të larta
Kur analiza e gjakut tregon rritje të granulociteve, flitet për granulocitozë. Ky fenomen është reagim mbrojtës i trupit, që ndodh në situata të ndryshme, si:
infeksione bakteriale ose virale,
sëmundje autoimune (p.sh. artriti reumatoid),
djegie, trauma ose stres i rëndë,
sepsë (infeksion i përhapur në gjak),
sëmundje inflamatore të zorrëve,
insuficiencë renale ose sulm në zemër,
përdorimi i disa barnave specifike,
kancer metastatik.
Në raste më të rralla, granulocitoza mund të jetë e lidhur me çrregullime të palcës kockore, si leukemia mieloide kronike, ku rritja e granulociteve është e vazhdueshme dhe jo si reagim ndaj infeksioneve.
Çfarë tregon niveli i lartë i granulociteve?
Në shumicën e rasteve, niveli i lartë tregon për infeksion aktiv. Niveli i ulët i granulociteve sinjalizon probleme në palcën e kockave, si leukemia ose anemia aplastike, ku prodhimi i qelizave të bardha është i kufizuar.
Granulocitet njihen edhe si:
leukocite granulare,
leukocite polimorfonukleare (PMN).
A ka arsye për shqetësim?
Edhe pse fjala “granulocitozë” tingëllon shqetësuese, nuk çdo rritje e granulociteve tregon për sëmundje serioze. Shpesh bëhet fjalë për reagim normal të trupit ndaj infeksioneve të përkohshme, stresit ose inflamacionit.
Granulocitoza është shenjë e aktivizimit të sistemit imunitar, që ndodh si përgjigje ndaj një procesi infektiv ose inflamator. Megjithatë, kërkon vlerësim mjekësor për të përjashtuar shkaqet më serioze. /A.Z/UBT News/
											Ermal Krasniqi përfshihet në formacionin e javës në Poloni
											Mos hani çokollatë pas orës 3 të pasdites!
											Ndërron jetë në moshën 89-vjeçare aktorja Diane Ladd
											Anthony Hopkins: Gruaja ime mendon se mund të kem autizëm!
											Dogana kap produkte të falsifikuara të “Apple”
											Shkencëtarët prezantojnë serumin që rikthen flokët në vetëm 20 ditë
											Minatorët kërkojnë rritje pagash dhe vlerësim për punën e tyre
											Basha: Shpresoj që opozita t’i thërret arsyes dhe ta votojë Glauk Konjufcën
											Konjufca: Një qeveri pa Kurtin kompromisi më i madh që mund të bëjë LVV
Të kërkuara
- 
										
																			Lajmet2 months agoProfesori i UBT-së, Bahri Gashi, pjesë e rrjetit prestigjioz ndërkombëtar të recensimit shkencor në Taylor & Francis
 - 
										
																			Aktualitet2 weeks agoProfesoresha e UBT-së, Marigona Bekteshi-Ferati, fituese e bursës prestigjioze Fullbright Visiting Scholar, Profesor Vizitor dhe Post Doktoraturë
 - 
										
																			Rajoni1 month agoPolicia, FSK-ja dhe Shërbyesit Civilë përfitojnë bursë 20 për qind në programet Master Shkenca Politike dhe Studime të Sigurisë në UBT
 - 
										
																			Vendi2 months agoVotoni për UBT-në dhe Rektorin Hajrizi në Triple E Awards: Dy nominime të reja ndërkombëtare për institucionin dhe Kosovën
 
